Άγνοια και Συσκότιση στην Αγορά Ρεύματος

Στην πρόσφατη έρευνα για τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος με σκοπό την δημιουργία ενός δείκτη τιμών που διεξήγαγε το allazorevma.gr, παρατηρήθηκε ότι οι τιμές των εναλλακτικών παρόχων είχαν σημαντική διασπορά - από 6,88 μέχι 8,03 λεπτά την κιλοβατώρα με μέσο όρο περίπου 7,55 λεπτά. Η διασπορά είναι σημαντική και αξιοπρόσεκτη (ιδιαίτερα αν προστεθούν στο δείγμα οι τιμές της ΔΕΗ) γιατί θα περίμενε κανείς ότι για ένα εξαιρετικά ομοιογενές προϊόν όπως το ρεύμα ο ανταγωνισμός στην αγορά θα είχε ως αποτέλεσμα την σύγκλιση των τιμών.

Μία εξήγηση αυτού του φαινομένου - που δεν είναι χαρακτηριστικό της αγοράς ηλεκτρισμού μόνο (κάθε άλλο) είναι ότι η πληροφορία που πρέπει να έχει στην διάθεση του ο καταναλωτής για να πάρει την απόφαση του έχει κόστος. Είναι το κόστος της έρευνας αγοράς. Ο χρόνος που πρέπει να διαθέσει για να συλλέξει και να συγκρίνει μεταξύ τους τιμές από ένα μεγάλο αριθμό παρόχων. Η διασπορά συνεπώς των τιμών οφείλεται στο ότι ένα μεγάλο μέρος των καταναλωτών επιλέγει να μην υποστεί το κόστος αυτό. Επιλέγει (ορθολογικά ) να μείνει στην άγνοια.  

Από την άλλη μεριά, οι πάροχοι έχουν συλλογικό συμφέρον να αυξήσουν το κόστος απόκτησης πληροφορίας και συνεπώς την άγνοια των καταναλωτών κάνοντας την σύγκριση των τιμών δυσκολότερη. Έχουν κίνητρο να συσκοτίσουν τα πράγματα. Η εμπειρία μέχρι τώρα στην αγορά ρεύματος στην Ελλάδα στοιχειοθετεί επαρκώς την υπόθεση αυτή. 

Τόσο η εθελούσια άγνοια των καταναλωτών λόγω κόστους της πληροφορίας όσο και η συσκότιση από την πλευρά των πωλητών/παρόχων έχουν γίνει αντικείμενο μελέτης από οικονομολόγους εδώ και τουλάχιστον 60 χρόνια αφού η βασική σχετική δημοσίευση (The Economics of Information) έγινε το 1961 από τον George Stigler (Νόμπελ 1982). Μια λύση ήταν προφανής: Η μείωση του κόστους έρευνας για τους καταναλωτές και της δυνατότητας συσκότισης από τους παρόχους. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο αρχικό αυτό δημοσίευμα έκανε την πρόβλεψη : "As the market grows .... there will appear a set of firms that will specialize in collecting and selling information. They may take the form of trade journals or specialized brokers"... Ο καταπληκτικός κύριος Stigler είχε ανακοινώσει την ύπαρξη του allazorevma.gr από το 1961!

Η Χρέωση CO2 στους Λογαριασμούς Ρεύματος Είναι Λάθος

Η ΔΕΗ και ορισμένοι εναλλακτικοί πάροχοι χρεώνουν (ή διατηρούν το δικαίωμα στις συμβάσεις προμήθειας να χρεώσουν) ειδικά σε μεγάλους και επαγγελματικούς πελάτες ρήτρα κόστους δικαιωμάτων εκπομπών CO2. Αυτή η χρέωση για την ΔΕΗ υποκαθιστά την χρέωση ρήτρας οριακής τιμής αλλά για τους εναλλακτικούς παρόχους είναι πρόσθετη - ανεξάρτητη από την χρέωση ρήτρας οριακής τιμής, η οποία επιβάλλεται σε όλα τα τιμολόγια οικιακά και επαγγελματικά. 

Η χρέωση αυτή τόσο από την ΔΕΗ όσο και από τους εναλλακτικούς παρόχους (που σημειωτέον μετακυλίεται στο σύνολο της  - χωρίς "ζώνη ασφαλείας") είναι λανθασμένη. Αυτή είναι και η άποψη της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας όπως αυτή διατυπώθηκε σε πρόσφατη διαβούλευση που η ίδια διεξήγε. Το λάθος είναι ότι το κόστος αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών CO2  βαραίνει τους παραγωγούς και συνυπολογίζεται στις προσφορές που αυτοί κάνουν στην χονδρική ημερήσια αγορά. Η χρέωση συνεπώς στους πελάτες λιανικής είναι είτε διπλή χρέωση ή παραπλάνηση. 

Αυτό γιατί οι προμηθευτές/ πάροχοι αγοράζουν στην χονδρική σε τιμή που περιλαμβάνει το κόστος δικαιωμάτων. Χρεώνοντας ρήτρα CO2, στην πραγματικότητα αποφεύγουν να ενσωματώσουν το κόστος στα βασικά τους τιμολόγια που χρησιμοποιούνται για την προσέλκυση πελατών. Ο υποψήφιος πελάτης επιλέγει τον πάροχο με την υπόσχεση μιας χαμηλής τιμής υπογράφοντας ταυτόχρονα μια σύμβαση στην οποία προβλέπεται "συμπληρωματική" χρέωση CO2. 

Δεν είναι μόνο αυτό. Μια προσεκτική ανάλυση των συμβατικών όρων σχετικά με την χρέωση CO2 δείχνει ότι ο υπολογισμός είναι προβληματικός. Ενώ το μέσο κόστος για την αγορά δικαιωμάτων CO2 για το σύνολο της χονδρικής αγοράς είναι περίπου 7 ευρώ την μεγαβατώρα (με τιμή δικαιώματος 20 ευρώ τον τόνο), η ΔΕΗ χρεώνει πάνω από 9 ευρώ και οι εναλλακτικοί πάροχοι 15 ευρώ την μεγαβατώρα. Για άγνωστο λόγο, η ΔΕΗ επιβαρύνει το σύνολο των πωλήσεων της με την ρήτρα CO2 (ενώ μεγάλο μέρος της το εξυπηρετεί με ¨καθαρό¨ρεύμα), οι δε εναλλακτικοί με το κόστος των θερμικών εργοστασίων - ενώ τους εξυπηρετεί με το μείγμα της παραγωγής (που έχει μέσο κόστος 7 ευρώ!). 

Σε κάθε περίπτωση η χρέωση CO2, έστω και ως δικαίωμα επιβολής του στις συμβάσεις προμήθειας από τους παρόχους, είναι μια ανωμαλία στην αγορά ηλεκτρισμού. Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, που το κατανοεί καλύτερα από όλους, πρέπει να παρέμβει. 

Σημείωση: Το γεγονός ότι ορισμένοι μεγάλοι καταναλωτές εξαιρούνται από την υποχρέωση να συμμετέχουν στο κόστος αγοράς δικαιωμάτων δεν αποτελεί επαρκή δικαιολογία για την επιβολή τους επί "δικαίων και αδίκων". Στους λογαριασμούς των λίγων αυτών καταναλωτών θα έπρεπε απλώς να εμφανίζεται η σχετική πίστωση για λόγους διαφάνειας. 

Μικρή Πτώση του Δείκτη Τιμών Ρεύματος του allazorevma.gr τον Μάιο

Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος που υπολογίζει το allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα, παρουσίασε μικρή πτώση σε σχέση με τον Απρίλιο. Υπενθυμίζεται ότι ο Δείκτης αφορά οικιακές καταναλώσεις (χρησιμοποιώντας ως αναφορά την κατανάλωση 3,750 ημερήσιες κιλοβατώρες τον χρόνο) και συνοψίζει τις τιμές της αγοράς, όπως αυτές υπολογίζονται από τον αλγόριθμο της ιστοσελίδας,  σταθμισμένες με τα μερίδια αγοράς των παρόχων.

Τα αποτελέσματα: Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Χρεώσεων μειώθηκε από 100,96 ευρώ την μεγαβατώρα σε 96,55 ευρώ την μεγαβατώρα (ήτοι κατά 4,4%). Αυτή η μείωση οφείλεται σε δυο λόγους:

• την ελαφριά μείωση του μεριδίου αγοράς της ΔΕΗ στην χαμηλή τάση 
• την πρωτοφανή  πτώση της οριακής (χονδρικής) τιμής συστήματος τον Απρίλιο (από 43 σε 28 ευρώ/μεγαβατώρα) η οποία οδήγησε σε μηδενισμό των ρητρών οριακής τιμής συστήματος σε όλα τα τιμολόγια λιανικής των παρόχων.

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις δεν μεταβλήθηκαν, οπότε ο Συνολικός Δείκτης Τιμών Ρεύματος για οικιακούς καταναλωτές,  περιλαμβανομένου  του ΦΠΑ μειώθηκε από 166,01 σε 161,33 ευρώ την μεγαβατώρα ήτοι κατά 2,8%.  Οι τιμές των εναλλακτικών παρόχων κυμάνθηκαν από 68,8 έως 80,30 με μέσο όρο τα 75,52 ευρώ την μεγαβατώρα (μείωση κατά 5% στον μέσο όρο).

Η μείωση των ανταγωνιστικών τιμών λιανικής (4,4%) ήταν πολύ μικρότερη από αυτήν της χονδρικής (35%). Αυτό σημαίνει ότι τα περιθώρια όλων των παρόχων (συμπεριλαμβανόμενης της ΔΕΗ) ανέβηκαν σημαντικά την περίοδο αυτή. Με την προϋπόθεση ότι θα εισπράξουν τους λογαριασμούς τους.

Υπολογίσαμε τα Κέρδη των Εναλλακτικών Παρόχων Ρεύματος!

Το allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών στην Ελλάδα αποφάσισε, για να δώσει μια αίσθηση των μεγεθών στους καταναλωτές, να υπολογίσει τα κέρδη των εναλλακτικών παρόχων ρεύματος. Ελπίζοντας ότι  έτσι θα εκτιμηθεί η συνεισφορά του κλάδου στην ομαλή λειτουργία της αγοράς ηλεκτρισμού. Προφανώς οι υπολογισμοί μας βασίζονται σε υποθέσεις που δεν μπορούν να επαληθευθούν παρά μόνο με πρόσβαση σε εσωτερική πληροφόρηση από τους ίδιους τους παρόχους. Τέτοια πρόσβαση δεν έχουμε. Βασιστήκαμε σε δημόσια διαθέσιμες πληροφορίες για το σύνολο της αγοράς, (ιδίως τις τιμές στην χονδρική και λιανική) και εύλογες υποθέσεις. Οι υπολογισμοί δεν αφορούν ένα συγκεκριμένο πάροχο αλλά ένα "τυπικό" εναλλακτικό πάροχο.

Η εκτίμησή μας λοιπόν είναι ότι το προ φόρων κέρδος ενός τυπικού παρόχου από τις πωλήσεις του σε έναν επίσης "τυπικό" οικιακό καταναλωτή (3,75 MWh τον χρόνο) είναι της τάξεως των δύο (2) ευρώ τον μήνα ή περίπου είκοσι τέσσερα (24) ευρώ τον χρόνο. Αυτό ισοδυναμεί με περίπου 5% της συνολικής ετήσιας δαπάνης για ρεύμα του τυπικού καταναλωτή που είναι περίπου 480 ευρώ (που είναι και το ακαθάριστο έσοδο του παρόχου και περιλαμβάνει τόσο τις ανταγωνιστικές όσο και τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις). Το νούμερο αυτό μπορεί να κυμαίνεται από δεκαοκτώ (18) ευρώ τον χρόνο έως τριάντα (30). Θεωρούμε ότι είναι εντελώς απίθανο να είναι μακροπρόθεσμα και συστηματικά έξω από αυτά τα όρια. 

Τι μας προσφέρει όμως ο πάροχος γι' αυτά τα 24 ευρώ κέρδος; Ορισμένα που τα φανταζόμαστε αλλά και άλλα που δεν περνάνε ίσως από το μυαλό μας.

• Αγοράζει για λογαριασμό μας το ρεύμα από τη χονδρική αγορά σε ρευστό και περιμένει να πληρωθεί εισπράττοντας από εμάς τουλάχιστον ένα μήνα μετά. Χρειάζεται συνεπώς σημαντικό κεφάλαιο κίνησης - που κοστίζει. 
• Φροντίζει να υπολογίζει, να μας βγάζει και να μας στέλνει κάθε μήνα τον λογαριασμό μας 
• Διατηρεί  την υποδομή που χρειάζεται (τηλεφωνικά κέντρα, ιστοσελίδες κλπ) για να μας εξυπηρετήσει σε όλη την διάρκεια του συμβολαίου μας.
• Βάζει στην άκρη μια πρόβλεψη για την περίπτωση που δεν τον πληρώσουμε στην ώρα μας ή και καθόλου (για ποσά που δεν καλύπτονται από την δική μας εγγύηση)
• Πληρώνει, από τα χρήματα που εισπράττει από μας, όλους τους σχετικούς (δίκτυα, ΑΠΕ, ΥΚΩ) ή άσχετους (Δήμοι, ΕΡΤ) με τον ηλεκτρισμό τρίτους.
• Αλλά το κυριότερο αναλαμβάνει τον κίνδυνο να μετατρέπει την μεταβαλλόμενη χονδρική τιμή στη οποία αγοράζει σε μια πιο σταθερή τιμή που πουλάει σε μας. Οι μεταβολές αυτές της χονδρικής μπορούν  να εκμηδενίσουν (ή να εκτινάξουν) το κέρδος του παρόχου. Το πιο πρόσφατο δωδεκάμηνο για παράδειγμα, η μέση μηνιαία οριακή (χονδρική) τιμή ήταν περίπου στα 59 ευρώ την μεγαβατώρα με διακύμανση +/-14 ευρώ (από 45 έως 73 ευρώ). Τα 24 ευρώ τον χρόνο είναι στην πραγματικότητα η αμοιβή του για την ανάληψη αυτού του κινδύνου (στην προσπάθεια για την μείωσή του άλλωστε οφείλονται και οι παρασπονδίες με την ρήτρα οριακής τιμής)
• Για να διαχειριστεί όλα τα παραπάνω χρειάζεται να προσλάβει στελέχη με υψηλού επιπέδου σπουδές, ικανότητες και εξειδίκευση. 

Ελπίζουμε ότι τα παραπάνω θα βοηθήσουν να δούμε τον πάροχό μας με λίγο μεγαλύτερη συμπάθεια. Δεν είναι βέβαια όλοι ίδιοι - υπάρχουν καλύτεροι και χειρότεροι. Η ιστοσελίδα μας έχει ασκήσει έντονη κριτική σε ορισμένες πρακτικές που ξεφεύγουν από τα όρια της ευπρεπούς συμπεριφοράς προς τους πελάτες τους.  Συνολικά όμως ως κλάδος επιτελούν μια λειτουργία σημαντική για την αγορά προς όφελος των καταναλωτών. Αν το allazorevma.gr δεν κάνει λάθος και το κέρδος τους είναι 24 ευρώ τον χρόνο από καθένα από μας, είναι άξιος ο μισθός τους. Μην ξεχνάμε ότι οι πελάτες τους (π.χ. ο τυπικός των 3,75 MWh) αν ήταν στην ΔΕΗ θα πλήρωναν 150 ευρώ περισσότερο τον χρόνο!

Γιατί οι εναλλακτικοί πάροχοι πωλούν ρεύμα φθηνότερα από την ΔΕΗ;

Είναι ένα ερώτημα που βασανίζει πολλούς καταναλωτές. Ιδιαίτερα τους φίλους του allazorevma.gr που είναι ίσως οι πιο ενημερωμένοι στα της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Προσπαθούμε παρακάτω  να δώσουμε μια απλοϊκή απάντηση. Για να το κάνουμε αυτό προτείνουμε να αντιστρέψουμε το ερώτημα: Γιατί η ΔΕΗ πουλάει ρεύμα πιο ακριβά από τους εναλλακτικούς; Προφανώς γιατί το έχει ανάγκη και μπορεί. Κυρίως όμως γιατί μπορεί. Την ¨παίρνει".

Κατ' αρχήν η ανάγκη. Η ΔΕΗ έχει ανάγκη να πουλάει ακριβότερα από τους εναλλακτικούς γιατί είναι ένας εξαιρετικά αναποτελεσματικός οργανισμός. Στα χρόνια της κρίσης το πρόβλημα αυτό μεγάλωσε δραματικά γιατί έπαψε να μπορεί να εισπράξει τους λογαριασμούς της. Οι κακοπληρωτές και οι μπαταξήδες πελάτες της έφθασαν σε ποσοστά που ποτέ δεν είχαν υπάρξει στη 65ετή  ιστορία της. Οι ανταγωνιστές της δεν  έχουν το πρόβλημα αυτό (τουλάχιστον μέχρι στιγμής) σε παρόμοιες διαστάσεις. Η διαφορά μπορεί να επηρεάσει ένα σημαντικό ποσοστό του μεταβλητού κόστους στην λιανική που από μόνο του ίσως να εξηγεί την απόκλιση στις τιμές.

Από την άλλη μεριά όμως "την παίρνει" να μεταφέρει αυτό το αυξημένο κόστος στους καλοπληρωτές πελάτες της γιατί το σταθερό κόστος της εξυπηρέτησης τους είναι εξαιρετικά χαμηλό σε σχέση με τους ανταγωνιστές της. Όσο και αναποτελεσματική και αν είναι ως οργανισμός, το σταθερό κόστος της μοιράζεται σε 6 εκατομμύρια πελάτες - ενώ το (πιθανότατα μικρότερο) σταθερό κόστος του μεγαλύτερου εναλλακτικού μοιράζεται μόνο σε 300,000 πελάτες. Αυτή είναι η πηγή του πλεονεκτήματος που έχει ο κυρίαρχος της αγοράς. Το μικρό (μοναδιαίο) σταθερό κόστος λόγω μεγέθους. Ιδιαίτερα αν υπολογισθεί το (σταθερό) κόστος πρόσκτησης νέων πελατών που επιβαρύνει τους εναλλακτικούς αλλά όχι την ΔΕΗ.

Αν η πρόχειρη ανάλυση παραπάνω αντανακλά την πραγματικότητα, τότε στη λιανική αγορά ηλεκτρισμού υπάρχει μια "ισορροπία του τρόμου". Η ΔΕΗ προσπαθεί να καλύψει τις ζημιές από τους μπαταξήδες αυξάνοντας τις τιμές της - με αποτέλεσμα να χάνει πελάτες προς τους εναλλακτικούς. Με μικρό ρυθμό και ελεγχόμενο από την ίδια όμως . Γιατί έχει ακόμα λίπος από το χαμηλό σταθερό (μοναδιαίο) της κόστος. Εδώ χρειάζεται ο Ρυθμιστής - για να τελειώσουμε με μια εύθυμη νότα!

Σύγκριση Δείκτη Τιμών Ρεύματος Eurostat - allazorevma.gr

Δημοσιεύτηκε προ ημερών η πιο πρόσφατη έκθεση της Εurostast για τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για την Ελλάδα, η Έκθεση δίνει τιμή για οικιακούς καταναλωτές 155 ευρώ την μεγαβατώρα. Το allazorevma.gr στις 20 Απριλίου υπολόγισε τον δικό του δείκτη στο ύψος των 166 ευρώ την μεγαβατώρα. Που οφείλεται η διαφορά;

Κατ΄αρχήν στην διαφορετική χρονική περίοδο. Ο αριθμός της Eurostat αναφέρεται στο δεύτερο εξάμηνο του 2019 ενώ ο δείκτης του allazorevma. gr υπολογίστηκε με τιμές Απριλίου 2020. 

Υπάρχει όμως και μια δομική διαφορά. Για να υπολογίσει τον δείκτη της, η Eurostat κάνει δύο σταθμίσεις. Μία για τα μερίδια αγοράς των προμηθευτών και μια για τα επίπεδο κατανάλωσης. Το allazorevma.gr  κάνει μόνο την στάθμιση μέσω των μεριδίων αγοράς και υπολογίζει τον δείκτη για ένα μόνο επίπεδο κατανάλωσης - τις 3.750 κιλοβατώρες τον χρόνο. Αυτό συμβαίνει γιατί το allazorevma.gr δεν έχει στην διάθεσή του την κατανομή των οικιακών καταναλωτών ανά επίπεδο κατανάλωσης (και ίσως σημαντικότερο των δικαιούχων Κοινωνικού τιμολογίου). Αυτό τηρείται μυστικό στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού,  όπως  πολλά άλλα.

Το allazorevma.gr θα συνεχίσει την έκδοση του δείκτη του γιατί α) είναι πολύ πιο επίκαιρος από της Eurostat β) δίνει την τάση των τιμών με τόση ακρίβεια όσο και η Eurostat - και το πιο σημαντικό γ) θα τον συγκρίνει με τον χονδρική τιμή που, δεδομένων των ρητρών που χρησιμοποιούν οι πάροχοι στην  ελληνική αγορά, τον κάνει πιο χρήσιμο.

Στην επόμενη έκδοση του δείκτη (Μάιος 2020) πάντως, το allazorevma.gr θα υπολογίσει πέντε δείκτες, ένα για κάθε επίπεδο κατανάλωσης της Eurostat. Και θα τους προωθήσει στην Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας ελπίζοντας να μάθει την στάθμιση τους. 

Μας Κάνει Καλό η Ευρωπαϊκή Ένωση στο Ρεύμα;

Η Ελλάδα, ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απολαμβάνει πλεονεκτήματα αλλά αναλαμβάνει ταυτοχρόνως υποχρεώσεις και περιορισμούς από την συμμετοχή της. Στο παρόν γίνεται μια προσπάθεια αξιολόγησης των επιπτώσεων της συμμετοχής στην ΕΕ στον ενεργειακό κλάδο (εστιάζοντας στον ηλεκτρισμό που πιο είναι οικείος στον γράφοντα). Ο στόχος δεν είναι προφανώς να τεθεί το ερώτημα της παραμονής στην ΕΕ, αλλά, με βάση τα διδάγματα του παρελθόντος, να βελτιωθεί η διαχείριση της σχέσης στο μέλλον. 

Η συμμετοχή στην ΕΕ αναμενόταν ότι θα είναι ένας παράγοντας εκσυγχρονισμού της οικονομίας της χώρας και του ενεργειακού κλάδου ειδικότερα. Το αποτέλεσμα, με ευθύνη του ελληνικού πολιτικού συστήματος, είναι μέχρι σήμερα αρνητικό. Αντί για πρόοδο έχουμε καθυστέρηση σε σχέση όχι μόνο έναντι των ομοίων μας. αλλά και εκείνων που θεωρούσαμε λιγότερο ανεπτυγμένους. 

Από την άλλη μεριά η συμμετοχή στην ΕΕ επιβάλει πολιτικές που δεν είναι  κατ' ανάγκη η βέλτιστη λύση για τα συμφέροντα της χώρας. Όντας ένα ασθενές μέλος ενός υπερεθνικού οργανισμού που κυριαρχείται από οικονομικά μεγαθήρια, η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να εφαρμόζει συλλογικές αποφάσεις για την αντιμετώπιση διεθνών προβλημάτων. Χάνει συνεπώς την ευκαιρία του "τζαμπατζή". Η οποία όμως είναι διαθέσιμη σε καλοήθεις ή/και κακοήθεις γείτονες. 

Ο εκσυγχρονισμός του κλάδου μέσω της συμμετοχής στην ΕΕ αναμένετο ότι θα γίνει με στρατηγικό άξονα την απελευθέρωση των αγορών: Τόσο της εσωτερικής αγοράς όσο και της διευρωπαικής. Αυτό προφανώς διέλαθε της προσοχής των πολιτικών ταγών όσο και των πολιτών /ψηφοφόρων όταν η χώρα εισήλθε στην ΕΕ και εξηγεί ίσως γιατί η προσπάθεια ανοίγματος που ξεκίνησε πριν 20 περίπου χρόνια (το Φεβρουάριο του 2001) έχει φθάσει σε σημείο πολύ πίσω από αυτό που βρίσκεται η συντριπτική πλειοψηφία των υπόλοιπων κρατών μελών - ακόμα και αυτών που ήταν πρώην μέλη της Κομεκόν. Το πολιτικό σύστημα, τα κατεστημένα συλλογικά συμφέροντα και η συγκεκριμένη διάλεκτος που κυριαρχεί ακόμα και σήμερα στο δημόσιο λόγο, πάλεψαν με κάθε τρόπο για την διατήρηση της κρατούσας κατάστασης - και σε μεγάλο βαθμό το πέτυχαν. Ο ανταγωνισμός στις αγορές ηλεκτρισμού τόσο στη χονδρική όσο και στην λιανική είναι ο χαμηλότερος στην Ευρώπη. Η ισχύς (ή μάλλον το βάρος) του άρρωστου κυρίαρχου της αγοράς είναι τεράστια σε σχέση με οποιαδήποτε ομοειδή επιχείριση στην ΕΕ. Ο ρυθμιστικός έλεγχος των φυσικών μονοπωλίων, δηλαδή των δικτύων, πρακτικά ανύπαρκτος. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι κανένας Έλληνας πολιτικός δεν θέλησε (ή δεν είναι σε θέση) να υποστηρίξει έστω στα λόγια την απελευθέρωση της αγοράς στον ηλεκτρισμό. Όλα γίνονται "εν κρυπτώ και παραβύστω" με μοναδικό στόχο να πεισθούν οι κουτόφραγκοι ότι είμαστε υπάκουοι. Φθάσαμε στο σημείο κυβέρνηση που αυτοαποκαλείται "φιλελεύθερη" να περηφανεύεται ότι θα πείσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αυξήσει το μερίδιο αγοράς - στόχο της ΔΕΗ.  

Αν θέλαμε να βοηθήσουμε τον Έλληνα ριζοσπάστη πολιτικό που θα ήθελε να προωθήσει την ιδέα των αγορών θα του δίναμε την συμβουλή να εστιασθεί σε ένα μόνο θέμα. Την αξιοποίηση των νέων μας. Ο κλάδος του ηλεκτρισμού με την καθετοποιημένη κρατική επιχείριση χρειαζόταν κάποτε πολλούς τεχνίτες και λίγους μηχανικούς. Στην Ελλάδα προσλάβαμε επίσης και μερικές χιλιάδες ¨διοικητικο-οικονομικούς" λες και το ρεύμα παραγόταν με αλέτρι (η τελευταία φορά επί "δεξιάς" κυβερνήσεως εν όψει εκλογών). Σε ένα κλάδο που λειτουργεί στα πλαίσια μιας ανταγωνιστικής αγοράς αντίθετα, χρειαζόμαστε βέβαια τεχνίτες αλλά σχεδόν καθόλου "διοικητικο-οικονομικούς". Χρειαζόμαστε πολλούς σπουδαγμένους σε οικονομία, εμπορική διαχείριση, χρηματοοικονομικά, προγραμματιστές και μηχανικούς υψηλού επιπέδου. Όσο καθυστερούμε το άνοιγμα τόσο περισσότεροι από αυτούς θα φύγουν (και έχουν φύγει). Οι Έλληνες πολιτικοί είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για το brain drain και ας κάνουν τον ανήξερο. Γιατί καθυστέρησαν το άνοιγμα της αγοράς.

Όσον αφορά τα οφέλη της συμμετοχής μας στην ΕΕ από την Ενιαία Αγορά ηλεκτρισμού. Αυτό προϋποθέτει διασυνδέσεις. Έτσι ώστε η τιμή του ελληνικού συστήματος να συγκλίνει με αυτή  των ευρωπαϊκών δεδομένου ότι είναι 30-40% υψηλότερη (όπως ανακάλυψε πρόσφατα σεβάσμιος "φιλελεύθερος" πολιτικός και ανησύχησε ότι "κερδοσκοπούν οι εισαγωγείς"). Αντί όμως για την διασύνδεση με την υπόλοιπη Ευρώπη οι Έλληνες πολιτικοί ασχολούνται με την διασύνδεση της Κρήτης, της οποίας η σχέση κόστους οφέλους σε σχέση με διασύνδεση με την Βουλγαρία (για παράδειγμα) είναι 1:10 (με συντηρητικές εκτιμήσεις του γράφοντος). Η ενίσχυση των βόρειων διασυνδέσεων είναι τουλάχιστον 10 φορές πιο ωφέλιμη για τον Έλληνα καταναλωτή από αυτή της Κρήτης. Και θα μπορούσε να γίνει σε μήνες  - όχι σε χρόνια (Υπάρχει βέβαια ελπίδα όταν κατανοήσουν ότι για να επιτύχουν την μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ που υπόσχονται, οι ενισχυμένες -βόρειες κυρίως- διασυνδέσεις είναι απαραίτητες). 

Η Ελληνική κοινωνία συνεπώς, με ευθύνη του πολιτικού προσωπικού που επέλεξε, κατάφερε να εξουδετερώσει μέχρι σήμερα τα οφέλη που θα ανέμενε στον ενεργειακό κλάδο από την συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δυστυχώς όμως δεν είναι μόνο αυτό. Γιατί η συμμετοχή έχει και υποχρεώσεις προσαρμογής σε συλλογικές αποφάσεις. Αυτές έχουν  σημαντικό κόστος το οποίο, αν η χώρα δεν συμμετείχε στην ΕΕ θα μπορούσε να αποφύγει. Το κυριότερο παράδειγμα είναι η πολιτική για την κλιματική αλλαγή.

Ας σημειωθεί κατ' αρχήν ότι οι δυνατότητες που έχει η Ελλάδα να σχεδιάσει και να εξασκήσει αυτόνομες πολιτικές σχετικά με την κλιματική αλλαγή είναι μικρότερες από αυτές που έχει μια πολιτεία των ΗΠΑ. Αυτό ίσως θα ήταν υποφερτό αν οι πολιτικές αυτές δεν ήταν πλήρως αποτυχημένες. Οι Έλληνες καταναλωτές πληρώνουν χωρίς να ερωτηθούν - απλώς και μόνο επειδή η χώρα τους είναι μέλος της ΕΕ -  περίπου 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Για την εφαρμογή πολιτικών που βασίζονται στην χειρότερη από πλευράς κόστους μέθοδο αντιμετώπισης - τις επιδοτήσεις στις ΑΠΕ.

Η άποψη ότι οι πολιτική της ΕΕ είναι λανθασμένη μπορεί να συζητηθεί. Το πρόβλημα όμως δεν είναι αυτό. Είναι ότι, όχι μόνο δεν υπάρχει λογοδοσία των εκλεγμένων τοπικών ηγετών αλλά δημιουργείται και κίνητρο να υπερβάλουν - να γίνουν πιο Ευρωπαίοι από τους Ευρωπαίους. Ειδικά στην Ελλάδα φαίνεται ότι το φαινόμενο είναι ισχυρότατο. Ένα από τα πολλά παραδείγματα: πριν 10 περίπου χρόνια οι Γερμανοί αποφάσισαν να στηρίξουν τα φωτοβολταικά στις στέγες. Τα επιδότησαν με σταθερές τιμές για 25 χρόνια ύψους 440 ευρώ την μεγαβατώρα. Οι αντίστοιχες ελληνικές τιμές ήταν 550 ευρώ την μεγαβατώρα. Για επενδύσεις που είχαν λόγω καλύτερης ηλιοφάνειας απόδοση έως και 40% υψηλότερη σε σύγκριση με την Γερμανία. Οι τιμές βέβαια αργότερα μειώθηκαν (τόσο στην Γερμανία όσο και στην Ελλάδα) αλλά η επιδότηση των φωτοβολταικών στις στέγες στοιχίζει (και θα συνεχίσει να στοιχίζει για 15 ακόμα χρόνια) στους Έλληνες καταναλωτές περίπου 300 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Η συζήτηση για το θέμα αυτό δεν είναι στην αντζέντα κανενός πολιτικού στη Ελλάδα. Γιατί να είναι; Αφού είμαστε στην ΕΟΚ!. Ευτυχώς συζητιέται στην Γερμανία οπότε αφηνόμαστε στην φιλευσπλαχνία των ξένων.

Το ελληνικό πολιτικό και γραφειοκρατικό προσωπικό έχει δείξει μια πολύ ισχυρή τάση (και ικανότητα!) να εξουδετερώνει τις ωφέλιμες ευρωπαϊκές πολιτικές και να αντιγράφει με υπερβάλλοντα ζήλο ότι χειρότερο κυκλοφορεί στην Ευρώπη (γιατί η κρατικοδίαιτη λογική δεν εφευρέθηκε στην Ελλάδα). Από τις υπέρογκες εγγυημένες τιμές των Φωτοβολταικων, τα περίφημα ΑΔΙ, την επιδότηση βιομηχανιών με τα πανέμορφα διακοπτόμενα τιμολόγια μέχρι την εξαίρεση κλάδων από το κόστος επιδότησης των ΑΠΕ και την άφρονα επένδυση δισεκατομμυρίων για "έξυπνους" μετρητές (την οποία οι Γερμανοί αποφάσισαν ότι δεν θα υλοποιήσουν) οι Έλληνες πολιτικοί και γραφειοκράτες αποδεικνύονται συστηματικά πιο γαλαντόμοι από τους Ευρωπαίους.

Υπάρχει συνεπώς ανάγκη για την ανάπτυξη μιας αντζέντας για ανεξάρτητη πολιτική στην ενέργεια υπό τον περιορισμό της συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ορισμένες χώρες έχουν δείξει ότι αυτό είναι μέχρι σημείου δυνατό. Δεν θα ισχυρισθούμε τα τετριμμένα: ότι  θα χρειαστεί τάχα ισχυρή πολιτική βούληση και θάρρος. Αντίθετα θεωρούμε ότι είναι μια αναξιοποίητη ευκαιρία για πολιτική καινοτομία!