Οι προτάσεις της Clarus εφαρμόζονται ... στην Αριζόνα!

Φαίνεται ότι κάποιοι πέραν του Ατλαντικού μας διαβάζουν. Δεν εξηγείται αλλιώς το γιατί η αρμόδια ρυθμιστική επιτροπή της πολιτείας της Αριζόνας έκανε αυτό που προτείναμε στο προηγούμενο σημείωμα στον ιστότοπο αυτό (τον περασμένο Αύγουστο): Επέβαλε ένα μικρό μηνιαίο πάγιο (της τάξεως των 3 δολαρίων για μια εγκατάσταση 4 KW) σε όλους τους ιδιοκτήτες φωτοβολταικών σε στέγη. Επισημαίνεται ότι στην Αριζόνα εφαρμόζεται το net metering  και ότι η απόφαση αυτή αναμένεται να αποτελέσει προηγούμενο για ανάλογες αποφάσεις και σε άλλες πολιτείες. Αντε και στα δικά μας.... Το σχετικό link

Ενημέρωση:

Και το εντυπωσιακό σχόλιο του εκπροσώπου των ιδιωτικών εταιρειών ηλεκτρισμού (οι υπογραμμίσεις δικές μας)

Edison Electric Institute President Tom Kuhn described the ACC decision more favorably. One comment:  “There are a number of state commissions currently reviewing outdated and unsustainable net metering policies. By adopting common sense reforms today, the ACC showed leadership in protecting electricity customers in Arizona, while also ensuring that solar has a bright future in the state and around the country.” EEI represents U.S. investor-owned utilities.

Επιστολή προς Πρίγκηπες της Ενέργειας Σχετικά με την Αγορά Φωτοβολταικών

Το κείμενο που ακολουθεί έχει ετοιμασθεί για ανθρώπους με έλλειψη χρόνου (ή αδυναμία εστίασης της προσοχής τους) γιατί έχουν στους ώμους τους την υποχρέωση να πάρουν  τις σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον της αγοράς ενέργειας στην Ελλάδα. Η λογική είναι ότι, αν βρούν σ’ αυτό κάτι που θα τους τραβήξει την προσοχή, θα πρέπει να το δώσουν αμέσως στους συμβούλους τους – αυτοί θα τους εξηγήσουν τις λεπτομέρειες καλύτερα από μας (τώρα που το σκέφτομαι, μήπως πρέπει να το μεταφράσουμε και στα αγγλικά ή καλύτερα ακόμη στα γερμανικά?)

Εστιαζόμαστε στο εξής ερώτημα (και μόνο): Υπάρχει χώρος και πόσο μεγάλος για φωτοβολταικές εγκαταστάσεις στην Ελλάδα και ειδικότερα εγκαταστάσεις σε κτίρια που είναι και οι μόνες για τις οποίες κατα την άποψή μας αξίζει να γίνει τέτοια συζήτηση? Η απάντηση του υπογράφοντος είναι απλή: «Δεν Ξέρω» (Αν κάποιος σας πεί ότι ξέρει, προτείνω να μάθετε πως βγάζει τα προς το ζήν).

Δεν ξέρω - υποψιάζομαι όμως, παρακολουθώντας την διεθνή και κυρίως την αμερικανική εμπειρία (και ακόμη ειδικότερα την Καλιφόρνια) ότι α) το πρόβλημα δεν είναι τεχνικό και β) ότι υπάρχουν ορισμένες πολιτικές που θα δώσουν την ευκαιρία στην αγορά να δώσει την απάντηση. Οι πολιτικές αυτές θα επιτρέψουν την εξέλιξη της αγοράς σε χαμηλότερους απο την πρόσφατη εμπειρία μεν αλλά προβλέψιμους ρυθμούς, τον μηδενισμό των επιδοτήσεων και την αποτελεσματική αλλά και δίκαιη κατανομή της ωφέλειας απο την νέα αυτή κατανεμημένη τεχνολογία παραγωγής ηλεκτρισμού.  Οι πολιτικές αυτές (εδώ ο αναγνώστης/αρμόδιος/ηγέτης/πρίγκηπας προσέχει περισσότερο και κατα προτίμηση απομνημονεύει) είναι:

• Εφαρμογή του net metering με ταυτόχρονη επιβολή α) παγίου πρόσβασης στο δίκτυο διανομής στις ΦΒ εγκαταστάσεις και β) έντονα ζωνικής τιμολόγησης της παραγόμενης ενέργειας απο την εγκατάσταση.
• Καθορισμός των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας έτσι ώστε η εγκατάσταση να είναι δυνατόν να μένει στην ιδιοκτησία του εγκαταστάτη και όχι του ιδιοκτήτη του κτιρίου.

Η πολιτική του net metering στην οποία αναφερόμαστε συνοψίζεται με τον καλύτερο τρόπο απο τον κύριο Ron Binz, που είναι ο προτεινόμενος απο τον πρόεδρο Obama για τη θέση του ηγέτη του FERC (του ομοσπονδιακού ρυθμιστή ενέργειας των ΗΠΑ):

«.......Unless electricity is priced on a time-sensitive basis, the correct value of such distributed generation to the utility system is obscured. Net metering at time-sensitive rates will increase payments to solar systems, permitting utilities to charge compensatory rates to solar customers for distribution service....» –

Πρόχειρη δική μας μετάφραση: «...Εαν ο ηλεκτρισμός δεν τιμολογηθεί με τρόπο που να αντανακλά το κόστος του ηλεκτρικού συστήματος σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, η αξία της παραγωγής απο κατανεμημένη παραγωγή δεν φαίνεται. Μια μέθοδος net metering με ζωνικά  (time sensitive) τιμολόγια θα αυξήσει τις πληρωμές προς τις ΦΒ εγκαταστάσεις και θα επιτρέψει στις εταιρείες ηλεκτρισμού να χρεώσουν αντισταθμιστικά πάγια σε «ηλιακούς» πελάτες για την πρόσβαση στο δίκτυο και την και χρήση του....»

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα ο ΔΕΔΔΗΕ εγκαθιστά (έναντι εξοντωτικού τιμήματος) σε όλες τις οικιακές ΦΒ εγκαταστάσεις «έξυπνους» μετρητές που είναι σε θέση να διαχειριστούν το πιο πολύπλοκο ζωνικό τιμολόγιο (ο ΔΕΔΔΗΕ, όπως παλιά η ΔΕΗ, και οι προμηθευτές τους έβλεπαν πάντα μακριά!)

Η δεύτερη προτεινόμενη πολιτική (για την οποία έχουμε και παλιότερα γράψει) αφορά την δυνατότητα να αποκτήσουν την ιδιοκτησία των εγκαταστάσεων οικιακών φωτοβολταικών και συνεπώς των σχετικών χρηματορροών απο την πώληση της ενέργειας, τρίτοι δηλαδή επιχειρήσεις και όχι όπως σήμερα αποκλειστικά οι ιδιοκτήτες των ακινήτων. Ο ιδιοκτήτης του οικήματος θα έρχεται σε συμφωνία με επιχειρήσεις που θα «ομαδοποιούν» οικιακές εγκαταστάσεις με την οποία θα «νοικιάζει» την στέγη του για ορισμένο χρονικό διάστημα. Η ρύθμιση αυτή έχει δύο σημαντικά πλεονεκτήματα:

• Θα επιτρέψει λόγω οικονομιών κλίμακος την πρόσβαση σε χρηματοδότηση των ομαδοποιημένων αυτών επενδύσεων με πολύ καλύτερους όρους είτε μέσω της κεφαλαιαγοράς είτε μέσω ιδρυμάτων με ειδίκευση στην μακροπρόθεσμη πίστη (π.χ. την KfW). 
• Θα δώσει τη ευκαιρία σε ιδιοκτήτες ακινήτων που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να δανειστούν (και αυτοί είναι πια πολλοί και κατά τεκμήριο οι πιο αδύναμοι οικονομικά) να εγκαταστήσουν το ΦΒ τους χωρίς να χρειάζεται να δανειστούν οι ίδιοι.

Οι παραπάνω πολιτικές είναι άμεσα εφαρμόσιμες. Απαιτείται μόνο αυτός ο σπανίζων πόρος – οι γενναίες και έξυπνες υπογραφές. Δουλειά που συλλογικά έχουμε αναθέσει στους Πρίγκηπες (και τις Πριγκηποπούλες).

Οι Απολύσεις Θέλουν Τρόπο!

(Εξωτερικού συνεργάτη της ιστοσελίδας για να απαλύνουμε την ενεργειακή μονοκαλλιέργεια)

Να απολύσουμε δημόσιους υπαλλήλους. Αυτή είναι η εντολή των δανειστών μας. Οι πολιτικοί μας προσπαθούν εδώ και χρόνια να υλοποιήσουν την εντολή και αποτυγχάνουν. Διακινδυνεύουν συνεπώς την Δόση μας κάθε φορά χωρίς να υπάρχει τέλος στο μαρτύριο.  Υποστηρίζω ότι προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα με τον λάθος τρόπο. Αυτό γιατί δεν έχουν ορίσει προσεκτικά το ίδιο το πρόβλημα.

Ποιό είναι το πρόβλημα? Η «ανταγωνιστικότητα» της οικονομίας λένε όλοι (και μάλιστα πολλοί που έπρεπε να ξέρουν καλύτερα). Λάθος (έχει γράψει σχετικά ο Krugman σε εποχές που προσποιείτο ακόμα τον επιστήμονα). Ο σωστός όρος είναι παραγωγικότητα. Ο δημόσιος τομέας μειώνει την συνολική παραγωγικότητα της οικονομίας γιατί το κόστος του είναι φύρα (overhead).  Στην στατιστική του εθνικού εισοδήματος ο δημόσιος τομέας μετράται μόνο απο το κόστος των πόρων που καταναλώνει – δεν παράγει προιόντα. Πρέπει συνεπώς να μειώσουμε την φύρα.

Πριν την μειώσουμε όμως πρέπει να διαχωρίσουμε δύο ειδών φύρες που αντιστοιχούν σε δύο λειτουργίες του δημόσιου τομέα. Αφενός τον σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικών (την ωφέλιμη φύρα) και αφετέρου την παροχή «δημόσιων» υπηρεσιών (την περισσευούμενη φύρα). Βασική αρχή: Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση πολιτικών δεν μπορεί απο την φύση του να πειραχθεί (Αντίθετα στην Ελλάδα μάλλον πρέπει να ενισχυθεί - ναί, με πρόσθετο υψηλής ποιότητος προσωπικό. Και με διατήριση της συνταγματικής προστασίας των μονίμων δημοσίων υπαλλήλων).

Οι «δημόσιες» υπηρεσίες όμως, με εξαίρεση την άμυνα, την ασφάλεια και την δικαιοσύνη, δεν είναι ανάγκη να παρέχονται απο το «Δημόσιο».  Αν ως δημόσιες υπηρεσίες ορίσουμε αυτές που πρέπει συλλογικά να επιδοτούμε για κάποιο λόγο, μπορούμε να δίνουμε αυτή την επιδότηση κατευθείαν σ’ αυτούς που κρίνουμε ότι τις έχουν ανάγκη. Αυτοί με την σειρά τους θα επιλέξουν τον ιδιώτη πάροχο της αρεσκείας τους για να αγοράσουν την  υπηρεσία.  Αυτό επιτρέπει την επίτευξη του κοινωνικού  στόχου (και μάλιστα με δικαιότερο τρόπο γιατί υποστηρίζονται μόνο αυτοί που έχουν ανάγκη) αλλά συγχρόνως αυξάνει την παραγωγικότητα της οικονομίας γιατί οι ιδιώτες πάροχοι των υπηρεσιών θα φροντίσουν να ελέγξουν το κόστος τους. (Με την προυπόθεση επαρκούς ανταγωνισμού, αλλά ακόμα και ένα ολιγοπώλιο είναι πιο αποτελεσματικό απο ένα κρατικό μονοπώλιο).

Ωραία μέχρι εδώ. Αλλά έλεγχος του κόστους συνήθως εξακολουθεί να σημαίνει μείωση προσωπικού δηλαδή απολύσεις.  Φθάσαμε πάλι στο αρχικό σημείο. Πρέπει να απολύσουμε. Με τρόπο όμως που έχει σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι του τρόπου που έχουν προσπαθήσει να εφαρμόσουν μέχρι τώρα. Το σημαντικότερο πλεονέκτημα είναι ότι η μεταφορά της απόφασης σε ιδιωτικές επιχειρήσεις σημαίνει ότι οι αποφάσεις για τις απολύσεις λαμβάνονται στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο, όπου η πληροφορία για το μικροπεριβάλλον του οργανισμού είναι πλούσια. Η μετατόπιση της ευθύνης για τις απολύσεις σε ιδιώτες παρόχους της «δημόσιας» υπηρεσίας» κάνουν  τη  διαδικασία.

• Πιό δίκαιη γιατί φεύγουν άνθρωποι που πραγματικά δεν χρειάζονται ή δεν αποδίδουν.
• Πιό ανθρώπινη γιατί δίνει τη δυνατότητα να φύγουν αυτοί που έχουν λιγότερη ανάγκη το σταθερό εισόδημα απο άλλους.
• Πιό ευέλικτη γιατί αντιμέτωποι με την αγορά οι εργαζόμενοι συμφωνούν σε ανάλογη προσαρμογή των αμοιβών τους για να αποφευχθούν απολύσεις.

Παράδειγμα των παραπάνω η ΕΡΤ.  Την κλείνουμε και πολύ καλά κάνουμε. Γιατί όμως φτιάχνουμε μια καινούργια? Γιατί δεν επιδοτούμε ιδιώτες επιχειρηματίες (ή άλλες κοινωνικές ομάδες) για την παραγωγή ραδιοτηλεοπτικού περιεχομένου που θεωρούμε ότι έχει τα χαρακτηριστικά «δημόσιου αγαθού»? (Περίπου έτσι δουλεύει το δημόσιο σύστημα Ραδιοτηλέορασης στις ΗΠΑ. Ναί, υπάρχει Δημόσια Ραδιοτηλέοραση στις ΗΠΑ., είναι υψηλότατης ποιότητος και κοστίζει στον κρατικό προυπολογισμό περίπου όσο κόστιζε σε μας  η ΕΡΤ).

Δεύτερο παράδειγμα η εκπαίδευση (δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια). Γιατί δεν μοιράζουμε κουπόνια στους γονείς τα οποία να εξαργυρώνονται στα ιδιωτικά ή δημόσια σχολεία ή /και Πανεπιστήμια της αρεσκείας τους ? (Οι Σουηδοί το κάνουν εδώ και χρόνια). Σημείωση για πολιτικάντηδες. Αυτό απο μόνο του μειώνει τους δημόσιους υπαλλήλους κατά 100,000. Και δεν είναι απαραίτητη η αλλαγή του Συντάγματος γιατί δεν χρειάζεται να ιδιωτικοποιηθούν τα σημερινά σχολεία ή Πανεπιστήμια. Θα λειτουργούν όμως σε απόλυτα αποκεντρωμένη βάση ως προς τα οικονομικά τους. Εσοδα μόνο απο κουπόνια που εθελουσίως τους δίνουν οι μαθητές ή οι γονείς τους. Δαπάνες όσες χρειάζονται για να διατηρήσουν το επίπεδο που θα προσελκύσει τα κουπόνια αυτά.

Μπορεί κανείς να αναλύσει πολλές ακόμα υπηρεσίες με τον τρόπο αυτό με σημαντικότερες την υγεία και την ασφάλιση. Πρέπει όμως να μην ξεχνάμε ότι η φύρα του δημοσίου δεν είναι μόνο οι άνθρωποι. Προτείνουμε ένα νέο κανόνα. Για κάθε 100 δημοσίους υπαλλήλους που μετατίθενται στον ιδιωτικό τομέα (γιατί περί αυτού πρόκειται) να καταργείται ένας νόμος - οποιοσδήποτε νόμος.  Ετσι θα μειώσουμε την φύρα ΚΑΙ του ιδιωτικού τομέα (ναί υπάρχει και τέτοια - εάν διαβάσατε μέχρι εδώ σας καλώ να μαντέψετε ή να γράψετε στα σχόλια σχετικό ανέκδοτο). 

Εγκαταλείπεται ο Ηλιος...

Το νέο αυτό δημοσιεύθηκε πρόσφατα σε ιστότοπο που είναι συνήθως καλά πληροφορημένος για θέματα της αγοράς ενέργειας. Είχαμε προβλέψει την κατάληξη αυτή σε δύο σημειώματα τον Οκτώβριο του 2011 και το Ιανουάριο του 2012. Η πρόβλεψή μας βασιζόταν σε συγκεκριμένη ανάλυση των τεχνικών, οικονομικών και πολιτικών παραμέτρων.

Το σημαντικό δεν είναι βέβαια ότι το σεμνό και ταπεινό μας ιστολόγιο έκανε σωστή πρόβλεψη. Το σημαντικό είναι ότι η πρόβλεψη ήταν εύκολη αλλά οι προωθητές του έργου απέτυχαν στις δικές τους. Οι λόγοι για τους οποίους η επένδυση δεν θα γίνει δεν άλλαξαν στο μεσοδιάστημα. Είναι ακριβώς οι ίδιοι που ήταν και το 2012.

Πως είναι δυνατόν οι ειδήμονες και ταγοί της χώρας να κάνουν τόσο μεγάλο λάθος? Η ερώτηση είναι ρητορική αν και έχουμε άποψη - για μια άλλη φορά. Μας γεμίζει φόβο όμως το ότι τα έκαναν θάλασσα στο απλό αυτό θέμα. Αναρωτιόμαστε τι κάνουν (ή θα κάνουν) στα δύσκολα. 

Πως αλλάζουν οι καιροί-ενώ η Αμερική γυρίζει στο αέριο, η Ευρώπη γυρίζει ... στον άνθρακα

Και μάλιστα εισαγόμενο απο .. την Αμερική. Η ειρωνία του πράγματος είναι όντως διασκεδαστική. Οπως παρατηρήσαμε σε προηγούμενο σημείωμα, η πτώση της τιμής του φυσικού αερίου στις ΗΠΑ είναι τόσο μεγάλη που οι παραγωγοί ηλεκτρισμού το προτιμούν απο τον άνθρακα. Αποτέλεσμα? Επεσε και η τιμή του άνθρακα λόγω της μειωμένης ζήτησης. Αλλά η επίπτωση δεν σταματά εδώ. Η πτώση της τιμής του άνθρακα τον κάνει πρώτη επιλογή για τους ευρωπαίους παραγωγούς ηλεκτρισμού με συνέπεια οι εξαγωγές άνθρακα απο τις ΗΠΑ στη Ευρώπη να αυξηθούν κατά 20% το 2012. Είναι λογικό να εξάγεται άνθρακας και όχι αέριο γιατί βραχυπρόθεσμα (και μεσοπρόθεσμα) το κόστος μεταφοράς του άνθρακα είναι πολύ μικρότερο απο αυτό του αερίου, που για να εξαχθεί πρέπει να δημιουργηθούν δαπανηρές εγκαταστάσεις υγροποίησης. Στο μεταξύ εταιρείες ηλεκτρισμού όπως η γερμανική ΕΟΝ βάζουν στην ναφθαλίνη εργοστάσια φυσικού αερίου και χρησιμοποιούν για την παραγωγή εργοστάσια άνθρακα (εισαγόμενου απο την Αμερική!). Βοηθάει προφανώς και η κατάρρευση της τιμής των δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα που ελαχιστοποιεί το κόστος της επιλογής καυσίμου όπως ο άνθρακας που εκπέμπει διπλάσια ποσότητα CO2 ανα MWh  απο το φυσικό αέριο.

Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης απο το Βερολίνο

Η Berliner Energie Agentur φαίνεται ότι είναι πρωτοποριακή εταιρεία ενεργειακών υπηρεσιών και το Βερολίνο το ευρωπαικό κέντρο της σχετικής τεχνογνωσίας. Το βίντεο (στα αγγλικά) αξίζει τον κόπο:

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=en4qD1_kagk

Ο ΛΑΓΗΕ και οι Προβλέψεις του - Πάμε Στοίχημα?

Ο ΛΑΓΗΕ έκανε προβλέψεις για τα φωτοβολταικά σε στέγες που θα εγκατασταθούν  τον Ιανουάριο και μέχρι τέλους του 2013. Επεσε έξω με βάση τα πραγματικά στοιχεία του Ιανουαρίου. Η πρόβλεψη ήταν 10 MW ενώ πραγματικά εγκαταστάθηκαν 18 MW. Ο ΛΑΓΗΕ κάνει νέα πρόβλεψη (στο δελτίο Φεβρουαρίου 2013) για το υπόλοιπο του 2013 και αυτή τη φορά  για να μην  πέσει έξω προβλέπει να εγκαθίστανται κάθε μήνα 16-17 MW φωτοβολταικών σε στέγες μέχρι τέλους 2013. 

Πάλι θα πέσει έξω και είμαστε έτοιμοι να βάλουμε στοίχημα. Είναι απλό: Στην αγορά αυτή υπάρχει ένας πολύ καλός "προηγούμενος" δείκτης (leading indicator) και αυτός δεν είναι άλλος απο το αριθμό των αιτήσεων που γίνονται κάθε μήνα. Αν ο ΛΑΓΗΕ παρακολουθούσε το δείκτη αυτό, δεν θα έκανε το λάθος για τον Ιανουάριο, δεδομένου ότι τον Ιούλιο του 2012 είχαν γίνει περίπου 3,000 αιτήσεις που αντιστοιχούν περίπου σε 20 MW. Ο Ιανουάριος ήταν και η τελευταία προθεσμία για τις αιτήσεις αυτές να πάρουν την υψηλή τιμή των 49 λεπτών. Τα 18 MW του Ιανουαρίου ήταν συνεπώς αναμενόμενα - όχι όμως για τον ΛΑΓΗΕ. Με την ίδια λογική τα 17 MW τον μήνα απο τον Φεβρουάριο και μετά θα αποδειχθούν λάθος πρόβλεψη γιατί οι αιτήσεις απο τον Αύγουστο του 2012 και μετά "τρέχουν" με ρυθμό μικρότερο των 4 MW τον μήνα. Τα παραπάνω είναι στοιχειώδη - δεν διαθέτουμε κάποια ειδική τεχνογνωσία. Αυτήν θα έπρεπε να την διαθέτει ο ΛΑΓΗΕ.

Πάμε στοίχημα λοιπόν με οποιονδήποτε απο τον ΛΑΓΗΕ για το ποσό των 500 ευρώ, ότι οι εγκαταστάσεις φωτοβολταικών σε στέγες θα είναι λιγότερες ή ίσες απο το 50% της πρόβλεψής τους του Δελτίου του Φεβρουαρίου 2013 (500-333=167 ΜW). Κερδίζουμε αν το νούμερο είναι μικρότερο ή ίσο του 50%Χ167=83MW. Στην διάθεσή σας κύριοι ! (Εξαιρείται η περίπτωση που η ελληνική πολιτεία επαναφέρει την εγγυημένη τιμή στα 55 λεπτά - ποτέ δεν ξέρεις τι γίνεται!) 

Εταιρείες Ενεργειακών Υπηρεσιών: Μια λύση για την «ασύμμετρη πληροφόρηση» στην αγορά της εξοικονόμησης ενέργειας

Υπάρχει ένα συνηθισμένο πρόβλημα όταν αγοράζουμε προιόντα και υπηρεσίες. Αυτός που πουλάει ξέρει (κατά τεκμήριο τουλάχιστον) πολύ καλύτερα απο αυτόν που αγοράζει την ποιότητα του αγαθού. Συνεπώς προτιμά να «ξεφορτωθεί» πρώτα τα «λεμόνια» (όπως λέγονται στην αμερικανική αργκό τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα που είναι σε κακή κατάσταση). Οι οικονομολόγοι ονομάζουν την ατέλεια αυτή της αγοράς «ασύμμετρη πληροφόρηση». Ορισμένοι απο τους μελετητές του φαινομένου είναι νομπελίστες γνωστοί και δημοφιλείς στην Ελληνική «διανόηση», όπως ο Stiglitz  και (λιγότερο γνωστός) ο Akerlof.

Παρ’ όλ’ αυτά οι αγορές λειτουργούν. Ακόμα και η αγορά μεταχειρισμένων αυτοκινήτων που μελέτησε ο Akerlof. Αλλωστε «αγορά» δεν είναι τίποτα άλλο απο ένα σύνολο κανόνων που δίνουν κίνητρα στις δύο πλευρές ώστε να καταλήξουν σε αμοιβαία επωφελή συναλλαγή.  Οι κανόνες μπορεί να αλλάξουν, άρα και το αποτέλεσμα μπορεί να βελτιωθεί. Ενας τρόπος είναι η δημιουργία brand name. Ετσι ψωνίζουμε διαρκή καταναλωτικά αγαθά (αυτοκίνητα) ή αγαθά άμεσης κατανάλωσης (ποτά) χωρίς να έχουμε ιδέα πως κατασκευάζονται-εμπιστευόμαστε την «μάρκα».

Συνήθως, αυτό που «σώζει» τις αγορές είναι η ανάγκη του πωλητή να διατηρήσει την φήμη του ή η πρόθεσή του να δεσμευθεί συμβατικά με εγγυήσεις. Το πρώτο λειτουργεί καλύτερα σε αγορές υπηρεσιών προσωπικού χαρακτήρα (γιατρός, δικηγόρος, τεχνίτης αυτοκινήτου). Το δεύτερο σε απρόσωπες αγορές, όπου ο πωλητής είναι επιχείριση και όχι άτομο.

Τα διαρκή αγαθά (καταναλωτικά ή επενδυτικά), σε αντίθεση με αυτά που καταναλώνονται άμεσα, πωλούνται συνήθως απο επιχειρηματικές οντότητες και όχι απο πρόσωπα. Αυτό είναι λογικό γιατί το ενδιαφέρον ενός ατόμου για την φήμη του είναι βιολογικά  πεπερασμένο άρα και ανενεργό για ένα αγαθό που προβλέπεται να έχει μακρύ χρόνο ζωής . Οι επιχειρηματικές οντότητες είναι μακροβιότερες-συνεπώς ο συνήθης τρόπος για να καλύπτεται η «ασύμμετρη» πληροφόρηση είναι η σύμβαση παροχής εγγυήσεων απο επιχειρήσεις

Αυτή ακριβώς την ανάγκη έρχονται να καλύψουν οι εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών στην αγορά έργων εξοικονόμησης ενέργειας/ενεργειακής αναβάθμισης, που απο την φύση τους υλοποιούνται με έργα/συστήματα με μεγάλο χρόνο ζωής. Εγγυούνται στον ιδιοκτήτη ενός κτιρίου και στον χρηματοδότη του έργου ενεργειακής αναβάθμισης ότι η προβλεπόμενη εξοικονόμηση ενέργειας θα επιτευχθεί. Η εγγύηση αυτή δίδεται με χειροπιαστό τρόπο με την ανάληψη του σχετικού κινδύνου με δικά τους κεφάλαια.

Συνήθως παίρνει την  μορφή μια σύμβασης ενεργειακής απόδοσης με την οποία αναλαμβάνει να πληρώνει το κόστος της ενέργειας του πελάτη για ένα χρονικό διάστημα μετά την υλοποίηση του έργου έναντι μιας αμοιβής που εξασφαλίζει μείωση της ενεργειακής δαπάνης σε σχέση με την προτέρα κατάσταση.

Παράδειγμα: Πριν την αναβάθμιση του συστήματος κλιματισμού ενός ξενοδοχείου, η δαπάνη για ηλεκτρικό ήταν 100,000 ευρώ τον χρόνο. Η εταιρεία ενεργειακών υπηρεσιών εξασφαλίζει χρηματοδότηση τρίτων για το έργο, αλλάζει το σύστημα κλιματισμού χωρίς ο ιδιοκτήτης να δανειστεί ο ίδιος και αποδέχεται να αμείβεται με ποσό 50,000 ευρώ τον χρόνο για τα επόμενα 8 χρόνια αναλαμβάνοντας ταυτοχρόνως την υποχρέωση να πληρώνει αυτή τον λογαριασμό του ηλεκτρικού. (Στις ΗΠΑ όλοι οι μεγάλοι κατασκευαστές συστημάτων θέρμανσης/κλιματισμού έχουν θυγατρική εταιρεία ενεργεικών υπηρεσιών γιατί προφανώς μόνο έτσι μπορούν να πουλήσουν τα συστήματά τους σε ιδιοκτήτες μεγάλων κτιριακών συγκροτημάτων).

Είναι προφανές ότι δεν είναι στο άμεσο συμφέρον του πωλητή ενέργειας, αλλά ούτε του κατασκευαστή συστημάτων θέρμανσης/κλιματισμού να εξοικονομηθεί ενέργεια. Η ύπαρξη «ασύμμετρης πληροφόρησης» επιτείνει την αντίθεση των κινήτρων. Ούτε ό ένας ούτε ό άλλος προμηθευτής έχουν στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας και ο πελάτης δεν έχει την δυνατότητα να ελέγξει το αποτέλεσμα.

Αντίθετα, η επιχείριση ενεργειακών υπηρεσιών απο τη φύση της πουλά «εξοικονόμηση» και απο αυτήν πληρώνεται. Στην περίπτωση μάλιστα που υπάρχει δημόσια επιδότηση, η σημασία του γεγονότος αυτού αυξάνεται, γιατί το κίνητρο του πελάτη να ελέγξει το αποτέλεσμα μειώνεται στον βαθμό που το έργο γίνεται με χρήματα τρίτων.

Ας συγκρίνουμε την παραπάνω ανάλυση με αυτά που συμβαίνουν σήμερα στην χώρα μας. Ο κανόνας με τον οποίο λειτουργεί το σύστημα είναι να «πέσει χρήμα στη  αγορά».  Πραγματική εξοικονόμηση ενέργειας? Μπορεί - από τύχη γιατί στην καλύτερη περίπτωση το ενδιαφέρον είναι τυπικό/γραφειοκρατικό (ενεργεικός επιθεωρητής). Το πρόβλημα όμως δεν είναι να «πέσει χρήμα στην αγορά», γιατί αυτό «έπεφτε» και πριν την κρίση. Το πρόβλημα είναι να αυξηθεί η παραγωγικότητα στην  χρήση της ενέργειας, γιατί η Ελλάδα είναι απο τις λίγες χώρες στον ανεπτυγμένο κόσμο που η ενεργειακή «ένταση» (κατανάλωση τόννων ισοδυνάμου πετρελαίου ανα μονάδα εθνικού προιόντος ) έχει ανέβει τα τελευταία 30 χρόνια αντί να κατέβει (όπως συνέβη για παράδειγμα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη). Πρέπει να αλλάξουν οι κανόνες. Ισως και οι κανόνες με τους οποίους αλλάζουμε τους κανόνες.

Η Κύπρος Δείχνει τον Δρόμο

Τα αποτελέσματα της δημοπρασίας που έκανε η Κύπρος για άδειες παραγωγής μεγάλων φωτοβολταϊκών ήταν για πολλούς εντυπωσιακά. Ορισμένες παρατηρήσεις:

• Η δημοπρασία καθεαυτή ήταν υποδειγματική ως πολιτική. Είναι αυτό που έπρεπε να έχουν κάνει οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι και η Ελληνική κυβέρνηση (και αποφάσισαν ότι θα κάνουν ...στο μέλλον).
• Οι τιμές που επιτεύχθηκαν (γύρω στα 80 ευρώ την μεγαβατώρα) φαίνονται κατ' αρχήν εντυπωσιακά χαμηλές. Σε μια χώρα με την ηλιοφάνεια της Κύπρου όμως, υπολογίζουμε ότι οδηγούν σε αποδόσεις ιδίων κεφαλαίων (χωρίς μόχλευση) πάνω από 7-8% (ονομαστικές πριν από φόρους). Εξαιρετική απόδοση για μια επένδυση με ελάχιστο κίνδυνο.
• Δεν έχουμε διαθέσιμες λεπτομέρειες, αλλά αν η τιμή αυτή είναι μόνο κάτω όριο (floor) τότε σε ένα σύστημα που με το παρόν μείγμα παραγωγής του έχει μέση οριακή τιμή πάνω από 100 ευρώ την μεγαβατώρα (όπως γράφηκε στον τύπο), οι επενδυτές θα "πιάσουν την καλή" κατά την  λαϊκή έκφραση.