Να Οριστεί Τώρα Τιμολόγιο Αναφοράς για την ΚΕΗ

Η κυβέρνηση έλαβε αποφάσεις για το επόμενο 12μηνο υπό την πίεση πολιτικών περιορισμών. Γι' αυτό και οι αποφάσεις αποτελούν υπεραντίδραση. Δεν θα περίμενε κανείς κάτι διαφορετικό από πολιτικούς. Να σημειωθεί όμως ότι τόσο στην γενναιοδωρία προς τους καταναλωτές όσο και στο μέγεθος της παρέμβασης στις αγορές φαίνεται ότι έχει υπερβεί οτιδήποτε έχει γίνει στις υπόλοιπες χώρες μέλη της ΕΕ. Υποβιβάζοντας σε όρους ποιότητας πολιτικής την χώρα στην δεύτερη κατηγορία (αν υποθέσουμε ότι ήταν ποτέ στην πρώτη)

Υπάρχει ένα πράγμα που πρέπει να κάνει για να σώσει ότι σώζεται: Να επιβάλει (μέσω της ΡΑΕ και της Επιτροπής Ανταγωνισμού) ένα κατώτερο όριο (πλαφόν - η λέξη αρέσει στους Έλληνες) στα τιμολόγια της ΚΕΗ (της γνωστής ΔΕΗ) τουλάχιστον για το επόμενο 12μηνο. Ακόμα καλύτερα (μην κάνουμε μισές δουλειές) μέχρι να πέσει το μερίδιο της κάτω από το 40%. Ο στόχος είναι να απαγορευτεί η ΚΕΗ να έχει ζημιές στην λιανική. Είναι εξαιρετικά εύκολο δεδομένου ότι η ΡΑΕ έκανε την δουλειά απολογιστικά για το 2021. Έχει επίσης αποστείλει, όπως ανακοίνωσε, τα στοιχεία στην ΕΠΑΝ με τα οποία αποδεικνύεται ότι η ΚΕΗ έχει εμφανώς κάνει κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της κατά την διάρκεια του 2021 τουλάχιστον.

Ο ορισμός Τιμολογίου Αναφοράς και η επιβολή του ως κατώτατου ορίου για την ΚΕΗ θα περιορίσει τον πραγματικά προβληματικό "ενεργειακό τουρισμό". Που εν δυνάμει μπορεί να καταστρέψει την αγορά πολύ γρήγορα με την ΚΕΗ να δρα ως ταύρος (ή καλύτερα ελέφαντας) σε υαλοπωλείο.

Ως προς τον ενεργειακό τουρισμό που επικαλούνται οι εναλλακτικοί Πάροχοι. Αν η αντίρρησή τους οφείλεται στις μεταπηδήσεις κακοπληρωτών δεν έχουν δίκιο. Ο κάθε Πάροχος μπορεί να προστατεύσει το εαυτό του από το φαινόμενο αυτό. Η λειτουργία αυτή άλλωστε είναι μέσα στα πλαίσια των ικανοτήτων που πρέπει να διαθέτει ένας Προμηθευτής. Θα βοηθούσε ίσως η αλλαγή του καθεστώτος σχετικά με τον ΠΚΥ. Η διευκόλυνση της μεταφοράς των κακοπληρωτών σ' αυτόν (και η μέχρι ενός βαθμού "κοινωνικοποίηση" των ζημιών), που έχει προταθεί από τον γράφοντα, θα βελτίωνε ίσως τα πράγματα.

Το πραγματικό πρόβλημα που δημιουργεί η απαγόρευση ποινών πρόωρου τερματισμού των συμβάσεων είναι ότι περιορίζει χωρίς λόγο τις επιλογές που έχει ο Πάροχος να διαφοροποιηθεί. Καλό θα ήταν η πρόβλεψη αυτή να μην ισχύσει.

Δυο επιπλέον ερωτήματα: 

Πόσο μεγάλη θα είναι η αναστάτωση στην αγορά; Οι δημοσιολογούντες μέσα στην κοινή τους άγνοια και δεδομένου ότι τα κακά  νέα πουλάνε περισσότερο προβλέπουν χάος. Κάνουν λάθος. Η αγορά θα προσαρμοστεί ταχύτατα και η επόμενοι 12 μήνες θα περάσουν με σχετική ηρεμία. (Αυτό δεν σημαίνει ότι οι λύσεις που δόθηκαν ήταν οι καλύτερες αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν την σταθερότητα). 

Πόσο πιθανό είναι να τεθεί κάτω όριο στα τιμολόγια της ΚΕΗ όπως προτείνεται στο παρόν; Αν προσπαθήσουμε να μαντέψουμε, με βάση τη εμπειρία μας από την "ελληνική πραγματικότητα", αυτό που είναι πιο πιθανό είναι ότι θα πάμε προς την κατεύθυνση αυτή με τον συνήθη ελληνικό τρόπο. Αδιαφανή, παραπλανητικό και καλά κρυμμένο από τον "λαό". Όπως συμβαίνει εδώ και έξη χρόνια ο μόνος τρόπος για να το ανακαλύψει κανείς θα είναι να μπει στο allazorevma.gr.

Χρειάζονται Προστασία οι Καταναλωτές Ρεύματος;

Μεγάλος καημός έχει πιάσει τους πολιτικούς μας, τον Τύπο (και δυστυχώς τους δικηγόρους και τους δικαστές μας) για τα πάθη των καταναλωτών ρεύματος λόγω της ενεργειακής κρίσης. Αισθάνονται όλοι την  ανάγκη να κάνουν κάτι για να τους προστατεύσουν. Χρειάζονται όμως οι καταναλωτές προστασία; 

Η απάντηση είναι ότι χρειάζονται. Για να προστατευθούν από αυτούς ακριβώς τους επίδοξους προστάτες τους - κυρίως τους πολιτικούς. Οι οποίοι έχουν την ευθύνη να ορίσουν τον σχεδιασμό της αγοράς. Δηλαδή του μηχανισμού μέσω του οποίου οι συμμετέχοντες είτε ως παραγωγοί είτε ως καταναλωτές ενεργώντας ο καθένας για το συμφέρον του προωθεί το γενικό συμφέρον έστω και αν αυτό δεν είναι η πρόθεσή του. Το πετυχαίνουν; Έχουν κίνητρο να το πετύχουν; Στην ελληνική αγορά το έχουν πετύχει; Η απάντηση στα δύο πρώτα ερωτήματα είναι ναι σε κάποιο βαθμό - στα προηγμένα κράτη. Αν και ο πολιτικός σχεδιασμός ευνοεί συνήθως τους παραγωγούς (τους "επενδυτές"!) παρά τους καταναλωτές. Αλλά στη Ελλάδα τα έχουμε κάνει θάλασσα. 

Δεν υπάρχει πρόβλημα στην ελληνική αγορά που να μην έχει τις ρίζες του σε πολιτικές αποφάσεις ή παραλείψεις. Η δεσπόζουσα θέση της ΚΕΗ είκοσι χρόνια μετά την "απελευθέρωση" της αγοράς και η κακή της σημερινή κατάσταση, η προβληματική κατάσταση των ιδιωτών παραγωγών από την πρώτη σχεδόν στιγμή λειτουργίας των εργοστασίων τους, η ανορθολογική δαπάνη για ΑΠΕ (που κοστίζουν στον καταναλωτή περίπου 1,5 δισ. ευρώ τον χρόνο εδώ και δεκαετίες), η τριτοκοσμική διαχείριση του προβλήματος των ανείσπρακτων λογαριασμών (η ΚΕΗ έχει χάσει οριστικά πάνω από 2 δισ. ευρώ), το λάθος επενδυτικό πρόγραμμα των δικτύων αλλά και η προβληματική λειτουργία τους. Να προστεθούν η έλλειψη διαφάνειας, δημόσιας πληροφόρησης και λογοδοσίας.

Ποιος θα μας προστατεύσει από τους προστάτες μας; Οι δημοκρατικές διαδικασίες - που είναι μακρόσυρτες και αναποτελεσματικές. Γι' αυτό στο παρόν δεν θα ασχοληθούμε με το θέμα. Θα υποθέσουμε ότι έγινε θαύμα και οι πολιτικοί σχεδίασαν την τέλεια ανταγωνιστική αγορά. Τελειώσαμε; Όλα πάνε καλά; Αφήνουμε τους καταναλωτές στο έλεος των προμηθευτών εφαρμόζοντας την αρχή "caveat emptor" δηλαδή "ευθύνη του αγοραστή - ας πρόσεχε"; 

Όχι - για τουλάχιστον ένα λόγο: Ακόμα και στην πιο καλά σχεδιασμένη αγορά υπάρχει ασυμμετρία ανάμεσα στην πληροφορία που κατέχει ο πωλητής για το προϊόν του και αυτή που διαθέτει ο αγοραστής. Για να καλύψει την ασυμμετρία αυτή ο καταναλωτής πρέπει να επενδύσει χρόνο που δεν έχει διαθέσιμο τουλάχιστον σε σχέση με την ωφέλεια που αναμένει με καλύτερη επιλογή αγαθού. Ο προμηθευτής συνεπώς, ορθολογικά ενεργώντας, κάνει την προσφορά του πιο πολύπλοκη προσπαθώντας να συσκοτίσει την πληροφόρηση του καταναλωτή περιορίζοντας έτσι την επιλογή του. Το φαινόμενο δεν είναι ελληνικό - έχει αναλυθεί από τους οικονομολόγους και είναι διεθνώς γνωστό (obfuscation).

Το ότι το πρόβλημα είναι διεθνώς γνωστό δεν αποτελεί βέβαια παρηγοριά για τους Έλληνες καταναλωτές. Που αυτοί το γνωρίζουν με το όνομα "Ρήτρες αναπροσαρμογής". Το πρόβλημα με τις ρήτρες είναι η συσκότιση και η παραπλάνηση του κοινού. Δεν είναι το γεγονός ότι μέσω αυτών αυξάνεται η τιμή του ρεύματος με στόχο την κερδοσκοπία. (Οι πολιτικοί και τα παπαγαλάκια τους δημιουργούν εσκεμμένα σύγχυση περνώντας το μήνυμα ότι η "κατάργηση της ρήτρας" σημαίνει μείωση της τιμής). Αν λοιπόν είναι θέμα παραπλάνησης πως την αντιμετωπίζουμε; Υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι: 

Βάζουμε (όχι εμείς δυστυχώς αλλά οι πολιτικοί) πρόσθετους αυστηρούς κανόνες. Η μη τήρησή τους συνεπάγεται ποινές. Μέσω μιας νομικής διαδικασίας. Όπου μας περιμένουν οι δικηγόροι. Οι οποίοι δεν έχουν κίνητρο να λύσουν το πρόβλημα πριν δαπανηθούν επαρκή ποσά για τις αμοιβές τους από τους εμπλεκόμενους (χρησιμοποιώντας και την σύγχυση που προκαλούν οι πολιτικοί μεταξύ παραπλάνησης και κερδοσκοπίας).

Ένας άλλος τρόπος είναι να αξιοποιηθεί η ευκαιρία που δίνει η τεχνολογία για δραστική μείωση του κόστους πρόσκτησης της πληροφορίας από τους καταναλωτές. Λέγεται Διαδίκτυο και Ιστοσελίδες Σύγκρισης Τιμών. Η ίδια η αγορά λύνει το πρόβλημα γιατί, αν ένας (ή περισσότεροι)  ιδιώτης πείσει τους καταναλωτές ότι εξοικονομούν χρόνο και χρήμα αγοράζοντας το αγαθό μέσω της ιστοσελίδας του, έχει δημιουργήσει αξία - δηλαδή κίνητρο για να την κατασκευάσει. Πουλώντας δωρεάν στους καταναλωτές ανεξαρτησία, αντικειμενικότητα και αξιοπιστία, χρηματοδοτεί την λειτουργία του μέσω των προμηθευτών που το χρησιμοποιούν ως χαμηλού κόστους κανάλι διανομής ή προώθησης (ως επιχειρηματικό μοντέλο μοιάζει πολύ με αυτό των ΜΜΕ συμβατικών η διαδικτυακών - για καλό ή κακό!). Σε κάθε περίπτωση, καταναλωτής που χρησιμοποιεί ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών για να επιλέξει τον προμηθευτή του είναι απίθανο να παραπλανηθεί (χωρίς ο ίδιος να το θέλει).

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αναγνωρίζοντας την τάση των προμηθευτών για δημιουργία σύγχυσης στους καταναλωτές ειδικά στην ενέργεια, έχει προτείνει στα κράτη μέλη την πολιτική να εξασφαλίζουν την ύπαρξη τέτοιων εργαλείων και να τα πιστοποιούν. Ευτυχώς στην Ελλάδα υπάρχουν τέτοιες Ιστοσελίδες εδώ και περισσότερα από πέντε χρόνια Η σχετική οδηγία θα έπρεπε να έχει ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο μέχρι 31/12/2020. Που τέτοια τύχη! 

Ο Πάροχος Καθολικής Υπηρεσίας είναι Μια Κάποια Λύση

Σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή που περνάει στις μέρες αυτές ο κλάδος του ρεύματος, καμία ιδέα δεν περισσεύει- έστω και "ανορθόδοξη". Παρουσιάζεται παρακάτω μια πρόταση που ίσως βοηθήσει να αντιμετωπισθεί ένα θεμελιώδες πρόβλημα της αγοράς - η απροθυμία ή αδυναμία πολλών καταναλωτών να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους. Την αξιοποίηση του Παρόχου Καθολικής Υπηρεσίας. Ως εξής.

Κάθε Πάροχος ορίζει στην σύμβαση προμήθειας με νέο πελάτη τους (δικούς του) όρους κάτω από τους οποίους θα τον στείλει (αυτόματα) στον Πάροχο Καθολικής Υπηρεσίας (ΠΚΥ) π.χ. μόλις οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του περάσουν ένα  όριο. Ο Πάροχος δεν προειδοποιεί για διακοπή ούτε στέλνει σχετικό αίτημα στον ΔΕΔΔΗΕ. Προειδοποιεί για ένταξη στον ΠΚΥ αναφέροντας τις σχετικές επιπτώσεις. (Προφανώς το τιμολόγιο του ΠΚΥ όπως και σήμερα είναι επιβαρυμένο). 

Ο ΔΕΔΔΗΕ επικεντρώνει την διαδικασία διακοπής ηλεκτροδότησης λόγω χρεών αποκλειστικά και μόνο στους "πελάτες" του ΠΚΥ. Το γεγονός αυτό δημοσιοποιείται επαρκώς ώστε να γίνει γνωστό σε όλους τους καταναλωτές (αυτή είναι μια διαφημιστική καμπάνια που αξίζει τα λεφτά της!). Ο ΔΕΔΔΗΕ έχει την αρμοδιότητα να διαχειρίζεται το πρόγραμμα διακοπών με βάση σαφείς και διαφανείς οδηγίες από την ΡΑΕ σχετικά με την διαφορετική αντιμετώπιση αυτών που δεν θέλουν και αυτών που δεν μπορούν να πληρώσουν. Στατιστικές μέθοδοι (δειγματοληψία) θα χρησιμοποιούνται για να μεγιστοποιηθεί η αποδοτικότητα της διαδικασίας. 

Η διακοπή τροφοδοσίας στην διαδικασία αυτή θα αντικατασταθεί το γρηγορότερο δυνατό με την τοποθέτηση μετρητών προπληρωμής - κυρίως στους απρόθυμους. 

Το κόστος που επιρρίπτουν οι κακοπληρωτές στο ηλεκτρικό σύστημα κοινωνικοποιείται. Ο ΔΕΔΔΗΕ είναι ο μόνος λειτουργός στην αγορά που προσπαθεί να εισπράξει τα οφειλόμενα από τους "πελάτες" του ΠΚΥ. Τα οποία πιστώνονται στον λογαριασμό των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας που ο ίδιος ο ΔΕΔΔΗΕ τηρεί (θα λαμβάνει και κάποια προμήθεια επί των εισπραχθέντων). Ο ΔΕΔΔΗΕ καθίσταται ο συλλογικός εισπράκτορας ληξιπρόθεσμων οφειλών ("collection agency") της αγοράς (δεν θα ήταν άσχημη ιδέα να γίνει αυτός ο μοναδικός ΠΚΥ).

Με την διαδικασία αυτή όπως παρουσιάστηκε παραπάνω:

Περιορίζονται οι επισφάλειες για τους παρόχους. Στο μεγαλύτερο μέρος το κόστος τους κοινωνικοποιείται. Επίσης κοινωνικοποιείται το κόστος της διαδικασίας είσπραξης των οφειλόμενων (π.χ. όλος ο σχετικός μηχανισμός που έχει στηθεί από την ΚΕΗ -γνωστή ως ΔΕΗ- περνάει στον ΔΕΔΔΗΕ).

Υπάρχει βέβαια φόβος ότι δημιουργεί κίνητρο για πιο χαλαρό πιστωτικό έλεγχο νέων πελατών από την πλευρά των Παρόχων. Νομίζουμε αυτό το θέμα αντιμετωπίζεται γιατί είναι εύκολο να διαπιστωθεί από μια ex post χρονοταξινόμηση των απαιτήσεων τους αν το παρακάνουν. Ο καθένας θα έχει την δική του πολιτική αλλά το αποτέλεσμά της θα πρέπει να βρίσκεται στα πλαίσια ενός ορίου κοινού για όλους. Η ΡΑΕ μπορεί να το ελέγξει εύκολα (όπως άλλωστε το απέδειξε πρόσφατα με τον έλεγχο των κερδών τους!).

Το κίνητρο των καταναλωτών να αποφύγουν την πληρωμή μειώνεται γιατί η απειλή μεταφοράς στον ΠΚΥ και η συνακόλουθη "στοχοποίηση" για διακοπή (ή προπληρωμένο μετρητή) υποθέτουμε ότι θα είναι πιο πειστική από την σημερινή διαδικασία.

Τελικά το κοινωνικό σύνολο ωφελείται από αυτή την "ανορθόδοξη" χρήση του ΠΚΥ; Ο γράφων έχει την άποψη ότι για την περίοδο κρίσης που περνάμε η ωφέλεια είναι μεγαλύτερη από το κόστος (δεδομένου ότι βραχυπρόθεσμα υπάρχει κίνδυνος ο ΠΚΥ να γίνει από 6ος μεγαλύτερος που είναι σήμερα ο 1ος εναλλακτικός προμηθευτής*).

Προτείνουμε η πρόταση να μελετηθεί από τους αρμοδίους γιατί, όπως έχει πει και ο Νομπελίστας οικονομολόγος Vernon Smith: "Οι αγορές κάνουν θαύματα με δυο προϋποθέσεις: Οι καταναλωτές  να πληρώνουν τους λογαριασμούς τους και οι προμηθευτές να μην παραπλανούν τους πελάτες τους". Ας προσπαθήσουμε να εξασφαλίσουμε την πρώτη προϋπόθεση.

*Μια παρεπόμενη ωφέλεια είναι ότι θα μειωθεί πιθανόν δραματικά και το μερίδιο αγοράς της ΚΕΗ (ΔΕΗ) - ίσως μπορέσουμε να φθάσουμε και τον στόχο του 2019. Να μειωθεί δηλαδή σε ελάχιστο χρονικό διάστημα το μερίδιο αγοράς της σε ποσοστό κάτω από το 50%.

Μια Μετριοπαθής Πρόταση: Η ΚΕΗ να Επιστρέψει τα Χρήματα στους Μετόχους της

Η ΚΕΗ (η Κρατική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού γνωστή και ως ΔΕΗ), αποτιμάται στο χρηματιστήριο σε τιμή που είναι περίπου ίση με τα ταμειακά της διαθέσιμα. Αυτό σημαίνει ότι η αγορά δεν βλέπει πλέον καμία προοπτική για την Επιχείρηση μερικούς μήνες μετά από την αύξηση κεφαλαίου που έγινε με βάση υποσχέσεις για ένα τερατώδες επενδυτικό πρόγραμμα. Δεν χρειαζόταν η ετυμηγορία της αγοράς για να προβλέψει κανείς την αρνητική πορεία. Δημόσια διαθέσιμες πληροφορίες ήταν αρκετές. Σημάδια για τον κατήφορο της ΚΕΗ ο γράφων είχε παρατηρήσει με τα αποτελέσματα του Α' Εξαμήνου του 2021 (τα οποία διέφυγαν - και εξακολουθούν να διαφεύγουν από τα ΜΜΕ). Η αναφορά και μόνο ότι μια επιχείρηση με 3 δισεκατομμύρια ταμειακά διαθέσιμα διερευνούσε την πιθανότητα πρόσβασης σε κεφάλαια κίνησης ήταν ανησυχητική.

Η ρίζα των προβλημάτων της ΚΕΗ βρίσκεται στο "Κ" (που θα έπρεπε να έχει αντικαταστήσει προ πολλού το "Δ") . Η κυβέρνηση έπεισε τους επενδυτές ότι θα τοποθετούσαν τα χρήματά τους σε μια στιβαρή επιχείρηση με προοπτικές. Πολλοί από αυτούς ίσως υπολόγισαν επιπρόσθετα, ότι η ΚΕΗ, με το κράτος ως διαχειριστή και βασικό Μέτοχο, θα είχε πολιτική προστασία και υποστήριξη - πράγμα που θα μείωνε τον κίνδυνο της επένδυσής τους. Και μετά ήρθε η κρίση. Η οποία απέδειξε ότι η πολιτική "στήριξη" είναι δίκοπο μαχαίρι.

Η κυβέρνηση, σε πανικό από την ενεργειακή κρίση, που έχει αναχθεί στο υψηλότερης προτεραιότητας πολιτικό της πρόβλημα, δεν δίστασε να θυσιάσει, ως άλλη Ιφιγένεια την ΚΕΗ στον βωμό των εκλογικών σκοπιμοτήτων. Ανακάλυψε "ουρανοκατέβατα κέρδη" για τα εξάμηνο που πέρασε και στην πράξη δημεύει ένα μεγάλο μέρος από τις χρηματορροές της ΚΕΗ για τον επόμενο χρόνο. Η εκτίμηση του γράφοντος είναι ότι στο επόμενο 12μηνο η ΚΕΗ θα υποστεί απώλεια εσόδων ίση περίπου με το ετήσιο EBITDA της - γύρω στα 800 εκατομμύρια ευρώ. Αυτό επιπλέον των 200 εκατομμυρίων από την φορολόγηση των "ουρανοκατέβατων" κερδών της περιόδου 11/21- 6/22.

Αυτά θα συμβούν σε μια περίοδο που το πρόβλημα ρευστότητας θα χειροτερέψει (αν δεν έχει- όπως υποψιάζεται εύκολα κανείς - ήδη χειροτερέψει) λόγω της αδυναμίας των καταναλωτών να ανταποκριθούν στις απότομες αυξήσεις των τιμών.

Υπάρχει συνεπώς ο κίνδυνος να βρεθεί η διοίκηση της επιχείρησης στο δίλημμα*. Να βάλει χέρι στα διαθέσιμα από την αύξηση κεφαλαίου και την πώληση του ΔΕΔΔΗΕ. Η - όπως φαίνεται ότι ήδη προσπαθεί - να υποχρεώσει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα να την υποστηρίξει με κεφάλαια που έχουν σημαντικό κόστος ευκαιρίας για την οικονομία.

Προφανώς η πρώτη λύση είναι απαράδεκτη. Κυρίως γιατί θα βλάψει την αξιοπιστία της χώρας στις κεφαλαιαγορές. Η δεύτερη λύση είναι προβληματική γιατί είναι "τζογαδόρικη". Γενικά δεν είναι καλό να αυξάνει κανείς την μόχλευση του όταν είναι σε κρίση και δεν βλέπει φως μπροστά του. Ποια όμως θα ήταν μια αποτελεσματική, έντιμη και κοινωνικά επωφελής λύση; Να μια μετριοπαθής πρόταση (A Modest Proposal!):

Χρησιμοποίηση των εσόδων από την πώληση του ΔΕΔΔΗΕ για την μείωση των δανειακών υποχρεώσεων - και μόνο. 

Ανασύνταξη του επιχειρηματικού σχεδίου με μηδενισμό των φιλόδοξων επενδύσεων που υπάρχουν στο υφιστάμενο. Η επιχείρηση πρέπει να αποδεχθεί την πραγματικότητα. Δεν είναι σε θέση στο προβλεπτό μέλλον να το υλοποιήσει. Με βάση το νέο ρεαλιστικό επιχειρηματικό σχέδιο, υλοποίηση ενός ευρύτατου προγράμματος επαναγοράς ιδίων μετοχών.

Αναδιάρθρωση της τιμολογιακής της πολιτικής ώστε να αντανακλά τα πραγματικά της κόστη. Με τρόπο που θα οδηγήσει σε μείωση τους μεριδίου αγοράς αλλά σε μικρότερη αναλογικά μείωση των εσόδων της. Ο στόχος θα πρέπει να είναι το μερίδιο αγοράς της στις δύο αγορές (χονδρική και λιανική) να είναι περίπου στα ίδια επίπεδα (στο 35 με 40%) ώστε να μπορέσει να εκμεταλλεύεται την φυσική αντιστάθμιση που τώρα υποτίθεται ότι κάνει με πολύπλοκες μεθόδους. Πρώτη προτεραιότητα βέβαια η είσπραξη των λογαριασμών. Η χρήση του Παρόχου Καθολικής Υπηρεσίας είναι μια ανορθόδοξη αλλά αποτελεσματική λύση με την οποία κοινωνικοποιείται η ζημία. Αν αυτή γίνει πιο ορθόδοξη (με βάση την διεθνή εμπειρία) μέσω μετρητών προπληρωμής ακόμα καλύτερα.

Θα παρατηρήσει κανείς ότι η προτεινόμενη λύση οδηγεί πιθανόν σε επανακρατικοποίηση της ΚΕΗ. Αλλά όπως έχει πει σοφός (και μεταρρυθμιστής!) κινέζος πολιτικός : "άσπρη γάτα, μαύρη γάτα, αρκεί να πιάνει τα ποντίκια". Η γκρίζα που έχουμε τώρα δεν κάνει την δουλειά.

*Θεωρητικά σε περισσότερα από ένα δίλημμα. Αν η ΚΕΗ ήταν ιδιωτική επιχείρηση θα είχε το κίνητρο να κλείσει όλα τα λιγνιτικά και υδροηλεκτρικά της εργοστάσια για το επόμενο 12μηνο (θέλουν συντήρηση!). Υποθέτει κανείς ότι στην πράξη το δίλημμα αυτό δεν θα τεθεί.

Ρήτρες Αναπροσαρμογής: Άλλαξε ο Μανωλιός;

Υπάρχει μεγάλος επικοινωνιακός θόρυβος τελευταία σχετικά με την υποτιθέμενη "κατάργηση" των ρητρών αναπροσαρμογής στους λογαριασμούς ρεύματος από την 1η Ιουλίου 2022. Από την ημερομηνία αυτή και μετά* δεν θα υπάρχει ρήτρα στα τιμολόγια. Θα προσφέρονται τριών ειδών τιμολόγια: "σταθερά", "μεταβλητά εντός ορίων" και "μεταβλητά χωρίς όριο". Το allazorevma.gr, που ενημερώνει τους καταναλωτές για το θέμα εδώ και χρόνια προσπαθεί να εξηγήσει τι συμβαίνει.

Η "κατάργηση" τη ρήτρας δεν σημαίνει μείωση της τιμής. Αυτό που θα γίνει είναι η ενσωμάτωση της χρέωσης στο ονομαστικό τιμολόγιο των Παρόχων. Η χρέωση των 3,8 λεπτών την κιλοβατώρα (συν 20 λεπτά την κιλοβατώρα η ρήτρα) θα γίνει χρέωση 23,8 λεπτών την κιλοβατώρα. Το τιμολόγιο θα παραμείνει μεταβλητό και στον επόμενο λογαριασμό θα είναι πιθανόν 24,8 λεπτά την κιλοβατώρα (ή 19,8!).

Η "κατάργηση" της ρήτρας βελτιώνει την διαφάνεια της συναλλαγής. Μηδενίζει την δυνατότητα των Παρόχων να θολώνουν τα νερά για την χρέωση χρησιμοποιώντας περίεργα ονόματα για αυτήν και τοποθετώντας την (ορισμένοι από αυτούς) σε μέρη λογαριασμού όπου βρίσκονται οι ρυθμιστικές (ή "συμπληρωματικές") χρεώσεις. Στο μέλλον η χρέωση θα βρίσκεται (αόρατη σε γυμνό μάτι αλλά υπαρκτή) εκεί που πρέπει να είναι: στις ανταγωνιστικές χρεώσεις.

Η διάκριση των τιμολογίων σε "μεταβλητά εντός ορίων" και "μεταβλητά χωρίς όρια" μπορεί να παραπλανήσει. Όταν η ρήτρα έχει όρια μεταξύ 30 και 50 ευρώ την μεγαβατώρα την στιγμή που η χονδρική τιμή είναι πάνω από 200 ευρώ, η διαφορά μεταξύ των δύο τιμολογίων (με ή χωρίς όριο) είναι αμελητέα (ο αλγόριθμος του allazorevma.gr δίνει το σωστό αποτέλεσμα σε κάθε περίπτωση)

Τα "σταθερά" τιμολόγια δεν είναι κατ' ανάγκη φθηνότερα από τα "μεταβλητά". Ο σωστός τρόπος να συγκρίνουμε τα τιμολόγια είναι να εκτιμήσουμε την ετήσια δαπάνη που προκαλούν. Αν οι τιμές χονδρικής πέσουν μέσα στο επόμενο 12μηνο, οι καταναλωτές με μεταβλητά τιμολόγια θα είναι ωφελημένοι - έστω και αν με τις σημερινές τιμές τιμοκαταλόγου είναι ακριβότερα (και αυτό το πρόβλημα το λύνει ο αλγόριθμος του allazorevma.gr)

Ορισμένοι Πάροχοι ήδη προσφέρουν μεταβλητά τιμολόγια χωρίς ρήτρα αναπροσαρμογής. Η Watt+Volt εδώ και πολλούς μήνες, η Zeniθ πιο πρόσφατα, η nrg κάπως ανεπίσημα είναι Πάροχοι που έπεσε στην αντίληψή μας ότι προσφέρουν τέτοια "προοδευτικά" τιμολόγια προκαταλαμβάνοντας τις αποφάσεις της ρυθμιστικής αρχής (και της κυβέρνησης). Ίσως υπάρχουν και άλλοι που το κάνουν προς το παρόν εν κρυπτώ. 

Άλλαξε λοιπόν ο Μανωλιός ή έβαλε τα ρούχα του αλλιώς; Η απάντηση είναι ότι άλλαξε τα ρούχα του αλλά ποιος μπορεί να αρνηθεί ότι αυτό είναι ένα μικρό κέρδος;

* αλλά, ζώντας στην ελληνική πραγματικότητα δεν παίρνουμε όρκο

Είναι οι "Επενδύσεις" Πάντα Καλή Ιδέα; Η Εμπειρία στον Ηλεκτρισμό

Η λέξη "επένδυση" ακούγεται συνήθως στα αυτιά μας σαν ένα "καλό νέο", ειδικά όταν παρουσιάζεται από πολιτικούς και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Δεν έχει υπάρξει "επένδυση" (και "επενδυτής") που να μην την έχουν ερωτευθεί. Σε ποιο βαθμό είναι δικαιολογημένος αυτός ο ενθουσιασμός; Σε μικρό βαθμό - σε σχέση με τα μεγάλα λόγια που ακούγονται συνήθως. 

Ο κλάδος του ηλεκτρισμού είναι "εντάσεως κεφαλαίου". Για να παραχθεί το προϊόν απαιτεί πολύ περισσότερο κεφάλαιο - δηλαδή επενδύσεις - από ότι άλλους παραγωγικούς πόρους πχ εργασία (πράγμα βέβαια που έχει τεθεί εν αμφιβόλω από την ελληνική πραγματικότητα). Ισχυριζόμαστε ότι η επέμβαση του ελληνικού κράτους στον ηλεκτρισμό έχει συμβάλει (και δυστυχώς εξακολουθεί να συμβάλει) στην χαμηλή αποδοτικότητα των επενδύσεων στον κλάδο.

Πρώτα τα αυτονόητα: Επενδύοντας, θυσιάζουμε τρέχουσα κατανάλωση αναμένοντας μεγαλύτερη κατανάλωση στο μέλλον. Η επένδυση απαιτεί θυσία δηλαδή αποταμίευση (ή δανεισμό). Η θυσία αυτή δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι χωρίς όριο. Ομαδικά η ατομικά ανταλλάσσουμε παρούσα με μελλοντική κατανάλωση με ένα ρυθμό. Ο ρυθμός αυτός είναι ο βαθμός απόδοσης της επένδυσης. Αυτό οδηγεί στην απλή λογική του προϋπολογισμού επενδύσεων. Αν έχουμε μπροστά μας πολλές επενδύσεις επιλέγουμε αυτές με τον μεγαλύτερο αναμενόμενο βαθμό απόδοσης μέχρι να φθάσουμε στο όριο που έχουμε σκοπό και - σημαντικότερο- δυνατότητα να αποταμιεύσουμε.

Με βάση την απλοϊκή αλλά συνεπή αυτή λογική, ο κλάδος του ηλεκτρισμού - και όχι μόνο στην Ελλάδα - έχει σοβαρές αστοχίες. Η ρίζα του προβλήματος είναι ότι από τον μεσοπόλεμο και μετά ξεκινώντας από λαϊκίστικες πολιτικές στις ΗΠΑ ο κλάδος βρέθηκε υπό τον έλεγχο των πολιτικών. Τα στελέχη του New Deal που σχεδίασαν το ελληνικό ηλεκτρικό σύστημα μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (θαυμαστές προπολεμικά των οικονομικών του Μουσολίνι) επέβαλαν την πλήρη κρατικοποίηση του κλάδου. Το αποτέλεσμα ήταν  θεαματικά θετικό ως προς την ταχύτητα εφαρμογής του προγράμματος εξηλεκτρισμού της χώρας (που, εκκινώντας το 1955, είχε ήδη σχεδόν περατωθεί στα τέλη της δεκαετίας του '70) αλλά με καλά κρυμμένα μυστικά αναποτελεσματικότητας κυρίως στο θέμα της απόδοσης των επενδύσεων. Ενδεικτικές αστοχίες:

• Ένα δίκτυο διανομής με γεωγραφική κάλυψη τόσο ευρεία που την καθιστούσε αντιοικονομική. Όπως είναι γνωστό, η γεωγραφική κάλυψη (σε αντίθεση με την πληθυσμιακή) του τελευταίου 1% της επικράτειας στοιχίζει το 10% της συνολικής επένδυσης. Ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα είναι ότι ο κάτοικος της Εκάλης έχει την ίδια πιθανότητα να μείνει χωρίς ρεύμα όσο και μια (επιδοτούμενη) βουνίσια στάνη.
• Ένας στόλος υδροηλεκτρικών έργων με βαθμό χρησιμοποίησης γύρω στο 16% - όταν οι ομοειδείς σταθμοί στις ΗΠΑ έχουν μέσο όρο  39%. 
• Ένα σύστημα προμηθειών σχεδιασμένο για να προωθήσει την ντόπια βιομηχανία. Με αποτέλεσμα την υπερτιμολόγηση των κάθε είδους υλικών για την επένδυση.

Είναι καλό που αποκτήσαμε (και μάλιστα γρήγορα) ένα δίκτυο διανομής ηλεκτρισμού και υδροηλεκτρικούς σταθμούς. Το πρόβλημα είναι ότι μας στοίχισαν παραπάνω από ότι χρειαζόταν. Αυτό το παραπάνω θα μπορούσαμε να το έχουμε επενδύσει κάπου αλλού με μεγαλύτερη (κοινωνική) απόδοση. Ο λόγος που είχαμε αυτή την απώλεια ήταν ότι οι αποφάσεις για τις επενδύσεις ήταν πολιτικού χαρακτήρα. Η ΔΕΗ όντας κρατική - δηλαδή ανεξέλεγκτη -  έπαιρνε αποφάσεις που δεν είχαν πάντα οικονομική λογική. Αυτή η διαπίστωση, τώρα που έχουμε την δυνατότητα να την δούμε γνωρίζοντας το αποτέλεσμα, αμβλύνει κάπως τον θαυμασμό μας για την "χρυσή" εποχή της ΔΕΗ. Το πρόβλημα όμως είναι ότι και στον νέο αιώνα, με την απελευθέρωση της αγοράς και τους νέους θεσμούς ρύθμισης της, το πρόβλημα παραμένει. Ο κλάδος του ηλεκτρισμού, κυριαρχούμενος ακόμα από τους πολιτικούς, εξακολουθεί να έχει την τάση να υπερεπενδύει ή να επενδύει με στρεβλή οικονομική λογική και μάλιστα σε περίοδο που η οικονομία της χώρας ασφυκτιά από την έλλειψη κεφαλαίου. Να ένας κατάλογος από τρέχουσες αστοχίες. 

• Διασυνδέσεις: o ΑΔΜΗΕ δίνει προτεραιότητα στην διασύνδεση της Κρήτης και καθυστερεί την ενίσχυση των βόρειων διασυνδέσεων της χώρας. Η περιορισμένη δυναμικότητα των οποίων είναι η ρίζα του προβλήματος της διαφοράς της χονδρικής τιμής του ελληνικού συστήματος από αυτά της υπόλοιπης Ευρώπης. Είναι εμφανές ότι δεν λειτουργεί ορθολογικά η διαδικασία προϋπολογισμού επενδύσεων. Η απόδοση της επένδυσης στις βόρειες διασυνδέσεις είναι πολύ υψηλότερη από αυτή της Κρήτης.
• Έξυπνοι μετρητές: o ΔΕΔΔΗΕ προσπαθεί εδώ και 10 χρόνια περίπου να εγκαταστήσει σε όλους τους Έλληνες έξυπνο μετρητή. Μέχρι τώρα δεν τα έχει καταφέρει και πάντα υπάρχει η ελπίδα ότι δεν θα τα καταφέρει ποτέ. Γιατί η απόδοση της επένδυσης αυτής είναι τουλάχιστον 10 φορές χαμηλότερη από το βέλτιστο επίπεδο. Αρκεί να σημειωθεί ότι οι Γερμανοί αποφάσισαν να κάνουν συνολικά την ίδια περίπου επένδυση σε μια αγορά 10πλάσια σε όγκο από την ελληνική.
• Υπογείωση Δικτύων: Αυτή είναι μια επένδυση που αναγκάστηκαν να υποσχεθούν για λογαριασμό του ΔΕΔΔΗΕ οι πολιτικοί με αφορμή τις διαμαρτυρίες των κατοίκων της Εκάλης μετά από τις εκτεταμένες διακοπές που υπέστησαν τον χειμώνα του 2021. Η κρυφή ελπίδα είναι ότι θα αποφύγουμε και εδώ τις υπερβολές. Πως όμως μπορεί να προστατευθεί η οικονομική λογική από την επιρροή πολιτικά ισχυρών ομάδων πολιτών;
• Επενδύσεις σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας: Αυτές αποτελούν και την σημαντικότερη - με διαφορά- στρέβλωση της οικονομικής λογικής.  Οι Έλληνες ίσως δεν το έχουν συνειδητοποιήσει, αλλά έχουν "χτίσει" εγκαταστάσεις ΑΠΕ με ονομαστική δυναμικότητα ίση με το σύνολο όλων των υπόλοιπων μονάδων παραγωγής ηλεκτρισμού (Λιγνιτικά , Φυσικού Αερίου, Υδροηλεκτρικά). Χτίσαμε δηλαδή ένα δεύτερο σύστημα χωρίς η ζήτηση ενέργειας να έχει αυξηθεί εδώ και 10 τουλάχιστον χρόνια. Έχουμε επενδύσει μέσω των λογαριασμών μας περισσότερα από 20 δισ. ευρώ (και θα συνεχίσουμε μέχρι το 2030 τουλάχιστον να επενδύσουμε άλλα τόσα - ακόμα και αν ως εκ θαύματος σταματήσουμε τώρα την τρελή κούρσα) για να παράγεται περίπου το 30% του ρεύματος στην χώρα από ΑΠΕ. Η απόδοση της επένδυσης αυτής εξαρτάται από την συμβολή της στην αποτροπή των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Που εκτιμάται ότι είναι της τάξεως των δευτερολέπτων επιτάχυνσης στην επίτευξη των στόχων της συνθήκης του Παρισιού.

Όλες οι παραπάνω στρεβλώσεις είναι αποτέλεσμα πολιτικών παρεμβάσεων - επιλογών στον κλάδο του ηλεκτρισμού. Δεν περιλαμβάνονται όμως στην ατζέντα του δημόσιου διαλόγου παρά το ότι οι επιπτώσεις τους στο μέλλον της χώρας είναι εν δυνάμει εξαιρετικά δυσμενείς (ή συζητούνται με καθυστέρηση δεκαετιών όπως η πρόσφατη μελέτη τη Ακαδημίας Αθηνών σχετικά με την πυρηνική ενέργεια). Ο γράφων δεν έχει τις λύσεις (προς το παρόν!) αλλά μπορεί να κάνει μια παρατήρηση η οποία ίσως βοηθήσει τον σχεδιασμό ορθολογικότερων πολιτικών. 

Η παρατήρηση αφορά την τεχνολογία. Οι μεγάλες οικονομίες κλίμακας στον ηλεκτρικό κλάδο αποτέλεσαν ιστορικά την βασική δικαιολογία για την παρέμβαση των πολιτικών. Τόσο στην παραγωγή ρεύματος όσο και στα δίκτυα που θεωρήθηκαν "φυσικά" μονοπώλια. Ήταν τόσο μεγάλες και "μονοκόμματες" (lumpy) οι επενδύσεις και τόσο μακροχρόνια η απόσβεσή τους που η αγορά δεν μπορούσε να ανταποκριθεί. Οι καιροί όμως άλλαξαν. Υπάρχει πλέον διαθέσιμη η τεχνολογία για την παραγωγή και διανομή ρεύματος με μικρής κλίμακας εγκαταστάσεις: Σταθμοί φυσικού αερίου των 50 MW και μικροί πυρηνικοί σταθμοί κατασκευασμένοι σε γραμμή παραγωγής(!!!) κοστίζουν ανά MW όσο και τα μεγαλύτερα μεγαθήρια που θεωρούντο μέχρι τώρα απαραίτητα. Να προστεθούν βέβαια και οι ΑΠΕ που είναι από την φύση τους μικρής έκτασης εγκαταστάσεις. Θα γίνουμε όλοι prosumers δεν είναι έτσι; Το τεράστιο δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ θα αντικατασταθεί από μυριάδες microgrids το καθένα από τα οποία θα εξασφαλίζει με τον δικό του τρόπο, προσαρμοσμένο στις τοπικές ανάγκες, τις υπηρεσίες δικτύου. Όλα αυτά προμηνύουν ένα μέλλον με εκατοντάδες επιχειρήσεις που θα δραστηριοποιούνται στην αγορά ηλεκτρισμού. Επιχειρήσεις μικρού σχετικά μεγέθους, που θα προσπαθούν να επιβιώσουν και να μεγαλώσουν καινοτομώντας. Υπό την προστατευτική σκέπη ενός περιορισμένου "επιτελικού κράτους" (που δεν κωπηλατεί, απλώς κρατά το πηδάλιο).

Από την άλλη μεριά υπάρχει και η πιθανότητα οι πολιτικοί να πετύχουν (και στο ρεύμα) το ελληνικό όνειρο: Ένας ασθενικός κρατικός ελέφαντας στην μέση και δυο τρεις κρατικοδίαιτοι ιδιώτες  που κόβουν μονέδα στις πλάτες του. Υπάρχει η ελπίδα ότι δεν θα τα καταφέρουν. Η τεχνολογική πρόοδος θα επικρατήσει.

Θα Προτείνατε τον Πάροχο σας Ρεύματος σε Τρίτο;

Η απάντηση στην ερώτηση αυτή είναι ίσως ο σημαντικότερος δείκτης που βοηθά στη πρόβλεψη σχετικά με την πρόοδο μιας επιχείρησης αλλά και ενός κλάδου συνολικά. Αν οι πελάτες δεν έχουν την διάθεση να προτείνουν τον προμηθευτή τους σε τρίτους, τότε τα πράγματα δεν θα είναι ρόδινα στο μέλλον. Η πρόθεση (ή η αποφυγή) σύστασης διαμορφώνει προκαταλήψεις που διατηρούνται μακροχρόνια. Δημιουργούν ή καταστρέφουν κεφάλαιο.

Αν αυτό ισχύει, τότε τα μαντάτα για την λιανική αγορά ρεύματος στην Ελλάδα δεν είναι καλά: Σχεδόν οι μισοί καταναλωτές δεν θα συνιστούσαν τους παρόχους ρεύματος με τους οποίους συνεργάστηκαν ή εξακολουθούν να συνεργάζονται. Ακόμα χειρότερα, το ποσοστό στην πρόθεση (θετικής) σύστασης βαίνει μειούμενο με τον χρόνο.

Το συμπέρασμα αυτό βγαίνει αβίαστα από τα αποτελέσματα της μόνιμης έρευνας που διενεργεί το allazorevma.gr μεταξύ των χρηστών του με την διαδικασία αξιολόγησης των Παρόχων Ρεύματος που είναι ενσωματωμένη στην ιστοσελίδα από το 2017*. Όπως φαίνεται στον παρακάτω Πίνακα, οι συμμετέχοντες στην αξιολόγηση απαντούσαν θετικά ("ναι θα πρότεινα τον Πάροχο σε τρίτους") σε ποσοστό πάνω από 65% στην αρχή της περιόδου (Οκτώβριος '19). Γρήγορα όμως το ποσοστό αυτό έπεσε την επόμενη περίοδο κάτω από το 60% και με την έλευση της κρίσης κινείται πλέον (Απρίλιος '22) στα επίπεδα του 54%.

Αυτό το ποσοστό είναι κακός οιωνός για την αγορά ρεύματος. Η άποψη του allazorevma.gr είναι ότι η ρίζα του προβλήματος είναι η προβληματική διαχείριση των προσδοκιών των καταναλωτών. Μεγάλες υποσχέσεις, οικονομία στην αλήθεια και ανερυθρίαστη παραπλάνηση κατά την πρόσκτηση του πελάτη, ακολουθούνται από κακή εξυπηρέτηση, αρνητικές εκπλήξεις και ελλιπή επικοινωνία. Στη πράξη αυτό σημαίνει ότι η απόδοση της επένδυσης των παρόχων για την πρόσκτηση των πελατών (που είναι ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας που καθορίζει την κερδοφορία τους) εκμηδενίζεται. Οι καταναλωτές φεύγουν πριν αποσβεστεί η δαπάνη για να αποκτηθούν.

Γιατί φέρονται με αυτόν τον, ανορθολογικό εκ πρώτης όψεως, τρόπο οι Πάροχοι; Κατά την άποψή μας για να σωθούν από τις αναταράξεις που προκαλούνται στην ελληνική αγορά από το κράτος και, από το τέλος του 2021, από την παγκόσμια ενεργειακή κρίση. Η "ορθολογική προσδοκία" μας συνεπώς είναι ότι στο μέλλον θα μειωθεί η ένταση με την οποία οι Πάροχοι θα προσπαθούν να αποκτήσουν νέους πελάτες και συγχρόνως θα αναβαθμισθεί η προσπάθεια κατακράτησής τους. Η ελπίδα συνεπώς για μια ανταγωνιστική αγορά θα βασιστεί κυρίως στις επεμβάσεις των ρυθμιστικών αρχών με σκοπό την μείωση του μεριδίου αγοράς του Ελέφαντα που δεσπόζει σ' αυτήν. Όσο ζει κανείς ελπίζει.

* Τα αποτελέσματα της έρευνας αξιολόγησης των Παρόχων από τους χρήστες του allazorevma.gr βασίζονται σε περισσότερες από 2.500 απαντήσεις χρηστών. Είναι προφανές ότι το δείγμα δεν είναι αντιπροσωπευτικό με την στατιστική έννοια του όρου παρόλο που γίνεται προσπάθεια επιβεβαίωσης ότι οι απαντήσεις είναι αξιόπιστες. Θεωρούμε όμως ότι είναι χρήσιμα κυρίως γιατί οι χρήστες της ιστοσελίδας είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με την αγορά και συνεπώς είναι κατά τεκμήριο διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Οι αριθμοί που παρουσιάζονται στον Πίνακα είναι σωρευτικές απαντήσεις για κάθε μήνα της προηγούμενης από τον μήνα 12μηνης περιόδου. Η σειρά έχει εξομαλυνθεί με εξάμηνο κυλιόμενο μέσο όρο

Δείκτης Τιμών: Μήπως το Παρακάναμε με την Επιδότηση;

Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος με στοιχεία Μάϊου 2022 που υπολογίζει το allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα, είχε αύξηση σε σχέση με τον δείκτη με στοιχεία Απριλίου. Ο Δείκτης Τιμών είχε αύξηση από τα 165,30 στα 220,82 ευρώ την μεγαβατώρα.  

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις, στις οποίες το allazorevma.gr  περιλαμβάνει την κρατική επιδότηση των 182 ευρώ την  μεγαβατώρα (για τον Μάϊο), αυξήθηκαν από -184,57 σε -126,75 ευρώ την μεγαβατώρα - έγιναν δηλαδή λιγότερο πιστωτικές. Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών Ρεύματος για οικιακούς καταναλωτές,  περιλαμβανομένου του ΦΠΑ μειώθηκε ελαφρά από 340,11 ευρώ σε 335,07 ευρώ την μεγαβατώρα. Οι τιμές των εναλλακτικών παρόχων κυμάνθηκαν από 297,79 έως 335,30 με μέσο όρο τα 313,20 ευρώ την μεγαβατώρα μειωμένο ελαφρά σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (315,41). Συνολικά, σε 12μηνη βάση (6/21-5/22), η μέση τιμή των εναλλακτικών παρόχων αυξήθηκε κατά 240% ενώ ο συνολικός δείκτης ανταγωνιστικών χρεώσεων που περιλαμβάνει και την ΔΕΗ αυξήθηκε κατά 214%. 

Στο πρώτο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΔΕΗ τους τελευταίους 12 μήνες. Η τιμή στην χονδρική είχε μικρή μείωση τον Μάιο σε συνέχεια αυτής του Απριλίου. Στον Δεύτερο Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται συνοπτικά το τι θα πλήρωναν οι καταναλωτές με και χωρίς την επιδότηση από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα. 

Το συμπέρασμα που μπορεί κανείς να διατυπώσει είναι ότι κατά την διάρκεια της κρίσης μέχρι τώρα- από τον Σεπτέμβριο του '21 μέχρι τον Μάϊο του '22, το κράτος επιδοτεί κατά μέσο όρο ένα ποσοστό 40% του λογαριασμού των οικιακών καταναλωτών. Με την επιδότηση αυτή, η αύξηση στους λογαριασμούς λόγω της κρίσης βρίσκεται στα επίπεδα του 20%. Χωρίς την επιδότηση η αύξηση αυτή θα ήταν στο επίπεδο του 100% (διπλασιασμός). Τα ποσοστά αυτά είναι προσεγγιστικά αλλά θεωρούμε ότι παρουσιάζουν με επαρκή (για επικοινωνιακούς λόγους) ακρίβεια την γενναιόδωρη πολιτική επιδοτήσεων που έχει ακολουθηθεί μέχρι τώρα. Υποδεικνύουν επίσης ότι πιθανότατα η κατάργηση στην πράξη της χονδρικής αγοράς που προγραμματίζει η κυβέρνηση από 1η Ιουλίου είναι αυτογκόλ. 

 

Τι Τρέχει με την Κρατική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού*;

Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η Κρατική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού βρίσκεται σε περίοδο έντονης αστάθειας. Η μετοχή της βρίσκεται σε διαρκή καθοδική πορεία από τον Νοέμβριο οπότε έγινε η τελευταία αύξηση κεφαλαίου. Έχει μια από τις χειρότερες αποδόσεις, έχοντας απωλέσει πάνω από το 30% της αξίας της την ίδια περίοδο που ο Γενικός Δείκτης του ΧΑΑ έχει μείνει σχεδόν στάσιμος. Είναι εντυπωσιακό (μέχρι τρομακτικό) ότι η χρηματιστηριακή αξία της ΚΕΗ με την τρέχουσα (31/5) τιμή είναι μικρότερη από τα ταμειακά της διαθέσιμα. Αυτό σημαίνει ότι η επιχείρηση και οι προοπτικές της αποτιμώνται σε μηδενική έως αρνητική αξία. Η άποψή μας είναι ότι η ΚΕΗ πληρώνει το γεγονός ότι είναι κρατική. Ο ιδιοκτήτης της - η κυβέρνηση- την οδηγεί σε απαξίωση χρησιμοποιώντας την για την επίτευξη βραχυπρόθεσμων πολιτικών στόχων. 

Που οφείλεται η σημαντική πτώση της μετοχής; Υπάρχουν τουλάχιστον 16 ειδικοί (και υποθέτουμε έμπειροι) αναλυτές που την παρακολουθούν. Αυτοί ξέρουν καλύτερα αλλά κρατούν τις απόψεις τους για τους πελάτες τους. Ο γράφων δεν είναι ένας από αυτούς οπότε πρέπει να μαντέψει με βάση τα δημόσια διαθέσιμα στοιχεία. Να μερικά από αυτά:

Η ΚΕΗ παρουσίασε το 21 ζημίες και συνεχίζει να παρουσιάζει ζημίες και το Α' τρίμηνο του 22. Αυτό όμως δεν είναι το χειρότερο. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η ΚΕΗ έχει πρόβλημα ρευστού. Σύμφωνα με πληροφορίες στον Τύπο η Διοίκηση έχει προσεγγίσει συστεμικές τράπεζες για χρηματοδότηση κεφαλαίου κίνησης. Πράγμα που είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς για μια επιχείρηση που έχει ταμειακά διαθέσιμα (31/3/22) ύψους 2,5 δισ. ευρώ περίπου δηλαδή πάνω από το 60% του ετήσιου κύκλου εργασιών της. Εκτός εάν υπάρχουν δραματικές εξελίξεις προς το χειρότερο στις εισροές της από εισπράξεις των λογαριασμών, οι οποίες την αναγκάζουν να δανειστεί για να μην χρειαστεί να σπαταλήσει για λειτουργικές ανάγκες τα έσοδα από την πώληση του ΔΕΔΔΗΕ και την αύξηση κεφαλαίου. Μέσα στο Α Τρίμηνο του 2022 τα ταμειακά διαθέσιμα της ΚΕΗ μειώθηκαν κατά 300 εκατ. ευρώ - στην ίδιο περίοδο που εισπράχθηκαν 1,3 δισ. ευρώ - τα έσοδα από την πώληση του 49% του ΔΕΔΔΗΕ. Αυτό δημιουργεί ένα ταμειακό χάσμα. Στο τρίμηνο η ΚΕΗ έχει αρνητικές ελεύθερες χρηματορροές. Η ετυμηγορία της κεφαλαιαγοράς υποδεικνύει ότι ισχύει το χειρότερο σενάριο - ότι αυτό το έλλειμα οφείλεται στην λειτουργία της επιχείρησης.  

Σαν να μην έφθανε αυτό, η κυβέρνηση αποφάσισε να της επιβάλει αναδρομική φορολόγηση  υποτιθέμενων "ουρανοκατέβατων" κερδών που θα φθάσει στα 200 εκατομμύρια ευρώ. Ακόμα χειρότερα, από την 1η Ιουλίου και για τους επόμενους 12 μήνες θα συνεχίσουν να κατάσχονται τα "υπερκέρδη" της ΚΕΗ από την παραγωγή. Αυτή η κρατική παρέμβαση έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ΚΕΗ:

• Εξαφανίζει την δυνατότητά της να χρησιμοποιεί τα "υπερκέρδη" της για να υποστηρίξει την δραστηριότητά της στη λιανική. Και εάν στην διάρκεια του '21 χρησιμοποίησε τα "υπερκέρδη" για να αποσπάσει μερίδιο αγοράς (παρανόμως κατά την άποψή μας) μέσα στο '22 θα χρειασθεί "μαξιλάρι" για να καλύψει τις επισφάλειες που πιθανόν θα αυξηθούν ταχύτατα μέσα στην χρονιά.
• Δημιουργεί ένα κίνητρο οικονομικό πλέον και όχι μόνο πολιτικό να κλείσει τα λιγνιτικά της αφού αυτά είναι που θα δημιουργούσαν "υπερκέρδη" τα οποία όμως με τα νέα μέτρα είναι υπό κατάσχεση. Βάζοντας (θεωρητικά) την Διοίκηση της ΚΕΗ σε δίλημμα: Να βάλει τα εργοστάσια να δουλεύουν (κατ' εντολή της κυβέρνησης και προς υποτιθέμενο όφελος του κοινωνικού συνόλου) έστω και αν αυτό είναι προς ζημία της ΚΕΗ; (στην - μάλλον απίθανη περίπτωση που η διορισμένη από τον Ιδιοκτήτη Διοίκηση θα έχει δίλημμα - απλώς θα πρέπει να μεταφράσει τις δικαιολογίες στα αγγλικά). 

Η κυβέρνηση έχει στόχο να μειώσει την τιμή του ρεύματος και αυτός είναι ίσως ο σημαντικότερος πολιτικός της στόχος το επόμενο 12μηνο. Για να πετύχει τον στόχο αυτό δεν διστάζει να θυσιάσει την ΚΕΗ. Η ΚΕΗ βέβαια είναι μια Κρατική Επιχείρηση - εδώ και 65 χρόνια. Είναι λογικό και αναμενόμενο να υπηρετεί τον αφέντη της σε πρώτη προτεραιότητα (και αυτό φαίνεται να το κατανοούν και οι ιδιώτες μεγαλομέτοχοι). Με μικρές παραλλαγές από κυβέρνηση σε κυβέρνηση - για παράδειγμα στο ύψος των μπόνους των στελεχών της**.

Υπάρχει όμως και μια νότα αισιοδοξίας σε όλα αυτά. Θυσιάζοντας την ΚΕΗ (ή στην καλύτερη περίπτωση βάζοντας "τα δύο της πόδια σε ένα παπούτσι") η κυβέρνηση δημιουργεί  την ευκαιρία, χωρίς κατ' ανάγκη να είναι στις προθέσεις της, να επιτευχθεί μετά από ένα τέταρτο αιώνα το περίφημο άνοιγμα της αγοράς. Dum spiro spero. 

*Χρησιμοποιείται ο όρος Κρατική (ΚΕΗ) αντί Δημόσια (ΔΕΗ) για να αποφευχθεί ο κίνδυνος παραπλάνησης του αναγνώστη σχετικά με τον πραγματικό ιδιοκτήτη της επιχείρησης.

** Ο γράφων έχει την άποψη ότι τα μπόνους υπό την τρέχουσα ιδιοκτησία είναι λογικά με την προϋπόθεση ότι η διαδικασία απονομής τους τηρεί τουλάχιστον ορισμένα προσχήματα.