Το Κράτος Ορίζει τον Μισό Λογαριασμό Ρεύματος! Οδηγός για Ψηφοφόρους

Ο μισός λογαριασμός του ρεύματος είναι δαπάνη για αγορά της ενέργειας που καταναλώνουν τα νοικοκυριά. Υπάρχει αγορά γι' αυτή την δαπάνη. Αγορά (χονδρική και λιανική) με αρκετές στρεβλώσεις όπου η τιμή καθορίζεται (λίγο-πολύ) από την προσφορά και την ζήτηση (γρήγορα στο allazorevma.gr!). Ο άλλος μισός λογαριασμός καθορίζεται από πολιτικές αποφάσεις - από το κράτος. Είναι ενδιαφέρον νομίζουμε οι πολίτες να κατανοήσουν ποιες είναι αυτές οι αποφάσεις ώστε όταν εξασκούν το δικαίωμα της ψήφου (ή της φωνής ή ακόμα και της εξόδου!) να το κάνουν με επίγνωση των επιπτώσεων.

Ο μισός λογαριασμός για τον οποίο αποφασίζει το κράτος (για καταναλωτή με 3.500 κιλοβατώρες τον χρόνο) είναι περίπου 250 ευρώ και περιλαμβάνει στη ουσία τέσσερα ποσά:

• Τις χρεώσεις για τα Δίκτυα (μεταφοράς και διανομής) - 100 ευρώ τον χρόνο
• Την χρέωση για την επιδότηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΕΤΜΕΑΡ) - 90 ευρώ τον χρόνο
• Την  χρέωση για τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας (ΥΚΩ) - 25 ευρώ τον χρόνο
• Τον φόρο προστιθέμενης αξίας 6% - 35 ευρώ τον χρόνο

Γιατί πληρώνονται αυτά τα χρήματα; Είναι πολλά ή λίγα;

Οι χρεώσεις των δικτύων (θεωρητικά) αντιστοιχούν στο κόστος (κεφαλαίου και λειτουργίας) της μεταφοράς του ρεύματος από τα εργοστάσια παραγωγής στο σπίτι μας. Η δραστηριότητα  αυτή έχει χαρακτηριστικά φυσικού μονοπωλίου - δηλαδή δεν μπορεί να υπάρξει αγορά και ανταγωνισμός. Το κράτος συνεπώς αποφασίζει την τιμή της. Με ποιο στόχο όμως; Ο στόχος είναι ένα επίπεδο συνέχειας στην παροχή του ρεύματος υπό τον περιορισμό του ελάχιστου αναγκαίου κόστους. 

Οι πολιτικοί στην Ελλάδα έχουν αποτύχει παταγωδώς να λύσουν το πρόβλημα. Πρώτον, κανείς δεν ξέρει ποιος είναι ο στόχος για το επίπεδο συνέχειας της ηλεκτροδότησης. Δεύτερον, η χώρα έχει τις χειρότερες επιδόσεις στους δείκτες συνέχειας της ηλεκτροδότησης από όλη την ΕΕ εξαιρουμένων ορισμένων (όχι όλων) χωρών μελών πρώην συμμάχων της Σοβιετικής Ένωσης. Τρίτον έχουν αποτύχει στο να καθιερώσουν μηχανισμό κοστολογικού ελέγχου ώστε να υπάρχουν κίνητρα στην επιχείριση που κάνει την δουλειά να την κάνει με το μικρότερο δυνατό κόστος. Το χειρότερο είναι ότι η χρέωση για τα δίκτυα στην Ελλάδα (όπως γίνεται) καταλήγει να είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη. Αυτό σημαίνει ότι στο μέλλον είναι πιθανό να αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε τριτοκοσμικές καταστάσεις. Αυτό βολεύει βραχυπρόθεσμα τους αρμοδίους (και τους πολιτικούς) γιατί, υπερηφανευόμενοι για το χαμηλό κόστος, είναι ελεύθεροι να οραματίζονται τις επενδύσεις του μέλλοντος σε "έξυπνα" δίκτυα και άλλα μεγαλόστομα.

Συμπέρασμα: Πληρώνουμε για τα δίκτυα λίγα (λιγότερα από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους)  αλλά α) δεν ελέγχει κανείς αν ακόμα και αυτά τα λίγα πιάνουν τόπο και β) την οικονομία που κάνουμε τώρα τρώγοντας από τα έτοιμα θα την πληρώσουμε στο μέλλον γιατί θα τρέχουμε να αγοράσουμε γεννήτριες επειδή οι διακοπές θα έχουν γίνει συχνότερες.

H χρέωση για την επιδότηση των ΑΠΕ (ΕΤΜΕΑΡ) είναι εξ ορισμού μεγαλύτερη από όσο έπρεπε, δεδομένου  ότι η ορθολογική απόφαση θα ήταν να είναι μηδενική. Τα χρήματα που εισπράττονται από την χρέωση αυτή μεταφέρονται στους παραγωγούς ρεύματος από ΑΠΕ (κυρίως αιολικά και φωτοβολταϊκά). Οι παραγωγοί αυτοί έχουν εγγυημένες τιμές για μεγάλα χρονικά διαστήματα (μέχρι και 25 χρόνια) που τους δόθηκαν για να αποφασίσουν να κτίσουν τις εγκαταστάσεις τις οποίες χωρίς επιδότηση δεν θα κατασκεύαζαν ποτέ. Αυτό είναι μια πολιτική απόφαση με στόχο την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Τυχαίνει όμως να είναι με διαφορά από τους ακριβότερους τρόπους για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Οι πολιτικοί προσπαθούν, χωρίς να το διατυμπανίζουν να πάρουν πίσω τις επιδοτήσεις για τις καινούργιες αλλά οι ήδη λειτουργούσες εγκαταστάσεις έχουν φορτώσει τον λογαριασμό των καταναλωτών για τα επόμενα πολλά χρόνια.

Συμπέρασμα; Πληρώνουμε πολλά για τις ΑΠΕ (αν και λιγότερα από τους Γερμανούς!) και για τον λάθος λόγο. Το ελάχιστο που θα ανέμενε κανείς από τους πολιτικούς είναι να κάνουν ένα μέρος του ΕΤΜΕΑΡ εθελοντικό με την προώθηση των "πράσινων" τιμολογίων - ώστε να δοθεί η ευκαιρία στους ευαισθητοποιημένους περιβαλλοντικά Έλληνες να εκφράσουν τη ευαισθησία τους αυτή στην πράξη μειώνοντας ταυτόχρονα έστω και λίγο, την καταναγκαστική χρέωση των υπολοίπων.

Η χρέωση για υπηρεσίες κοινής ωφέλειας είναι κατά το μεγαλύτερο ποσοστό η επίπτωση της πολιτικής απόφασης να υπάρχει ενιαίο κόστος του ρεύματος σε όλη  τη επικράτεια. Δεδομένου ότι το κόστος στα νησιά μας είναι πολύ υψηλότερο, αυτή η πολιτική μεταφράζεται σε επιδότηση της κατανάλωσης ρεύματος  των κατοίκων τους από τους υπόλοιπους Έλληνες. Δεν μπορεί κανείς εύκολα να διαφωνήσει με την απόφαση αυτή. Απλώς να παρατηρήσει ότι σε πολλές άλλες χώρες (μέλη της ΕΕ αλλά όχι μόνο) υπάρχει διαφοροποίηση του κόστους (των δικτύων για παράδειγμα) μεταξύ γεωγραφικών περιοχών στα όρια του ίδιου κράτους.

Είναι λοιπόν η χρέωση για τα ΥΚΩ μεγάλη ή μικρή; Κατ΄αρχήν εξαρτάται από την απόφαση για το ενιαίο κόστος. Το οποίο μπορεί να μειωθεί αν τα νησιά μας διασυνδεθούν με το ηπειρωτικό σύστημα με υποβρύχια καλώδια. Δύο παρατηρήσεις σχετικά: α) (μεταξύ αστείου και σοβαρού) Θα μπορούσαμε να μειώσουμε το κόστος με μικρή  επένδυση διασυνδέοντας τα νησιά μας του Ανατολικού Αιγαίου με την....Τουρκία! και β) Η περίφημη διασύνδεση της Κρήτης θα μειώσει όπως διαφημίζουν οι πολιτικοί μας τα ΥΚΩ κατά πολύ. Ξεχνούν όμως ότι θα αυξηθεί η χρέωση δικτύου. Η διασύνδεση της Κρήτης θα κοστίσει όσο έχει κοστίσει (σε ιστορικές τιμές)  όλο το υπάρχουν δίκτυο μεταφοράς της χώρας. Συνολικά η μείωση των λογαριασμών μας από την διασύνδεση (της Κρήτης) εκτιμούμε ότι θα είναι της τάξεως των 2 έως 5 ευρώ τον χρόνο (πάντα για τον μέσο καταναλωτή των 3,500 κιλοβατωρών).

Τέλος ο ΦΠΑ. Η κυβέρνηση τον μείωσε, ακολουθώντας τις συμβουλές του allazorevma.gr εδώ και δυο περίπου χρόνια, από 13 σε 6%. Καλή κίνηση. Ο πονηρός πολιτευτής όμως δεν πρόσεξε ότι εμείς προτείναμε την μείωση ΜΟΝΟ για τους οικιακούς πελάτες. Γι αυτούς ο ΦΠΑ είναι κόστος. Αυτός το μείωσε και για τις επιχειρήσεις επιβαρύνοντας τις χρηματοροές τους. Πονηρό ε;

Μετρητές Νυκτερινού - Είναι και Αυτοί Έξυπνοι!

Ο Διαχειριστής του Δικτύου Ηλεκτρισμού στην Ελλάδα έχει αποφασίσει (εδώ και χρόνια) να εγκαταστήσει 7 εκατομμύρια "έξυπνους" μετρητές με κόστος που έχει υπολογίσει σε περισσότερα από 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Την ίδια στιγμή δεν μπορεί να ικανοποιήσει τα αιτήματα των καταναλωτών σε μετρητές με δυνατότητα διπλού - δηλαδή νυκτερινού τιμολογίου.

Είναι κρίμα, γιατί χάνεται η δυνατότητα να αξιοποιηθεί η "εξυπνάδα" του νυκτερινού τιμολογίου. Ίσως πρέπει, ξεκινώντας από την αλφαβήτα να εξηγηθεί και πάλι σε τι συνίσταται αυτή η εξυπνάδα. Να το πούμε απλοϊκά. Ο νυκτερινός μετρητής "καταλαβαίνει" ότι τις βραδυνές ώρες η ζήτηση για ρεύμα είναι μειωμένη ενώ η προσφορά (τα εργοστάσια παραγωγής και τα δίκτυα) παραμένει διαθέσιμη αλλά ανενεργή. Γι αυτό και μειώνει την τιμή έτσι ώστε η ζήτηση των καταναλωτών να ανέβει για να χρησιμοποιήσει την διαθέσιμη προσφορά. 

Αυτός ο απλός μηχανισμός δημιουργεί ένα κοινωνικό πλεόνασμα που το μοιράζονται οι παραγωγοί και οι καταναλωτές. Οι πρώτοι γιατί καλύπτουν ένα μέρος του σταθερού κόστους τους με τα νυκτερινά έσοδα και οι δεύτεροι γιατί μειώνεται  η μέση τιμή της κιλοβατώρας που καταναλώνουν. Το μέγεθος (και η κατανομή) του κοινωνικού πλεονάσματος εξαρτάται από την δυνατότητα και θέληση των καταναλωτών να αλλάξουν συνήθειες μεταφέροντας κατανάλωση στις νυκτερινές ώρες και των παραγωγών να την ικανοποιήσουν (την ελαστικότητα της ζήτησης και της προσφοράς έναντι της τιμής).

Το ενδιαφέρον είναι ότι το κοινωνικό πλεόνασμα που επιτυγχάνεται με τον απλό μετρητή νυκτερινού είναι το μεγαλύτερο ποσοστό από το κοινωνικό πλεόνασμα που αναμένεται να επιτευχθεί με την εγκατάσταση των "έξυπνων" μετρητών. Η πρόσθετη ωφέλεια που θα προσφέρει η "εξυπνάδα" της επένδυσης του 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ είναι λιγότερη από αυτή που ήδη μπορεί να προσφέρει ο απλός φθηνός συμβατικός μετρητής διπλής χρέωσης.

Το προφανές ερώτημα είναι: Πώς το ξέρουμε αυτό; Η πρώτη απάντηση είναι ότι το ξέρουν οι συντάκτες της μελέτης κόστους ωφέλειας για την εγκατάσταση των 7 εκατομμυρίων έξυπνων μετρητών στην Ελλάδα. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η μελέτη, αν υπάρχει, δεν είναι δημόσια διαθέσιμη. Η δεύτερη απάντηση είναι η μελέτη κόστους/ωφέλειας των Γερμανών που (σε αντίθεση με την ελληνική) είναι δημόσια διαθέσιμη. Η μελέτη αυτή προτείνει να τοποθετηθούν "έξυπνοι" μετρητές μόνο στους καταναλωτές που έχουν ετήσια κατανάλωση πάνω από 6 MWh. Αυτό στην Ελλάδα θα ισοδυναμούσε σε σχεδόν μηδενικό αριθμό οικιακών και μικρών εμπορικών μετρητών. Σ' αυτούς η γερμανική μελέτη προτείνει σταδιακή αντικατάσταση των υπαρχόντων μετρητών με τον συνήθη ρυθμό τεχνολογικής ανανέωσης - δηλαδή περίπου 15 χρόνια. 

Κάλλιο πέντε και στο χέρι παρά δέκα και καρτέρει λέει  ο σοφός λαός μας. Ενώ ονειρευόμαστε το "έξυπνο " δίκτυο δεν βλάπτει να τοποθετούμε και μετρητές διπλού τιμολογίου - δεδομένου άλλωστε ότι και αυτούς τους χρεώνουμε στους καταναλωτές. Στο μεταξύ - είμαστε σίγουροι ότι θέλουμε να δώσουμε 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ για 7 εκατομμύρια μετρητές; Βρήκαμε την περίπτωση που οι Γερμανοί κάνουν το σωστό για να σταματήσουμε να τους αντιγράφουμε;

Η Χονδρική Τιμή του Ρεύματος είναι Υψηλή - Τι Να Κάνουμε;

Δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι η ελληνική χονδρική αγορά ρεύματος είναι από τις ακριβότερες στη Ευρώπη. Στην πραγματικότητα αυτό δεν είναι νέο - αποτελεί την συνήθη κατάσταση - το "business as usual". Πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα; Ένας πρόχειρος υπολογισμός με βάση τα στοιχεία του δημοσιεύματος είναι ότι οι Έλληνες καταναλωτές επιβαρύνονται με περίπου 1 δισ. ευρώ παραπάνω σε σχέση με τους καταναλωτές στην κεντρική Ευρώπη για το ρεύμα που καταναλώνουν (Διαφορά 20 ευρώ/μεγαβατώρα Χ 50 εκατομμύρια μεγαβατώρες τον χρόνο). Για να έχουμε καλύτερη εικόνα, να συγκρίνουμε το ποσό με τα 1,5 δισ. ευρώ τον χρόνο που πληρώνουμε για να  παράγεται το 20% του ρεύματος από ΑΠΕ και περίπου 800 εκατομμύρια ευρώ για να επιδοτούνται τα νησιά μας (κυρίως η Κρήτη). Αυτά σε ένα συνολικό μέγεθος αγοράς γύρω στα 5,5 δισ. ευρώ. Τα ερωτήματα είναι: α) Είναι ανάγκη να κάνουμε κάτι για αυτό; β) μπορούμε να κάνουμε κάτι; και γ) αν πρέπει να κάνουμε κάτι, τι;

Το πρώτο ερώτημα τίθεται γιατί, παρ΄όλο που έχουμε την ακριβότερη τιμή χονδρικής, οι τιμές λιανικής στην χώρα βρίσκονται κοντά στον μέσο όρο των Ευρωπαϊκών. Θα έλεγε κανείς συνεπώς ότι εκ πρώτης όψεως δεν είναι θέμα προτεραιότητος. Η πρώτη απάντηση είναι ότι, ενώ οι τιμές λιανικής για τους οικιακούς καταναλωτές είναι στον μέσο όρο (ή μάλλον ήταν πριν τις πρόσφατες μεγάλες αυξήσεις της ΔΕΗ) οι τιμές για την βιομηχανία είναι (παραδοσιακά) σχετικά υψηλές - δημιουργώντας έτσι πρόβλημα ανταγωνιστικότητος (Ο λαϊκισμός στα τιμολόγια του ρεύματος έχει ζωή όση και η ΔΕΗ - τα πράγματα διορθώθηκαν κάπως μόνο όταν ήρθε η Τρόικα). Η δεύτερη απάντηση είναι ότι στην Ελλάδα αντισταθμίζουμε την υψηλότερη χονδρική τιμή του ρεύματος με την υπο - τιμολόγηση των δικτύων για τα οποία έχουμε μια από τις χαμηλότερες χρεώσεις στη Ευρώπη. Αυτό είναι μακροπρόθεσμα σημαντικό πρόβλημα για την ασφάλεια της τροφοδοσίας. Στα δίκτυα τρώμε από τα έτοιμα  - από επενδύσεις που έγιναν πριν 50 χρόνια. Η τρίτη απάντηση βέβαια είναι ότι ποτέ δεν είναι αργά για να μειώσει κανείς ένα κόστος του 1 δισεκατομμυρίου αν μάλιστα η σχέση κόστους/οφέλους τυχόν επενδύσεων που θα απαιτηθούν είναι καλή.

Η απάντηση που δίνεται στο δημοσιογραφικό κείμενο στην δεύτερη ερώτηση είναι τυπική της αντιμετώπισης των πραγμάτων στην ελληνική αγορά: Τα προβλήματα θα λυθούν όλα με την εφαρμογή του περίφημου "Target Model", δηλαδή του μοντέλου αγοράς που επιβάλει η Ευρωπαϊκή Ένωση στις χώρες μέλη. Είναι πάντως προς την σωστή κατεύθυνση (παρ'όλη την καθυστέρηση εφαρμογής του μοντέλου κατά δύο χρόνια) γιατί η λογική της ΕΕ είναι η ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς ρεύματος στην Ευρώπη. Η ολοκλήρωση έχει βέβαια ένα κύριο στόχο: την σύγκλιση των τιμών. Αυτό σημαίνει ότι για να μειώσουμε το κόστος του ρεύματος πρέπει να εισάγουμε περισσότερο ρεύμα. Αυτή είναι και η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα που μεταφράζει την γενικολογία του target model σε πρακτική λύση.

Το τρίτο ερώτημα έχει λοιπόν λογική απάντηση : Αν θέλουμε να μειώσουμε το 1 δισ. ευρώ πρέπει να εισάγουμε ρεύμα και για να εισάγουμε ρεύμα πρέπει να φτιάξουμε επαρκείς διασυνδέσεις. Όπως η ενιαία αγορά αγαθών βασίζεται στην ύπαρξη αυτοκινητόδρομων, λιμανιών και αεροδρομίων, η ενιαία αγορά ηλεκτρισμού βασίζεται σε ηλεκτρικές διασυνδέσεις. Βεβαίως διασυνδέσεις υπάρχουν. Μέσω αυτών ήδη εισάγουμε περίπου το 15% των αναγκών μας σε ρεύμα. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να αυξηθούν οι διασυνδέσεις και να εισάγουμε όχι το 15% αλλά (παράδειγμα) το 40% του ρεύματος.

Δυο τελικές παρατηρήσεις: Πρώτον: Η αύξηση των διασυνδέσεων θα επιτρέψει και τις εξαγωγές ρεύματος. Αν στην χώρα ανακαλύψουμε πιο αποδοτικούς τρόπους παραγωγής ηλεκτρισμού, τότε θα μπορούμε να γίνουμε εξαγωγείς. Απλώς αυτή την περίοδο φαίνεται ότι η χώρα δεν έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στην παραγωγή ρεύματος, πράγμα που μπορεί να αλλάξει στο μέλλον. Δεύτερον: Φαίνεται ότι η σχέση κόστους /ωφέλειας από χερσαίες διασυνδέσεις με όμορες χώρες είναι πολύ πιο αποδοτικές από την υποβρύχια διασύνδεση της Κρήτης. Είμαστε σίγουροι ότι οι ταγοί της χώρας το έχουν λάβει υπόψιν. 

Επιστολή προς την κυρία Λιάγγου δημοσιογράφο της Καθημερινής

Ο κ. Αθανάσιος Γκίκας, Διευθύνων Σύμβουλος της Clarus ESCo και διαχειριστής της ιστοσελίδας allazorevma.gr, έστειλε στην παρακάτω επιστολή (με email) στη δημοσιογράφο κυρία Λιάγγου με αφορμή άρθρο της σχετικά με τη αγορά ηλεκτρισμού στην Καθημερινή της Κυριακής 6/10/19. Η επιστολή δημοσιοποιείται για λόγους διαφάνειας.

"Αγαπητή κυρία Λιάγγου,

Στο σημερινό σας άρθρο στην Καθημερινή αποφεύγετε να ενημερώσετε τους καταναλωτές σχετικά με την ύπαρξη (εδώ και 4 χρόνια) ανεξάρτητων, αντικειμενικών και αξιόπιστων εργαλείων σύγκρισης τιμών στο ρεύμα. Να σας ενημερώσω ότι οι μοναδικοί χρήστες της δικής μας ιστοσελίδας έχουν φθάσει το μισό εκατομμύριο και αυξάνονται με ρυθμό 15,000 τον μήνα. Το newsletter μας δυο φορές την εβδομάδα το παίρνουν περίπου 10,000 καταναλωτές. Καλύπτουμε έτσι σε ένα βαθμό την ανεπάρκεια της δημοσιογραφικής κάλυψης. Εξακολουθούμε όμως να αναρωτιόμαστε για την αιτία της ανεπάρκειας αυτής. Μπορείτε να μας διαφωτίσετε;

Με εκτίμηση

Αθανάσιος Γκίκας"

Χρέωση για τις ΑΠΕ: Εμείς την Κατεβάζουμε, οι Γερμανοί την Ανεβάζουν

Η ελληνική κυβέρνηση έχει υποσχεθεί να μειώσει την χρέωση στους λογαριασμούς ρεύματος για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας - το περίφημο ΕΤΜΕΑΡ.  Τυχαίνει την εποχή αυτή να καθορίζουν και οι Γερμανικές αρχές την ανάλογη χρέωση για το 2020. (Οι Γερμανοί το κάνουν με μέθοδο κάθε χρόνο και όχι όπως εμείς όταν.... αλλάζει κυβέρνηση).

Ενώ λοιπόν στην Ελλάδα οι πολιτικοί υπόσχονται μείωση, στην Γερμανία προβλέπεται ότι οι αρμόδιοι θα προτείνουν αύξηση. Όχι πολύ μεγάλη. Από 6,41 λεπτά/κιλοβατώρα σε περίπου 6,5-6,7 λεπτά/κιλοβατώρα (τα ποσά αφορούν οικιακούς και μικρούς εμπορικούς καταναλωτές). Αυτό είναι ενδιαφέρον για διάφορους λόγους:

Κατ' αρχήν γιατί η ανάλογη χρέωση στην Ελλάδα είναι σχεδόν το 1/3 αυτής της Γερμανίας -περίπου στα 2,3 λεπτά/κιλοβατώρα. Στην Γερμανία η χρέωση για τις ΑΠΕ αποτελεί το 23% περίπου του λογαριασμού (περιλαμβανομένων φόρων και τελών) ενώ στην Ελλάδα το 15%. Εξηγείται αυτή η διαφορά από την μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ στην Γερμανία από ότι στην Ελλάδα; Μάλλον όχι γιατί η εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ στην Ελλάδα παράγει περίπου το 20% της ηλεκτρικής ενέργειας ενώ στην Γερμανία περίπου το 30%. Η διαφορά αυτή δεν επαρκεί για να εξηγήσει την διαφορά αν μάλιστα ληφθεί υπ΄όψιν ότι οι εγγυημένες τιμές στην Ελλάδα είναι γενικά μεγαλύτερες από ότι στην Γερμανία. 

Ο δεύτερος λόγος που τα Γερμανικά νούμερα είναι ενδιαφέροντα  είναι ότι η αιτία για την αύξηση του τέλους ΑΠΕ στους Γερμανούς καταναλωτές είναι - λένε οι ειδικοί - η αυξημένη διείσδυση ανεμογεννητριών σε εγκαταστάσεις offshore, που αμείβονται με υψηλότερες εγγυημένες τιμές. 

Ορισμένα προκαταρκτικά συμπεράσματα είναι αναπόφευκτα:

• Κάποιοι κάπου κοροϊδεύουν κάποιους - και αυτό δεν συμβαίνει μάλλον στην Γερμανία
• Οι offshore  ανεμογεννήτριες είναι το μέλλον μας στην Ελλάδα

ΥΓ: Μέρος της εξήγησης ίσως είναι ότι το 1/5 περίπου της κατανάλωσης ρεύματος στην Γερμανία (περίπου 120 TWh) εξαιρείται από την χρέωση ΑΠΕ (περίπου 2,200 επιχειρήσεις - αριθμός που αυξάνεται από χρόνο σε χρόνο) επιβαρύνοντας έτσι τους "μη προνομιούχους" μικρούς καταναλωτές .

Διακοπές Ρεύματος: Υπάρχει Πρόβλημα-Τώρα και στο Μέλλον

Έχει παρατηρηθεί πρόσφατα στην χώρα ένα αυξημένο κύμα διακοπών ρεύματος σε σχέση με το παρελθόν. Δεν υπάρχουν δημόσια διαθέσιμα στοιχεία, οπότε οι παρατηρήσεις είναι ανεκδοτολογικού χαρακτήρα προς το παρόν. Οι πρόσφατες δηλώσεις πολιτικών ταγών όμως, που ίσως ξέρουν καλύτερα, είναι εξαιρετικά ανησυχητικές. Αν αυτό μας παρηγορεί, το πρόβλημα δεν είναι ελληνικό μόνο. Ηλεκτρικά συστήματα σε προηγμένες χώρες έχουν παρόμοια θέματα. Αυτά οφείλονται κυρίως σε δύο παράγοντες:

Ο πρώτος, από την πλευρά της ζήτησης, είναι ότι οι διακοπές έχουν πολύ μεγαλύτερο κόστος δεδομένου ότι όλο και πιο μεγάλο μέρος οικονομικών δραστηριοτήτων μεγάλης προστιθέμενης αξίας απαιτούν αδιάλειπτη παροχή ρεύματος. Εάν το μέλλον θέλουμε να είναι ψηφιακό, τότε πρέπει να διαθέτουμε ηλεκτρικά συστήματα με μεγαλύτερα περιθώρια ασφαλείας. Το κόστος της επένδυσης που θα απαιτηθεί είναι πολύ μικρό σε σχέση με την απώλεια οικονομικής δραστηριότητας από την έλλειψη των περιθωρίων αυτών.

Ο δεύτερος, από τη πλευρά της προσφοράς, είναι η συλλογική απόφαση που έχει ληφθεί για αυξημένη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ηλεκτρικό σύστημα. Όσο μεγαλύτερη είναι η διείσδυση αυτή τόσο μεγαλύτερες επενδύσεις απαιτούνται για την εξασφάλιση ενός δεδομένου επιπέδου ασφάλειας στην ηλεκτροδότηση.

Οι δύο αυτοί παράγοντες πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν από την πολιτεία (ή τον αρμόδιο ρυθμιστή) ώστε να εξασφαλίζεται ότι η ασφάλεια στην ηλεκτροδότηση (που είναι ένα γνήσιο "δημόσιο αγαθό") είναι επαρκής για τις ανάγκες της οικονομίας της χώρας όχι μόνο στον βραχυχρόνιο αλλά και στον μακροχρόνιο ορίζοντα. 

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά: Ας μετρήσουμε με αξιόπιστο και αντικειμενικό τρόπο το επίπεδο εξυπηρέτησης των φορτίων από το δίκτυο σήμερα. Αν δεν το μετρήσεις δεν μπορείς να το βελτιώσεις-σωστά; Σε δεύτερο (παράλληλο) βήμα ας κάνουμε την άσκηση του υπολογισμού του κοινωνικού κόστους των διακοπών ρεύματος ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας. Τρίτο ας μειώσουμε την  χρέωση για την αμοιβή των ΑΠΕ και ας μεταφέρουμε τα ποσά στην χρέωση για το δίκτυο (Να σημειωθεί ότι οι Γερμανοί καταναλωτές πληρώνουν για το δίκτυο τριπλάσιο ποσό από ότι εμείς στην Ελλάδα). Τέλος, ας εξασφαλίσουμε με σωστό έλεγχο ότι οι αυξημένες επενδύσεις (στο δίκτυο κυρίως) πιάνουν τόπο με την βελτίωση του επιπέδου εξυπηρέτησης των φορτίων (Με την ευκαιρία - η ιδιωτικοποίηση των Δικτύων δεν βλάπτει - αντίθετα ευνοεί την προσπάθεια αυτή).

Γράμμα σε "Πονηρό Πολιτευτή" για το Ρεύμα

Αγαπητέ Πονηρέ Πολιτευτή,

Θέλεις λοιπόν να έχεις αγορά στο ηλεκτρικό ρεύμα. Γιατί έχεις πεισθεί είτε ότι θα είναι καλύτερα από το σοβιετικό σύστημα "εντολής και ελέγχου" που κατέρρευσε πριν 40 χρόνια είτε γιατί αξιολόγησες ως μη λειτουργικό πλέον το κρατικοδίαιτο μοντέλο που οι λάθος αμερικανοί (New Dealers θαυμαστές του Μουσολίνι και του Λένιν στον μεσοπόλεμο) επέβαλαν στην χώρα σου πριν 70 χρόνια.  Φοβάμαι όμως ότι δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Απλώς απεκδύεσαι την ευθύνη να σκεφτείς για τον εαυτό σου και προχωράς με βάση τις οδηγίες τρίτου - της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία έχει πάρει τις αποφάσεις πίσω από τις οποίες μπορείς να κρυφτείς όταν χρειαστεί.

Παρ' ότι φαίνεται εύκολο δεν είναι - ούτε καν να κρυφτείς. Δεν μπορείς να σχεδιάσεις και να πείσεις για κάτι που δεν κατανοείς ή δεν έχεις τον τρόπο καν να σκεφτείς για αυτό. Είσαι ο Έλληνας πολιτικάντης του οποίου ή άγνοια είναι τόσο πλήρης, που δεν μπορεί να προωθήσει ούτε τα σωστά "λαϊκιστικά" μέτρα. Και χρειάζεται να μάθεις την αλφαβήτα. Να σε βοηθήσουμε λοιπόν. Όχι γιατί σε συμπαθούμε ή σου χρωστάμε κάτι αλλά γιατί σε αντίθεση με σένα, από την αγορά αυτή περιμένουμε να ζήσουμε. Θέλουμε συνεπώς - οι πολλοί - στοιχειώδεις κανόνες. 

Αλφα λοιπόν (αρχίζουμε από τα εύκολα): Οι αγορές επιζούν μόνο όταν υπάρχει προστασία της περιουσίας. Αυτό μεταξύ άλλων σημαίνει ότι η κλοπή αγαθού ή η μη πληρωμή για αγαθό που καταναλώθηκε αποθαρρύνεται έντονα - δηλαδή απαγορεύεται και τιμωρείται. Αν ο καταναλωτής δεν πληρώνει για ρεύμα δεν έχει ρεύμα. Αυτό ισχύει για όλους - ιδιοκτήτες βίλας στην Κηφισιά, μπαράκια στο Ηράκλειο Κρήτης, ή παραγωγούς νικελίου. Αυτό είναι σε ατομικό επίπεδο δεοντολογική πρόταση και σε συλλογικό επίπεδο η αναγνώριση πραγματικότητας. Πρώτη σου μέριμνα λοιπόν  να πληρώνεται το ρεύμα - στην ώρα του. Μην ξεχνάς ότι οι διακοπές του ρεύματος που δεν σε αφήνουν να κοιμηθείς είναι αποτέλεσμα του προβλήματος της μη πληρωμής. Να το επαναλάβουμε: αν δεν πληρώνουμε για ρεύμα δεν έχουμε ρεύμα.

Βήτα. Όσο πιο μεγάλη σε μέγεθος είναι η αγορά τόσο πιο μεγάλες οι οικονομίες κλίμακας άρα πιο φθηνό το αγαθό που παράγεται (έχεις ακούσει ίσως για κάποιον Adam Smith ακόμα και στην ΑΣΟΕΕ να πήγες - αυτός το πρωτοείπε πριν περίπου 250 χρόνια και κανείς δεν το έχει αντικρούσει ακόμα- ούτε οι σοβιετικοί προγραμματιστές). Τι σημαίνει αυτό για τον ηλεκτρισμό; Ότι όπως το εμπόριο διευκολύνεται με αυτοκινητόδρομους, λιμάνια και αεροδρόμια, το εμπόριο στο ρεύμα διευκολύνεται με διεθνή δίκτυα - με διασυνδέσεις. Δεύτερο μέλημα λοιπόν οι διεθνείς διασυνδέσεις - όχι η Κρήτη που την υπόσχονται οι Έλληνες πολιτικοί από το 1987. Οι διασυνδέσεις με τους βόρειους γείτονες και γιατί όχι με τους ανατολικούς (αν καταφέρεις να κάνεις και την διασύνδεση με τους Ιταλούς να δουλεύει θα σε παραδεχθώ!).

  

Γάμμα. Με το που εξασφάλισες επαρκείς διασυνδέσεις, άφησε τις δυνάμεις της αγοράς να αποφασίσουν αν η Ελλάδα είναι μια χώρα που έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στην παραγωγή ηλεκτρισμού. Αυτό το έχει πεί ένας Άγγλος, ο David Ricardo, λίγα χρόνια μετά τον Adam Smith - δεν ξέρω αν φτάσατε σ' αυτόν στην ΑΣΟΕΕ. Αν σε βοηθάει λίγο αυτό είναι και το νόημα της Ευρωπαϊκής ενοποίησης τουλάχιστον στο οικονομικό πεδίο. Προσοχή εδώ όμως - γιατί υπάρχει πιθανότητα έκπληξης. Το συγκριτικό πλεονέκτημα να μειώνεται καθώς μεγαλώνουν οι διασυνδέσεις. Οπότε θα έχεις πιθανόν πολιτικά προβλήματα. Εσύ όμως επέλεξες να γίνει πολιτικός - στα δύσκολα σε θέλουμε 

Δέλτα. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να βρίσκεται οποιοσδήποτε συμμετέχων στην αγορά ηλεκτρισμού υπό κρατική ιδιοκτησία. Οι κρατικής ιδιοκτησίας επιχειρήσεις δρουν προς το συμφέρον των πολιτικών/ιδιοκτητών τους, των προμηθευτών τους και των εργαζομένων σ΄αυτές και όχι των πελατών τους (υποθέτω ότι δεν έγινες πολιτικός για να πάρεις την ΔΕΗ στην ιδιοκτησία σου-σωστά;). Παντού και πάντα. Δεν μπορώ να θυμηθώ ποιος μεγάλος στοχαστής το είπε καλύτερα και φοβάμαι ότι δεν σας το είπαν καν στην ΑΣΟΕΕ. Το έχει δείξει η ζωή όμως. Μην διστάσεις λοιπόν να πουλήσεις όλα τα ασημικά που βρήκες στην ιδιοκτησία σου όσο πιο γρήγορα γίνεται. Κριτήριο στην πώληση δεν είναι τα λεφτά που θα πάρεις αλλά το κοινωνικό πλεόνασμα από την ιδιωτική εκμετάλλευση των περιουσιακών στοιχείων και τον ανταγωνισμό σε βάθος χρόνου. Ότι και να εισπράξεις (ακόμα και αν χρειαστεί να πληρώσεις) είναι μηδαμινής αξίας μπροστά το κοινωνικό αυτό πλεόνασμα πίστεψέ με (Δεν επεκτείνομαι σε θέματα φυσικού μονοπωλίου και δικτύων γιατί αυτό φαίνεται ότι είναι μάθημα που ήδη έχεις εμπεδώσει). 

Έψιλον Έχεις πρόβλημα μετάβασης. Παρέλαβες μια αγορά με κυρίαρχο τον κρατικό (συλλογικά) ηλίθιο παίκτη - με ποσοστό 75% της αγοράς. Πρώτον: μη φοβάσαι (και σταμάτα να το επαναλαμβάνεις δημοσίως) ότι θα πάθει κάτι αν το μερίδιό του πέσει κάτω από 50%. Στην πραγματικότητα μακάρι να πέσει στο μηδέν (0%) γιατί οι πελάτες του τον κάνουν ζημιογόνο (δες Άλφα παραπάνω). Δεύτερον: Θα του βάλεις στόχο το μερίδιό του να πέσει στο 35% σε τρία χρόνια από τώρα δίνοντάς του ταυτόχρονα την διαταγή να μην έχει ζημιές στην περίοδο αυτή σε καμία από τις αγορές (χονδρική ή λιανική). Δίνοντας την εντολή αυτή δεν θα ξαναμιλήσεις για το ανταγωνιστικό μέρος των τιμολογίων του ρεύματος. Ποτέ. Σκασμός! Σε όσους σε ρωτούν θα λες ότι ο πολιτικός σου στόχος για τα επόμενα 4 χρόνια είναι  να έχει η λιανική αγορά ηλεκτρισμού "συντελεστή  Herfindahl κάτω από το 0,20". Θα τους αφήσεις όλους έκθαμβους και τρομαγμένους.

Ζήτα. Μετρητές. Θα σου φάνε το κεφάλι ότι πρέπει να πληρώσουμε 1,5 δισ. ευρώ για να βάλουμε 7 εκατομμύρια έξυπνους μετρητές δηλαδή στο σύνολο των καταναλωτών στα επόμενα 3 χρόνια. Θα σου πούνε ότι έτσι λέει η Ευρώπη. Όχι δεν λέει αυτό - απλώς θέλει να έχει μια ανάλυση σκοπιμότητος για τον ρυθμό της κάλυψης. Οι Γερμανοί ήδη αποφάσισαν να μη βάλουν στους μικρούς πελάτες δηλαδή στη συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών παρά μόνο με τον ρυθμό της προγραμματισμένης αντικατάστασης λόγω τεχνολογικής απαξίωσης στα 14 χρόνια. Θα σου πουν ότι θα μειωθούν οι ρευματοκλοπές - είναι αστείο. Ένας έξυπνος μετρητής παρακάμπτεται τόσο εύκολα όσο και ένας συμβατικός. Ίσως βοηθήσει στο Άλφα (θυμάσαι το Άλφα έτσι δεν είναι;) αν χρησιμοποιηθεί ως μετρητής προπληρωμής για τους δύστροπους πελάτες. Σε περιορισμένη έκταση - όχι βέβαια τα 7 εκατομμύρια. Θα σου πουν τέλος στην απελπισία τους ότι οι έξυπνοι μετρητές είναι το μέλλον και θα έχουν κάποιο δίκιο. Εσύ θα τους απαντήσεις: "Ότι πει η αγορά". Και θα δώσεις την απόφαση για την εγκατάσταση των έξυπνων μετρητών στους ιδιώτες προμηθευτές (λογαριάζω ότι σ΄αυτούς θα περιλαμβάνεται και η ιδιωτική πλέον ΔΕΗ κατά προτίμηση με νέα ονομασία όπως πχ Τιτανικός ΑΕ). Να τους βάλουν εκεί που προκύπτει πλεονέκτημα γι αυτούς και τους πελάτες τους.

Ήτα.  Ερχόμαστε τώρα στα δύσκολα. Οι φτωχοί Έλληνες καταναλωτές πληρώνουν τον χρόνο περίπου 2 δισεκατομμύρια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (ίσως κάτι παραπάνω από το 1% του ετήσιου ΑΕΠ). Μέσω των λογαριασμών του ρεύματος. Ξέρω είναι απόφαση της Ευρώπης και - τι να κάνουμε - πρέπει να προσαρμοστούμε. Δεν έχεις όμως μια υποχρέωση να εξηγήσεις στους καταναλωτές τι ακριβώς αγοράζουν με τα χρήματα αυτά; Ένα είδος ασφαλιστικής κάλυψης; Για πιο κίνδυνο; Είναι επαρκές το ασφάλιστρο ή μήπως είναι λίγο υπερβολικό; Η είναι απλώς το κόστος για ένα συγχωροχάρτι; Για ποια αμαρτήματα; Δεν είμαι σίγουρος ότι έχεις επαρκή κατάρτιση ή αρκετό πολιτικό θάρρος για να αντιμετωπίσεις αυτά τα ερωτήματα. Μπορείς όμως να κάνεις κάτι. Να δηλώσεις "στην Πόλη και την Οικουμένη" ότι η μόνη επιβάρυνση που δέχεσαι για την κλιματική αλλαγή είναι ένας παγκόσμιος φόρος άνθρακα. Τέρμα οι επιδοτήσεις σε "ανανεώσιμες" πηγές ενέργειας που είναι ο ακριβότερος τρόπος να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα. Και αν θέλεις να γίνεις ήρωας θα σου προτείνω και δυο ιδέες για γενναίους: 1) Το "μέρισμα άνθρακα" δηλαδή να γυρίζεις στους πολίτες σε ρευστό τα χρήματα που πληρώνονται από παραγωγούς (γενικά υπόχρεους) για την αγορά δικαιωμάτων εκπομπών και 2) Να δημιουργήσεις ένα ταμείο που θα δανειστεί για να πληρώνει τους ΑΠΕτζήδες μέχρις ότου η τιμή της αγοράς (μετά 20 χρόνια;) να γίνει μεγαλύτερη από τις επιδοτήσεις τους οπότε θα αρχίσει να αποπληρώνει τα δανεικά.

Θήτα (και τελευταίο προς το παρόν γιατί φοβάμαι ότι σε κούρασα). Η μείωση του ΦΠΑ στο 6% (που έγινε από τους προηγούμενους) και η μείωση του ΕΤΜΕΑΡ (που υποσχέθηκες) ήταν προεκλογικές εξαγγελίες και του γράφοντος - εδώ και χρόνια. Well Done (Καλώς καμωμένο - ευτυχώς εσύ νομίζω κατέχεις την αγγλική). Περιμένω βέβαια να δώ πόση θα είναι η μείωση του ΕΤΜΕΑΡ (έχω προτείνει 50%). Διαφωνώ όμως, όπως φαίνεται από τα παραπάνω, με το τάξιμο να ισοφαριστεί η αύξηση των τιμολογίων της ΔΕΗ από την μείωση του ΕΤΜΕΑΡ. Ο πρώτος λόγος είναι αυτός που προείπα. Θα πρέπει να βγάλεις τον σκασμό για ότι έχει να κάνει με το ανταγωνιστικό μέρος των τιμολογίων. Ο δεύτερος είναι ότι η μείωση του ΕΤΜΕΑΡ πρέπει να πάει στα δίκτυα, που δεν σ΄αφήνουν να κοιμηθείς και δικαίως, γιατί είναι σε κακή κατάσταση. Και στις (βόρειες) διασυνδέσεις.

Σε φιλώ
(με κατανόηση - γιατί είναι μια βρώμικη δουλειά και κάποιος πρέπει να την κάνει)
Αθανάσιος Γκίκας

Σημείωση: Θεωρώ δεδομένο ότι μόνο πονηροί πολιτευτές θα δουν τον εαυτό τους ως αποδέκτη του γράμματος. Οι υπόλοιποι ας το αγνοήσουν  - δεν τους αφορά.

Μετρητές Προπληρωμής - μια Λύση για το Πιο Σημαντικό Πρόβλημα

Το σημαντικό πολιτικό πρόβλημα στον κλάδο του ηλεκτρισμού, ή καλύτερα η ριζική αιτία όλων των προβλημάτων, δεν αντιμετωπίστηκε  ουσιαστικά από τις μέχρι τώρα δηλώσεις των νέων πολιτικών αρχόντων της χώρας. Αναφερόμαστε στην αδυναμία ή την άρνηση ενός μεγάλου μέρους των καταναλωτών να πληρώσουν τους λογαριασμούς του ρεύματος.

Το πρόβλημα του κλάδου (και ο κλάδος δεν είναι πλέον μόνο η ΔΕΗ) δεν είναι ούτε οι δημοπρασίες ΝΟΜΕ, ούτε η μείωση του μεριδίου αγοράς του δεσπόζοντα παρόχου, η οποία, εκτός από μνημονιακός στόχος, είναι ένας τρόπος εξυγίανσης του. Η ΔΕΗ δεν είναι ένας οργανισμός φτιαγμένος για να έχει πελάτες. Είχε μάθει όμως, στα εξήντα χρόνια της λειτουργίας της, να κάνει κάτι καλά, μέχρι την κρίση: Να είναι καλός εισπράκτορας. Να συλλέγει τα χρήματα από την κατανάλωση ρεύματος, προς όφελος δικό της αλλά και παράπλευρων κρατικών οντοτήτων. Με την κρίση έχασε κι αυτή την ικανότητα. 

Για να επανακτήσει την ικανότητα είσπραξης υπάρχει ένας τρόπος που δεν έχει δοκιμαστεί μέχρι τώρα. Αυτός είναι η υποχρεωτική τοποθέτηση μετρητών προπληρωμής σε δύστροπους πελάτες. Είναι δοκιμασμένη λύση σε αγγλοσαξωνικές κυρίως χώρες και μάλιστα έχει τις ρίζες της σε περιόδους που οι χώρες αυτές είχαν κρίσεις ή αντιμετώπιζαν ειδικές καταστάσεις. Παραδείγματα η Μεγάλη Βρετανία αμέσως μετά τον πόλεμο, οι ΗΠΑ σε προγράμματα αγροτικού εξηλεκτρισμού, (όπου μεταφερόταν στους καταναλωτές το τεράστιο κόστος καταμέτρησης), η Νότια Αφρική για την  είσπραξη από περιοχές - άβατα όπως το Σοβέτο.

Η εφαρμογή των προπληρωμένων μετρητών είναι συνεπώς μια λύση που πρέπει να διερευνηθεί και αποτελεί κατά την γνώμη μας εύκολη πολιτική απόφαση. Τα πλεονεκτήματα είναι τουλάχιστον δύο:

• Είναι μια ενδιάμεση "πολιτισμένη" λύση ανάμεσα στην αδιαφορία για ένα απαράδεκτο κοινωνικό φαινόμενο και τον αυταρχισμό των δικαστικών διώξεων και της απειλής διακοπής της ρευματοδότησης.
• Είναι μια ευκαιρία προώθησης, για πρακτικούς σημαντικούς στόχους, του προγράμματος που εξαγγέλλεται εδώ και χρόνια για τους έξυπνους μετρητές. Ας είναι η λειτουργία της προπληρωμής η πρώτη σε προτεραιότητα εφαρμογή τους. Θα τολμούσε κανείς να προτείνει (στο όνειρό του) ότι η μείωση των ανεξόφλητων και η βελτίωση των χρηματορροών από την εγκατάστασή τους σε δύστροπους καταναλωτές θα βοηθούσε και στην χρηματοδότηση της επένδυσης. 

Η κατάσταση έφθασε στην περίοδο της κρίσης σε επίπεδο τριτοκοσμικό στην μη πληρωμή του ρεύματος. Για να επανέλθουμε χρειάζεται δημιουργικότητα και θέληση για καινοτομία. Πάμε λοιπόν για προπληρωμή. Όλοι μας ξέρουμε ένα τουλάχιστον πελάτη (και μάλιστα Υψηλής Τάσεως) που θα μπορούσε να επωφεληθεί άμεσα από την καινοτομία αυτή.

Σωτήρες της ΔΕΗ μην σπρώχνεστε! Χρειάζεται Βασικό Τιμολόγιο Πρώτα!

Δεν είναι μόνο οι πολιτικοί. Είναι οι συνήθεις (συνδικαλιστές) αλλά και μη αναμενόμενοι (οι ανταγωνιστές της) που ανησυχούν  γι' αυτή σφόδρα και θέλουν να την σώσουν. Επίσης ο Διοικητής της που 4 χρόνια μετά βρήκε επιτέλους την λύση στα προβλήματά της. Να μπούμε λοιπόν κι εμείς στον χορό. Δεν κοστίζει τίποτα!

Για να επιβιώσει η ΔΕΗ (και να μην καταρρεύσει όλη η αγορά ηλεκτρισμού) πρέπει να αυξηθούν οι τιμές του ρεύματος, που αυτή την στιγμή πωλείται κάτω του κόστους. Πράγμα που είναι προφανές, εφόσον ο κυρίαρχος πάροχος έχει ζημιές. Αλλά να αυξηθούν με τον σωστό τρόπο.

Θεσμοθετείται ένα βασικό ρυθμιζόμενο τιμολόγιο που περιλαμβάνει ρήτρες μεταβολής κόστους. Είναι ένα μεταβλητό, καθαρό, χωρίς εκπτώσεις (τέρμα το 10% για έγκαιρη πληρωμή) τιμολόγιο που προσφέρεται ως βασική (default) επιλογή σε όλους τους Έλληνες καταναλωτές και έχει αρκετά ψηλή τιμή ώστε να εξασφαλίζει ότι η ΔΕΗ είναι κερδοφόρα στην λιανική αγορά ηλεκτρισμού. Στην Μ Βρετανία το λένε Standard Variable Rate στη Γερμανία Grundversogung. Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι σημερινοί πελάτες της ΔΕΗ αυτόματα κατατάσσονται στο τιμολόγιο αυτό.

Έχουν συνεπώς ένα κίνητρο να φύγουν. Αλλά όχι μόνο προς εναλλακτικούς παρόχους. Μπορούν να ζητήσουν από την ΔΕΗ να τους κάνει μια καλύτερη προσφορά. Για παράδειγμα μια έκπτωση καλής πληρωμής! Υπάρχει βέβαια ο φόβος ότι η ΔΕΗ θα το παρακάνει με τις εκπτώσεις. Γι αυτό η ρυθμιστική αρχή θα της επιβάλει τον εξής περιορισμό: Απαγορεύεται να πουλάς σε τέτοιες τιμές που να σου προκαλούν ζημιές (στην λειτουργία της Εμπορίας) για τα επόμενα 5 χρόνια ή μέχρι το μερίδιο σου στην αγορά να πέσει κάτω από το 35%.

Η πρόταση αυτή είναι το αυγό του Κολόμβου. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα του πολιτισμένου κόσμου στην οποία δεν εφαρμόζεται στην μεταβατική φάση της απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρισμού. Τα πλεονεκτήματα είναι πολλά:

• Η ΔΕΗ αυξάνει τα έσοδά της άμεσα, σε πρώτη τουλάχιστον φάση βελτιώνοντας τα οικονομικά της
• Σε δεύτερη φάση αρχίζει να χάνει πελάτες αλλά με ελεγχόμενο από την ίδια τρόπο. Δεν δίνει πλέον το 15% σε όλους τους πελάτες  παρά μόνο σε αυτούς που το ζητούν απειλώντας να φύγουν. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι το 40% των πελατών της δεν θα φύγει ποτέ από το Βασικό Τιμολόγιο.
• Από την άλλη μεριά ελέγχεται από την ΡΑΕ ότι δεν θα ακολουθήσει τις φιλολαϊκές πολιτικές εκπτώσεων του πρόσφατου παρελθόντος με τα τραγικά αποτελέσματα (Προφανώς η μεταβλητότητα του τιμολογίου υπάρχει για να ελαχιστοποιηθεί  κίνδυνος ζημιών από την ΔΕΗ).
• Η αγορά θα γίνει διαφανής και οι εναλλακτικοί πάροχοι θα δίνουν εκπτώσεις σε ένα διαφανές αλλά μεταβλητό/κυμαινόμενο τιμολόγιο με πρώτο τρόπο διαφοροποίησης την σταθερότητα της τιμής.
• Τέλος επιτυγχάνονται με ελεγχόμενο τρόπο οι στόχοι του μνημονίου. Το οποίο θύμιζε με την εντολή της μείωσης των ποσοστών κακοσχεδιασμένο σταλινικό σχέδιο κάλυψης της νόρμας στην παραγωγή ατσαλιού. Καθιστά συγχρόνως την ανάγκη των ΝΟΜΕ δευτερεύουσα για τον ανταγωνισμό στην λιανική.

Η χώρα μας δεν είναι αυτή την εποχή μια κανονική χώρα του πρώτου κόσμου. Είναι για παράδειγμα πιθανό να χρειαστεί μια μεταβατική λύση για το θέμα των κακοπληρωτών (να κοινωνικοποιηθεί το κόστος όπως οι ρευματοκλοπές και να γίνει χρήση προπληρωμένων  μετρητών ). Ας προσπαθήσουμε όμως να γυρίσουμε στον πρώτο κόσμο κάνοντας τουλάχιστον τα στοιχειώδη και εύκολα. Το Βασικό Τιμολόγιο είναι το απαραίτητο πρώτο βήμα.

Πρόταση: Να Αλλάξει Όνομα η ΔΕΗ!

Το allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών στην Ελλάδα, προτείνει να αλλάξει το όνομα της δεσπόζουσας επιχείρησης στον κλάδο του ηλεκτρισμού, της ΔΕΗ. Προσκαλεί και προτρέπει τους χρήστες της (αλλά και την Διοίκηση και τους εργαζόμενους της ΔΕΗ!) να υποβάλουν σχετικές προτάσεις. Ψάχνουμε ονόματα όχι μόνο για την ΔΕΗ αλλά και τις θυγατρικές της (π.χ. τον ΔΕΔΔΗΕ)

Συνήθως το όνομα μιας επιχείρησης της οποίας το προϊόν απευθύνεται στους πολλούς είναι πλούτος. Ιδιαίτερα αν η επιχείρηση μακροημερεύει. Είναι το περίφημο Brand Name που έχει πολύ μεγάλη αξία για πολλές πολυεθνικές αλλά όχι μόνο επιχειρήσεις. Το όνομα αντανακλά αξίες (ελευθερία, πίστη, ανθρωπισμός), προσδοκίες από την χρήση του προϊόντος  (σιγουριά, καινοτομία) αλλά και συναισθήματα (νοσταλγία, φιλία ακόμα και έρωτας - ειδικά για σοκολάτες). Μοχλεύει με τον τρόπο αυτό θετικά πολλαπλασιάζοντας την "Λογιστική¨ αξία της εταιρείας. 

Τα παραπάνω ισχύουν όμως συνήθως μόνο για επιχειρήσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται στην ελεύθερη αγορά και για τα προϊόντα των οποίων οι καταναλωτές έχουν (ή είχαν!) κάποια επιλογή. Αντίθετα για μονοπωλιακές επιχειρήσεις οι οποίες μακροημέρευσαν ακριβώς επειδή ήταν μονοπώλια, η μόχλευση γίνεται συνήθως αρνητική. Τα ονόματα είναι φορτισμένα και αντανακλούν τις αρνητικές αξίες (υποτέλεια, διαφθορά) προσδοκίες (αυταρχισμός, αδιαφορία) και συναισθήματα (ειρωνεία, φόβος). 

Είναι λοιπόν λογικό και αναμενόμενο, όταν οι πρώην μονοπωλιακές επιχειρήσεις βρίσκονται σε περιβάλλον ανταγωνισμού, να προσπαθούν να αποβάλουν από πάνω τους το μη χειροπιαστό αλλά υπαρκτό αρνητικό φορτίο του ιστορικού τους ονόματος. Αυτό έχει συμβεί με το άνοιγμα των αγορών ενέργειας και κοινής ωφέλειας παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα (ο ΟΤΕ έγινε Cosmote, η ΕΠΑ Μακεδονίας Θεσσαλίας Zeniθ κλπ).

Καιρός λοιπόν να κάνει το ίδιο η ΔΕΗ. Ξεκινάμε την δουλειά εμείς στο allazorevma.gr και προφανώς σκοπεύουμε να διεκδικήσουμε την πνευματική ιδιοκτησία των προτάσεων που θα κάνουμε βασιζόμενοι και στην υποστήριξη των χρηστών μας.

Μην χρονοτριβείτε λοιπόν- αναμένουμε τις προτάσεις όλων!

  

Η ΡΑΕ Κάνει Αστεία και το allazorevma.gr τη Δουλειά

Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, ενεργώντας με την γνωστή αστραπιαία ταχύτητα, αποφάσισε να διαβουλευθεί επί τέλους με την αγορά για το θέμα της χρέωσης ρήτρας οριακής τιμής από τους παρόχους ρεύματος. Δεν παρέλειψε όμως, για να απαλύνει προφανώς την απελπισία μας για την ανυπαρξία της, να μας διασκεδάσει και πάλι περιλαμβάνοντας όμορφα αστεία στο σχετικό κείμενο.  Το όμορφο αστείο είναι ότι αναλύει το όλο θέμα σε σχέση με την ....δυναμική τιμολόγηση, τα καλά της και τις δυσκολίες της. Το λυπηρό είναι ότι αγνοεί πλήρως την γενεσιουργό αιτία του φαινομένου και ότι αποφεύγει να προτείνει έστω και τα ελάχιστα μέτρα διαφάνειας για την αντιμετώπιση του - αυτά τα ζητάει από τους συμμετέχοντες στην διαβούλευση. Από την οποία βεβαίως λείπει το θύμα, δηλαδή οι καταναλωτές, τους οποίους η ΡΑΕ έχει επιμελώς αποφύγει να ενημερώσει για το θέμα.  Ευτυχώς το allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών στην Ελλάδα, έχει φροντίσει για αυτά.

Το αστείο πρώτα: Ποια σκληρή, κυνική αίσθηση του χιούμορ μπορεί να οδηγήσει κάποιον να μιλήσει για δυναμική τιμολόγηση σε σχέση με το φαινόμενο της ρήτρας στην Ελληνική αγορά; Δεν έχει παρατηρήσει η ΡΑΕ ότι η μέση οριακή τιμή συστήματος είναι υψηλότερη από το υψηλότερο άνω όριο των τιμολογίων όλων των παρόχων εδώ και ενάμιση χρόνο; Τι σχέση έχει η δυναμική τιμολόγηση, δηλαδή η μεταφορά στον καταναλωτή (εάν ο ίδιος το επιλέξει) των μεταβολών στη χονδρική σε διαστήματα λεπτών της ώρας με την πρακτική των παρόχων να επιβαρύνουν εδώ και μήνες τους καταναλωτές με ρήτρες μέσω των οποίων προσπαθούν να μετακυλήσουν δομική και μακροπρόθεσμη αύξηση του κόστους τους ενεργοποιώντας μονομερώς και χωρίς να ενημερώνουν τους πελάτες τους ακατάληπτους συμβατικούς όρους τα αποτελέσματα/χρεώσεις των οποίων τα ίδια τα σπουδαγμένα στελέχη της ΡΑΕ δεν μπορούν να επαληθεύσουν;

Αν υποθέσουμε ότι μπορούμε να βρούμε ένα λόγο για αυτή την αίσθηση χιούμορ της ΡΑΕ είναι ότι προσπαθεί να αγνοήσει την γενεσιουργό αιτία του φαινομένου. Είναι εμφανές ακόμα και σε γυμνό μάτι κατόχου διδακτορικού τίτλου ότι οι πάροχοι χρεώνουν ρήτρα όχι γιατί θέλουν να περάσουν τον κίνδυνο βραχυπρόθεσμων μεταβολών στην χονδρική στους πελάτες τους αλλά για να αμυνθούν στην απαράδεκτη για τον υγιή ανταγωνισμό πρακτική της ΔΕΗ να στραγγαλίζει τα περιθώρια τους πουλώντας κάτω του κόστους της. Κατανοούμε γιατί η ΡΑΕ θέλει να αποφύγει (εκλογές έρχονται) το πρόβλημα αυτό. Αλλά ας μην καλυπτόμαστε πίσω από σπουδαιοφανή κείμενα περί δυναμικής τιμολόγησης (με την ευκαιρία πότε θα βάλουμε και κανένα έξυπνο μετρητή;)

Μπορούμε τουλάχιστον να κάνουμε κάτι για να βελτιώσουμε την κατάσταση προσωρινά; Οι προτάσεις της ΡΑΕ είναι άχρηστες και εκτός θέματος , ειδικά η πρόταση να υποχρεωθούν οι πάροχοι να παρέχουν ένα τουλάχιστον σταθερό τιμολόγιο. Οι πάροχοι θα το κάνουν μόνοι τους αν οι υποψήφιοι πελάτες τους είναι επαρκώς ενημερωμένοι - ορισμένοι πάροχοι το έχουν κάνει ήδη και οι υπόλοιποι θα ακολουθήσουν γρήγορα χωρίς να περιμένουν την εντολή της ΡΑΕ.

Το σημαντικότερο συνεπώς μέτρο είναι η ενημέρωση των καταναλωτών. Ευτυχώς για την αγορά το allazorevma.gr, με τα πενιχρά του ίδια μέσα και την αδύνατη φωνή του, έχει εδώ και καιρό ξεκινήσει την σχετική εκστρατεία ("όχι άλλες ρήτρες") ενημερώνοντας τους χρήστες του και ζητώντας τους να στέλνουν στην ιστοσελίδα λογαριασμούς με χρεώσεις ρήτρας. Με βάση αυτούς τους λογαριασμούς και την ενδελεχή μελέτη των σχετικών όρων στις συμβάσεις προμήθειας των παρόχων έχει υπολογίσει ένα Συντελεστή Επιβάρυνσης Χρέωσης Ρήτρας ΟΤΣ και τον έχει εισάγει ως επιλογή στον αλγόριθμό του. Ο καταναλωτής, μπορεί έτσι να έχει μια πιο ρεαλιστική εικόνα της ωφέλειας του από την αλλαγή παρόχου χρησιμοποιώντας την ιστοσελίδα.

Παράλληλα το allazorevma.gr έχει προτείνει να γίνουν με πρωτοβουλία των ίδιων των παρόχων ορισμένες εύκολες και γρήγορες αλλαγές στην διαδικασία χρέωσης ρήτρας που θα βελτιώσουν άμεσα το επίπεδο διαφάνειας:

• Να συμφωνηθεί κατ΄αρχήν μια κοινή ονομασία για την χρέωση η οποία να χρησιμοποιείται από όλους τους παρόχους στους λογαριασμούς τους - Ρήτρα Χονδρικής Αγοράς είναι η δική μας πρόταση
• Να συμφωνηθεί ότι η χρέωση θα εμφανίζεται στο ίδιο σημείο του λογαριασμού από όλους τους παρόχους  - ήτοι στις ανταγωνιστικές χρεώσεις.
• Να υιοθετηθεί ένας κοινός τρόπος υπολογισμού της ρήτρας. Σήμερα ο κάθε πάροχος υπολογίζει την χρέωση με τον δικό του τρόπο με αποτέλεσμα η χρέωση να κυμαίνεται σε ένα φάσμα έως και 15 ευρώ την μεγαβατώρα μεταξύ παρόχων που διαφημίζουν το ίδιο άνω όριο. 

Θεωρούμε τα παραπάνω το λιγότερο που πρέπει να γίνει ώστε να διαφυλαχθεί σε ένα ελάχιστο βαθμό η αξιοπιστία της αγοράς, η οποία με τις σημερινές πρακτικές υποφέρει πολύ. Απλά, πρακτικά πράγματα. Με την δωρεάν προσφορά του allazorevma.gr. Που αν δεν υπήρχε θα έπρεπε να το είχαμε εφεύρει. Πληρώνοντας παράλληλα με δημόσιο χρήμα την ΡΑΕ για να μας λέει αστεία.

Επι Τέλους να Τελειώνουμε με την ΔΕΗ

Τα τελευταία 65 χρόνια (από το 1950) ο κλάδος του ηλεκτρισμού στην Ελλάδα, δηλαδή το ρεύμα, είχε ένα όνομα: ΔΕΗ. Στην διάρκεια των πιο πρόσφατων 20 χρόνων (από το 1999) η ελληνική κοινωνία, εκπροσωπούμενη από τους πολιτικούς της ταγούς κάθε ιδεολογικής απόχρωσης, ασθμαίνοντας, αντιστεκόμενη, κρατώντας καθυστέρηση, προσπαθεί να υλοποιήσει τα κελεύσματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον κλάδο του ηλεκτρισμού. Η Ελλάδα είναι ίσως η μόνη χώρα μέλος της ΕΕ η οποία δεν έχει "αναλάβει την ιδιοκτησία¨ των σχετικών μεταρρυθμίσεων. Κοινώς "το κάνει με το ζόρι". Με αποτέλεσμα να φθάσουμε στην χθεσινή διατύπωση των ελεγκτών της ΔΕΗ (που κατά τεκμήριο προσυπογράφει την  άποψη της Διοίκησης της) ότι η επιχείριση βρίσκεται σε κίνδυνο, υπό όρους, να μην είναι δυνατόν να συνεχίσει τη δραστηριότητά της. Αν αυτό δεν είναι επαρκής αφορμή το παραμύθι να τελειώσει, δεν ξέρουμε ποια θα ήταν.

Η ελληνική κοινωνία πρέπει να αισθάνεται σεβασμό προς την Επιχείριση αυτή και τους ανθρώπους που την υπηρέτησαν και την υπηρετούν. Η ΔΕΗ υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα θεμέλια του ελληνικού μεταπολεμικού οικονομικού θαύματος. Αυτό γιατί πέτυχε τον εξηλεκτρισμό της χώρας σε επίπεδο πρώτου κόσμου μέσα σε χρόνο ρεκόρ - ίσως στα παγκόσμια χρονικά. Η δουλειά όμως τελείωσε στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Από το σημείο αυτό και μετά τα αρνητικά της δημόσιας ιδιοκτησίας και της μονοπωλιακής θέσης άρχισαν να εμφανίζονται καθαρότερα. Η ΔΕΗ δούλευε με τις λάθος προτεραιότητες: Τους προμηθευτές της, τους ισχυρούς πολιτικά μεγάλους πελάτες της, τους εργαζόμενους σ'αυτήν (και τους συνταξιούχους της), τους κατά καιρούς (όλους τους καιρούς) πολιτικούς της άρχοντες και τέλος, με αυτή την σειρά, την μεγάλη μάζα των πελατών της.  Η θεωρία στην οποία θεμελιώνονται οι οδηγίες και οι εντολές της ΕΕ είναι ότι τα προβλήματα αυτά ακριβώς (που δεν αφορούν μόνο την Ελλάδα) λύνονται, δηλαδή ανεβαίνει ο καταναλωτής σε πρώτη θέση προτεραιότητος,  με το άνοιγμα των αγορών, τον ανταγωνισμό και την ιδιωτικοποιήσεις. Οχι για τους Έλληνες - όχι! Αντίσταση, παραπλάνηση των φράγκων, καθυστέρηση όσο γίνεται. Μέχρι να κινδυνεύσουν να μείνουν χωρίς ρεύμα. Τέρμα το όμορφο παραμύθι λοιπόν-γιατί με το ρεύμα δεν παίζουμε. Πρέπει να τελειώνουμε με την ΔΕΗ.

Το πρώτο βήμα είναι να τελειώνουμε με το όνομα. Για να αρχίσουν οι Έλληνες (και οι πολιτικοί τους αρχηγοί) να κατανοούν ότι ο κλάδος του ηλεκτρισμού δεν ταυτίζεται με μια επιχείριση. Άλλο η ΔΕΗ άλλο το ρεύμα. Ας μείνουν τα παράγωγα (ΔΕΔΔΗΕ, ΑΔΜΗΕ) αν και αυτά πρέπει να αλλάξουν όταν θα ιδιωτικοποιηθούν πλήρως. Συγχρόνως (και άμεσα) θα πρέπει να ανασχεδιασθεί ο κλάδος. Με την αναγνώριση ότι ο ηλεκτρισμός δεν είναι μια αγορά αλλά (τουλάχιστον) τρεις - που είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους. Το δίκτυο, η παραγωγή και η προμήθεια. Σε αρχικό στάδιο καλύτερο θα ήταν στις τρεις αυτές αγορές να απαγορεύεται η δραστηριοποίηση ιδιωτικών επιχειρήσεων σε περισσότερες από μια. Η μόνη από τις τρεις αυτές αγορές στην οποία απαιτείται ρύθμιση είναι τα δίκτυα, περιλαμβανόμενων των λειτουργιών που εξασφαλίζουν την ασφάλεια τροφοδοσίας και τις  υποχρεώσεις κοινής ωφέλειας (όπως γίνεται σήμερα). 

Η σημερινή ΔΕΗ συνεπώς θα πρέπει να ιδιωτικοποιηθεί πλήρως. Η παραγωγή της θα πρέπει να σπάσει σε τουλάχιστον δύο κομμάτια και να πωληθεί σε ιδιώτες. Τα κομμάτια θα πρέπει να ομαδοποιηθούν έτσι ώστε να μεγιστοποιηθεί το ενδιαφέρον (τα σάπια μήλα κάτω από τα καλά). Το δίκτυο διανομής επίσης πρέπει να σπάσει σε 5-7 κομμάτια (τις σημερινές περιφέρειες ) και να ιδιωτικοποιηθεί Από τις πωλήσεις του δικτύου ο νυν ιδιοκτήτης θα πρέπει να περιμένει και τα περισσότερα έσοδα.  Σε αντίθεση με τον σχέδιο της "μικρής ΔΕΗ" των προηγουμένων κυβερνήσεων οι πελάτες της σημερινής ΔΕΗ δεν πρέπει να πωληθούν, γιατί έχουν συνολικά μηδαμινή - πιθανόν αρνητική αξία. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να μηδενιστούν. Οι εναπομείναντες καλοπληρωτές θα πρέπει να μεταφερθούν (με την θέληση τους) στους εναλλακτικούς παρόχους και οι κακοπληρωτές θα πρέπει να αναληφθούν από το δίκτυο στα πλαίσια των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας - το κόστος τους δηλαδή πρέπει να κοινωνικοποιηθεί.  

Οι δυνάμεις της αδράνειας της ελληνικής κοινωνίας είναι ισχυρότατες. Είναι ίσως μια από τις πιο συντηρητικές κοινωνίες στην Ευρώπη - με τον πιο καθαρό ορισμό του συντηρητισμού. Μόνο ένα δυνατό ταρακούνημα μπορεί να την  βγάλει από την νάρκη. Ο κλάδος του ηλεκτρισμού, με ορατό τον κίνδυνο να μείνει χωρίς ρεύμα, δίνει μια αφορμή (εκτός και αν ο ελεγκτής υπερβάλει - γιατί όμως;)

Το Ρεύμα είναι Κοινωνικό ή Πολιτικό Αγαθό;

Είναι το ηλεκτρικό ρεύμα "Κοινωνικό Αγαθό"; Ο ορισμός είναι σημαντικός γιατί από αυτόν εξαρτάται και η απάντηση στο επόμενο ερώτημα: Αν ναι, τι πρέπει να κάνουμε γι' αυτό; Η ανάλυση ξεκινά από το δεύτερο ερώτημα: Ποιοι είμαστε αυτοί που πρέπει να κάνουμε κάτι; Αν είμαστε το ανθρώπινο γένος, το τι πρέπει να κάνουμε είναι πολύ διαφορετικό από το αν είμαστε οι κάτοικοι μιας (μέχρι πρόσφατα τουλάχιστον) ανεπτυγμένης χώρας. Στην πρώτη περίπτωση θα έπρεπε ίσως να έχουμε πρώτη προτεραιότητα να βοηθήσουμε το περίπου 1 δισεκατομμύριο ανθρώπων που δεν έχει απολαύσει ακόμα το αγαθό του ηλεκτρισμού. Ας περιοριστούμε όμως στα δικά μας σύνορα. Ο ορισμός που προτείνεται είναι: Η ελληνική κοινωνία συμφωνεί ομοφώνως ότι κανένας πολίτης της χώρας δεν θα στερηθεί το αγαθό αυτό σε ένα ελάχιστο επίπεδο κατανάλωσης για λόγους που δεν μπορεί ο ίδιος να ελέγξει. Αυτό αυτομάτως σημαίνει ότι αποδεχόμαστε (ομοφώνως) ότι συμφωνούμε να επιβαρυνθούμε (συλλογικά) με το κόστος που θα προκληθεί από την κοινωνική αυτή δέσμευση. 

Παρατηρούμε ότι υπάρχουν θέματα προς συζήτηση πριν προχωρήσουμε στις απαντήσεις στον ερώτημα του τι δέον γενέσθαι. Το ένα θέμα είναι ότι το ρεύμα δεν είναι το μόνο "κοινωνικό αγαθό" όπως αυτό ορίστηκε παραπάνω. Η υγεία, η στοιχειώδης εκπαίδευση, η ασφάλεια, ακόμα και η επαρκής και υγιεινή διατροφή περιλαμβάνονται συνήθως στον ορισμό του "κοινωνικού αγαθού". Το δεύτερο θέμα είναι ότι ακόμα και αν συμφωνήσουμε στον ορισμό ομόφωνα είναι συζητήσιμο αν θα μπορούσαμε να αποφασίσουμε τι πρέπει να γίνει επίσης με ομοφωνία. Είναι η απαίτηση της ομοφωνίας αυστηρός περιορισμός; Δεν θα το αναλύσουμε εδώ. Απλώς θα παρατηρήσουμε ότι ο περιορισμός αυτός δεν υπάρχει αν αποφασίσουμε (ομόφωνα ή όχι!) ότι η κοινωνία θα αφήσει το πρόβλημα αυτό να το διαχειριστεί η ιδιωτική πρωτοβουλία δηλαδή η φιλανθρωπία.

Παραβλέπουμε τα θεματάκια αυτά και υποθέτουμε ότι με κάποιον αποδεκτό τρόπο συμφωνήσαμε στον ορισμό του ρεύματος ως κοινωνικού αγαθού (περιλαμβανόμενου του επιπέδου της κοινωνικά αποδεκτής "ελάχιστης κατανάλωσης") και επίσης ότι δεν θα αφήσουμε την λύση του προβλήματος στην φιλανθρωπία. Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιτύχουμε τον στόχο;

Ο "καλύτερος" τρόπος είναι αυτός που εξασφαλίζει ότι το συλλογικό βάρος είναι ελάχιστο. Αυτό επιτυγχάνεται όταν δεν στρεβλώνονται τα κίνητρα για την κατανάλωση του αγαθού. Αυτό σημαίνει γενική επιδότηση εισοδήματος και όχι της τιμής του αγαθού. Γιατί όχι επιδότηση της τιμής; Γιατί η μειωμένη τιμή δίνει κίνητρο για υπερκατανάλωση στον επιδοτούμενο είτε για δικές του ανάγκες είτε (παράνομα) τρίτων. Το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα (ή ο αρνητικός φόρος εισοδήματος) λύνει το πρόβλημα αυτό όπως λύνει και το πρόβλημα της ύπαρξης ανταγωνιστικών κοινωνικών αγαθών. Ο άτυχος συμπολίτης μας λαμβάνει ένα βοήθημα σε χρήμα από το κοινωνικό σύνολο και αποφασίζει να το διαθέσει κρίνοντας ο ίδιος την προτεραιότητα των αναγκών του. Το ελάχιστο κοινωνικό εισόδημα έχει προβλήματα: Δεν διακρίνει τους "άτυχους" από τους "απρόθυμους" και, το κυριότερο, είναι πρακτικά μη εφαρμόσιμο, γιατί η επιτυχής εφαρμογή του προϋποθέτει την κατάργηση όλου του υπόλοιπου κράτους πρόνοιας- κάτι που δεν πρόκειται να συμβεί στο προβλεπτό μέλλον. 

Επιστρέφουμε συνεπώς στην δεύτερη καλύτερη λύση - την επιδότηση της τιμής. Με δύο περιορισμούς: Την εξασφάλιση ότι ο δικαιούχος είναι πραγματικά αδύναμος και ότι η επιδοτούμενη κατανάλωση έχει ένα όριο. Αυτό είναι περίπου και η λογική του Κοινωνικού Τιμολογίου (ΚΟΤ) όπως αυτό ισχύει σήμερα στην Ελλάδα. Οι πρόσφατες αλλαγές μάλιστα ήταν προς την ορθή κατεύθυνση. Αφ' ενός έγιναν πιο αυστηρά τα εισοδηματικά κριτήρια αφ' ετέρου η επιδότηση γίνεται μέσω μείωσης της τιμής του προμηθευτή και όχι ως τιμή κοινωνικού τιμολογίου. Αυτό σημαίνει ότι το τιμολόγιο γίνεται αντικείμενο ανταγωνισμού - η χαμηλότερη τιμή του βασικού τιμοκαταλόγου του προμηθευτή περνάει στην χαμηλότερη τελική τιμή του ΚΟΤ. Την επιδότηση του ΚΟΤ την πληρώνουν οι υπόλοιποι καταναλωτές μέσω της χρέωσης των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας (ΥΚΩ). Το συνολικό ποσό είναι στα επίπεδα των 100-200 εκατομμυρίων τον χρόνο.

Τα μέτρα αυτά (το εγγυημένο εισόδημα και η επιδότηση της τιμής) είναι γενικά - δηλαδή είναι κανόνες που ισχύουν με ίδια κριτήρια για όλους και θεωρητικά τουλάχιστον περιορίζονται σ' αυτούς που, με βάση τα κριτήρια αυτά, έχουν ανάγκη. Το μεγάλο πρόβλημα στην αγορά ηλεκτρισμού δεν είναι τα μέτρα αυτά. Είναι οι πολύ μεγαλύτερες σε μέγεθος επιδοτήσεις που παρέχονται σε καταναλωτές (τμήματα του πληθυσμού ή επιχειρήσεις) που έχουν πολιτική ισχύ. Με τις επιδοτήσεις αυτές το ρεύμα γίνεται πολιτικό αγαθό. Παραδείγματα που το κοινωνικό σύνολο μέσω της πολιτικής διαδικασίας φαίνεται να έχει κρίνει ότι καταναλωτές ή ομάδες καταναλωτών είναι αναξιοπαθείς (ο κατάλογος είναι ενδεικτικός):

• Οι αγρότες που απολαμβάνουν μειωμένη τιμή κατά περίπου 50% σε σχέση με τους υπόλοιπους καταναλωτές.Αυτό μόνο του στοιχίζει περισσότερο από το Κοινωνικό τιμολόγιο - πάνω από 200 εκατομμύρια τον χρόνο.
• Οι υπάλληλοι της ΔΕΗ που έχουν ειδικό μειωμένο τιμολόγιο (είναι φθηνό - μερικά εκατομμύρια τον χρόνο)
• Η ΛΑΡΚΟ που δεν θυμάται κανείς στην ΔΕΗ πότε τους πλήρωσε για τελευταία φορά (εκατοντάδες εκατομμύρια συσσωρευμένο χρέος)
• Όλοι οι υπόλοιποι στρατηγικοί κακοπληρωτές της ΔΕΗ - είναι η συντριπτική πλειοψηφία του συνόλου (περιλαμβάνονται πολλοί φορείς του Δημοσίου). Συσσωρευμένα χρέη 3 δισ. ευρώ.
• Οι κάτοικοι απομονωμένων περιοχών και νησιών όπου το κόστος του ρεύματος είναι πολλαπλάσιο αυτού του διασυνδεδεμένου συστήματος. Μόνο για τα νησιά περισσότερα από 500 εκατομμύρια τον χρόνο.
• και βεβαίως οι παραγωγοί με Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας των οποίων η επιδότηση επιβαρύνει το κόστος του παραγόμενου ρεύματος κατά 1,5 δισ. ευρώ τον χρόνο.

Ας προσθέσουμε στα παραπάνω την εξαπάτηση των καταναλωτών στην χώρα επί δεκαετίες από το μονοπώλιο της ΔΕΗ. Η οποία επιδοτούσε συστηματικά το οικιακό τιμολόγιο επιβαρύνοντας τα τιμολόγια των επιχειρήσεων. Οι οποίες με την σειρά τους περνούσαν τα αυξημένα τιμολόγια στις αυξημένες τιμές των δικών τους προϊόντων.  Χρειάστηκε η κρίση και τα μνημόνια για να σταματήσει η εξαπάτηση αυτή με εντολή της Τρόικας (νυν Θεσμών).

Το συμπέρασμα είναι ότι το ρεύμα ως πολιτικό αγαθό στοιχίζει στην χώρα μας (δηλαδή στους μη ευνοούμενους καταναλωτές) πολύ περισσότερο από ότι στοιχίζει η επιδότηση του ως κοινωνικού αγαθού. Χωρίς να αξιολογούμε ηθικά τις πολιτικές επιδοτήσεις (υπέρ των περισσότερων υπάρχουν επιχειρήματα) παρατηρούμε ότι ένας μικρός σχετικά περιορισμός τους θα αντιστάθμιζε πλήρως το σύνολο των κοινωνικών επιδοτήσεων. Ας μη ξεχνάμε και την φιλανθρωπία.

Πως θα Μειωθεί το Κόστος του Ρεύματος στην Ελλάδα;

Η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος έχει αυξηθεί πρόσφατα στην χώρα μας και πρόκειται να αυξηθεί στο άμεσο μέλλον περισσότερο. Αυτό δεν είναι κατ΄ανάγκη κακό. Η στοιχειώδης οικονομική θεωρία μας λέει ότι η βέλτιστη από πλευράς κοινωνικού οφέλους κατάσταση είναι αυτή στην οποία το (μακροχρόνιο) οριακό κόστος είναι ίσο με την (οριακή) τιμή στην αγορά. Επειδή όμως αυτή η συνθήκη δεν είναι ούτε κατανοητή ούτε αποδεκτή από τους πολλούς, ας προσπαθήσουμε να τα κάνουμε "λιανά" όπως λέει ο λαός. Και βέβαια ο στόχος δεν είναι να δικαιολογήσουμε την παρούσα κατάσταση ως βέλτιστη ("τι να κάνουμε, αφού αυξήθηκε το κόστος θα πρέπει να αυξηθεί και η τιμή!") αλλά να προτείνουμε τρόπους για να επιτευχθεί μια νέα ισορροπία σε χαμηλότερο επίπεδο τιμών. Πως θα μειωθεί λοιπόν - ή τουλάχιστον δεν θα αυξηθεί η τιμή τους ρεύματος; 

Η πρώτη, και άμεση, λύση είναι η δραστική μείωση (ιδανικά μηδενισμός) του κόστους που επιβαρύνει τους καταναλωτές η επιδότηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Η επιδότηση αυτή στοιχίζει στον Έλληνα καταναλωτή ένα ποσό της τάξης των 1,5 δισ. ευρώ τον χρόνο - δηλαδή είναι περίπου το 25% της δαπάνης για ρεύμα. Τι θα απογίνουν οι δυστυχείς παραγωγοί ΑΠΕ θα ρωτήσει κανείς; Πρώτον δεν είναι τόσο δυστυχείς - απολαμβάνουν σταθερά μεγάλα κέρδη χωρίς κίνδυνο εδώ και χρόνια. Αν όμως τους θεωρούμε τόσο αναξιοπαθείς ας δανειστούμε το ποσό που τους χρωστάμε τώρα και αποπληρώνουμε το δάνειο όταν το κόστος του ρεύματος θα είναι υψηλότερο από την δική τους επιδότηση (μετά από 15-20 χρόνια). Δεν είναι ανέκδοτο - το σχεδιάζουν και το προτείνουν σοβαροί ειδικοί τόσο στην Γερμανία όσο και στην Μ. Βρετανία.

Η δεύτερη, ίσως όχι άμεση αλλά σχετικά γρήγορη λύση (1-2 χρόνια) είναι η αύξηση της ισχύος των διασυνδέσεων του ηλεκτρικού συστήματος της χώρας με τους βόρειους (κυρίως) γείτονές μας. Οι υπάρχουσες διασυνδέσεις αντιστοιχούν στο 10% περίπου της εγκατεστημένης ισχύος στην χώρα - πρέπει να φθάσουν στο 40%. Γιατί αυτό; Γιατί το ρεύμα που παράγεται στην Ελλάδα είναι κατά 20% ακριβότερο από αυτό που παράγεται στην υπόλοιπη Ευρώπη. Όσο μεγαλύτερη ποσότητα εισάγουμε τόσο μικρότερη συνολική δαπάνη για ρεύμα. Ο διασυνδέσεις κατασκευάζονται γρήγορα και είναι ο φθηνότερος τρόπος να αυξήσουμε την παραγωγική δυνατότητα της χώρας μειώνοντας ταυτοχρόνως την μέση τιμή του ρεύματος.

Η τρίτη λύση, που συνδυαζόμενη με τις αυξημένες διασυνδέσεις θα επιτρέψει την ορθολογική και με όρους διεθνώς ανταγωνιστικούς εκμετάλλευση του λιγνιτικού δυναμικού της χώρας δεν είναι δυστυχώς στην διακριτική ευχέρεια της Ελληνικής κυβέρνησης, Είμαστε δεσμευμένοι από τη συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση όχι μόνο να πληρώνουμε για την αγορά δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα αλλά και για το αναγκαστικό κλείσιμο των λιγνιτικών σταθμών που λειτουργούν σήμερα. Για να το πούμε πιο απλά: Η βέλτιστη πολιτική (αν δεν είμαστε μέλος της ΕΕ ή αν μπορούσαμε να εξαιρεθούμε από τις περιβαλλοντικές πολιτικές της) θα ήταν: Αξιοποιούμε το δικό μας λιγνιτικό δυναμικό (στην πεδιάδα των Φιλίππων στη  Δράμα υπάρχει δυναμικό ίσο με αυτό της Δυτικής Μακεδονίας) και παράλληλα κατασκευάζουμε αρκετές διασυνδέσεις ώστε να αγοράζουμε "λιγνιτικό ρεύμα" και από την Βουλγαρία (και ίσως Κόσοβο, Βόρεια Μακεδονία κλπ). Εξασφαλίζοντας έτσι την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής λιγνιτικής παραγωγής.

Οι παραπάνω πολιτικές θα πρέπει να υποστηριχθούν με δράσεις για την ενίσχυση του ανταγωνισμού στη λιανική αγορά μέσω της πλήρους ιδιωτικοποίησης όλων των παραγωγών και των προμηθευτών. Πρέπει επίσης να υπάρξει ισχυρός ρυθμιστικός έλεγχος των δικτύων (αφού και αυτά ιδιωτικοποιηθούν) δεδομένου ότι ένα μέρος από την μείωση του κόστους που αναμένεται από τις προαναφερθείσες πολιτικές θα πρέπει να δοθεί στη αύξηση των δαπανών για το δίκτυο το οποίο επί του παρόντος ζει τρώγοντας από τα έτοιμα.

Το σημείωμα αυτό έχει γραφεί και δημοσιευθεί για έναν και μόνο λόγο: Για να καταγραφούν ιδέες οι οποίες (από ότι φαίνεται) δεν προβλέπεται να περιληφθούν σύντομα στον δημόσιο διάλογο.   

Το allazorevma.gr Έχει Πρόσωπο και Όνομα!

Η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα, λειτουργεί από το 2015 (και εμπορικά από τον Μάρτιο του 2016) και έχει χρησιμοποιηθεί ήδη από 400 χιλιάδες καταναλωτές ("μοναδικούς χρήστες" στην ορολογία τoυ Διαδικτύου) για να συγκρίνουν τιμές και να επιλέξουν τον πάροχό τους. Το allazorevma.gr δεν είναι μόνο ένα απρόσωπο "ντοτ.κομ" που ανήκει σε μια ανώνυμη εταιρεία.

Έχει πρόσωπο (αυτό που φαίνεται στην διπλανή φωτογραφία να τερματίζει ταλαιπωρημένο τον Κλασσικό Μαραθώνιο) και όνομα: To όνομα είναι Θανάσης Γκίκας. Πρώην στέλεχος της ΔΕΗ (τον περασμένο αιώνα) και οραματιστής της "έξυπνης ενέργειας" από την δεκαετία του ΄80.

Ο Θανάσης Γκίκας είναι ο δημιουργός του allazorevma.gr και ο υπεύθυνος για την διαχείρισή του. Αυτό σημαίνει ότι είναι προσωπικά υπόλογος για την τήρηση των θεμελιωδών αρχών της ιστοσελίδας: Την Ανεξαρτησία, την Αντικειμενικότητα και την Αξιοπιστία.  Αρχές που είναι και ο λόγος ύπαρξης της σελίδας ως επιχειρηματικής οντότητας του ιδιωτικού (κερδοσκοπικού) τομέα της οικονομίας.

Το allazorevma.gr (και ακόμα περισσότερο ο Θανάσης Γκίκας!) κάνει λάθη. Ο διαχειριστής του όμως είναι προσωπικά υπεύθυνος για τις πληροφορίες που παρέχονται στους χρήστες της σελίδας (και τα τυχόν λάθη!) και για την προστασία (σαν τα μάτια του) των προσωπικών στοιχείων που του εμπιστεύονται εάν και όταν το θελήσουν.

Οι χρήστες μας λοιπόν τώρα ξέρουν ποιος φταίει αν κάτι δεν πάει καλά με το allazorevma.gr. Αυτό το θέμα μπορεί να θεωρηθεί λήξαν. Το ποιός φταίει για όλα τ' άλλα το έχει διερευνήσει ο ποιητής. 

Γράμμα στους Πελάτες μας - Αν Ήμαστε Πάροχος

Αν το allazorevma.gr ήταν πάροχος ηλεκτρισμού στην Ελλάδα, θα έστελνε το ακόλουθο γράμμα στους πελάτες του.

"Αγαπητέ Πελάτη,

Θα έχετε ίσως παρατηρήσει ότι εδώ και μερικούς μήνες εμφανίζεται στις ανταγωνιστικές χρεώσεις του λογαριασμού σας μια πρόσθετη χρέωση με τον τίτλο ¨Ρήτρα Οριακής Τιμής Συστήματος". Σας γράφουμε για να σας ενημερώσουμε γι αυτήν.

Η χρέωση αυτή προβλέπεται στην σύμβαση προμήθειας που έχουμε συμφωνήσει και έχει σκοπό να μεταφέρει το κόστος ή την ωφέλεια από απότομες (πέραν ορισμένων ορίων) βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις της χονδρικής τιμής του ρεύματος στην τελική τιμή λιανικής πώλησης για αμοιβαίο όφελος αφού εξασφαλίζει την εξομάλυνση των τιμών κατά την διάρκεια της σύμβασης.

Ο λόγος που η ρήτρα αυτή ενεργοποιήθηκε πρόσφατα είναι η έντονη και απότομη μεταβολή της χονδρικής τιμής του ρεύματος λόγω της ανόδου της χρηματιστηριακής τιμής των αδειών εκπομπής CO2 για τους παραγωγούς ρεύματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η τιμή των αδειών αυτών αυξήθηκε δραματικά (από 7 σε 25 ευρώ τον τόνο) σε διάστημα λίγων μηνών. Η αιτία της αύξησης είναι η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Κοινοβουλίου για την μείωση του αριθμού των αδειών εκπομπής στα πλαίσια της επίτευξης των στόχων της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. 

Η εταιρεία μας ως Προμηθευτής ηλεκτρισμού, όπως και οι υπόλοιπες επιχειρήσεις του κλάδου, δεν έχει καμία δυνατότητα να αποφύγει την αυξημένη αυτή τιμή στην χονδρική αγορά, η οποία σε κάθε περίπτωση απορροφάται με μείωση του  περιθωρίου κέρδους μας μέχρι ενός ορίου.

Η Ρήτρα Οριακής Τιμής είναι από την φύση της μέτρο αντιμετώπισης βραχυπρόθεσμων κραδασμών στις αγορές. Αν υπάρξει εξομάλυνση των τιμών στο επόμενο διάστημα, θα απενεργοποιήσουμε το ταχύτερο δυνατό την σχετική χρέωση.  Αν όμως η αύξηση της χρηματιστηριακής τιμής των αδειών εκπομπής αποδειχθεί ότι έχει μακροπρόθεσμο χαρακτήρα, θα αναγκασθούμε να αναθεωρήσουμε τον βασικό μας τιμοκατάλογο, οπότε και θα σας ενημερώσουμε έγκαιρα.

Σε κάθε περίπτωση θα εξακολουθήσουμε να προσπαθούμε να σας προσφέρουμε τις πιο ανταγωνιστικές τιμές της αγοράς και την καλύτερη εξυπηρέτηση όπως πάντα"

Το allazorevma.gr όμως δεν είναι πάροχος. Είναι όμως ο μοναδικός ανεξάρτητος, αντικειμενικός και ακριβής σύμβουλος των Ελλήνων καταναλωτών. Γι' αυτό μπορεί να γράφει τέτοια γράμματα!

Γιατί να το Κρύψωμεν Άλλωστε: Δεν Χρεώνουν Όλοι Ρήτρα ΟΤΣ!

Το allazorevma.gr φαίνεται ότι κατέχει το μονοπώλιο στην ανεξάρτητη, αξιόπιστη και αντικειμενική πληροφόρηση των καταναλωτών ρεύματος στην Ελλάδα. Με την πρόσφατη εκστρατεία και την έρευνα μεταξύ των χρηστών μας (θερμές ευχαριστίες ακόμα μια φορά σε όλους όσους ανταποκρίθηκαν!) σχετικά με τις χρεώσεις ρήτρας οριακής τιμής συστήματος, η ιστοσελίδα μας είναι η μόνη πηγή στοιχείων σχετικά με το θέμα που είναι διαθέσιμα στους καταναλωτές για να κάνουν καλύτερη επιλογή Παρόχου. Συνοψίζουμε τα αποτελέσματα της έρευνας: (αναλυτικότερα στο www.allazorevma.gr/ots) 

Υπάρχουν δύο Πάροχοι (κρατικές εταιρείες και οι δυο) που ούτε προβλέπουν (μέχρι στιγμής) στις συμβάσεις ρήτρα ούτε χρεώνουν  βέβαια, η ΔΕΗ και τα ΕΛΤΑ.

Δυο εναλλακτικοί Πάροχοι, η nrg και η Protergia προβλέπουν μεν ρήτρα στις συμβάσεις τους αλλά δεν την χρεώνουν, όπως άλλωστε φάνηκε από τους πρόσφατους λογαριασμούς που έχουμε στη  διάθεσή μας. Πόσο θα κρατήσουν ακόμα αυτή την τακτική; Δεν είμαστε σε θέση να ξέρουμε.

Δύο ακόμα Πάροχοι, ο Ήρων και η Volterra, προβλέπουν ρήτρες συμβατικά αλλά χρεώνουν ένα χαμηλό ποσοστό γύρω στο 4% της ανταγωνιστικής τιμής. Ο ένας, η Volterra,  το κάνει επειδή έχει υψηλότερο όριο χρέωσης, ο δεύτερος γιατί χρησιμοποιεί μια μέθοδο υπολογισμού που δεν είναι προφανής σε μας.

Τέλος, υπάρχουν δύο Πάροχοι για τους οποίους δεν έχουμε στην διάθεσή μας επαρκή στοιχεία λογαριασμών (η Ζeniθ και το Φυσικό Αέριο). Οι συμβάσεις τους περιλαμβάνουν πρόβλεψη για ρήτρα αλλά δεν έχουμε στην διάθεσή μας λογαριασμούς τους Αν υπάρχουν μεταξύ των χρηστών μας πελάτες τους, παρακαλούμε να μας βοηθήσουν.

Ιστορίες Ρεύματος για ....Αγρίους

Πραγματική ιστορία (Έχουν τροποποιηθεί στοιχεία που θα μπορούσαν να ταυτοποιήσουν τον καταναλωτή και τον πάροχο): Η Κυρία ΒΓ είχε αλλάξει πάροχο ηλεκτρισμού εδώ και 3 χρόνια και ήταν εξαιρετικά ευχαριστημένη τόσο από την εξυπηρέτηση όσο και από τις τιμές του νέου της παρόχου. Μέχρι την ημέρα που της τηλεφώνησε κάποιος εκπροσωπώντας τον πάροχο της και της πρότεινε να αλλάξει στον ίδιο πάροχο αλλά σε φθηνότερο τιμολόγιο δηλαδή σε τιμολόγιο με χαμηλότερη τιμή κιλοβατώρας. Γιατί όχι, σκέφτηκε και συμφώνησε. Σε ένα μήνα πήρε τον πρώτο της λογαριασμό με το νέο τιμολόγιο. Ανακάλυψε τότε ότι πλήρωνε το ρεύμα ακριβότερα! Η εξήγηση ήταν απλή: Το νέο τιμολόγιο είχε χαμηλή χρέωση αλλά είχε και πάγιο. Η κατανάλωσή της δεν ήταν αρκετά μεγάλη ώστε να αντισταθμίζεται το κόστος του παγίου από την χαμηλότερη τιμή κιλοβατώρας. Επικοινώνησε άμεσα με τον Πάροχό της. Η απάντηση ήταν το χαριστικό κτύπημα. "Ευχαρίστως να σας μεταφέρουμε στο παλιό σας τιμολόγιο αλλά θα χρεωθείτε εφάπαξ 50 ευρώ γιατί η ισχύουσα σύμβαση σας προβλέπει υποχρεωτικό ελάχιστο χρόνο παραμονής 2 χρόνια!"

Να σημειώσουμε ότι η κυρία ΒΓ θα είχε αποφύγει τις δυσάρεστες αυτές εκπλήξεις αν είχε συμβουλευθεί το allazorevma.gr πριν συμφωνήσει σε οτιδήποτε της προσφέρθηκε στο τηλέφωνο.

Προσεισμικά Φαινόμενα στην Αγορά Ρεύματος!

Η αγορά ηλεκτρικού ρεύματος βρίσκεται στα πρόθυρα σεισμού. Η ενεργοποίηση από ορισμένους εναλλακτικούς παρόχους των ρητρών οριακής τιμής φαίνεται ότι έχει φθάσει στα όρια της στην προσπάθεια προστασίας των περιθωρίων τους. Ήδη ο πρώτος εναλλακτικός πάροχος ανακοίνωσε αυξήσεις με νέους βασικούς τιμοκαταλόγους.

Η πίεση στην αγορά προέρχεται κυρίως από την αύξηση της χονδρικής τιμής - τόσο στις δημοπρασίες ΝΟΜΕ όσο και στην ημερήσια αγορά. Η χονδρική τιμή με την σειρά της έχει αυξηθεί γιατί οι Ευρωπαίοι πολιτικοί (η Επιτροπή, το Ευρωκοινοβούλιο κλπ) αποφάσισαν να μειώσουν τον αριθμό των δικαιωμάτων εκπομπών CO2- οδηγώντας σε απότομη αύξηση της τιμής τους (από 7 σε 25 ευρώ τον τόνο μέσα στον χρόνο που πέρασε). Τα νούμερα είναι σημαντικά. Υπολογίζουμε ότι από 2 ευρώ την μεγαβατώρα, η επιβάρυνση λόγω τιμής δικαιωμάτων στην ελληνική χονδρική αγορά (με το σημερινό μείγμα παραγωγής) έχει ανέβει στα 11 ευρώ (ή ως ποσοστό πάνω από 10% ).

Η αγορά περιμένει εδώ και μήνες το πέρασμα της αύξησης στην λιανική από την ΔΕΗ, ώστε να μπορέσει να αυξήσει και αυτή τα τιμολόγια της χωρίς να απολέσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι του κυρίαρχου (ή δεσπόζοντα - πιο ωραία λέξη) παρόχου. Ο δεσπόζων πάροχος όμως, παρ' όλο που είναι ο περισσότερο ζημιωμένος από την αύξηση, δεν κουνιέται - για λόγους που η Διοίκησή του είναι σε θέση να εξηγήσει καλύτερα από μας. Οι εναλλακτικοί κρατούσαν την αναπνοή τους μέχρι τώρα και ορισμένοι από αυτούς άρχισαν να εφαρμόζουν (πιστεύοντας ίσως ότι η στάση της ΔΕΗ είναι προσωρινή) ρήτρα οριακής τιμής στους ανυποψίαστους πελάτες τους. Αυξήσεις νόμιμες μεν αλλά τέτοιες που εκμηδενίζουν τις προσφορές και τις εκπτώσεις που υπόσχονταν  όταν έπεισαν τους καταναλωτές να τους επιλέξουν.

Φαίνεται λοιπόν ότι η αγορά έπαυσε να πιστεύει ότι η ΔΕΗ θα κάνει το σωστό - τουλάχιστον μέχρι τον Οκτώβριο που μας έρχεται. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα ανακοινώσεις αυξήσεων των τιμολογίων γιατί το παιχνίδι με την οριακή τιμή μαθεύτηκε πλέον και ενοχλεί ιδιαίτερα τους πιο "ψαγμένους" καταναλωτές. Συνεπώς θεωρούμε ότι είναι εύλογο να αναμένεται σεισμός τις επόμενες εβδομάδες - πιθανής ισχύος μεγαλύτερης από 10%. Το σημαντικό για τους καταναλωτές: Αν προτίθεστε να αλλάξετε πάροχο κάντε το τώρα γιατί έχετε πιθανότητα να κλειδώσετε μια καλή,  "αντισεισμική¨τιμή!

Ενημέρωση των Καταναλωτών σχετικά με την Χρέωση Ρήτρας Οριακής Τιμής

Tο allazorevma.gr εφιστά την προσοχή των καταναλωτών ρεύματος: Ο ανταγωνισμός των τιμών στην αγορά ηλεκτρισμού εδώ και λίγους μήνες δεν γίνεται μέσω προσφορών, εκπτώσεων κλπ. Γίνεται μέσω των πρόσθετων χρεώσεων υπό τον τίτλο "Ρήτρα Οριακής Τιμής" (ΟΤΣ) (ή "Ρήτρα Αναπροσαρμογής" ή "Κόστος Προμήθειας"), μέσω των οποίων οι Πάροχοι μεταφέρουν στους καταναλωτές όλη, ή ένα μέρος της αύξησης της χονδρικής τιμής με την οποία οι ίδιοι προμηθεύονται το ρεύμα. Οι χρεώσεις αυτές τείνουν σε ορισμένες περιπτώσεις να μηδενίσουν το όφελος του καταναλωτή από τις εκπτώσεις/προσφορές.

Αυτό θα εξακολουθήσει να γίνεται μέχρις ότου η ΔΕΗ αναγκασθεί να αυξήσει τις δικές της τιμές (μειώνοντας για παράδειγμα την έκπτωση συνέπειας 15%) έτσι ώστε να μπορέσουν και οι εναλλακτικοί Πάροχοι να ενσωματώσουν την αύξηση του κόστους τους στα δικά τους τιμολόγια χωρίς να χάσουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι του δεσπόζοντα Παρόχου.   

Με αυτό το δεδομένο το allazorevma.gr προτείνει στους καταναλωτές να ενεργήσουν άμεσα:

• Μόλις διαπιστώσουν την χρέωση ΟΤΣ στον λογαριασμό τους να επικοινωνήσουν με τον Πάροχό τους και να ζητήσουν την απόσυρσή της. Συγχρόνως να αποστείλουν με email στο app@allazorevma.gr  ένα αντίγραφο του λογαριασμού τους για να ενημερωθεί η σχετική βάση δεδομένων μας.  
• Αν η απάντηση του Παρόχου τους δεν είναι ικανοποιητική να αλλάξουν αμέσως Πάροχο. Οι πολιτικές των Παρόχων στο θέμα διαφέρουν μεταξύ τους. Ορισμένοι  δεν χρεώνουν ρήτρα και ορισμένοι χρεώνουν σε μικρότερο ποσοστό από άλλους. Τα σχετικά στοιχεία, από πρόσφατη έρευνα του allazorevma.gr, είναι διαθέσιμα στους χρήστες της σελίδας στον σύνδεσμο www.allazorevma.gr/ots.  

Η αγορά εξασφαλίζει το μέγιστο της ωφέλειας για τους καταναλωτές όταν αυτοί είναι ενεργοί. Το allazorevma.gr  είναι στην διάθεσή τους για να τους υποστηρίξει.

Η ...Διασκεδαστική Διαβούλευση της ΡΑΕ για την Σύγκριση Τιμών και μια Πρόταση του allazorevma.gr

Τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης της ΡΑΕ για το "εργαλείο" σύγκρισης τιμών ηλεκτρισμού και αερίου ήταν πραγματικά διασκεδαστικά. Παραδείγματα:

Όλοι οι συμμετέχοντες εξεδήλωσαν τον ενθουσιασμό τους για την καινοφανή σκέψη της ΡΑΕ να κατασκευάσει ένα τέτοιο εργαλείο. Πολλοί ενίσχυσαν την άποψή τους με την υπενθύμιση ότι τέτοια εργαλεία θεωρεί αναγκαία και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπήρξε στο θέμα αυτό πλήρης ομοφωνία - ακόμα και από ορισμένους που, όταν πρωτοεμφανίστηκε το 2015 η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα, το allazorevma.gr, έδωσαν εντολή στους νομικούς τους συμβούλους να .....αποστείλουν εξώδικα προς τον διαχειριστή της σελίδας γιατί δεν ήθελαν τα δικά τους τιμολόγια να περιλαμβάνονται στην σύγκριση.

Ένα άλλο σημείο συμφωνίας όλων των συμμετεχόντων ήταν η ανάγκη να διαχειριστεί με κάποιο τρόπο το εργαλείο την επιβολή ρήτρας οριακής τιμής στα τιμολόγια από τους προμηθευτές-που όλοι συμφωνούν ότι είναι μια πρακτική που δυσκολεύει την σύγκριση και δημιουργεί πρόβλημα αναξιοπιστίας στην αγορά. Πρωτοπόροι και με καινοτομικές λύσεις στο θέμα αυτό ήταν οι Πάροχοι που .....εγκαινίασαν σιωπηρά την πρακτική επιβολής ρήτρας εδώ και πολλά χρόνια!

Με δεδομένη λοιπόν την ομοψυχία που επικρατεί στην αγορά, το allazorevma.gr προτείνει να συμφωνηθεί και να εφαρμοστεί άμεσα (χωρίς κατ' ανάγκη  την παρέμβαση της ΡΑΕ) μια πρόχειρη λύση στο καυτό θέμα των ημερών - την ρήτρα οριακής τιμής. Η λύση αυτή είναι η εξής. 

• Να συμφωνηθεί κατ΄αρχήν μια κοινή ονομασία για την χρέωση η οποία να χρησιμοποιείται από όλους τους παρόχους στους λογαριασμούς τους - Ρήτρα Χονδρικής Αγοράς είναι η δική μας πρόταση
• Δεύτερον να συμφωνηθεί ότι η χρέωση θα εμφανίζεται στο ίδιο σημείο του λογαριασμού από όλους τους παρόχους  - ήτοι στις ανταγωνιστικές χρεώσεις.
• Τρίτο να υιοθετηθεί ένας κοινός τρόπος υπολογισμού της ρήτρας. Σήμερα ο κάθε πάροχος υπολογίζει την χρέωση με τον δικό του τρόπο με αποτέλεσμα η χρέωση να κυμαίνεται σε ένα φάσμα έως και 15 ευρώ την μεγαβατώρα μεταξύ παρόχων που διαφημίζουν το ίδιο άνω όριο. 

Θεωρούμε τα παραπάνω το λιγότερο που πρέπει να γίνει ώστε να διαφυλαχθεί σε ένα ελάχιστο βαθμό η αξιοπιστία της αγοράς, η οποία με τις σημερινές πρακτικές υποφέρει πολύ - όπως φαίνεται και από τα αποτελέσματα της διαβούλευσης.

Γιατί το allazorevma.gr λοιπόν δεν συμμετείχε στη  διαβούλευση - δεδομένου ότι θα μπορούσε ίσως να την κάνει ακόμα πιο διασκεδαστική; Γιατί το allazorevma.gr δεν υπάρχει για την ΡΑΕ όπως αποδεικνύεται από την απουσία έστω και αναγνώρισης της παραλαβής των επιστολών που έχουμε αποστείλει προς την Επιτροπή εδώ και πέντε χρόνια. Ευτυχώς η ιστοσελίδα είναι σε συνεχή διαβούλευση και συνεργασία με τους 400 χιλιάδες (μοναδικούς) χρήστες της. Αυτό αρκεί για να επιτελέσει το κερδοσκοπικό μεν αλλά συγχρόνως κοινωνικό της έργο. 

Η Έρευνα για τις Ρήτρες - τα Πρώτα Αποτελέσματα

Έχουμε τα πρώτα ποσοτικά αποτελέσματα από την έρευνα που διεξήγαγε το allazorevma.gr με την βοήθεια των χρηστών του σχετικά με την χρέωση Ρήτρας Οριακής Τιμής Συστήματος από τους Παρόχους στην αγορά ηλεκτρικού ρεύματος. Ευχαριστούμε ακόμα μια φορά τους χρήστες μας που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκλησή μας, που ισχύει σε μόνιμη βάση καθώς τα αποτελέσματα θα αναρτώνται στα "Ποιοτικά Χαρακτηριστικά" της σελίδας αποτελεσμάτων του allazorevma.gr και θα ανανεώνονται τακτικά. Τα αποτελέσματα, που βασίζονται σε λογαριασμούς όλων των Παρόχων που μας απέστειλαν οι χρήστες μας σε περίοδο μιας εβδομάδος (εκδοθέντες όλοι Ιανουάριο -Φεβρουάριο 19), συνοψίζονται στον παρακάτω Πίνακα. Ακολουθούν οι σχετικές επεξηγήσεις.

	% ΡΗΤΡΑΣ ΣΕ ΑΝΤ/ΚΕΣ ΧΡΕΩΣΕΙΣ	ΟΡΟΣ ΣΤΗΝ ΣΥΜΒΑΣΗ	ΘΕΣΗ ΡΗΤΡΑΣ ΣΤΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ	ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΙΜ/ΓΙΟ ΣΤΑΘ ΤΙΜΗΣ	ΑΝΩΤΕΡΟ ΟΡΙΟ ΟΤΣ (ΣΥΜΒΑΣΗ)
ELPEDISON	23,8%	ΝΑΙ	ΑΝΤ/ΚΕΣ ΧΡ/ΣΕΙΣ	ΝΑΙ	55
GREEN	10,4%	ΝΑΙ	ΑΛΛΗ ΘΕΣΗ	ΟΧΙ	50
HERON	4,0%	ΝΑΙ	ΑΛΛΗ ΘΕΣΗ	ΟΧΙ	50
KEN	20,3%	ΝΑΙ	ΑΛΛΗ ΘΕΣΗ	ΟΧΙ	55
VOLTERRA	4,8%	ΝΑΙ	ΑΝΤ/ΚΕΣ ΧΡ/ΣΕΙΣ	ΟΧΙ	70
VOLTON	33,2%	ΝΑΙ	ΑΛΛΗ ΘΕΣΗ	ΟΧΙ	50
WATT+VOLT	16,4%	ΝΑΙ	ΑΛΛΗ ΘΕΣΗ	ΟΧΙ	55
PROTERGIA	0,0%	ΝΑΙ	Ν/Α	ΟΧΙ	55
NRG	0,0%	ΝΑΙ	Ν/Α	ΟΧΙ	60
ZENIθ	N/A	ΝΑΙ	Ν/Α	ΟΧΙ	55
FYSIKO AERIO	N/A	ΝΑΙ	Ν/Α	ΟΧΙ	55
ELTA	0,0%	ΟΧΙ	Ν/Α	Ν/Α	Ν/Α
DEH	0,0%	ΟΧΙ	Ν/Α	Ν/Α	Ν/Α

Στην πρώτη στήλη παρουσιάζεται ο υπολογισμός της αύξησης στην ανταγωνιστική τιμή που επέφερε στους λογαριασμούς κάθε Παρόχου η χρέωση της ρήτρας ΟΤΣ. Ο υπολογισμός είναι: (Χρέωση Ρήτρας ΟΤΣ) / (Χρέωση Ρήτρας ΟΤΣ + Χρέωση Ενέργειας). Για τις δύο εταιρείες φυσικού αερίου δεν είχαμε αρκετούς λογαριασμούς - αναμενόμενο γιατί είναι σχετικά καινούργιες στην αγορά.  Παρατηρούμε ότι δύο Πάροχοι, η Protergia και η nrg, δεν χρεώνουν Ρήτρα ΟΤΣ, παρ' όλο που έχουν σχετικό όρο στις συμβάσεις τους.

Στη δεύτερη στήλη δίνεται η πληροφορία σχετικά με το αν ο Πάροχος έχει περιλάβει όρο στην σύμβαση προμήθειας για την χρέωση Ρήτρας ΟΤΣ. Όπως φαίνεται, δύο Πάροχοι (τυχαίνει και οι δύο να είναι υπό δημόσια ιδιοκτησία ή/και έλεγχο), η ΔΕΗ και τα ΕΛΤΑ δεν προβλέπουν στην σύμβαση προμήθειας χρέωση Ρήτρας ΟΤΣ. 

Στην τρίτη στήλη παρέχεται η πληροφορία για την θέση της ρήτρας ΟΤΣ στον λογαριασμό του Παρόχου. Δύο από τους Παρόχους, η Elpedison και η Volterra, τοποθετούν την χρέωση στο μέρος του λογαριασμού όπου αναγράφονται οι ανταγωνιστικές χρεώσεις. Οι υπόλοιποι τοποθετούν την χρέωση σε άλλες θέσεις στον λογαριασμό ως ρυθμιζόμενη ή συμπληρωματική χρέωση.

Στην τέταρτη στήλη παρουσιάζεται η πληροφορία ότι ένας Πάροχος που έχει στα τιμολόγιά του ρήτρα, η Elpedison, προσφέρει στους υποψήφιους πελάτες του εναλλακτικά τιμολόγια με σταθερή τιμή χωρίς ρήτρα οριακής τιμής για συγκεκριμένες περιόδους έναντι ενός πρόσθετου παγίου για τους οικιακούς καταναλωτές ή μιας ελαφρά υψηλότερης τιμής για επαγγελματικά συμβόλαια. 

Τέλος, στην πέμπτη στήλη αναγράφεται το ανώτατο όριο πάνω από το οποίο χρεώνουν Ρήτρα ΟΤΣ οι Πάροχοι όπως αυτά υπάρχουν στις συμβάσεις τους προμήθειας. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας (πρώην ΛΑΓΗΕ), η μέση μηνιαία οριακή τιμή συστήματος είναι μεγαλύτερη από 50 ευρώ εδώ και ένα περίπου χρόνο...