Αχ Αυτά τα Πάγια!

Οι πολιτικοί μας αναστατώθηκαν από την αυξημένη χρήση των παγίων χρεώσεων στα τιμολόγια του ρεύματος που θα ισχύσουν (θα ισχύσουν;) από 1/8/22. Οι χρεώσεις παγίου δεν είναι καινοτομία. Είναι βασική παράμετρος των τιμολογίων στη προσπάθεια να επιτευχθεί κοστοστρέφεια στις χρεώσεις αλλά συγχρόνως και οι εμπορικοί στόχοι των Παρόχων.

Οι πολιτικοί (ή οι σύμβουλοί τους) αφήνουν να εννοηθεί ότι το πάγιο θα έπρεπε να κοστολογείται ανάλογα με το κόστος εξυπηρέτησης του πελάτη και συνεπώς η τιμή του θα έπρεπε να είναι μικρό μέρος του τιμολογίου με μικρές διακυμάνσεις μεταξύ παρόχων. Αυτό, δηλαδή ή κυριαρχία της "ογκομετρικής" χρέωσης έναντι του παγίου, είναι μια από τις σημαντικότερες στρεβλώσεις στην τιμολόγηση του ρεύματος παγκοσμίως - αποτέλεσμα του στενού κρατικού ελέγχου του κλάδου από τα μέσα του 20ου αιώνα. 

Γιατί το κόστος εξυπηρέτησης του πελάτη δεν είναι το μόνο σταθερό κόστος στον ηλεκτρισμό Στην πραγματικότητα (σε ομαλές συνθήκες) το 70% του κόστους του ρεύματος είναι σταθερό. Θα έπρεπε να τιμολογείται με μια πάγια χρέωση που θα αντιστοιχεί σε ανάλογο ποσοστό της συμμετοχής του σταθερού κόστους στο συνολικό. Η παραδοσιακή επιλογή της χρέωσης ανά κιλοβατώρα κατανάλωσης βολεύει τις εταιρείες ηλεκτρισμού. Γιατί το έσοδο από κάθε πρόσθετη κιλοβατώρα πηγαίνει κατευθείαν στα κέρδη τους. Όχι τυχαία, αυτό βολεύει και τους πολιτικούς γιατί η αναλογική ("ογκομετρική¨) χρέωση είναι αναδιανεμητική σε σχέση με την χρέωση παγίου. Ο ορισμός του κρατικοδίαιτου κορπορατισμού.

Θα πρέπει κάποιος να ενημερώσει λοιπόν τους πολιτικούς μας ότι όχι μόνο η χρέωση ανά κιλοβατώρα είναι στρεβλή μέθοδος τιμολόγησης αλλά και ότι αν επιτευχθούν οι στόχοι τους για παραγωγή από "καθαρή" ενέργεια τότε το σταθερό μέρος τους κόστους του ρεύματος θα ανέβει στο 90%. Το ρεύμα τότε θα κοστολογείται όπως το τηλέφωνο. Μόνο Πάγιο*. Ακόμα χειρότερα, ισχύει και το αντίστροφο. Αν δεν υπάρξει αυξημένη χρέωση παγίου οι στόχοι για καθαρή ενέργεια θα είναι πολύ δυσκολότερο να επιτευχθούν.

Θα ήταν αφελώς αισιόδοξο να απαιτήσουμε από τους πολιτικούς να σκέφτονται με χρονικό ορίζοντα μακρύτερο από τις επόμενες εκλογές. Υπάρχουν όμως ορισμένες ιδέες (memes) που ακόμα και σε βραχύ πολιτικό ορίζοντα είναι νομίζουμε χρήσιμες:

• Το πάγιο στο ρεύμα δεν είναι κακό πράγμα από την πλευρά της οικονομικής αποτελεσματικότητας (δεν είναι ανάγκη να το φωνάζουμε αρκεί να το κατανοήσουμε). 
• Η αγάπη μας για το πάγιο είναι συνεπής και ανάλογη με την αγάπη μας για "καθαρή" ενέργεια.
• Η προσπάθεια να επιβάλλουμε πολιτική παγίου στους παρόχους μειώνει το κίνητρο για καινοτομία. Αυτό είναι πολύ χειρότερο από την υποτιθέμενη σύγχυση που φέρνει στους καταναλωτές (για την αποφυγή της σύγχυσης άλλωστε υπάρχει το allazorevma.gr!)
• Επειδή το πάγιο έχει πράγματι "πολιτικό" πρόβλημα αρνητικής αναδιανομής (γιατί οδηγεί σε υψηλότερη τιμή για τον μικρό καταναλωτή) όταν σχεδιάζουμε επιδοτήσεις δεν επιδοτούμε την κιλοβατώρα αλλά το πάγιο.

Το τελευταίο άλλωστε το έχει προτείνει το allazorevma.gr εδώ και πολύ καιρό. Αν η πρόταση είχε γίνει δεκτή το σημερινό πρόβλημα με τα πάγια θα ήταν μικρότερο. Ένα πράγμα δεν είναι κατανοητό σε μας που δεν είμαστε πολιτικοί. Όταν πάνε στον γιατρό αυτοί οι άνθρωποι δεν παίρνουν μια δεύτερη γνώμη;

* Αυτό είναι βέβαια σχήμα λόγου - υπερβολή. Το "ιδανικό" τιμολόγιο του μέλλοντος (που προϋποθέτει την ύπαρξη έξυπνων μετρητών) θα έχει τρία τμήματα. Ένα πάγιο που θα αντιστοιχεί στο κόστος εξυπηρέτησης του πελάτη, ένα δεύτερο πάγιο με βάση την συμφωνημένη ισχύ (και θα καλύπτει κόστη δικτύου και εφεδρειών - κόστος ασφάλειας τροφοδοσίας) και ένα τρίτο (το μικρότερο) μεταβλητό (δυναμικό) που θα μεταβάλλεται ανά λίγα λεπτά της ώρας και θα καλύπτει το περίφημο οριακό κόστος στην παραγωγή και προμήθεια ρεύματος.

Η Αγορά "Τρολάρει" τα Κυβερνητικά Μέτρα για το Ρεύμα

Με τις χθεσινές ανακοινώσεις των τιμολογίων ρεύματος που θα ισχύσουν από 1η Αυγούστου, φάνηκε ότι τα στελέχη των εμπορικών τμημάτων των Παρόχων έβαλαν όλη τους την φαντασία και την δημιουργικότητα και κατάφεραν να αυξήσουν αντί να μειώσουν τον βαθμό σύγχυσης στα τιμολόγια ρεύματος. Προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν τις δρακόντειες κρατικές παρεμβάσεις και τον αθέμιτο - πιθανότατα πολιτικά υποκινούμενο - ανταγωνισμό από τον Ελέφαντα της αγοράς, την Κρατική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (γνωστή ως ΔΕΗ), σχεδίασαν πραγματικούς "παπάδες" κατά την λαϊκή έκφραση.

Οι Πάροχοι, πέραν του ανταγωνισμού από τον Ελέφαντα,  είχαν συγκεκριμένα προβλήματα να αντιμετωπίσουν:

• Έπρεπε να βρούν τρόπο να ανακοινώσουν τιμές που να προκαλούν σύγχυση ή τουλάχιστον να μην τρομάζουν. Κατέφυγαν έτσι στην αυξημένη χρήση του όπλου που έχουν ήδη χρησιμοποιήσει: Του παγίου. Αυτό τους επιτρέπει να ισχυρίζονται ότι προσφέρουν χαμηλές τιμές ενέργειας υποβαθμίζοντας την επίπτωση του παγίου στην τελική τιμή. Ακόμα και η ΚΕΗ τριπλασίασε το πάγιό της. Γιατί αν δεν το έκανε θα έπρεπε να χρεώσει τιμή πάνω από τα 50 λεπτά. 
• Έπρεπε να βρούν τρόπο να υποκαταστήσουν την δέσμευση του πελάτη η οποία με την  νέες ρυθμίσεις απαγορεύεται. Αυτό το έκαναν με διάφορου τύπου "συνδρομές" ή "εκπτώσεις" οι οποίες όμως επιστρέφονται/αποδίδονται μόνο με την λήξη της σύμβασης.
• Το πιο σημαντικό, έπρεπε να βρούν τρόπο να μειώσουν  τον κίνδυνό τους από την υποχρεωτική με τα νέα μέτρα πρόβλεψη των μελλοντικών τιμών χονδρικής. Έλυσαν το πρόβλημα επαναφέροντας από την "πίσω πόρτα" την ... ρήτρα αναπροσαρμογής με αρνητικό πρόσημο - με την μορφή έκπτωσης. Η πρακτική είναι έξυπνη και λογική αλλά αντιβαίνει κατά την άποψή μας πλήρως στο πνεύμα των πρόσφατων ρυθμίσεων. 

Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, το Υπουργείο από τα τρία αυτά θέματα ενοχλήθηκε από την χρησιμοποίηση των παγίων - δηλαδή το λιγότερο σημαντικό (Η άποψή μας είναι ότι οποιαδήποτε παρέμβαση είναι όχι μόνο μη αναγκαία αλλά και βλαπτική για την αγορά).

Το allazorevma.gr παρακολουθεί τις εξελίξεις και θα προσαρμόσει τον αλγόριθμό του μόλις τα πράγματα οριστικοποιηθούν. Αυτό φαίνεται ότι θα πάρει μερικές ημέρες - δεν είμαστε σε θέση να το εκτιμήσουμε (ίσως υπάρξει τροπολογία της τροπολογίας κλπ.)

Περιττό να λεχθεί ότι το allazorevma.gr, η πρώτη σε ιστορία και δημοφιλία ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ενέργειας, είναι ο μοναδικός μηχανισμός που έχουν οι καταναλωτές για να αντιμετωπίσουν την σύγχυση* που έχει προκληθεί (ή θα προκληθεί στο μέλλον) από τις προβληματικές κρατικές επιλογές και την αντίδραση των Παρόχων.

*Confusion για τους αναγνώστες μας που τα ξέρουν καλύτερα στην Αγγλική

Σε Πόσα Χρόνια θα Μειωθεί το Μερίδιο Αγοράς της ΚΕΗ κάτω από το 50%;

Όπως είναι γνωστό, το μερίδιο αγοράς της  Κρατικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (της γνωστής και ως ΔΕΗ)  στην αγορά ρεύματος έπρεπε να έχει μειωθεί κάτω από το 50% μέχρι την 31/12/2019. Αυτή είναι μια μνημονική υποχρέωση η οποία έχει ενσωματωθεί σε νόμο του Ελληνικού κράτους ο οποίος εξακολουθεί να είναι σε ισχύ. Άλλωστε η Διοίκηση της ΚΕΗ συνεχίζει να αναφέρει την υποχρέωση αυτή στους επενδυτές της ως πηγή πιθανών (πολιτικών, ρυθμιστικών) κινδύνων σε όλες τις οικονομικές της καταστάσεις.

Πόσο είναι το μερίδιο της ΚΕΗ το 2022, τρία χρόνια μετά το χρονικό όριο της υποχρέωσης αυτής; Είναι περίπου 65% σε όγκο πωλήσεων. Η τριμηνιαία έκδοση των στοιχείων του ΔΕΔΔΗΕ για τους μετρητές που εκπροσωπεί κάθε Πάροχος στην ελληνική αγορά και ειδικότερα στην Χαμηλή Τάση* μας δίνει μια εικόνα όχι μόνο της παρούσας κατάστασης αλλά και της ταχύτητας με την οποία η ΚΕΗ προσεγγίζει την νομική της υποχρέωση.

Στον Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται ότι τα τελευταία δύο χρόνια το χρονικό σημείο επίτευξης του στόχου όχι μόνο δεν προσεγγίζεται αλλά απομακρύνεται. Με τα στοιχεία μάλιστα του πιο πρόσφατου τριμήνου, η ΚΕΗ θα χρειαστεί περίπου εξήντα (60) χρόνια για να πετύχει τον στόχο. Στον τρέχοντα αιώνα βέβαια αλλά κάπως αργά - το 2082. Είναι φανερό ότι το άνοιγμα της ελληνικής αγοράς ηλεκτρισμού συναγωνίζεται σε ταχύτητα την κλιματική αλλαγή.

Την κλιματική αλλαγή οι πολιτικοί μας δεν μπορούν να την διαχειριστούν με ένα νόμο και ένα άρθρο. Φαίνεται ότι το ίδιο ισχύει και για το μερίδιο αγοράς της ΚΕΗ στην αγορά ρεύματος.

* Ο αριθμός των μετρητών στην Χαμηλή Τάση δεν είναι ακριβώς ο στόχος της υποχρέωσης αλλά δίνει μια συντηρητική προσέγγισή του αφού όπως φαίνεται στον Πίνακα το μερίδιο της ΚΕΗ σε αριθμό μετρητών είναι κοντά στο 74%

Ουδέν (Σημαντικά) Νεώτερον για το Ρεύμα τον Ιούνιο

Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος με στοιχεία Ιουνίου 2022 που υπολογίζει το allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα, είχε αύξηση σε σχέση με τον δείκτη με στοιχεία  Μάϊου. Ο Δείκτης Τιμών είχε αύξηση από τα 220,82  στα 251,55 ευρώ την μεγαβατώρα.  

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις, στις οποίες το allazorevma.gr  περιλαμβάνει την κρατική επιδότηση των 160 ευρώ την  μεγαβατώρα (για τον Ιούνιο), αυξήθηκαν από -126,75 σε -103,81 ευρώ την μεγαβατώρα - έγιναν δηλαδή λιγότερο πιστωτικές. Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών Ρεύματος για οικιακούς καταναλωτές,  περιλαμβανομένου του ΦΠΑ αυξήθηκε από 335,07 σε 341,12 ευρώ την μεγαβατώρα. Οι τιμές των εναλλακτικών παρόχων κυμάνθηκαν από 305 έως 335 με μέσο όρο τα 317,89 ευρώ την μεγαβατώρα αυξημένο ελαφρά σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (313,20). Συνολικά, σε 12μηνη βάση (7/21-6/22), η μέση τιμή των εναλλακτικών παρόχων αυξήθηκε κατά 243% ενώ ο συνολικός δείκτης ανταγωνιστικών χρεώσεων που περιλαμβάνει και την ΔΕΗ αυξήθηκε κατά 210%. 

Στο πρώτο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΔΕΗ τους τελευταίους 12 μήνες. Στον Δεύτερο Πίνακα παρουσιάζεται συνοπτικά το τι θα πλήρωναν οι καταναλωτές με και χωρίς την επιδότηση από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα. 

Τον Ιούνιο είχαμε αύξηση της χονδρικής τιμής (κατά περίπου 9%) μέρος μόνο της οποίας πέρασε στην λιανική (2% αύξηση). Την διαφορά (αύξηση) την έκανε η μείωση της επιδότησης κατά περίπου 20%. Οι μηνιαίες αυξομειώσεις της  επιδότησης αντανακλούν την δυσκολία στην πρόβλεψη των τιμών της χονδρικής από το κράτος (αυτή η μεταβλητότητα θα μειωθεί με την  νέα μέθοδο τιμολόγησης που θα ισχύσει από 1/8/22). Καλύτερη εικόνα εμφανίζεται αν ληφθεί ο μέσος όρος των πρώτων έξη μηνών της χρονιάς, που διαμορφώνουν μια μέση επιδότηση 43% στις λιανικές τιμές του ρεύματος. Οι τιμές του ρεύματος με την επιδότηση είναι περίπου 24% υψηλότερες από την περίοδο πριν την κρίση (Αύγουστος 2021). Χωρίς την επιδότηση θα ήταν 107% υψηλότερες (διπλάσιες).

Κίνδυνοι της Αγοράς και Πολιτική Αβεβαιότητα

Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στον κίνδυνο - του οποίου η πιθανότητα μπορεί (με την εμπειρία ή την λογική) να υπολογιστεί εκ των προτέρων και την αβεβαιότητα - κατάσταση όπου είναι αδύνατο να γίνει οποιαδήποτε πρόβλεψη. Είναι μια διάκριση που έκανε ο Frank Knight, ο οικονομολόγος από το Σικάγο (πάλι αυτό το Σικάγο!) στις αρχές του περασμένου αιώνα για να εξηγήσει την ύπαρξη επιχειρηματικών κερδών*. Οι κίνδυνοι μπορούν να προβλεφθούν και συνεπώς να ... χετζαριστούν (να αντισταθμισθούν - μέχρι και η ΚΕΗ μας ξέρει να το κάνει). Να τεθούν σε κίνδυνο πιθανά κέρδη για να αποφευχθεί το χειρότερο. Αυτό όμως είναι στην ουσία ασφάλιση και μπορούν να την κάνουν όλοι - ειδικά αν μπορέσουν να συνεννοηθούν ομαδικά. Με αποτέλεσμα όμως κανένας να μην έχει κέρδη. Αντίθετα, θα κερδίσει αυτός που θα είναι ικανότερος ή πιο τυχερός στο να προβλέψει κάτι που είναι αβέβαιο. Κάτι που κανείς άλλος δεν είχε το θάρρος ή την δυνατότητα να προβλέψει. 

Η υπόθεση αυτή του Frank Knight μας βοηθάει να κατανοήσουμε την κατάσταση που ζούμε την παρούσα περίοδο στις αγορές ενέργειας. Είναι προφανές ότι δεν έχει νόημα να μιλάμε για κινδύνους αλλά για αβεβαιότητα. Ακόμα πιο σημαντικό, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι την αβεβαιότητα την προκαλούν οι πολιτικές αποφάσεις. Αν αυτό ισχύει, το λογικό συμπέρασμα είναι ότι κάθε προσπάθεια αντιστάθμισης κινδύνων έχει περιορισμένη επίπτωση στην επίλυση των προβλημάτων. Ο τρόπος της αγοράς - δηλαδή των ελεύθερων συναλλαγών δεν αρκεί. Θα πρέπει ο τρόπος της πολιτικής εξουσίας (που περιλαμβάνει - εκτός από τις δημοκρατικές διαδικασίες - τον εξαναγκασμό και την βία) να ανακαλύψει το σημείο ισορροπίας.

Δεν προκαλούν αβεβαιότητα - δηλαδή επαναστάσεις - οι αγορές; Προκαλούν αλλά με επιπτώσεις κατανεμημένες σε τόσο μικρές δόσεις, ώστε να είναι σχεδόν ανεπαίσθητες. Σχεδόν όλοι έχουμε εμπειρία της επανάστασης στις τηλεπικοινωνίες και τους υπολογιστές στο διάστημα της ενήλικης ζωής μας. Πολλοί κέρδισαν πολλά (και ορισμένοι έχασαν!) από την επανάσταση αυτή. Που έγινε όμως αναίμακτα και ειρηνικά - χωρίς βία και καταναγκασμό.

Αντίθετα η διαδικασία άσκησης πολιτικής εξουσίας δημιουργεί από την φύση της (λιγότερο σε δημοκρατικά και περισσότερο σε αυταρχικά καθεστώτα) συνθήκες ριζικής αβεβαιότητας σε ένταση και δόσεις. Η παρούσα ενεργειακή κρίση, με επίκεντρο την Ευρώπη, έχει τις ρίζες της σε πολιτικές αποφάσεις. Είναι λοιπόν  λογικό να προβλέψει κανείς ότι μόνο όταν αλλάξουν, προσαρμοζόμενες στις μεθόδους της αγοράς η κρίση θα αμβλυνθεί - αφού λυθεί το πολιτικό πρόβλημα.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι μόνο η αφορμή για την αναστάτωση στις αγορές ενέργειας. Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί (με πρωτοπόρο την Γερμανία που παίρνει στο λαιμό της και τους φτωχότερους) εδώ και δεκαετίες με τις αποφάσεις και τις παραλείψεις τους έχουν  υποσκάψει τα θεμέλια της αγοράς ενέργειας. Ενδεικτικά παραδείγματα:

Με πρόσχημα την "κλιματική αλλαγή" εφάρμοσαν την πολιτική επιδότησης των ΑΠΕ που στοίχισε ήδη εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ για να καταστήσει τα ηλεκτρικά συστήματα περισσότερο ευάλωτα. Με μηδαμινή συνεισφορά στην αντιμετώπιση του φαινομένου που υποτίθεται ότι στόχευσαν. Δεδομένου ότι το σύνολο των χωρών της ΕΕ εκπέμπει περίπου το 9% του CO2 στην ατμόσφαιρα στο παγκόσμιο σύνολο (ποσοστό που βαίνει μειούμενο κάθε χρόνο).

Την απαγόρευση της έρευνας για σχιστολιθικό αέριο στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες για λόγους που δεν είναι καν ευκρινείς.

Την εντελώς παράλογη απόφαση για την απόσυρση των πυρηνικών εργοστασίων στην Γερμανία- την ίδια στιγμή που επιδοτούνται τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα για πλουσίους.

Την προώθηση του μύθου ότι οι ανάγκες της Ευρώπης θα μπορέσουν να καλυφθούν από ανανεώσιμες πηγές στο προβλεπτό μέλλον. Η πρόσφατη απόφαση για το πρασίνισμα των πυρηνικών και του φυσικού αερίου αποκάλυψε πλήρως την υποκρισία.

Τις επιδοτήσεις-μπούμερανγκ για εξοικονόμηση ενέργειας (βλέπε το καθ' ημάς "εξοικονομώ") που στην πράξη αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα στην χρήση και το σχετικό κόστος για τον καταναλωτή, αυξάνει την συνολική κατανάλωση ενέργειας.

Τις πραγματικά παράδοξες αποφάσεις για απαγόρευση κατασκευής από το 2030 αυτοκινήτων  με μηχανές εσωτερικής καύσεως και εγκαταστάσεων φυσικού αερίου στα σπίτια. Οι οποίες, αν εφαρμοστούν,  θα προκαλέσουν ατυχήματα στις οικονομίες του μεγέθους μια πραγματικής επανάστασης -  βίαιης και καταστροφικής (γι' αυτό και η πιθανότητα να εφαρμοστούν είναι μικρή).

Οι αγορές βλέπουν και ακούν τους παραλογισμούς αυτούς των πολιτικών και αναρωτούνται αν πραγματικά εννοούν αυτά που δηλώνουν. Γιατί τα νούμερα δεν βγαίνουν. Οι αγορές ξέρουν να αντισταθμίζουν τους κινδύνους αλλά αυτό που υφίστανται δεν είναι κίνδυνος - είναι ριζική αβεβαιότητα. Έτσι λοιπόν το φυσικό αέριο έφθασε να πωλείται στην Ευρώπη σε τιμή δεκαπλάσια από το μακροχρόνιο οριακό κόστος εξόρυξης του. Η διαφορά των 115 ευρώ (130-15) είναι καπέλο πολιτικού κινδύνου (political risk premium - για τους εις Εσπερίαν μαθητεύσαντες). Και δεν "χετζάρεται" με τίποτα!

Το ίδιο μπορεί κανείς να κατανοήσει καλύτερα αν υποθέσει ότι οι αγορές πείθονται ότι οι πολιτικοί (περιλαμβανομένων των Ινδών, των Κινέζων και των Νιγηριανών) πράγματι εννοούν αυτά που λένε. Τι θα συνέβαινε τότε στις τιμές των ορυκτών καυσίμων; Θα κατέρρεαν, γιατί οι παραγωγοί δεν θα ήθελαν να τους μείνουν στο χέρι. 

Δεν θα ήθελα να τελειώσω το κείμενο αυτό αφήνοντας την εντύπωση ότι ισχυρίζομαι ότι οι πολιτικοί είναι ανήθικοι ή ηλίθιοι. Ειδικά στις δημοκρατικές κοινωνίες το πρόβλημα οφείλεται στους κανόνες διαχείρισης της εξουσίας και τα κίνητρα που αυτοί δημιουργούν στους "παίκτες". Ο "συλλογικός ορθολογισμός" είναι δύσκολο να επιτευχθεί (αδύνατο κατά τον Kenneth Arrow).

Ας ελπίσουμε ότι οι πολιτικοί μας θα επιβεβαιώσουν την ρήση του Τσώρτσιλ για την μεγαλύτερη αρετή του πολιτικού σε δημοκρατικό καθεστώς: "να προβλέπει τι θα συμβεί αύριο, την επόμενη βδομάδα, τον επόμενο μήνα, τον επόμενο χρόνο. Και να έχει την ικανότητα να εξηγεί μετά γιατί δεν συνέβη".

Κάθε πρόβλεψη είναι συνεπώς στο αέρα. Ζούμε σε εποχή αβεβαιότητος με πολιτικές αιτίες. Το ευχάριστο είναι ότι ορισμένοι πολιτικοί ήδη έβαλαν στην ατζέντα λύσεις της αγοράς - Φόρος άνθρακα, φορολόγηση άνθρακα στις εισαγωγές, "μέρισμα" άνθρακα. Όλα θα πάνε καλά. Γιατί όπως είπε - ποιος άλλος - πάλι ο Τσώρτσιλ - οι πολιτικοί μας θα το κάνουν όπως οι Αμερικάνοι: "πάντα επιλέγουν το σωστό -  αφού πρώτα εξαντλήσουν όλες τις εναλλακτικές".

* Όταν ο Knight μιλούσε για "κέρδη" εννοούσε αυτό που εμείς ονομάζουμε "ουρανοκατέβατα" ή "μη κανονικά" κέρδη - που οδηγούν σε απόδοση κεφαλαίων σημαντικά υψηλότερη από αυτήν της αγοράς. 

Τα Νέα για το Ρεύμα: Τρία Καλά, ένα Κακό και ένα Άσχημο

Το καλοκαίρι του 2022 είναι περίοδος μεγάλων αλλαγών για τους καταναλωτές ρεύματος. Μετά από ένα σχεδόν χρόνο κρίσης, τα πράγματα βαίνουν προς ομαλοποίηση για το επόμενο 12μηνο. Οι κυβερνήτες μας, ευρισκόμενοι σε πανικό (κατανοητό), δεν τα έκαναν όλα καλά. Το allazorevma.gr, (παρότι αν μας κάνατε πρωθυπουργούς για μια μέρα θα τα κάναμε καλύτερα),  εκτιμά πάντως ότι η ζυγαριά γέρνει προς τη σωστή πλευρά.

Πρώτα τα καλά νέα:

Αυξάνεται η διαφάνεια στις χρεώσεις των τιμολογίων. Η κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής δεν οδηγεί σε μείωση τιμής αλλά διορθώνει - έστω με απότομο και αυταρχικό τρόπο και για επικοινωνιακούς λόγους - ένα σημαντικό πρόβλημα της αγοράς. Είναι πιθανό ότι οι Προμηθευτές θα προσπαθήσουν να θολώσουν πάλι τα νερά αλλά η δυνατότητα να το κάνουν έχει περιοριστεί - δραστικά.

Μειώνεται η μεταβλητότητα των τιμών του ρεύματος. Ο μηχανισμός της επιδότησης των λογαριασμών στο επόμενο 12μηνο είναι έτσι φτιαγμένος ώστε να αντισταθμίζει σε μεγάλο βαθμό τις μεταβολές στις διεθνείς τιμές του φυσικού αερίου. Υπολογίζουμε ότι μια άνοδος της τιμής του αερίου κατά 5 ευρώ οδηγεί σε αύξηση της τιμής του ρεύματος μετά την επιδότηση κατά 1-2 ευρώ περίπου (την μεγαβατώρα). Ας επαναλάβουμε: δεν πρόκειται για μείωση των τιμών αλλά για μείωση της μεταβλητότητας των τιμών.

Ο Λιγνίτης - το εθνικό μας καύσιμο - έχει την δυνατότητα να μειώσει τις τιμές σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας κατά 8-9% - αν η κυβέρνηση του δώσει την ευκαιρία.  Κάθε πρόσθετη μεγαβατώρα που παράγεται με λιγνίτη σήμερα προικοδοτεί το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης με περισσότερα από 100 ευρώ (Το ανάλογο συμβαίνει και με τις ΑΠΕ αλλά αυτές παράγουν όταν μπορούν -  ο λιγνίτης όταν το θέλουμε).  Με την ολοκαίνουργια μονάδα της Πτολεμαΐδας από Σεπτέμβριο ελπίζουμε ότι θα αντιγράψουμε τους Γερμανούς που εδώ και 18 μήνες παράγουν με λιγνιτικά/ανθρακικά εργοστάσια 25% παραπάνω ρεύμα από ότι το 2020 (περίπου το 35% της κατανάλωσης τους - εμείς είμαστε στο 10%).

Το Κακό Νέο: 

Η κυβέρνηση (στον πανικό της - κατανοητό) το παράκανε λιγάκι στην αυστηρότητα και επιβάλει στους Παρόχους να προβλέπουν την τιμή χονδρικής που θα αγοράζουν μετά από δύο μήνες και να δεσμεύουν τις δικές τους τιμές με βάση την πρόβλεψη αυτή. Αυτό θα οδηγήσει σε τιμές υψηλότερες από αυτές που θα υπήρχαν αν δεν υπήρχε η δέσμευση αυτή. Αυτό γιατί οι Πάροχοι θα πρέπει να αυξήσουν το μικτό περιθώριο κέρδους τους για να καλύψουν την πιθανότητα να πέσουν έξω στις προβλέψεις τους. 

Το Άσχημο Νέο:

Η κυβέρνηση αποφάσισε να απαγορεύσει την ποινή λόγω πρόωρης αποχώρησης στις συμβάσεις προμήθειας. Αυτό εκ πρώτης όψεως φαίνεται ωραίο και δίκαιο. Σε δεύτερη σκέψη όμως είναι πολύ πιθανό να στραφεί εις βάρος των καταναλωτών γιατί μηδενίζει την δυνατότητα των Παρόχων να διαφοροποιήσουν τις προσφορές τους και αυξάνει το κόστος πρόσκτησης πελατών (ειδικά των εναλλακτικών που ενδιαφέρονται να πάρουν νέους πελάτες σε αντίθεση με την ΚΕΗ - την γνωστή ΔΕΗ- που τους έχει ήδη δικούς της).

Πόσο θα πληρώνουμε λοιπόν το ρεύμα από την 1η Αυγούστου; Το allazorevma.gr έχει κάνει τις εκτιμήσεις του για τελικές τιμές (περιλαμβανομένου ΦΠΑ) από 26 έως 29 λεπτά την κιλοβατώρα με την επιδότηση για τον Αύγουστο, αλλά ο καιρός έφθασε. Την  επόμενη Κυριακή 10 Ιουλίου οι Πάροχοι πρέπει να δημοσιεύσουν τους νέους τους τιμοκατάλογους. Από Δευτέρα 11 Ιουλίου όλοι στο allazorevma.gr να δούμε τι μας περιμένει!

Πόσο θα Στοιχίζει το Ρεύμα από 1η Αυγούστου; Η εκτίμηση του allazorevma.gr

Σύμφωνα με το κυβερνητικό πλάνο, οι Πάροχοι ρεύματος θα πρέπει μέχρι τις 10 Ιουλίου να παρουσιάσουν στους καταναλωτές τα τιμολόγια τους που θα ισχύσουν για τις καταναλώσεις μετά από την 1η Αυγούστου και για τους επόμενους 11 μήνες. Στα τιμολόγια αυτά θα απαγορεύεται "δια ροπάλου" να γραφτούν οι λέξεις "ρήτρα αναπροσαρμογής". Ο Μανωλιός θα αλλάξει ρούχα και θα κρυφτεί μέσα στην χρέωση ενέργειας (και το πάγιο). Τι μας περιμένει λοιπόν; Τι νούμερα θα δούμε στον λογαριασμό μας - εκεί περίπου τον Σεπτέμβριο όταν έρθουν οι λογαριασμοί για τις καταναλώσεις του Αυγούστου;

Δεν θα συνέβαινε τίποτε συνταρακτικό αν η κυβέρνηση δεν υπερέβαλε στις απαιτήσεις που επέβαλε στους προμηθευτές - ιδιαίτερα το "κλείδωμα" της τιμής για διάστημα δυο επόμενων μηνών. Εξηγούμε: 

Υπολογίζουμε ότι η ελάχιστη τιμή που θα βλέπαμε υπό κανονικές συνθήκες (οι οικιακοί καταναλωτές) θα ήταν περίπου στα 42 λεπτά την κιλοβατώρα (Τελική τιμή συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ). Η επιδότηση από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης θα ήταν του ύψους των 16 λεπτών την κιλοβατώρα. Η τιμή συνεπώς που θα πληρώναμε θα ήταν κοντά στα 26 λεπτά την κιλοβατώρα. Μπορεί τα νούμερα αυτά να φαίνονται τρομακτικά αλλά στην πράξη δεν διαφέρουν πολύ από τον μέσο όρο των τελευταίων 3 μηνών (Απρίλιο - Μάιο) που ήταν 41,7 και 22,2 λεπτά αντίστοιχα.

Το ζήτημα είναι ότι οι τιμές αυτές αφορούν τον "ιδανικό" Προμηθευτή. Αυτόν που με μικτό περιθώριο του 5% μπορεί και καλύψει κατ' ελάχιστο : α) τα λειτουργικά του έξοδα β) τον κίνδυνο που του δημιουργεί η ανάγκη να προβλέψει την χονδρική τιμή μετά από 2 μήνες γ) τις ζημίες από οφειλέτες που δεν θα τον πληρώσουν ποτέ. Η πιθανότητα να υπάρχει τέτοιος ιδανικός Προμηθευτής είναι - από όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε- μηδενική. 

Οπότε ποια είναι η εκτίμηση μας για τις τιμές που θα δούμε το επόμενο 11μηνο; Κατά την άποψή μας - εκτός από τις τιμές στις διεθνείς αγορές που δεν είμαστε σε θέση να προβλέψουμε*- μεγάλο ρόλο θα παίξουν:

• Το μικτό περιθώριο που θα είναι επαρκές για να μην έχουν οι Πάροχοι ζημιές. Αν υποθέσουμε ότι το περιθώριο αυτό είναι 15% τότε η τιμή θα φθάσει τα 46 λεπτά και μετά την  επιδότηση στα 28 λεπτά.
• Η επιτυχία (ή αποτυχία) της ΚΕΗ να βάλει μπροστά τα λιγνιτικά αυξάνοντας την συμμετοχή τους στο σύστημα εις βάρος των σταθμών φυσικού αερίου (το 12-40% να αντιστραφεί σε 32-20%). Στην περίπτωση επιτυχίας, η τελική τιμή μετά την επιδότηση μπορεί να πέσει σε ποσοστό 9-10% (περίπου στα 24 λεπτά).

Το ποσοστό επιδότησης με βάση το μοντέλο του allazorevma.gr κυμαίνεται γύρω στο 38% (όσο ακριβώς ήταν ο μέσος όρος στο διάστημα  9/21- 5/22) και η αύξηση στα οικιακά τιμολόγια (με την επιδότηση) σε σχέση με  τον Αύγουστο του '21 (τελευταίας μήνας χωρίς επιδότηση) είναι περίπου 27%.

Με βάση την παραπάνω ανάλυση περιμένουμε η ΚΕΗ να ανακοινώσει ονομαστική τιμή στα τιμολόγιά της υψηλότερη από 47 λεπτά την κιλοβατώρα (περιλαμβάνεται ΦΠΑ) που αντιστοιχεί (με υπόθεση ΤΕΜ στα 260 ευρώ/MWh) σε μικτό περιθώριο στο δικό μας μοντέλο της τάξεως του 18% (Αναφερόμαστε πάντα σε μια τελική μέση τιμή που περιλαμβάνει τα πάγια και κάθε είδους χρεώσεις/πιστώσεις). Οτιδήποτε χαμηλότερο αποτελεί κατά την γνώμη μας ισχυρή ένδειξη πρόθεσης για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης. 

Συνοπτικά. Με το που λαμβάνουμε τον λογαριασμό μας από Σεπτέμβριο, πρώτα παίρνουμε βαθιά ανάσα και καθόμαστε κάπου αναπαυτικά. Μετά με ψυχραιμία και ενώ εκπνέουμε σιγά σιγά αρχίζουμε το διάβασμα. Αγνοούμε το νούμερο που αρχίζει από 4 και επικεντρώνουμε την προσοχή σε αυτό που αρχίζει από 2 (ίσως χρειαστεί για το δεύτερο να κάνουμε μια διαίρεση). Αμέσως μετά, για να είμαστε σίγουροι που βρισκόμαστε, κάνουμε μια βόλτα στο allazorevma.gr. 

* Οι πρoβλέψεις μας έγιναν με ΤΕΜ στα 260 ευρώ την MWh που είναι ίσως αισιόδοξα χαμηλή. Ο μηχανισμός της επιδότησης όμως είναι τέτοιος που οι μεταβολές στην ΤΕΜ δεν επηρεάζουν σημαντικά την τιμή μετά την επιδότηση.