Τιμολόγηση Ρεύματος σε Πραγματικό Χρόνο: H Έρευνα του allazorevma.gr

"Έρχονται οι "'έξυπνοι" μετρητές!" ανακοινώνουν δαιμόνιοι ρεπόρτερς ανακυκλώνοντας την αισιοδοξία ειδημόνων της αγοράς ηλεκτρισμού και προοδευτικών πολιτικών ηγετών. Το allazorevma.gr αποφάσισε συνεπώς, για να υποστηρίξει την προσπάθεια και να μην μείνει πίσω από τις εξελίξεις, να ρωτήσει τους φίλους/χρήστες του για το πως βλέπουν την σημαντικότερη λειτουργία των νέων αυτών μετρητών δηλαδή την "δυναμική" ή σε πραγματικό χρόνο τιμολόγηση του ρεύματος.

Στην έρευνα μας περιγράψαμε ένα υπαρκτό δυναμικό τιμολόγιο ενός προμηθευτή στο Τέξας των ΗΠΑ (ο οποίος κατά την διάρκεια της έρευνας δυστυχώς χρεοκόπησε λόγω του ατυχήματος που συνέβη στην Πολιτεία στα μέσα Φεβρουαρίου) και ρωτήσαμε τους φίλους μας πως βλέπουν την δυναμική τιμολόγηση. Τα ερωτήματα και οι απαντήσεις φαίνονται παρακάτω:

Θεωρούμε τις απαντήσεις δείγμα θετικό, γιατί η σχετική πλειοψηφία αυτών που απάντησαν (23+20=43%) δηλώνουν ότι θα δοκίμαζαν με ενθουσιασμό ή θα αποδέχονταν με μικρό δισταγμό τα δυναμικά τιμολόγια. Ένα μικρό μέρος (24%) θα τηρούσε στάση αναμονής και μόνο το 34% δήλωσε αρνητικό στην ιδέα (ούτε συμφέρον ούτε ασφαλές).

Θα πρέπει κανείς να λάβει υπόψιν βέβαια ότι πρόκειται για πρόχειρη έρευνα με κοινό (χρήστες του allazorevma.gr) κατά τεκμήριο θετικά διακείμενο και εξοικειωμένο με την καινοτομία. Αλλά είναι νωρίς ακόμα για την Ελλάδα - άλλωστε, με βάση την διεθνή εμπειρία, κανείς δεν περιμένει η αποδοχή των έξυπνων μετρητών (και κατά μείζονα λόγο δυναμικών τιμολογίων) να ξεπεράσει το 10% των οικιακών καταναλωτών εφόσον αφεθεί σε αυτούς η επιλογή.

Μήνυμα για τους επισπεύδοντες : Μην ανησυχείτε για την καθυστέρηση  - το καλό πράγμα θέλει τον χρόνο του!

Στο Ρεύμα Πρέπει να Έρθουν τα Πάνω Κάτω

Η λιανική αγορά ρεύματος εξακολουθεί να μην λειτουργεί σωστά. Ακόμα και μετά την ιστορική και γενναία αύξηση των τιμών της ΔΕΗ τον Σεπτέμβριο του 2019 με την οποία ο δεσπόζων πάροχος σταμάτησε να πουλά κάτω του κόστους, τα προβλήματα παραμένουν. Κρυμμένα πίσω από παραπλανητικές πρακτικές των εναλλακτικών παρόχων που διαφημίζουν τιμές μισές από αυτές που χρεώνουν. Αλλά δεν είναι δυνατόν να κοροϊδεύεις όλους για πάντα (μόνο τους λίγους για πάντα και όλους για λίγο-Αβραάμ Λίνκολν). Σε μια αγορά που ο δεσπόζων πάροχος έχει το 80% της αγοράς (σε αριθμό μετρητών) όχι μόνο είναι απόλυτα δικαιολογημένη αλλά απαιτείται επειγόντως άμεση ρυθμιστική παρέμβαση.

Η παρέμβαση αυτή θα επιβάλει έλεγχο των τιμών της ΔΕΗ. Θα την υποχρεώσει να μεταφέρει όλους τους πελάτες της σε ένα βασικό ελεγχόμενο τιμολόγιο. Χωρίς να τους ρωτήσει. Αυτό το τιμολόγιο θα είναι μεταβλητό - θα έχει ρήτρες! Ότι ρήτρες χρειάζονται ώστε το περιθώριο της ΔΕΗ στην Εμπορία να διατηρείται σε ένα σταθερό επίπεδο πάνω από την τιμή χονδρικής. Ο έλεγχος αυτός θα διαρκέσει έως ότου το μερίδιο αγοράς της ΔΕΗ στην λιανική πέσει κάτω από το 35% (σε αριθμό μετρητών). Επί πλέον ο ρυθμιστής θα ελέγχει ex post τα αποτελέσματα της Εμπορίας της ΔΕΗ ώστε να επιβεβαιώνει ότι η δραστηριότητα αυτή δεν λειτουργεί με ζημίες. 

Αυτό σημαίνει ότι τα πράγματα θα έρθουν "τα πάνω κάτω". Ρήτρες θα έχει η ΔΕΗ και όχι οι εναλλακτικοί - όπως γίνεται στον πολιτισμένο κόσμο και εντελώς αντίθετα με την παρούσα στρεβλή κατάσταση στην ελληνική αγορά. Οι εναλλακτικοί, προστατευμένοι από τις αθέμιτες πρακτικές του δεσπόζοντα και τις αστοχίες πολιτικής στην χονδρική, θα προσφέρουν τιμολόγια στους πελάτες τους των οποίων κύριο σημείο διαφοροποίησης θα είναι η σταθερότητα των τιμών τους. 

Στο γράφημα που ακολουθεί παρουσιάζεται παραστατικά το πρόβλημα. Η τιμή της ΔΕΗ το τελευταίο 12μηνο βαίνει ελαφρά μειούμενη. Αυτό οδηγεί σε μείωση της απόστασης από τους εναλλακτικούς. Με την αναταραχή στην χονδρική τον Νοέμβριο, η ΔΕΗ εμφανίζεται ατάραχη, ενώ οι εναλλακτικοί γυρίζουν απότομα σε αρνητικά περιθώρια. Αντιδρούν με καθυστέρηση μέσω των ρητρών τους αλλά η απόσταση τους από την ΔΕΗ στην νέα διαμορφούμενη ισορροπία έχει μειωθεί δραστικά. Να σημειωθεί ότι στους υποκείμενους υπολογισμούς δεν έχουν ληφθεί υπόψιν οι απίστευτες προσφορές της ΔΕΗ εν μέσω αναταραχής όχι μόνο σε νέους αλλά και σε υπάρχοντες πελάτες της για να ... αυξήσει το μερίδιό της ;

"Κανείς δεν έχασε υποτιμώντας την νοημοσύνη των καταναλωτών". Με αυτή την κυνική αμερικανικής προέλευσης υπόθεση φαίνεται ότι δουλεύει σήμερα η ελληνική αγορά ρεύματος. Για πόσο ακόμα; Υπάρχουν όμως ρυθμιστές στην Αθήνα. Θα τολμήσουν;

Η Αγορά Ρεύματος σε Νέο Σημείο Ισορροπίας

Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος με στοιχεία Φεβρουαρίου 2021 που υπολογίζει το allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα, έμεινε πρακτικά σταθερός σε σχέση με τον δείκτη με στοιχεία Ιανουαρίου. Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών τιμών μειώθηκε ελαφρά από 97,13 σε 96,88 ευρώ την μεγαβατώρα.

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις δεν μεταβλήθηκαν, οπότε ο Συνολικός Δείκτης Τιμών Ρεύματος για οικιακούς καταναλωτές,  περιλαμβανομένου του ΦΠΑ μειώθηκε από 161,95 σε 161,88 ευρώ την μεγαβατώρα. Οι τιμές των εναλλακτικών παρόχων κυμάνθηκαν από 78 έως 100 με μέσο όρο τα 86,33 ευρώ την μεγαβατώρα ελαφρά μειωμένο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (87,55).

Στο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του περιθωρίου μεταξύ των τιμών αγοράς και πώλησης από τους εναλλακτικούς. Στην μεγαλύτερη διάρκεια του 2020 τα περιθώρια ήταν μεγάλα. Μετά τον Νοέμβριο και την αναταραχή στην χονδρική "γύρισαν" αρνητικά. Φαίνεται ότι από την αρχή του 2021 τείνουν να επανέλθουν σε υγιές επίπεδο, αλλά σε υψηλότερο σημείο ισορροπίας. Με αποτέλεσμα η μέση τιμή εναλλακτικών από τα 76 ευρώ την μεγαβατώρα να ανέβει σε νέο σημείο ισορροπίας και να διαμορφώνεται περίπου στα 86 ευρώ την μεγαβατώρα. 

Η Τιμή του Ρεύματος Αλλάζει Κάθε 10 λεπτά. Τι λέτε;

Ας μεταφερθούμε στο μέλλον. Με το κινητό σας τηλέφωνο επιλέγετε ένα τιμολόγιο ηλεκτρισμού στο οποίο η τιμή του ρεύματος αλλάζει κάθε δέκα λεπτά. Πληρώνετε μια εφάπαξ εγγύηση (ας πούμε 50 ευρώ - από το κινητό) και κάθε μήνα παίρνετε (πάντα στο κινητό σας) ένα λογαριασμό με δύο ποσά:

• Ένα σταθερό πάγιο ποσό - ας πούμε 10 ευρώ τον μήνα 
• Ένα μεταβλητό ποσό που είναι οι κιλοβατώρες που καταναλώσατε ανά δεκάλεπτο στην διάρκεια του μήνα επί την χονδρική τιμή (την "οριακή τιμή συστήματος") σε κάθε δεκάλεπτο (Είναι 4.320 μετρήσεις τον μήνα αλλά μην σας απασχολεί τις αναλαμβάνει υπολογιστής).

Τέρμα οι καταμετρήσεις και οι έναντι λογαριασμοί. Αλλάζετε πάροχο και τιμολόγιο από το κινητό σε χρόνο μηδέν. Ο πάροχος σας ενημερώνει (πάντα στο κινητό) για την τρέχουσα τιμή χονδρικής και την τρέχουσα κατανάλωσή σας. Όταν η χονδρική τιμή ανεβαίνει πάνω από ένα όριο σας στέλνει μήνυμα να μειώσετε την κατανάλωση. Η αν η τιμή κατεβαίνει δίνει (αυτόματα) μήνυμα στην μπαταρία του αυτοκινήτου να φορτώσει.  Αλλά και μόνοι σας, με μια ματιά στο κινητό τα μεσημέρια του Ιουλίου φροντίζετε να κατεβάσετε την κατανάλωση σας στο ελάχιστο - η χονδρική τιμή έχει ανέβει κατακόρυφα. Τις άλλες μέρες διασκεδάζετε παίζοντας με τους διακόπτες των συσκευών σας. Τους ανεβοκατεβάζετε και βλέπετε στη οθόνη του κινητού την επίπτωση στην κατανάλωση. Καταλαβαίνετε ξαφνικά ότι είναι καιρός να αλλάξετε ψυγείο (καιρός ήταν μετά από 20 χρόνια).

Οι  βαθμοί ελευθερίας σας σχετικά με το ρεύμα έχουν  αυξηθεί δραματικά. Αλλά η ελευθερία (και η γνώση) δημιουργούν ένα μικρό πρόσθετο άγχος.

Σε κάθε περίπτωση η επιλογή θα αργήσει λίγο ακόμα στην χώρα μας. Θα θέλαμε όμως την άποψη των φίλων μας από τώρα με την συμμετοχή σας στην μικρή μας έρευνα. 

Πως θα βλέπατε την επιλογή μεταβλητών τιμολογίων όπως αυτή περιγράφεται παραπάνω;

• Θα την επέλεγα αμέσως  - είναι διασκεδαστική και συμφέρουσα αξίζει το ρίσκο!
• Θα περίμενα να ακούσω εκτιμήσεις από τρίτους
• Κάπως καλύτερη από την ρήτρα οριακής τιμής που με χρεώνει σήμερα ο πάροχός μου
• Δεν νομίζω ότι θα ήταν συμφέρουσα και για διασκέδαση έχουμε κι άλλα
• Επικίνδυνα πράγματα του διαβόλου - μακριά! Δεν είδατε τι έγινε στο Τέξας;

Ευχαριστούμε για την συμμετοχή σας

Ασφάλεια Τροφοδότησης στο Ρεύμα-Ιστορίες από τα Παλιά

Τον περασμένο αιώνα, αρχές της δεκαετίας του '80, ο γράφων ήταν στην ΔΕΗ. Προϊστάμενος στον Τεχνικό τομέα περιοχής στην Βόρεια Ελλάδα. Με αφορμή τα πρόσφατα γεγονότα με τις διακοπές στην Αττική έρχονται οι αναμνήσεις.

Η ΔΕΗ προσπαθούσε πάντα να εξυπηρετεί τους καταναλωτές μειώνοντας την διάρκεια και την συχνότητα διακοπών ρεύματος. Την εποχή εκείνη (1982;) λοιπόν αποφάσισε να επενδύσει σε εξοπλισμό (γαλλικής προέλευσης) ώστε να μπορούν οι τεχνίτες της να εργάζονται υπό τάση (στην Μέση Τάση). Δηλαδή να μην χρειάζεται να διακόψουν το ρεύμα όταν έπρεπε (για παράδειγμα) να αλλάξουν ένα στύλο ή να κάνουν συντήρηση σε μια εναέρια γραμμή που τροφοδοτούσε ένα μέρος της πόλης ή πολλά χωριά με χιλιάδες καταναλωτές. 

Έτσι λοιπόν και στην περιοχή μας ετοιμάσαμε ένα συνεργείο (με τον καλύτερο μας εργοδηγό και επιλεγμένους τεχνίτες), το στείλαμε στην Αθήνα (συγκεκριμένα στο Μπογιάτι όπου η ΔΕΗ τότε είχε δική της σχολή τεχνικών) και αυτό γύρισε εκπαιδευμένο με τον αναγκαίο ειδικό εξοπλισμό και όχημα. Αποκτήσαμε πλέον την δυνατότητα να εργάζονται τα συνεργεία χωρίς να διακόπτουμε το ρεύμα για συντηρήσεις ή επισκευές.

Η δυνατότητα αυτή δεν χρησιμοποιήθηκε στην πράξη - όσο ήμουν εκεί (για τρία χρόνια περίπου) και η πιθανότητα είναι ότι δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ. Αναρωτιέμαι αν χρησιμοποιείται σήμερα από τα συνεργεία του ΔΕΔΔΗΕ. Σπεύδω να μαντέψω πως όχι.

Υπάρχει μια λογική εξήγηση για αυτό. Κανένας από τους εμπλεκόμενους δεν είχε κίνητρο να εφαρμόσει την νέα αυτή πρακτική. Για τους τεχνίτες ήταν μια ενόχληση που περιείχε (είναι σωστό να δεχθούμε) και ένα μικρό πρόσθετο κίνδυνο (αν και συνήθως αδιαφορούσαν για την τήρηση των κανόνων ασφαλείας στην καθημερινή τους δουλειά). Για τους προϊσταμένους τους (mea culpa) είχε επίσης αρνητικό πρόσημο. Μεγαλύτερη ευθύνη με πιο κέρδος; κανένα. Για όλη την ιεραρχία της ΔΕΗ; Ποιο ήταν το κίνητρο για να προωθήσουν την πρακτική; Απολύτως κανένα. Αντίθετα για τους τεχνίτες συγκεκριμένα υπήρχε ένα σημαντικό αντικίνητρο. Η εργασία υπό τάση υποκαθιστούσε εργασίες συντήρησης που γίνονταν (για να ενοχληθούν λιγότερο οι πελάτες!) Σαββατοκύριακα- δηλαδή με αμοιβές υπερεργασίας.  

Η προφανής ερώτηση είναι γιατί αποφάσισε τότε η Επιχείρηση να επενδύσει στην δυνατότητα αυτή. Δεν είναι εύκολο να απαντηθεί το ερώτημα. Είναι σίγουρο όμως ότι η ΔΕΗ είχε πάντοτε μια πληθώρα εξαιρετικών μηχανικών που στεγάζονταν στα σκοτεινά, σιωπηρά και δαιδαλώδη γραφεία της Χαλκοκονδύλη, οι οποίοι είχαν πολύ χρόνο στην διάθεση τους (ιδιαίτερα όταν ήταν σε "ψυγείο" λόγω μη επικαιροποιημένων πολιτικών απόψεων  - αν και ο θρύλος λέει ότι αυτοί επέλεγαν την ζωγραφική μέχρι να αλλάξει η κυβέρνηση).

Όλα αλλάζουν στον χρόνο. Ο ΔΕΔΔΗΕ είναι πλέον μια σύγχρονη επιχείρηση υπό αυστηρό ρυθμιστικό έλεγχο, έτοιμος να εισέλθει σε καινούργια εποχή αυτοματισμού του δικτύου και έξυπνων μετρητών με συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών. Τα συνεργεία του λοιπόν θα αρχίσουν (αν δεν το κάνουν ήδη) να εργάζονται υπό τάση γιατί ο ρυθμιστής θα εφαρμόσει σκληρά μέτρα για να επιτευχθούν οι στόχοι τεχνικής εξυπηρέτησης - αλλιώς οι επενδυτές θα κινδυνεύσουν να χάσουν τα λεφτά τους. Μα - θα μου πείτε - οι επενδυτές θα μας δώσουν λεφτά για να τα υπογειώσουμε όλα - σωστό και αυτό! Αμήν!

ΥΓ Υπάρχουν προγραμματισμένες και μη διακοπές - οι βλάβες. Οι εργασίες υπό τάση μειώνουν τις πρώτες αλλά στον βαθμό που αφορούν συντήρηση μειώνουν και τις πιθανές βλάβες.

 

Τι συνέβη στο Τέξας; Έφαγαν Αυτογκόλ;

Αυτό που συνέβη στο Τέξας στα μέσα Φεβρουαρίου ήταν ένα μια εξαιρετικά μεγάλη αστοχία του ηλεκτρικού Σύστηματος της Πολιτείας. Περίπου 4 εκατομμύρια σπίτια (το ένα τέταρτο των νοικοκυριών) έμειναν για μέρες χωρίς ρεύμα γιατί ο διαχειριστής του Σύστηματος προέβη σε αναγκαστικές κυλιόμενες απορρίψεις φορτίου για να εξασφαλίσει την ευστάθεια του. Ποια ήταν η  αφορμή για την κρίση και ποια τα αίτιά της;

Πριν προχωρήσουμε να θέσουμε το γενικό πλαίσιο. Θα βοηθήσει την ανάλυση η σύγκριση με κάτι πιο οικείο σε μας  - την Ευρώπη και την Γερμανία ειδικότερα. Το Τέξας είναι μια Πολιτεία με πληθυσμό 28 εκατομμύρια (συγκρίσιμο με το σύνολο Ολλανδίας συν Βέλγιο) και έκταση μεγαλύτερη από το άθροισμα της Γαλλίας και της Γερμανίας. Το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι 20% υψηλότερο από αυτό της Γερμανίας. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο πληθυσμός του Τέξας αυξήθηκε κατά 15% μεταξύ 2010 και 2019 (κατά 4 εκατομμύρια). Στην περίοδο αυτή κτίσθηκαν στην πολιτεία του Τέξας 1,5 εκατομμύριο κατοικίες  - οι περισσότερες στις ΗΠΑ.

Στον ηλεκτρισμό οι ομοιότητες του Τέξας με την Γερμανία είναι πολλές. Οι δύο "χώρες" έχουν σημαντικές επενδύσεις στην αιολική ενέργεια. Οι Γερμανοί έχουν περίπου 65 GW αιολικής και οι Τεξανοί γύρω στα 28 GW. Άρα, η κατά κεφαλή εγκατεστημένη ισχύς αιολικών στο Τέξας είναι λίγο μεγαλύτερη από την Γερμανία. Το Τέξας είναι μια προνομιούχος περιοχή για αιολικά γιατί το δυτικό του μέρος, που είναι σχεδόν απέραντη στέπα, προσφέρει αιολικές συνθήκες θαλάσσιας (offshore) σε κόστος επίγειας εγκατάστασης (onshore). Κατά τα λοιπά οι Γερμανοί βασίζονται περισσότερο στα λιγνιτικά, ανθρακικά και πυρηνικά από ότι οι Τεξανοί - που βασίζονται κυρίως στο φυσικό αέριο (δεδομένου ότι είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς στον κόσμο).

Η αιχμή των συστημάτων είναι περίπου στο ίδιο επίπεδο παρά το ότι οι Τεξανοί είναι λιγότεροι - γύρω στα 65-70 GW. Στο Τέξας είναι παραδοσιακά θερινή - κάνει ζέστη το καλοκαίρι. Γενικά οι Τεξανοί καταναλώνουν περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια κατά κεφαλή - διπλάσια σχεδόν από τους Γερμανούς.

Η δομή των συστημάτων και ο σχεδιασμός των αγορών δεν διαφέρει πολύ. Οι αγορές είναι απελευθερωμένες με σχεδόν ίδιο τρόπο - δεν υπάρχουν κρατικές εταιρείες στην Γερμανία ούτε στο Τέξας. Εξαιρέσεις είναι μικρές δημοτικές επιχειρήσεις - πολλές σε αριθμό στην Γερμανία, λιγότερες στο Τέξας. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι και οι δύο "χώρες" έχουν επιλέξει να λειτουργούν το σύστημά τους με αγορές ενέργειας μόνο και έχουν αποφύγει την θεσμοθέτηση αγορών δυναμικότητας. Έχουν δηλαδή αποφασίσει να επαφίονται στις αγορές ενέργειας για να δημιουργούν κίνητρα για την παροχή εφεδρείας στο ηλεκτρικό σύστημα (πράγμα που αρέσει στο ισχυρό αιολικό λόμπι και στις δύο "χώρες")

Υπάρχουν και διαφορές. Ίσως η σημαντικότερη είναι ότι το ηλεκτρικό σύστημα του Τέξας έχει πολύ μικρότερες διασυνδέσεις με τις υπόλοιπες πολιτείες - σε αντίθεση με την Γερμανία (οι διασυνδέσεις των Τεξανών είναι μικρότερες από 1 GW). Μια άλλη διαφορά, που είναι αξιοπρόσεκτη, καθώς μια αμερικανική Πολιτεία έχει ήδη πετύχει ένα στόχο που η ΕΕ αποτυγχάνει μέχρι στιγμής ακόμα και να πλησιάσει, είναι ότι σχεδόν το σύνολο των καταναλωτών στο Τέξας έχει πλέον έξυπνο μετρητή εγκατεστημένο (και τον πρώτο πάροχο που προσέφερε δυναμικά τιμολόγια μέχρι να πτωχεύσει με την πρόσφατη κρίση!)

Τέλος, η ακόμα πιο σημαντική διαφορά είναι ότι η μέση τιμή της κιλοβατώρας στην Γερμανία για τους οικιακούς καταναλωτές είναι τρείς (!) φορές υψηλότερη από αυτή στο Τέξας (30 λεπτά του ευρώ στην Γερμανία  - 12 λεπτά του δολαρίου στο Τέξας).  Που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις υψηλότερες επιδοτήσεις των ΑΠΕ στην Γερμανία.

Η αφορμή για την  κρίση ήταν η ασυνήθιστη για το Τέξας κακοκαιρία. Ήταν ένα γεγονός που συμβαίνει μια φορά τα δεκαπέντε χρόνια ίσως και σπανιότερα. Πιο ενδιαφέρον είναι να αναλύσει κανείς γιατί το αναπάντεχο αυτό γεγονός προκάλεσε τόσο σοβαρή αστοχία. Με βάση τα γεγονότα που συνέβησαν και την συγκριτική ανάλυση που προηγήθηκε μπορούν να βγουν ορισμένα συμπεράσματα και να καταλογισθούν τυχόν ευθύνες.

Ξεκινάμε με τους αθώους. Ήταν αιτία η ιδιωτικοποιημένη δομή του κλάδου; Ίσως αλλά αυτό δεν θα προστάτευε ούτε τους Γερμανούς γιατί έχουν παρόμοια δομή ιδιοκτησίας. Έφταιγε το ότι οι Τεξανοί βασίζονται στις αγορές ενέργειας μόνο; Αν έφταιγε έχουν και οι Γερμανοί πρόβλημα. Σε κάθε περίπτωση η απώλεια ταυτόχρονα 30 GW ισχύος φυσικού αερίου σε μια αιχμή 70 GW δεν θα μπορούσε να καλυφθεί από το περιθώριο ασφαλείας κανενός συστήματος - με αγορά δυναμικότητος ή όχι.  Έφταιγε ότι οι Τεξανοί είχαν πολλά αιολικά; - μα οι Γερμανοί έχουν άλλα τόσα (κατ' αναλογία). Τα αιολικά δεν ήταν η ρίζα του προβλήματος στο Τέξας - η συνεισφορά τους έτσι κι αλλιώς ήταν αμελητέα. Από τα 28 GW εγκατεστημένα, 6,8 ήταν προγραμματισμένα την  κρίσιμη μέρα και από αυτά τα μισά πάγωσαν. Δεν έχασε  η Βενετιά βελόνι.

Φαίνεται λοιπόν ότι ο σχεδιασμός της αγοράς στο Τέξας είναι συμβατικός - τουλάχιστον συγκρινόμενος με τη Γερμανική αγορά. Καθιστούσε την Πολιτεία τόσο ανοχύρωτη στο ακραίο συμβάν όσο και την Γερμανία. Ceteris paribus. Αν όλα τα άλλα ήταν τα ίδια. Ορισμένα δεν ήταν τα ίδια.

Πιθανότερος ένοχος είναι η έλλειψη διασυνδέσεων. Η διαφορά μεταξύ των δύο περιπτώσεων είναι τόσο χαώδης (το Τέξας στην πράξη δεν έχει διασυνδέσεις) που εύκολα βγαίνει το συμπέρασμα ότι το γερμανικό σύστημα θα άντεχε περισσότερο με την βοήθεια των γειτόνων του (προς το παρόν δημιουργεί αυτό προβλήματα στους γείτονες βέβαια). Είναι και το σημείο όπου ίσως πρέπει να καταλογισθεί αβλεψία στον σχεδιασμό της αγοράς του Τέξας (ας σημειωθεί πάντως ότι στο Τέξας έχουν  επενδυθεί πολλά δισεκατομμύρια δολάρια για να γίνουν διασυνδέσεις των αιολικών που είναι εγκατεστημένα στην αχανή δυτική πλευρά της Πολιτείας). Όπως και να έχουν τα πράγματα, ο Διευθύνων Σύμβουλος του Διαχειριστή (ERCOT) του Τέξας (κάτι σαν τον δικό μας ΑΔΜΗΕ) ήδη αποπέμφθηκε από την θέση του.

Ένας άλλος πιθανός ένοχος είναι η δομή της ζήτησης ηλεκτρισμού μεταξύ των δύο περιπτώσεων. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι Τεξανοί καταναλώνουν διπλάσια ποσότητα ρεύματος κατά κεφαλή και - ακόμα χειρότερα - για θέρμανση (ούτε καν αντλίες θερμότητας). Στην Γερμανία οι καταναλωτές χρησιμοποιούν φυσικό αέριο. Η δομή της κατανάλωσης όμως έχει με την σειρά της δύο άλλοθι. Το γεγονός ότι το ρεύμα στοιχίζει τρείς φορές λιγότερο στο Τέξας από ότι στην Γερμανία και στο ότι οι κλιματικές συνθήκες είναι εντελώς διαφορετικές - οι Τεξανοί έχουν πρώτη προτεραιότητα να προστατευθούν από την ζέστη ενώ οι Γερμανοί από το κρύο. Ο κίνδυνος για blackout στην Γερμανία θα ήταν μεγαλύτερος το καλοκαίρι.

Ποια είναι τα συμπεράσματα από την παραπάνω ανάλυση; Πρώτα, ότι από την συγκεκριμένη κρίση δεν μπορούν να βγουν συμπεράσματα σχετικά με την δομή του κλάδου και τη ρύθμισή του (ιδιωτικοποίηση κλπ.) ούτε με την επιλογή της αγοράς ενέργειας μόνο (την απουσία δηλαδή αγοράς δυναμικότητας). Από την άλλη μεριά, ένα συμπέρασμα που φαίνεται να βγαίνει χωρίς μεγάλη δυσκολία, είναι η επιβεβαίωση της σημαντικότητας της ολοκλήρωσης των ευρωπαϊκών (φυσικών) διασυνδέσεων (η Ελλάδα είναι πολύ πίσω στον θέμα αυτό). 

Τέλος, να παρατηρήσουμε ότι υπάρχουν δύο ειδών καταστροφές: αυτές που έχουν αιτία τα φυσικά φαινόμενα και αυτές που έχουν ως αιτία ανθρώπινες (ατομικές ή συλλογικές) αποφάσεις. Η κρίση στο Τέξας οφείλεται σε αναπάντεχο φυσικό φαινόμενο. Η παρόμοια σε έκταση και καταστροφικές συνέπειες κρίση της Καλιφόρνιας το μακρινό 2000 ήταν αποτέλεσμα λανθασμένων πολιτικών αποφάσεων. Ο κυβερνήτης της Πολιτείας στην βάρδια του οποίου έσκασε η κρίση ανακλήθηκε με δημοψήφισμα. Με άλλα λόγια καλύτερα να προσπαθούμε να ελέγξουμε αυτό που είναι στο χέρι μας. Η απάντηση συνεπώς στο ερώτημα του τίτλου είναι: Το Τέξας δέχθηκε γκολ από ξαφνική αντεπίθεση του αντιπάλου. Οι καλιφορνέζοι ήταν που έφαγαν το αυτογκόλ. 

Τώρα ξεχάστε ότι διαβάσατε στις ελληνικές εφημερίδες και τα κοινωνικά δίκτυα.

ΥΓ. Η ανάλυση ισχύει κατ΄ αναλογία στο πρόσφατο πρόβλημα της αγοράς εξισορρόπησης στην Ελλάδα. Δεν ήταν ατύχημα - ήταν καθαρό αυτογκόλ. Όσο και αν οι ειδήμονες, οι αρμόδιοι και ορισμένοι ενδιαφερόμενοι προσπάθησαν (ομνύοντας στις ελεύθερες αγορές) να μας πείσουν για το αντίθετο.

Πόσο Κοστίζει Τελικά το Ηλεκτρικό Ρεύμα;

Στον καταναλωτή που παρακολουθεί τις διαφημίσεις των Παρόχων σήμερα στην Ελλάδα δημιουργείται η εντύπωση ότι το ρεύμα πωλείται σε τιμές από 3 έως 4 λεπτά την κιλοβατώρα. Η πραγματικότητα είναι ότι το ρεύμα (στο ανταγωνιστικό του μέρος) πωλείται από τους εναλλακτικούς παρόχους, σε τιμές που σήμερα κυμαίνονται από 7,7 έως 9,6 λεπτά  με μέσο όρο τα 8,5 λεπτά και από την ΔΕΗ γύρω στα 10,2 λεπτά την κιλοβατώρα. 

Οι πάροχοι στις διαφημίσεις τους  αποφεύγουν συνήθως να αναφέρουν τις πάγιες χρεώσεις (ή "συνδρομές") και την χρέωση "ρήτρας οριακής τιμής συστήματος". Αυτές οι χρεώσεις κάνουν την  διαφορά.

Στο περιβάλλον αυτό της σύγχυσης και του αποπροσανατολισμού ο καταναλωτής έχει σύμμαχο τις ιστοσελίδες σύγκρισης τιμών. Σ΄ αυτές θα βρει την καλύτερη επιλογή για το δικό του προφίλ κατανάλωσης με υπολογισμένες όλες τις χρεώσεις.

Αν μάλιστα αλλάξει πάροχο μέσω του allazorevma.gr, της πρώτης ιστοσελίδας σύγκρισης τιμών στην Ελλάδα, που δραστηριοποιείται στην αγορά εδώ και πέντε χρόνια, θα αμειφθεί από την ίδια την ιστοσελίδα.

Με ένα ποσό αρκετά σημαντικό ώστε να εξασφαλίσει με σιγουριά την (πραγματικά) χαμηλότερη τιμή της αγοράς!

Η Αγορά Παραμένει σε Ασταθή Ισορροπία

Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος με στοιχεία Ιανουαρίου 2021 που υπολογίζει το allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα, είχε μικρή μείωση σε σχέση με τον δείκτη με στοιχεία Δεκεμβρίου. Τα αποτελέσματα: Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Χρεώσεων τον Ιανουάριο μειώθηκε από 98,13 σε 97,13 ευρώ την μεγαβατώρα (-1%).

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις δεν μεταβλήθηκαν, οπότε ο Συνολικός Δείκτης Τιμών Ρεύματος για οικιακούς καταναλωτές,  περιλαμβανομένου του ΦΠΑ μειώθηκε από 163,01 σε 161,95 ευρώ την μεγαβατώρα (-0,65%). Η μικρή αυτή μείωση είναι αποτέλεσμα πιο ανταγωνιστικών τιμών από την ΔΕΗ (που επηρεάζει τον δείκτη σημαντικά λόγω του ότι συμμετέχει με σχεδόν 70% στην διαμόρφωση του) και της αύξησης των τιμών των εναλλακτικών παρόχων που κυμάνθηκαν από 77 έως 101 με μέσο όρο τα 87,55 ευρώ την μεγαβατώρα ήτοι αυξημένο κατά περίπου 5,67%  σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα.

Οι αυξήσεις στις  τιμές των εναλλακτικών παρόχων, που εφαρμόζονται στα τιμολόγια τους μέσω των ρητρών οριακής τιμής, οφείλονται στην συνεχιζόμενη για τρίτο μήνα αύξηση του συνολικού κόστους προμήθειας (μεσοσταθμικό κόστος χονδρικής αγοράς) λόγω της αύξησης στην αγορά εξισορρόπηση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το μέσο κόστος στην χονδρική τον Δεκέμβριο να φθάσει τα 85,72 ευρώ την μεγαβατώρα με αποτέλεσμα τα μικτά περιθώρια των εναλλακτικών παρόχων να παραμένουν σχεδόν μηδενικά. Το μεσοσταθμικό κόστος αγοράς μειώθηκε τον Ιανουάριο σε 64,776 ευρώ/MWh. Αναμένεται με ενδιαφέρον η επίπτωση της μείωσης αυτής στις τιμές λιανικής γιατί τα μηδενικά περιθώρια των εναλλακτικών αποτελούν ασταθή ισορροπία.

Υπενθυμίζεται ότι ο Δείκτης αφορά οικιακές καταναλώσεις (χρησιμοποιώντας ως αναφορά την κατανάλωση 3,750 ημερήσιες κιλοβατώρες τον χρόνο) και συνοψίζει τις τιμές της αγοράς, όπως αυτές υπολογίζονται από τον αλγόριθμο της ιστοσελίδας,  σταθμισμένες με τα μερίδια αγοράς των παρόχων. 

Η Μελέτη των Ξένων για τον ΕΛΑΠΕ

Ακόμα μια φορά δεν είχαμε το θάρρος να τα βρούμε μεταξύ μας. Προσλάβαμε τους Ξένους να μας τα πούνε. Πρέπει όμως κάποτε οι ταγοί της ελληνικής κοινωνίας να πάρουν θέση. Αλλιώς είμαστε καταδικασμένοι να προσπαθούμε συνεχώς να "αποκτήσουμε την ιδιοκτησία" των συμβουλών τους. Δηλαδή να καταλάβουμε τι μας λένε και να βρούμε και το θάρρος να το εφαρμόσουμε. Να μάθουμε με λίγα λόγια να εκτελούμε σωστά τις εντολές. Ας είναι. Τι μας είπαν λοιπόν οι Ξένοι σε απλά ελληνικά και σύμφωνα με την δική μας ερμηνεία;

Το βασικό εύρημα είναι ότι για τουλάχιστον 10 χρόνια ακόμα, οι Έλληνες θα πληρώνουν για να επιδοτούνται οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Το δεύτερο εύρημα των Ξένων είναι ότι όχι μόνο θα πληρώνουμε μέχρι το 2030, αλλά θα πρέπει να δώσουμε κάτι παραπάνω, γιατί με τον ρυθμό που πληρώνουμε τώρα, θα βρεθούμε να χρωστάμε στους παραγωγούς ΑΠΕ από 1,7 έως 4,2 δισ. ευρώ στο τέλος της περιόδου. 

Εκεί που νομίζαμε ότι "το κόστος τους είναι πλέον χαμηλότερο από αυτό των συμβατικών σταθμών ", αυτά τα νέα μας έφεραν μια μικρή ζαλάδα. Παρ΄ όλη την διανοητική σύγχυση που μας προκάλεσαν όμως, διατηρούμε την αγάπη στο πεπρωμένο μας  - Amor Fati.

Ποια είναι λοιπόν η άποψη των Ξένων για το πως μέχρι τώρα αντιμετωπίσαμε το πρόβλημα και τι προτείνουν για το μέλλον;

Μια παρατήρηση τους είναι ότι καταφέραμε να χαρίσουμε στις ΑΠΕ πολύ υψηλές εγγυημένες ταρίφες. Με την λογική ότι στην περίοδο της κρίσης έπρεπε ο ελληνικός λαός να πριμοδοτήσει με τεράστιες επιδοτήσεις (υψηλότερες από την Γερμανία) τις αντιπαραγωγικές επενδύσεις στις ΑΠΕ γιατί αλλιώς (λόγω της κρίσης) οι επενδυτές θα δίσταζαν να τις κάνουν μόνοι τους.

Μια άλλη παρατήρηση είναι ότι προσπαθήσαμε να συσκοτίσουμε το θέμα αναγκάζοντας τους προμηθευτές να περάσουν την χρέωση στους καταναλωτές. Δίνοντας συγχρόνως εντολή στην ΔΕΗ να μην το κάνει. Είτε κοροϊδεύουμε, είτε καταστρέφουμε τον ανταγωνισμό. Πολιτικός καιροσκοπισμός του χειρίστου είδους. Οι Ξένοι δεν διστάζουν να ειρωνευτούν (ευγενικά) το μοντέλο που χρησιμοποιήθηκε για να υπολογίσει την  χρέωση αυτή φέρνοντας στην επιφάνεια ένα βασικό του πρόβλημα. Συνέκρινε το σύστημα με τις ΑΠΕ με ένα (counterfactual) σύστημα στο οποίο δεν θα κάναμε τις αποτελεσματικότερες δυνατές επενδύσεις για να υποκαταστήσουμε την ενέργεια των ΑΠΕ. Η υπόθεση ήταν ότι θα καθόμαστε με σταυρωμένα τα χέρια. 

Αυτά όμως είναι περασμένα. Τι προτείνουν για το μέλλον οι Ξένοι; Το χαρακτηριστικό των προτάσεών τους είναι ότι υποβαθμίζουν λύσεις που δεν είναι "προσήκουσες" στην περίφημη ελληνική πραγματικότητα. Προφανώς, όπως όλοι οι Ξένοι που μας επισκέπτονται συχνά,  προειδοποιήθηκαν σχετικά.

Παράδειγμα: περιλαμβάνει στις λύσεις την χρηματοδότηση του ελλείματος από τον Ταμείο Ανασυγκρότησης. Που έχει γίνει το φάρμακο για ότι πρόβλημα της στιγμής αντιμετωπίζουν οι πολιτικοί μας. Υπογείωση του δικτύου; Έξυπνοι μετρητές; Έλλειμμα ΕΛΑΠΕ; Ποιος θα πρωτοπάρει για να κλείσουν οι τρύπες; Αλλά κυρίως με ποια κριτήρια αποφασίζεται αν τα λεφτά αυτά δεν θα πιάσουν περισσότερο τόπο σε κάποιο άλλο τομέα; Μπορεί να "είναι τζάμπα" αλλά δεν παύουν γι' αυτό να έχουν κόστος ευκαιρίας για το κοινωνικό σύνολο. 

Παράδειγμα υποβάθμισης εναλλακτικών λύσεων. Είναι προφανές (και οι Ξένοι δεν μπορούν να αποφύγουν να το αναφέρουν λακωνικά) ότι μέρος της λύσης θα μπορούσε να είναι η εθελούσια συνεισφορά των επιδοτούμενων. Όχι με την μείωση των τιμών τους αλλά με την μεταφορά ενός μέρους των αμοιβών τους στην αγορά. Όπου ορισμένοι καταναλωτές αγοράζοντας πράσινη ενέργεια εθελοντικά θα συμβάλουν στην μείωση της δαπάνης για αυτούς που πληρώνουν αναγκαστικά.

Μια άλλη λύση που αναφέρεται αλλά υποβαθμίζεται είναι αυτή του δανεισμού του ΕΛΑΠΕ. Να δανείζεται το έλλειμά του και να αρχίσει να αποπληρώνεται το δάνειο όταν η τιμή του ρεύματος γίνει υψηλότερη από τις εγγυημένες τιμές. Έχει προταθεί άλλα δεν έχει προχωρήσει στην Γερμανία. Ίσως γιατί κανείς δεν πιστεύει ότι η αντιστροφή των τιμών θα συμβεί στο προβλεπτό μέλλον. Γιατί όμως να μην  δοκιμάσουμε; Μήπως αμφιβάλουμε ότι οι ΑΠΕ θα είναι πλέον ανταγωνιστικές στην αγορά χωρίς επιδοτήσεις μετά από 10 χρόνια;

Τέλος, οι Ξένοι δεν τόλμησαν ούτε να ψιθυρίσουν την πραγματική εναλλακτική επιλογή. Να καταργηθεί πλήρως η επιδότηση των ΑΠΕ και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής να βασιστεί σε ένα γενικό φόρο άνθρακα του οποίου τα έσοδα θα επιστρέφονται στους πολίτες. Αλλά μην ζητάμε πολλά για 20 χιλιάδες ευρώ (συν ΦΠΑ;). Με τον κατάλογο των εναλλακτικών λύσεων που ετοίμασαν οι Ξένοι έβγαλαν την αμοιβή τους. Η μπάλα τώρα στους πολιτικούς (και πνευματικούς!) μας ηγέτες.