Ο κύριος Vernon Smith είναι αμερικανός οικονομολόγος. Νομπελίστας το 2002, κέρδισε το βραβείο ως πρωτοπόρος των πειραματικών οικονομικών. Ο πρώτος που σχεδίασε και εκτέλεσε πειράματα στο εργαστήριο για να ερευνήσει υποθέσεις της οικονομικής επιστήμης. Δούλεψε ως έφηβος στο εργοστάσιο της Boeing στην Witchita του Kansas κατά την διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου (ως συναρμoλογητής του πολυβόλου του B29). Ηταν καλός στα μαθημaτικά όμως και αυτό τον έστειλε στο Caltech να σπουδάσει ηλεκτρολόγος μηχανικός. To Caltech ήταν (και είναι) διάσημο για την αυστηρότητα και τη δυσκολία του, κάτι σαν το ΜΙΤ της δυτικής ακτής.
Τελειώνοντας, κατάλαβε ότι του άρεσαν (ή ήταν πιο εύκολα) τα οικονομικά, που τότε εισέρχονταν στην εποχή της αυξανόμενης χρήσης των μαθηματικών. Σπούδασε μεταπτυχιακά στο Harvard και ακολούθησε ακαδημαική καρριέρα, ποτέ όμως στα διάσημα μεγάλα πανεπιστήμια των ΗΠΑ (Ivy League).
Ο Smith βρήκε χώρο να κάνει ριζοσπαστικές έρευνες κάπου στο Midwest εφαρμόζοντας σε μια κοινωνική επιστήμη όπως τα οικονομικά, μεθοδολογία φυσικών επιστημών - δηλαδή πειράματα. Απέδειξε πειραματικά ότι η οικονομική θεωρία των αγορών έχει τα αποτελέσματα που προβλέπει η υπόθεση της πλήρους αξιοποίησης των ευκαιριών για ανταλλαγή μεταξύ ατόμων που δεν έχουν κατ΄ανάγκη ούτε ειδικές γνώσεις ούτε πλήρη πληροφόρηση σχετικά με την αγορά στην οποία συναλλάσσονται.
Μια απο τις αγορές που μελέτησε πειραματικά ο Vernon Smith είναι η αγορά ηλεκτρισμού, τόσο η χονδρική όσο και η λιανική. Επειδή ακόμα και στις ΗΠΑ κανείς δεν είναι προφήτης στον τόπο του, εφάρμοσε τις μεθόδους του στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία πρώτα. Στην Αμερική και πιο συγκεκριμένα στην Καλιφόρνια, ακολούθησαν συμβουλές άλλων, ή μάλλον άφησαν τους πολιτικούς να σχεδιάσουν την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού. Το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό. Το καλοκαίρι του 2001, οι τιμές χονδρικής εκτοξεύθηκαν λόγω της θερινής ζήτησης και οι παραγωγοί της Καλιφόρνιας, μη μπορώντας να περάσουν τις αυξήσεις στην λιανική βρέθηκαν ανάμεσα στην Σκύλλα της πτώχευσης και την Χάρυβδη των πολιτικών που επέμεναν να μην σταματήσουν να τροφοδοτούν τους πελάτες τους παρά το ότι έχαναν τεράστια ποσά σε κάθε μεγαβατώρα που πουλούσαν. (Ενας απο αυτούς που θησαύρισαν εξάγοντας φθηνό ρεύμα απο τις μεσοδυτικές πολιτείες στην Καλιφόρνια ήταν η αλήστου μνήμης ENRON).
Σας θυμίζει τίποτα? Αυτό που συνέβη στην Καλιφόρνια συμβαίνει σήμερα σε αργή κίνηση στην Ελλάδα. Τι θα έλεγε ο κύριος Smith αν έβλεπε (και ενδιαφερόταν) αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα? Υποθέτω τίποτα περισσότερο απο αυτό που έλεγε σχετικά με την Καλιφόρνια. Ενα σχετικό κείμενο (κατεβάστε το εδώ ) περιγράφει με απλό εκλαικευμένο τρόπο τις απόψεις του. Δεν θα προκαλέσει έκπληξη στον αναγνώστη του παρόντος ιστολογίου ότι η άποψη του κυρίου Smith είναι ότι είναι καιρός να ανοίξει στον ανταγωνισμό η ανεξάρτητη αγορά λιανικής του ηλεκτρισμού. Σε επόμενα σημειώματα θα παρουσιάσουμε μεταφρασμένες σε ελεύθερη απόδοση ορισμένες απο τις απόψεις που εκτίθενται στο κείμενο αυτό.
Ο λόγος που δημοσιοποιούμε το κείμενο είναι γιατί περιγράφει σε συντομία το πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να σκέφτονται αυτοί που σχεδιάζουν, ρυθμίζουν, ή απλώς παίζουν (τα λεφτά τους ή την φήμη τους) στην αγορά ενέργειας. Είναι χρήσιμο δηλαδή τόσο στους φωτισμένους ηγέτες μας που επιδιώκουν ανιδιοτελώς το κοινό καλό όσο και στους ιδιοτελείς χρυσοκάνθαρους καπιταλιστές που πασχίζουν να "βγάλουν τίμια κανα φράγκο".
