"Τσίμπησε" το Ρεύμα τον Απρίλιο- Φταίει το Πράσινο Τιμολόγιο

Η τιμή του πράσινου τιμολογίου αυξήθηκε ανεπαίσθητα τον Απρίλιο σε σχέση με τον Μάρτιο. Το θέμα αποτέλεσε αντικείμενο σχολίων, πράγμα κατανοητό δεδομένου ότι υπάρχει (δικαίως) η εντύπωση ότι η χονδρική τιμή συνεχίζει την πτωτική της τάση. Δυστυχώς τα περισσότερα σχόλια - ειδικά τα περί αυξημένων ρευματοκλοπών - απέχουν από την πραγματικότητα. Η αιτία της αύξησης είναι ο τύπος που εφαρμόζεται για τον υπολογισμό του περίφημου πράσινου τιμολογίου*. Με την βοήθεια του Πίνακα που ακολουθεί προσπαθούμε να εξηγήσουμε το εκ πρώτης όψεως παράδοξο αυτό αποτέλεσμα χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα το Πράσινο τιμολόγιο της ΔΕΗ στο οποίο άλλωστε αυτή την στιγμή βρίσκονται εκόντες - άκοντες η συντριπτική πλειοψηφία των πελατών της.

Η τελική τιμή της ενέργειας υπολογίζεται ως το αλγεβρικό άθροισμα της σταθερής βασικής τιμής (μετά από την  έκπτωση του μήνα) και του μεταβλητού "Μηχανισμού Διακύμανσης". Το πρόσημο του Μηχανισμού εξαρτάται από την τάση της χονδρικής των δύο προηγούμενων μηνών (Ιανουάριος, Φεβρουάριος για τον Μάρτιο, Φεβρουάριος Μάρτιος για τον Απρίλιο). Για τους δύο συγκεκριμένους μήνες το πρόσημο είναι αρνητικό - ακριβώς γιατί η χονδρική τιμή έχει συνεχή πτωτική τάση.

Παρατηρούμε όμως ότι η αρνητική τιμή του Μηχανισμού για τον  Μάρτιο είναι μεγαλύτερη από αυτή του Απρίλιου. Γιατί αυτό; Γιατί η χονδρική έπεσε με υψηλότερο ρυθμό μεταξύ Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου (93-73=20) από ότι μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαρτίου (73-67=7). Έτσι, το αλγεβρικό άθροισμα και συνεπώς η τελική τιμή για τον Απρίλιο είναι μεγαλύτερη από ότι τον Μάρτιο.

Θα ήταν πολύ μεγαλύτερη αν η ΔΕΗ δεν είχε αυξήσει την έκπτωση στην Βασική Τιμή από 10% σε 15% τον Απρίλιο. Αυτό φαίνεται στη  σκιασμένη τρίτη στήλη του Πίνακα. Αν ο υπό κρατικό έλεγχο δεσπόζων Πάροχος δεν έκανε την ευσπλαχνική αυτή κίνηση, η αύξηση στο πράσινο τιμολόγιο τον Απρίλιο σε σχέση με τον Μάρτιο δεν θα ήταν μόνο 1 αλλά 8 ευρώ την μεγαβατώρα.

Γιατί είναι το πράσινο τιμολόγιο σχεδιασμένο με τον τρόπο αυτό; Μπορούμε στο allazorevma.gr να κάνουμε μια υπόθεση, αλλά θα αφήσουμε την ευθύνη για να το εξηγήσουν σε αυτούς που το σχεδίασαν.

* Υπάρχουν βεβαίως παράμετροι που επηρεάζουν την τάση των τιμών της χονδρικής και έχουν σχέση με τις αγορές αλλά και ρυθμιστικές παρεμβάσεις. Η ανάλυση όμως εδώ γίνεται ceteris paribus - υποθέτοντας ότι αυτές οι παράμετροι μένουν σταθερές. Ακριβώς για να αναδειχθεί η φαινομενικά παράδοξη συμπεριφορά τής φόρμουλας του τιμολογίου. Ακόμα και αν υποτεθεί ότι "φταίνε οι ρευματοκλοπές"

Δεν Είναι οι Ρευματοκλοπές Ηλίθιε*!

Μια μη αναμενόμενη μικρή αύξηση στα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος τον Απρίλιο** έδωσε το έναυσμα για να διαχυθεί με μαζικό και επίμονο τρόπο σε όλα τα μέσα ενημέρωσης η ιδέα ότι για την εξέλιξη αυτή φταίνε οι ρευματοκλοπές. Ένα τεράστιο νούμερο αναφέρεται συχνά. Ότι οι ρευματοκλοπές στοιχίζουν 400 εκατομμύρια τον χρόνο στους υπόλοιπους έντιμους καταναλωτές. Το μήνυμα ενισχύθηκε από την πληροφορία ότι ο ΔΕΔΔΗΕ διεκδικεί αναδρομικά από τους Παρόχους ένα ποσό της τάξεως των 500 εκατομμυρίων για μη καταβληθείσες χρεώσεις για απώλειες δικτύου διανομής παρελθόντων ετών (2021 και 2022). Οι Λειτουργοί του Τύπου έσπευσαν να ταυτίσουν  τις συνολικές απώλειες δικτύου με τις ρευματοκλοπές. Ο γράφων έκανα μια μικρή έρευνα για να κατανοήσω καλύτερα το θέμα. Το δικό μου συμπέρασμα είναι ότι οι ρευματοκλοπές είναι μεν υπαρκτές αλλά χρησιμοποιούνται ως πολιτικάντικος φερετζές***. Ακολουθεί συνοπτική παρουσίαση των ευρημάτων μου.

Οι απώλειες δικτύου καθορίζονται με ετήσιες αποφάσεις της ΡΑΑΕΥ. Αυτό μέχρι το 2021. Μετά το 2021 δεν βρήκα σχετικές αποφάσεις στην ιστοσελίδα της. Η πιο παλιά απόφαση του 2006 καθόριζε τις απώλειες της χαμηλής τάσης σε ποσοστό 8,66%. Η επόμενη χρονικά απόφαση του 2015 την καθόριζε στο 8,44%. Το 2017 η απόφαση ανέβασε το ποσοστό στο 11,36%. Το 2018 σε 13,32%. Το 2019 το μείωσε ελαφριά στο 12, 74% αλλά τις επόμενες δύο χρονιές το ανέβασε στο 13,43% και στο 13,71% με την τελευταία του 2021. Το πρώτο ερώτημα είναι: Γιατί η ΡΑΑΕΥ σταμάτησε να αναδιαμορφώνει τον συντελεστή απωλειών μετά το 2021; Μήπως σε αυτό οφείλεται το ότι ο ΔΕΔΔΗΕ ζητά τώρα αναδρομικά αυξημένα ποσά απωλειών για τα χρόνια που αδράνησε η ΡΑΑΕΥ; Αλλά το πιο σημαντικό ερώτημα είναι: Γιατί μέσα σε 6 χρόνια (από το 2015 ως το 2021) διπλασιάστηκαν οι απώλειες του Δικτύου Διανομής; Ήταν το 2015, δηλαδή πέντε χρόνια ήδη μέσα στην κρίση που οι Έλληνες άρχισαν ξαφνικά να επιδίδονται στην ρευματοκλοπή; Αυτό που είναι πιο πιθανό είναι ότι αυξήθηκαν τα φωτοβολταικά στο δίκτυο. Με αποτέλεσμα να μειώνονται οι καταμετρημένες ποσότητες ρεύματος. Αυτό είναι το διεθνώς γνωστό φαινόμενο του "κύκλου του θανάτου" (death spiral) των δικτύων ηλεκτρισμού. Όσο περισσότερες εγκαταστάσεις κατανεμημένης παραγωγής υπάρχουν στο δίκτυο, τόσο λιγότερες οι κιλοβατώρες που διανέμει - άρα υψηλότερο το κόστος για τους υπόλοιπους καταναλωτές ώστε να διατηρηθεί το σταθερό απαιτούμενο έσοδο για την λειτουργία του δικτύου. Ακριβότερο δίκτυο όμως σημαίνει μεγαλύτερο κίνητρο για κατανεμημένη παραγωγή. Θανατερός Κύκλος.

Τον φαύλο αυτό κύκλο προσπάθησε η ΡΑΑΕΥ να εξουδετερώσει με την πρόσφατη αναδιάρθρωση της δομής των χρεώσεων δικτύου. Εδώ και ένα χρόνο περίπου περισσότερο από το 80% της χρέωσης έγινε σταθερή - πάγια σε αντίθεση με το παρελθόν που μόνο το 20% ήταν πάγια. Αυτό σημαίνει ότι στο μέλλον φαινόμενα ξαφνικής αναπροσαρμογής του ποσοστού απωλειών δεν θα χρειαστούν αν αυτό είναι παρηγοριά για τους καταναλωτές οι οποίοι έχουν ήδη υποστεί μια σημαντική αύξηση στους λογαριασμούς τους - ιδιαίτερα αυτοί με μικρότερες καταναλώσεις. Σε κάθε περίπτωση η ταύτιση των απωλειών δικτύου με τις ρευματοκλοπές δεν είναι πειστική. 

Αλλά ας αφήσουμε τον ίδιο τον ΔΕΔΔΗΕ να παρουσιάσει την  άποψή του για το θέμα. Στην αναφορά που υπέβαλε στην ΡΑΕΕΥ για την έγκριση του πλάνου του για την εγκατάσταση έξυπνων μετρητών υπάρχει σχετική ενότητα. Σε αυτή ο ΔΕΕΔΗΕ δηλώνει ότι αναμένει να εξοικονομήσει από την  μείωση των ρευματοκλοπών περίπου 1,1 εκατομμύρια ευρώ ετησίως όταν θα έχουν εγκατασταθεί μετά από 10 χρόνια όλοι οι έξυπνοι μετρητές - τα περίφημα 7,5 εκατομμύρια. Αν είναι αλήθεια ότι οι έξυπνοι μετρητές θα βοηθήσουν στην προσπάθεια μείωσης των ρευματοκλοπών (κατά 80% υπολογίζει ο ΔΕΔΔΗΕ - ο γράφων έχω τις αμφιβολίες μου) οι υπολογισμοί του ΔΕΔΔΗΕ δεν είναι εύκολο να υποστηρίξουν ποσά της τάξεως των 400 εκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο που αναφέρουν οι πολιτικοί μας ηγέτες και επαναλαμβάνουν τα παπαγαλάκια τους. 

Για τον ΔΕΔΔΗΕ βέβαια οι ρευματοκλοπές δεν είναι κάτι νέο. Το περίεργο είναι ότι η τελευταία έκθεση του για το θέμα είναι από το 2019 και είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα της ΡΑΑΕΥ. Ο γράφων δεν μπόρεσε να βρει κάτι πιο επίκαιρο (αλλά αν υπήρχε δεν θα το είχε αναρτήσει η ΡΑΑΕΥ;). Τι λέει λοιπόν ο ΔΕΔΔΗΕ στην αναφορά του αυτή του 2019; Ότι έκανε 22.000 ελέγχους την χρονιά αυτή και ανακάλυψε 5.000 ρευματοκλοπές συνολικής αξίας 28 εκατομμυρίων ευρώ. Εισέπραξε μάλιστα μέσα στο 2019 18 εκατομμύρια ευρώ περίπου. Η έκθεση δεν περιλαμβάνει εκτίμηση για το συνολικό μέγεθος του προβλήματος αλλά οι αριθμοί που αναφέρονται δεν στοιχειοθετούν στατιστικά φαινόμενο της τάξεως των 400 εκατομμυρίων το χρόνο.

Το συμπέρασμα του γράφοντος από την μικρή αυτή ερασιτεχνική έρευνα (παρατηρήσεις, αντιρρήσεις ευπρόσδεκτες) είναι ότι το πρόβλημα της αύξησης των μη τεχνικών απωλειών είναι υπαρκτό και πιθανόν οφείλεται - σε σειρά σημαντικότητας α) στην κατανεμημένη παραγωγή β) στην μη καταμέτρηση ενός μεγάλου αριθμού μετρητικών διατάξεων από τον ΔΕΔΔΗΕ και γ) στην ρευματοκλοπή****. 

Όλα τα παραπάνω γίνονται αιτίες κραδασμών στην αγορά λόγω του ότι οι κρατικοί αρμόδιοι δεν κάνουν καλά την δουλειά τους - με πρώτο υπεύθυνο την ΡΑΑΕΥ και δεύτερο τον ΔΕΔΔΗΕ. Τελικά βεβαίως ευθύνεται η κατά καιρούς πολιτική ηγεσία. Αναμένουμε ανάληψη ευθύνης και συγγνώμη αντί για διασπορά fake news. Και να μη το ξανακάνουν.

* Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από το διάσημο πλέον σύνθημα του συμβούλου του Bill Clinton ("it is the economy stupid"!) που τον βοήθησε να εκλεγεί πρόεδρος το 1992.
** Που οφείλεται στην φόρμουλα υπολογισμού της τιμής του Πράσινου τιμολογίου
*** Θυμίζει την (θρυλική) προτροπή ποδοσφαιριστή του Θρύλου στον προπονητή σε ματς που δεν πήγαινε καθόλου καλά στο ημίχρονο: "Μίστερ να κάτσουμε άμυνα να χάσουμε με 1-0 και να τα ρίξουμε μετά στον διαιτητή" 
**** Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του γράφοντος οι απώλειες από την μη πληρωμή των λογαριασμών των "πελατών" των Παρόχων Καθολικής Υπηρεσίας (που καταμετρούνται!) είναι μεγαλύτερες από τις απώλειες λόγω ρευματοκλοπών. Και η λύση απλούστερη. Διακοπή τροφοδοσίας ή προπληρωμένος μετρητής.

Η ΔΕΗ - Ένα Μπαλόνι που Φουσκώνει

Ήρθε πάλι ο καιρός να ασχοληθούμε με ερασιτεχνικό τρόπο με σκοπό την ψυχαγωγία - όπως θα έκανε ένα απλός αλλά περίεργος πολίτης που γνωρίζει τα βασικά (ανάγνωση, γραφή, απλή αριθμητική) - με την υπό κρατικό έλεγχο δεσπόζουσα Επιχείρηση στην αγορά ηλεκτρισμού, την ΔΕΗ. Εθνικό και Βαλκανικό πλέον πρωταθλητή. Αφορμή τα αποτελέσματα του 2023 τα μεγέθη των οποίων δίνουν - στον γράφοντα τουλάχιστον - την εικόνα ενός μπαλονιού που φουσκώνει. 

Από ένα μπαλόνι δεν περιμένει κανείς να παραχθεί παρά αέρας. Πράγματι, η στρατηγική της ΔΕΗ να επενδύει στην προσπάθεια αποτροπής της κλιματικής αλλαγής επιδεινώνει την παραγωγικότητα των επενδύσεών της με αργό, σταθερό, προσωρινά ανεπαίσθητο τρόπο - προς ζημία του κοινωνικού συνόλου. Ενέχει όμως τον κίνδυνο, στην περίπτωση που η συμφωνία (consensus) για το Net Zero καταρρεύσει ξαφνικά στην ΕΕ, η ζημία αυτή να μετατραπεί σε πρόβλημα και για την επιχείρηση δεδομένου ότι τα έσοδα της κυριαρχούνται όλο και περισσότερο από ρυθμιζόμενες - δηλαδή πολιτικά καθοριζόμενες δραστηριότητες. Η επιχείρηση υπόκειται σε πολιτικό κίνδυνο - που είναι πιο άμεσος και μη προβλέψιμος ακόμα και από τον υποτιθέμενο κίνδυνο από την κλιματική αλλαγή. Το μπαλόνι μπορεί να ξεφουσκώσει απότομα - με κρότο.

Ας αφήσουμε όμως τις φιλοσοφικές σκέψεις για το μέλλον και ας διασκεδάσουμε με την περιγραφή ορισμένων στιγμιότυπων από την Έκθεση της ΔΕΗ για το 2023 που στοιχειοθετούν την εικόνα του μπαλονιού που προαναφέρθηκε.

Ο κύκλος εργασιών μειώθηκε σε σχέση με το 2022 αλλά η προηγούμενη χρονιά ήταν κατεξοχήν μια χρονιά κρίσης. Τα έσοδα των 6,5 δισ. του 2023 είναι φουσκωμένα αν συγκριθούν με αυτά ετών πριν το '22 που κυμαίνονταν στα 4 - 5 δισεκατομμύρια ευρώ. Αξιοσημείωτο ότι η αύξηση δεν προήλθε από υψηλότερο όγκο πωλήσεων αλλά από υψηλότερες τιμές τόσο σε ρυθμιζόμενες όσο και σε ανταγωνιστικές δραστηριότητες.(Η εξαγορά στην Ρουμανία είχε μικρή επίπτωση καθώς έγινε στο τέλος του χρόνου).

Τα κέρδη επίσης σημείωσαν μεγάλη αύξηση. Έφτασαν τα 622 εκατομμύρια προ φόρων σε σχέση με τις ζημιές του 2022. Χρειάστηκε βέβαια ένας δημιουργικός λογιστικός χειρισμός για να μην μειωθούν από τα 200 εκατομμύρια που θα φορολογηθεί η ΔΕΗ για τα "υπερκέρδη" της. Η Διοίκηση της ΔΕΗ, μόλις ολοκλήρωσε την εξαγορά της ENEL Ρουμανίας, ανακάλυψε ξαφνικά ότι πλήρωσε 234 εκατομμύρια λιγότερα από την "δίκαιη τιμή" (Fair Value). Ενθουσιασμένη από την ανακάλυψη θεώρησε ορθό και δίκαιο να αναγνωρίσει ένα έκτακτο λογιστικό κέρδος στα αποτελέσματα του 2023. Ο ορκωτός ελεγκτής της (Ernst&Young - οι υπηρεσίες της οποίας κοστίζουν 2,7 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο στην ΔΕΗ) δεν έφερε αντίρρηση, που σημαίνει ότι συμφωνεί με την αποτίμηση του Fair Value. Συνολικά 234+124=358 εκατομμύρια από τα 622 εκατομμύρια κέρδη προ φόρων της ΔΕΗ για το 2023 ήταν λογιστικές εγγραφές για έκτακτα κέρδη από αγοραπωλησίες παγίων. Το μέγεθος των κερδών πάντως σε σχέση με την αγορά είναι τεράστιο - είναι συγκρίσιμο με τον συνολικό κύκλο εργασιών του μεγαλύτερου ανταγωνιστή της (Να σημειωθεί ότι, με βάση τις λογιστικά διαχωρισμένες οικονομικές καταστάσεις της ΔΕΗ, η λειτουργία της Προμήθειας είναι η "δεσπόζουσα" πηγή κερδών για την επιχείρηση  με πάνω από 400 εκατομμύρια κάθε χρόνο τόσο για το 2022 όσο και το 2023 - όταν ήταν και η μοναδική κερδοφόρος δραστηριότητα).

Η θηριώδης μεγέθυνση του μπαλονιού βέβαια είναι η αύξηση των επενδύσεων από 620 εκατομμύρια το 2022 σε 2,8 δισεκατομμύρια το 2023. Από αυτά 1,22 δισ. ήταν προφανώς η εξαγορά στην Ρουμανία. Η οποία όμως δεν στοίχισε μόνο 1,2 δισ. Γιατί η ΔΕΗ "αγόρασε" δανειακές απαιτήσεις της εταιρείας που αγόρασε από θυγατρικές της ύψους 520 εκατομμυρίων. Η εκταμίευση συνεπώς πήγε στα 1,75 δισ. ευρώ περίπου (ευτυχώς που ήταν 234 λιγότερα από το Fair Value!)

Το μπαλόνι των επενδύσεων βέβαια είχε ως αποτέλεσμα και την μεγάλη αύξηση - περισσότερο από διπλασιασμό - στον καθαρό δανεισμό της επιχείρησης από 1,4 σε 3,2 δισεκατομμύρια ευρώ. Με αποτέλεσμα, παρόλο που τα κέρδη προ φόρων τόκων  κλπ. (EBITDA) αυξήθηκαν σημαντικά το 2023, ο δανεισμός διαμορφώθηκε σε ύψος που είναι 2,5 φορές το EBITDA από 1,5 το 2022. Η ΔΕΗ είναι μια επιχείρηση που ακόμα "καίει" ρευστό. Τα ταμειακά της διαθέσιμα εξακολουθούν να είναι τεράστια σε σχέση με τον κύκλο εργασιών της (2,5 δισ. ευρώ) αλλά μειώθηκαν κατά 550 εκατομμύρια μέσα στο 2023 παρά την αύξηση των δανειακών υποχρεώσεων κατά 700 εκατομμύρια ευρώ. Είναι ίσως πρόωρο για επιχειρήσεις που καίνε ρευστό να μοιράζουν μερίσματα - η Διοίκηση της ΔΕΗ όμως φαίνεται ότι είναι γενναιόδωρη. Μοίρασε γύρω στα 63 εκατομμύρια στους μετόχους της. Πρόσεξε όμως και τον εαυτό της. Έδωσε 109 εκατομμύρια για να αγοράσει δικές της μετοχές!

Εισπράττει τουλάχιστον τους λογαριασμούς η ΔΕΗ; Εδώ το μεγάλο μπαλόνι είναι οι οφειλές πελατών που έχει αναγνωρίσει ως μη εισπράξιμα η επιχείρηση - είναι περίπου 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ, όλα σχεδόν παλιές αμαρτίες. Σε αντίθεση με παρελθούσες χρήσεις φαίνεται ότι η διοίκηση έκανε το 2023 επαρκείς προβλέψεις. Ιδιαίτερα για τις νεοαποκτηθείσες ρουμανικές κτήσεις ανέλαβε οφειλές 320 εκατομμυρίων και έκανε πρόβλεψη για ζημίες 120 εκατομμυρίων από αυτές. Οι (εξυπηρετούμενες) οφειλές πελατών σε σχέση με τον κύκλο εργασιών εξακολουθούν να είναι υψηλές - αξίας περίπου ενός τριμήνου πωλήσεων. Παρόλα αυτά, από όσα ο γράφων μπορεί να μαντέψει, η κατάσταση με τις εισπράξεις δεν είναι πλέον σε επίπεδο τρίτου κόσμου (η πρώην Σοβιετικής Ένωσης αμέσως μετά την κατάρρευση)

Πως πήγαμε από δαπάνες προσωπικού; Εδώ τα πράγματα είναι κάπως ομαλότερα. Από 768 εκατομμύρια πήγαν στα 782 αύξηση μικρότερη από 2%. Ένα μικρό μυστικό όμως. Οι δαπάνες προσωπικού στον λογαριασμό εκμετάλλευσης δεν είναι όλες οι δαπάνες προσωπικού. Μέρος των δαπανών "κεφαλαιοποιείται" - γίνεται μέρος της επένδυσης και αυξάνει τα πάγια. Αν βάλουμε και αυτά, το 2023 έχουμε συνολικές δαπάνες 878 εκατομμύρια ευρώ και το 2022 843. Η αύξηση είναι γύρω στο 4%. Οφείλεται και στην ενσωμάτωση από τον 10/23 της Ρουμανίας; Ποιος ξέρει.

Έχουμε όμως φούσκωμα και μάλιστα σημαντικό στο μπαλόνι των αμοιβών των στελεχών. Από 6,5 εκατομμύρια το 2022 το ποσό ανέβηκε στα 14,8 εκατομμύρια για το 2023 - αύξηση μεγαλύτερη του 100%. Περίπου 4 από αυτά τα εκατομμύρια ήταν - για πρώτη χρονιά - παροχή δωρεάν μετοχών. Ο γράφων δεν είχε τον χρόνο (και δεν έχει την απαιτούμενη εξειδίκευση) για να διερευνήσει το πως και γιατί κέρδισαν τα στελέχη τις αμοιβές αυτές.

Ο προσεκτικός αναγνώστης του παρόντος θα έχει ήδη παρατηρήσει ότι το κείμενο δεν βρίθει διθυράμβων για τον Εθνικό μας Πρωταθλητή. Αυτός όμως είναι ο σκοπός του. Να καλύψει ένα κενό. Να δώσει μια εναλλακτική εικόνα από αυτή που κατακλύζει τα ΜΜΕ και τον Τύπο (σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις, οι ετήσιες διαφημιστικές δαπάνες και χορηγίες της ΔΕΗ τα δύο τελευταία χρόνια είναι της τάξεως των 55 εκατομμυρίων ευρώ). 

Αλλά για να τεθεί το θέμα σε μια θετική μακροχρόνια προοπτική, ο γράφων πρέπει να ομολογήσει ότι ένα μπαλόνι που μπορεί να σκάσει με κρότο σε 3-4 χρόνια είναι καλύτερο από μια βόμβα που είναι έτοιμη να εκραγεί σε κάθε στιγμή. Είναι αλήθεια ότι η ΔΕΗ είναι μικρότερος κίνδυνος για την χώρα τώρα από ότι  ήταν - για παράδειγμα - το 2017.  Θα ήταν όμως ακόμα καλύτερο να διασπαστεί στα εξ' ων συνετέθη, τα μέρη της να πωληθούν σε ιδιώτες και να αποσυρθεί το όνομα. Ας μην είμαστε όμως πλεονέκτες. Άλλωστε η τεχνολογική εξέλιξη θα εξασφαλίσει ίσως νωρίτερα από ότι περιμένουμε την εξαφάνιση του είδους "καθετοποιημένος δεινόσαυρος" στο ρεύμα.

Η Ιστοσελίδα της ΡΑΑΕΥ Δεν Πιστοποιείται (ακόμα) από το allazorevma.gr

Με καθυστέρηση τριών μηνών από την εφαρμογή των νέων (χρωματιστών!) τιμολογίων ρεύματος τέθηκε σε δημόσια χρήση η ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ενέργειας της ΡΑΑΕΥ (energycost.gr). Η ιστοσελίδα απέχει ακόμα πολύ από το να είναι χρήσιμο εργαλείο για τους Έλληνες καταναλωτές - μπορεί  να ισχυρισθεί κανείς ότι είναι ακόμα και επικίνδυνο για τα συμφέροντά τους. Δεν είναι πλήρης, δεν ακολουθεί τις καλύτερες διεθνείς πρακτικές, είναι πρόχειρα κατασκευασμένη και κάνει ιδιαίτερη εντύπωση ότι περιέχει λάθη. Το allazorevma.gr, αν είχε την σχετική αρμοδιότητα, δεν θα πιστοποιούσε το energycost.gr  στην παρούσα μορφή του ως κατάλληλο για την χρήση των καταναλωτών. Ενδεικτικά από την επιθεώρηση που κάναμε στις πρώτες ημέρες λειτουργίας της: 

• Περιλαμβάνει μόνο τα Πράσινα τιμολόγια - δεν υπάρχουν τα Κίτρινα και τα Σταθερά. Δεν υπάρχει καμία σχετική προειδοποίηση για τους χρήστες. Ακόμα χειρότερα, η εφαρμογή στα φίλτρα της θεωρεί ότι τα πράσινα τιμολόγια δεν έχουν ρήτρα αναπροσαρμογής. Αν ο χρήστης επιλέξει να δεί τιμολόγια με ρήτρα, η εφαρμογή δίνει κενό.
• Η εφαρμογή δεν κάνει στην πράξη σύγκριση τιμολογίων. Παρόλο που ζητά τον τρέχοντα Πάροχο και την κατανάλωση, δεν χρησιμοποιεί τα στοιχεία αυτά για να πληροφορήσει τον χρήστη για το όφελος που θα έχει αν αλλάξει Πάροχο. Ταξινομεί απλώς τα ισχύοντα τιμολόγια με βάση την τιμή των ανταγωνιστικών χρεώσεων που υπολογίζει. Αυτή η πρακτική είναι αντίθετη με την διεθνώς εφαρμοζόμενη καλύτερη πρακτική όπου υπολογίζεται το σχετικό όφελος και ανάγεται σε ετήσια βάση.
• Για να κάνει τον υπολογισμό της χρέωσης και έμμεσα της τιμής (των πράσινων τιμολογίων μόνο προς το παρόν!) για περίοδο μεγαλύτερη του μήνα πολλαπλασιάζει την χρέωση/τιμή του τρέχοντα μήνα επί τον αριθμό των μηνών. Αυτή η πρακτική είναι παραπλανητική (και απαγορευτική - αν χρειαστεί να συγκριθούν σταθερά τιμολόγια).
• Δεν υπάρχουν τα τιμολόγια φυσικού αερίου (και τα μικτά αερίου-ρεύματος)
• Δεν υπάρχουν επαγγελματικά τιμολόγια χαμηλής τάσης (Γ21 κλπ.)
• Λειτουργεί παράλληλα και ο κατάλογος των τιμολογίων (invoices) ο οποίος παρουσιάζει μια διαφορετική και παραπλανητική εικόνα (ταξινόμηση) των τιμολογίων. Προκαλείται έτσι σύγχυση στους καταναλωτές την οποία έχουν σπεύσει να εκμεταλλευθούν ορισμένοι Πάροχοι.
• Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις παρουσιάζονται και υπολογίζονται λάθος (η χρέωση ισχύος δικτύου διανομής εμφανίζεται ως τιμή ανά κιλοβατώρα!). Αν και ο υπολογισμός δεν επηρεάζει την κατάταξη των τιμολογίων, το σοβαρό λάθος υπονομεύει σε μεγάλο βαθμό την αξιοπιστία της εφαρμογής. 
• Το κείμενο στην σελίδα χρήσιμες πληροφορίες/ οφέλη καταναλωτή πιθανότατα έχει παραχθεί από εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης. Αν αυτό δεν ισχύει είναι υπόδειγμα προχειρότητας.
• Οι ανταγωνιστικές χρεώσεις του τιμολογίου που παρουσιαζόταν ως φθηνότερο τις πρώτες 4 ημέρες λειτουργίας της σελίδας ήταν υπολογισμένες λάθος (διπλός υπολογισμός έκπτωσης στην βασική τιμή). Την στιγμή που γράφεται το παρόν, το λάθος αυτό είναι διορθωμένο. Οι υπολογισμοί στα περισσότερα τιμολόγια είναι πλέον σωστοί (εκτός από ένα!).
• Τα τιμολόγια χαρακτηρίζονται ως περιέχοντα "Κρατική επιδότηση" πράγμα που έπαψε να ισχύει από την 1/1/24. Τις πρώτες ημέρες λειτουργίας οι λογότυποι των Παρόχων δεν φαίνονταν στην σελίδα.
• Αν ο καταναλωτής επιλέξει κατανάλωση του εθνικού μέσου όρου, η νυκτερινή είναι υψηλότερη από την ημερήσια (διορθώθηκε)  Ο χρήστης, ακόμα και αν έχει επιλέξει ημερήσιο (μονοφασικό) τιμολόγιο, εξακολουθεί να έχει την δυνατότητα να εισάγει και νυκτερινή. Εξακολουθεί να είναι παραπλανητικός ο τίτλος του πεδίου που ο καταναλωτής εισάγει την κατανάλωση ("η ημερήσια κατανάλωση είναι" - ακόμα και αν ο χρήστης αναφέρεται σε 12μηνη περίοδο).

Ένα ερώτημα που το allazorevma.gr δεν μπορεί να απαντήσει είναι το πως ένας κρατικός οργανισμός έδωσε για δημόσια χρήση μια εφαρμογή η οποία δεν έχει υποστεί στοιχειώδη έλεγχο. Υποκαθιστώντας συνεπώς το κράτος, συνεχίζει τον δικό του έλεγχο - ο κατάλογος παραπάνω είναι προσωρινός. Θα ενημερώσουμε τους καταναλωτές όταν περατωθεί και - το σημαντικότερο - αν και όταν θα είμαστε σε θέση να πιστοποιήσουμε ότι η χρήση του energycost .gr δεν είναι επικίνδυνη για τα συμφέροντα των χρηστών του.

"Καίνε" οι Αυξήσεις στα Ρυθμιζόμενα τις Χαμηλές Καταναλώσεις

Τώρα που καταλάγιασε η ενεργειακή κρίση που μας ταλαιπώρησε τα τελευταία δύο χρόνια φουσκώνοντας το ανταγωνιστικό μέρος των τιμολογίων, εμφανίζονται πιο αδρά οι αυξήσεις στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις των τιμολογίων του ρεύματος. Οι αυξήσεις αυτές στα ρυθμιζόμενα, που αποτελούν μέχρι και το 50% του λογαριασμού, σε αντίθεση με τις ανταγωνιστικές, είναι μόνιμες και αναπόφευκτες. Αποφασίζονται δε, για καλό ή για κακό, όχι από ιδιώτες επιχειρηματίες αλλά από γραφειοκράτες διορισμένους από το κράτος. 

Η πιο πρόσφατη αύξηση στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις έγινε τον Μάϊο του 2023 και η βασική της αιτία ήταν η αύξηση του πάγιου μέρους των χρεώσεων του δικτύου διανομής (που αυξήθηκε ακόμα περισσότερο από 1/1/24). Η αύξηση αυτή, της τάξεως του 37% για τον μέσο καταναλωτή όπως φαίνεται στον Πίνακα που ακολουθεί, όχι μόνο είναι σημαντική αλλά είναι έντονα αντιστρόφως προοδευτική. Όσο μικρότερη κατανάλωση έχει κανείς τόσο πιο υψηλή είναι η τιμή των ρυθμιζόμενων ανά κιλοβατώρα. Η αύξηση φθάνει το 66% για ετήσια κατανάλωση των 2.500 κιλοβατωρών. Αντίθετα στις 6.000 κιλοβατώρες η αύξηση είναι μόνο 13%.

Αν προσθέσει κανείς στα ρυθμιζόμενα μια τιμή 100 ευρώ την μεγαβατώρα για την ανταγωνιστική χρέωση (που είναι η ίδια για όλους), φαίνεται ότι η τιμή του ρεύματος για τον μικρό καταναλωτή είναι 196 ευρώ και για τον μεγάλο 161 - υψηλότερη κατά 22% περίπου. Πολύ μεγαλύτερη από την  διαφορά που υπήρχε πριν την 1/5/23 - που ήταν 158 έναντι 154 ήτοι μόνο 2,5%.

Τι μπορούν  να κάνουν οι καταναλωτές για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση αυτή; Ίσως ακούγεται λίγο παράδοξο, αλλά μια ορθολογική σκέψη είναι ... να αυξήσουν την κατανάλωση τους ρεύματος. Υποκαθιστώντας κάποια άλλη πηγή ενέργειας- παραδείγματος χάριν θέρμανση και κίνηση με ηλεκτρισμό αντί με μαζούτ και βενζίνη αντίστοιχα. Μήπως αυτό είναι το μυστικό πίσω από τις αποφάσεις του κράτους για την τιμολόγηση των ρυθμιζόμενων; Και αν είναι γιατί δεν μας το λένε φωναχτά;

Δείκτης Τιμών Μαρτίου: Το Πάρτι των Παρόχων Καλά Κρατεί!

Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος με στοιχεία Μαρτίου 2024 που υπολογίζει το allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα, εμφάνισε μείωση σε σχέση με τον δείκτη με στοιχεία Φεβρουαρίου 2024. Ο Δείκτης Τιμών από 232,98 έπεσε στα 220,92 ευρώ την μεγαβατώρα.  

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις, δεν περιλαμβάνουν πλέον την κρατική επιδότηση - η οποία καταργήθηκε από την 1/1/24 - και μειώθηκαν από 85,78 σε 76,22 ευρώ την μεγαβατώρα. Η μείωση αυτή είναι αποτέλεσμα αλλαγής στον τρόπο υπολογισμού των χρεώσεων ΥΚΩ από το allazorevma.gr.

Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών για οικιακούς καταναλωτές,  περιλαμβανομένου του ΦΠΑ, μειώθηκε από 134,46 σε 132,20 ευρώ την μεγαβατώρα. Οι τιμές των εναλλακτικών Παρόχων κυμάνθηκαν από 104,56 έως 149,42 με μέσο όρο τα 130,05 ευρώ την μεγαβατώρα μειωμένο σχέση με τον προηγούμενο μήνα (139,03). Συνολικά, σε 12μηνη βάση (3/23-3/24), η μέση τιμή των εναλλακτικών Παρόχων (πριν τις επιδοτήσεις) μειώθηκε κατά 32% ενώ ο συνολικός δείκτης ανταγωνιστικών χρεώσεων που περιλαμβάνει και την ΔΕΗ μειώθηκε κατά 33%. 

Στο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΔΕΗ τους τελευταίους 12 μήνες.  

Τον Μάρτιο η χονδρική τιμή είχε πτώση (-5,16%) σε σχέση με τον Φεβρουάριο*. Ο Δείκτης Τιμών Λιανικής σημείωσε μικρότερη πτώση (-1,68%). Το αποτέλεσμα είναι η σταθεροποίηση του μικτού περιθωρίου (27%) των Παρόχων σε επίπεδα ψηλότερα του Φεβρουαρίου (το πάρτι συνεχίζεται!). Υπάρχει όμως τον Μάρτιο διαφοροποίηση μεταξύ της υπό κρατικό έλεγχο εταιρείας Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ) και των εναλλακτικών παρόχων. Η συνολικά μικρή πτώση των ανταγωνιστικών χρεώσεων προήλθε από αύξηση των τιμών της ΔΕΗ (η οποία μείωσε την έκπτωση στην "βασική" της τιμή από 20% σε 10%) και πτώση των τιμών των εναλλακτικών παρόχων. Με συνέπεια το κίνητρο αλλαγής παρόχου από την ΔΕΗ σε εναλλακτικό Πάροχο να γίνει ισχυρότερο. Αν είναι αρκετό για να επηρεάσει το συντριπτικό μερίδιο αγοράς της ΔΕΗ (73% των μετρητών) μένει να φανεί.

Αξίζει να σημειωθεί ως μια γενική παρατήρηση ότι ο Δείκτης παρουσιάζει μια εντυπωσιακή σταθερότητα τους τελευταίους 20 περίπου μήνες - από τους οποίους οι 16 ήταν σε καθεστώς επιδοτήσεων. Το ότι ο Δείκτης εξακολουθεί να μένει στα ίδια επίπεδα και μετά την κατάργηση της επιδότησης από 1/1/24, υποδεικνύει ότι η πτώση της χονδρικής τιμής τους πρώτους μήνες του '24 απλώς υποκατέστησε την απώλεια της επιδότησης. Συνεπώς η θριαμβολογία του είδους "το ρεύμα έγινε φθηνότερο για τον καταναλωτή" μπορεί χωρίς δισταγμό να χαρακτηρισθεί με τον δημοφιλή τελευταία όρο "fake news".

*Έγινε ενημέρωση των στοιχείων και του σχολιασμού με βάση τα τελικά στοιχεία της χονδρικής την 5/4/24

Κακοπληρωτές - Το Κράτος Λύνει το Λάθος Πρόβλημα στο Ρεύμα

"Οι ελεύθερες ανταγωνιστικές αγορές καταναλωτικών προϊόντων κάνουν θαύματα με δυο προϋποθέσεις. Οι πωλητές να μην παραπλανούν τους καταναλωτές και οι καταναλωτές να πληρώνουν για τα αγαθά που αγόρασαν" λέει ο Vernon Smith, νομπελίστας (2002) οικονομολόγος πρωτοπόρος των Πειραματικών Οικονομικών. Την πρώτη προϋπόθεση την καλύπτει επαρκώς το allazorevma.gr στην ελληνική αγορά του ρεύματος. Για την δεύτερη -ειδικά για το ρεύμα - χρειάζεται να παρέμβει το κράτος. Δυστυχώς όχι μόνο προσπαθεί να το κάνει με λάθος τρόπο αλλά, ακόμα χειρότερα, λύνει το λάθος πρόβλημα.

Το ρεύμα είναι ένα βασικό αγαθό. Με την έννοια ότι η σημερινή ελληνική κοινωνία δεν αποδέχεται την πιθανότητα οποιοδήποτε μέλος της να μην έχει πρόσβαση στο αγαθό αυτό (έστω σε ένα ελάχιστο επίπεδο) και είναι διατεθειμένη να αναλάβει το σχετικό κόστος. Το πρόβλημα που καλείται να λύσει το κράτος είναι ποιο είναι αυτό το "ελάχιστο επίπεδο" και ποιους αφορά. Συνεπώς πρέπει να σχεδιάσει και να εφαρμόσει μια διαδικασία που να διαχωρίζει αυτούς που δεν θέλουν να πληρώσουν από αυτούς που δεν μπορούν.

Αντί για αυτό, προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα για το σύνολο των κακοπληρωτών. Αυτό όμως δεν μπορεί να λυθεί αν δεν δοθεί απάντηση στο πολιτικό πρόβλημα. Ποιοι από αυτούς που δεν πληρώνουν το κάνουν γιατί δεν μπορούν;  Αν οριστεί αυτό, δεν υπάρχει καμία ανάγκη να επέμβει το κράτος περαιτέρω. Οι ιδιωτικές (ή έστω ελεγχόμενες από το κράτος) επιχειρήσεις του κλάδου έχουν την υποχρέωση και την δυνατότητα (όπως κάθε άλλη επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα για οποιοδήποτε καταναλωτικό αγαθό) να διαχειριστούν τους πελάτες που δεν θέλουν να πληρώσουν. Η διαχείριση των οφειλών των πελατών είναι ένας από τους σημαντικότερους δείκτες αποτελεσματικότητας (και ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος!) για λιανεμπορικές επιχειρήσεις (όπως βλέπαμε παλιότερα στα μπακάλικα: Ο ευτυχής πωλών τοις μετρητοίς και ο δυστυχής πωλών επί πιστώσει). Αν η λογική αυτή είναι ορθή, τότε όλη η προσπάθεια που γίνεται εδώ και καιρό από το κράτος (την ΡΑΑΕΥ, το υπουργείο, την Δικαιοσύνη) είναι όχι μόνο εντελώς άχρηστη αλλά υπάρχει κίνδυνος να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από όσα θα λύσει. 

Ποια είναι η λύση; Το κράτος πρέπει να θεσμοθετήσει μια διαδικασία μέσω της οποίας θα αποφασίζεται ποιος δεν μπορεί να πληρώσει για μια ελάχιστη κατανάλωση ρεύματος. Αυτή είναι και η μόνη "σημαία" (flag) που χρειάζεται στην βάση δεδομένων μετρητών του ΔΕΔΔΗΕ. Όλες οι υπόλοιπες που σχεδιάζονται (και οι σχετικές πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες) περισσεύουν*. Ποιος θα εφαρμόζει την διαδικασία αυτή; Ο προφανής εργολάβος είναι ο κρατικής ιδιοκτησίας διαχειριστής του δικτύου διανομής - ο ΔΕΔΔΗΕ. Υποβοηθούμενος από λειτουργούς της κοινωνικής πρόνοιας αλλά ίσως και φιλανθρωπικές οργανώσεις (και την εκκλησία ή εμπορικά επιμελητήρια;) κατά προτίμηση σε τοπικό επίπεδο (ενορία;). Οι λογαριασμοί των "ευάλωτων" καταναλωτών θα πληρώνονται από τον κρατικό προϋπολογισμό (ή φιλανθρωπικά ιδρύματα!) και δεν θα επιρρίπτονται στους λογαριασμούς των υπόλοιπων καταναλωτών.

Με την εφαρμογή της λύσης αυτής αχρηστεύεται και καταργείται ο θεσμός των Παρόχων καθολικής υπηρεσίας - τουλάχιστον στον βαθμό που αφορά κακοπληρωτές. Οι 200.000 "πελάτες" τους κατατάσσονται σε δυο κατηγορίες ("ευάλωτοι" και "απρόθυμοι"). Στους "απρόθυμους" απλώς κόβεται το ρεύμα. Ακόμα καλύτερα - αντί για διακοπή εγκαθίσταται μετρητής προπληρωμής. Αυτό - τίποτα άλλο.   

*Το κόστος της υποδομής που θα στηθεί στον ΔΕΔΔΗΕ για την εφαρμογή των μέτρων που σχεδιάζονται πρέπει να επιβαρύνουν τους Παρόχους ρεύματος. Αν ο ΔΕΔΔΗΕ το απαιτήσει, ίσως αποφευχθεί και η υλοποίησή τους.