"Eξυπνοι" Μετρητές: H Θηριώδης Αστοχία του ΔΕΔΔΗΕ

Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να χαρακτηρισθεί η αποτυχία του Διαχειριστή Δικτύου Διανομής σχετικά με τους έξυπνους μετρητές με ένα μετριοπαθή όρο. Ο γράφων επέλεξε ως καταλληλότερο το "Θηριώδης". Η αποτυχία είναι πιθανότατα η μεγαλύτερη στην ιστορία του συγκρινόμενη ίσως μόνο με την 15χρονη προσπάθεια να εκσυγχρονίσει το πληροφοριακό σύστημα πελατών του (1981-1996, όταν ήταν ακόμα μέρος της ΚΕΗ - γνωστής ως ΔΕΗ). Έχει όμως και πολύ πιο σημαντική αρνητική επίπτωση. Έφερε την χώρα ουραγό μεταξύ των χωρών μελών της ΕΕ στην  εγκατάσταση των μετρητών - ακόμα και σε σύγκριση με αυτές που ενσυνείδητα έχουν βάλει μετριοπαθείς στόχους όπως η Γερμανία.

Ακόμα και μια ορθή σκέψη, να αξιολογήσουν τεχνικά πολλές προτάσεις και να προμηθεύονται από τους επιτυχόντες σε τμηματικούς διαγωνισμούς στην διάρκεια του έργου, κατέληξε να διακωμωδηθεί με την απόρριψη* ενός από τους διεθνώς αναγνωρισμένους προμηθευτές. Μειώνοντας τον αριθμό των ικανών υποψηφίων που θα συμμετέχουν στους τμηματικούς διαγωνισμούς. Ο ΔΕΔΔΗΕ κατάφερε το αδιανόητο - να πυροβολήσει το πόδι του.

Η άποψη του γράφοντος είναι ότι η αποτυχία είναι τόσο μεγάλη ώστε να δικαιολογεί οικειοθελείς παραιτήσεις ή ακόμα και αποπομπή υψηλά ισταμένων στελεχών. Κατανοεί κανείς ότι η ευθύνη είναι διεσπαρμένη (σε μια προσπάθεια 14 ετών πολλοί αρμόδιοι έχουν ήδη αφυπηρετήσει...) και ότι το αποτέλεσμα επηρεάστηκε από πολιτικές επιρροές (ή στην καλύτερη περίπτωση γραφειοκρατική αδράνεια) που ίσως αφορούν περισσότερες από μια κυβερνήσεις. Καμία υπόνοια για διαφθορά. Η απαίτηση για παραιτήσεις στηρίζεται στο ότι τα στελέχη σιώπησαν ενώ γνώριζαν ότι η διαδικασία οδηγείται σε αποτυχία. Αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο. Έτσι λειτουργούσε πάντα ο ΔΕΔΔΗΕ (που πάντα πετυχαίνει το σωστό αφού εξαντλήσει όλους τους εναλλακτικούς τρόπους αποτυχίας**). Απλώς το μέγεθος της αποτυχίας είναι στη  συγκεκριμένη περίπτωση τεράστιο.

Δεν είναι ευχάριστο για τον γράφοντα να απαιτεί ατιμωτικές παραιτήσεις - εκτός των άλλων γιατί μπορεί να φανταστεί τον εαυτό του στην θέση των αρμόδιων στελεχών. Αυτό δεν ισχύει για τον πολιτικά διορισμένο Διευθύνοντα Σύμβουλο ο οποίος πρέπει να πέσει ηρωικά στο σπαθί του - τώρα. Θα προσφέρει έτσι καλή υπηρεσία στον ΔΕΔΔΗΕ αλλά και στην χώρα γενικότερα.

Βεβαίως το πρόβλημα δεν θα λυθεί με τις παραιτήσεις στελεχών του ΔΕΔΔΗΕ. Η διαδικασία που έχει επιλεγεί είναι λάθος από το ξεκίνημά της και ο γράφων έχει εκφράσει την άποψη εδώ και χρόνια (ακόμα και επισήμως απαντώντας σε διαβούλευση της ΡΑΑΕΥ πρώην ΡΑΕ) ότι το έργο πρέπει να ξεκινήσει από το μηδέν. Υπάρχει κάποιος γενναίος που θα λύσει τον Γόρδιο Δεσμό;

* Νομότυπη απόρριψη - αλλά αυτό δεν μειώνει καθόλου το μέγεθος της ευθύνης των στελεχών του ΔΕΔΔΗΕ

** Παράφραση θρυλούμενου αποφθέγματος του Τσόρτσιλ όταν τον εκνεύριζαν οι Αμερικανοί σύμμαχοί του

Τι να Κάνουμε;* (Για το Ρεύμα)

Η Πολιτική Ηγεσία της χώρας βρίσκεται σε βαθιά σκέψη για το πως θα διαχειριστεί ένα βασικό θέμα της καθημερινότητας των Ελλήνων - το ρεύμα. Σε συνεργασία με τις επιχειρήσεις του κλάδου και με απουσία των καταναλωτών. Οι οποίοι  - όπως λένε με κρύο χιούμορ οι αγγλοσάξονες - δεν είναι στο τραπέζι των συζητήσεων αλλά στο μενού. Το θεμελιώδες πρόβλημα που έχει να λύσει είναι ότι η απόφαση για το Net Zero θα οδηγήσει σε αύξηση της τιμής του ρεύματος σε ύψη που δεν μπορούν να υπολογιστούν με ακρίβεια - υπάρχει όμως η πιθανότητα να είναι δυσθεώρητα. Ήδη τα τελευταία δυο χρόνια η τιμή για τον μέσο καταναλωτή έχει αυξηθεί κατά 40% παρά τις γενναιόδωρες επιδοτήσεις.

Με σκοπό (όχι εντελώς ανιδιοτελή) να βοηθήσουμε το κράτος να πάρει τις αποφάσεις του, συνοψίζουμε παρακάτω ορισμένες προτάσεις (τις οποίες ο γράφων έχει  διατυπώσει εδώ και χρόνια) που θεωρούμε ότι είναι πιθανόν να βοηθήσουν άμεσα ή έμμεσα να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα (με δεδομένους τους περιορισμούς που θέτει ο στόχος του Net Zero). 

Ναι, θα χρειαστεί να συνεχιστεί η επιδότηση στο ρεύμα και στο μέλλον. Αλλά με σταθερό ποσό (πάγιο) ίσο για όλους ανεξαιρέτως τους (οικιακούς τουλάχιστον) καταναλωτές. Αυτό σημαίνει κατάργηση εισοδηματικών κριτηρίων δηλαδή κατάργηση μεταξύ άλλων και των ΚΟΤ (τα εισοδηματικά κριτήρια ειδικά για την Ελλάδα είναι γνωστό ότι είναι εντελώς αναξιόπιστα). Η επιδότηση θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό. Σε επόμενη φάση μέσω ενός γενικευμένου φόρου άνθρακα το έσοδα του οποίου θα διανέμονται ως μέρισμα στους καταναλωτές. 

Η επιδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό θα σημάνει και την κατάργηση του "προσωρινού" μηχανισμού στην χονδρική αγορά. Πρακτική που δεν πρέπει να επαναληφθεί στο μέλλον - ακόμα και αν χρειαστεί ο Υπουργός να πάρει όρκο γι' αυτό (ενθυμούμενος ότι η ρήση του Βίσμαρκ " Τρείς καθηγητές κατεστράφη η Πατρίδα" περιλαμβάνει και τους επίτιμους).

Το κράτος θα χρειαστεί να επέμβει για να βελτιώσει του ανταγωνισμό στην αγορά ρεύματος. Αυτό σημαίνει κοστολογικός έλεγχος και θέση ελάχιστου ορίου τιμής για την κρατική Επιχείρηση ηλεκτρισμού (γνωστή ως ΔΕΗ) μέχρι το μερίδιο της στην αγορά να πέσει κάτω από το 35% (μετρούμενο σε μετρητές στην Χαμηλή Τάση). Ο στόχος που θα τεθεί από την Πολιτική Ηγεσία είναι μια λιανική αγορά με HH Index 0,2 μέσα στο επόμενα 3 χρόνια (στην απίθανη περίπτωση που ο Υπουργός δεν ξέρει τι είναι ο HH Index, κάποιος από την Επιτροπή Ανταγωνισμού ή την ΡΑΑΕΥ θα βρεθεί σίγουρα να του το εξηγήσει)

Το πρόβλημα των καταναλωτών που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να πληρώσουν (και το οποίο στο πρόσφατο παρελθόν έχει φέρει την αγορά ηλεκτρισμού σε επίπεδο χώρας του τρίτου κόσμου) μπορεί να αντιμετωπισθεί με την  μεταφορά των δυστροπούντων στον ΠΚΥ όπως και σήμερα με την προϋπόθεση ότι θα τους δίνεται επιλογή να διακοπεί το ρεύμα τους αν δεν πληρώνουν ή να εγκατασταθεί μετρητής προπληρωμής. Το κράτος θα πρέπει να κάνει σαφές στους Παρόχους ότι πέραν αυτής της ενέργειας δεν το αφορούν ούτε οι ανείσπρακτες οφειλές ούτε ο "Ενεργειακός τουρισμός". 

Η πρόταση για μετρητές προπληρωμής θα μπορούσε να αποτελέσει και την  αφορμή για την  απαγκίστρωση της διαβόητης διαδικασίας για την εγκατάσταση των έξυπνων μετρητών. Η διαδικασία μέσω του ΔΕΔΔΗΕ πρέπει να σταματήσει αμέσως και να ανατεθεί σε ένα νέο οργανισμό ελεγχόμενο από τους Παρόχους ο οποίος θα θέσει τις προδιαγραφές των μετρητών και θα διοργανώνει (περιοδικούς μαζικούς) διαγωνισμούς με βάση τα αιτήματα των Παρόχων στον βαθμό που τους χρησιμοποιούν στο  αρχικό στάδιο ως μετρητές προπληρωμής ή για την ενεργοποίηση ζωνικών τιμολογίων. Αυτές οι δύο λειτουργίες θα μπορούσαν να είναι διαθέσιμες σε χρονικό διάστημα μηνών. 

Σχετικά με τα τιμολόγια και τις συμβάσεις προμήθειας. Προτείνεται το Κράτος να μην κάνει απολύτως τίποτα (ούτε σχετικά με τις ρήτρες ούτε με τα είδη τιμολογίων ούτε τους πρότυπους λογαριασμούς - απολύτως τίποτα). Η πράξη έχει αποδείξει ότι το Κράτος υποτιμά την νοημοσύνη των Ελλήνων καταναλωτών. Όλες οι προσπάθειες του μέχρι τώρα επιδείνωσαν το πρόβλημα της σύγχυσης στην αγορά αντί να το αντιμετωπίσουν. Ο καταναλωτής ρεύματος έχει αλλάξει πολύ τα τελευταία χρόνια και γίνεται ακόμα καλύτερος όσο περνάει ο χρόνος. Με την βοήθεια της ίδιας της αγοράς - μεταξύ άλλων του πιο αξιόπιστου αντικειμενικού και ανεξάρτητου εργαλείου σύγκρισης τιμών - του allazorevma.gr.

Αν η Πολιτική Ηγεσία θέλει πραγματικά να μειώσει την σύγχυση στην αγορά προτείνουμε ως στόχο την Κατάργηση του Κώδικα Προμήθειας (ή την σμίκρυνσή του σε 3 σελίδες Α4 -  fonts times roman 11, double spaced).

Οι προτάσεις που παρουσιάστηκαν εδώ έχουν αιτιολογηθεί εκτενέστερα σε προηγούμενα σημειώματα του γράφοντος. Η συνοπτική παρουσίαση στο παρόν έγινε (πέραν του ότι ο γράφων πρέπει να υπενθυμίσει ότι "εγώ σας τα έλεγα") για να αξιοποιηθεί καλύτερα ο περιορισμένος χρόνος του πολυάσχολου αναγνώστη - σχεδιαστή πολιτικής. Άλλωστε, αν κάποιος ενδιαφερθεί για περισσότερη ανάλυση, εδώ είμαστε. 

*Εμπνευσμένο από τον τίτλο του περίφημου κειμένου του Β.Ι. Λένιν: что делать (1902) ώστε να προκαλέσει το ενδιαφέρον των σημερινών σχεδιαστών πολιτικής που ίσως νοσταλγήσουν τα νιάτα τους.

Στασιμότητα στην Αγορά - Μικροαλλαγές στην Ιεραρχία των Παρόχων

Η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων κλπ. (ΡΑΑΕΥ) δημοσίευσε με μεγάλη καθυστέρηση (πιθανόν λόγω θερινής ραστώνης) τις αναφορές της για την λιανική αφορά ηλεκτρισμού μέχρι τον Ιούλιο του 2023. Το allazorevma.gr επεξεργάστηκε τα στοιχεία σχετικά με τον αριθμό μετρητών που εκπροσωπεί κάθε Πάροχος στην Χαμηλή Τάση και τα παρουσιάζει στον παρακάτω Πίνακα, όπου φαίνεται η εξέλιξη στα μερίδια αγοράς στο εξάμηνο από 31/1/23 έως 31/7/23. Οι παρατηρήσεις μας:

Η δεσπόζουσα θέση της Κρατικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (γνωστής ως ΔΕΗ), με το 73% των μετρητών, παραμένει τόσο μεγάλη και τόσο σταθερή, που κάνει την χρήση του όρου "αγορά" να μοιάζει με νοσηρό ανέκδοτο. Είναι χαρακτηριστικό ότι το μερίδιο της ΚΕΗ διατηρήθηκε υψηλά παρά το ότι απείχε πολύ από το να είναι η φθηνότερη επιλογή για τους καταναλωτές. Από τις αρχές του 2021 έως σήμερα ο ρυθμός απώλειας πελατών της ΚΕΗ έχει πέσει δραματικά - από 100.000 το τρίμηνο σε 4.700 το εξάμηνο.

Οι Πάροχοι που είχαν έντονη δραστηριότητα στο εξάμηνο ήταν οι δύο εταιρείες φυσικού αερίου, με προεξάρχουσα την Ζενίθ που συνεχίζει να είναι πρωτοπόρος στον αριθμό νέων πελατών, με το Φυσικό Αέριο να ακολουθεί ασθμαίνοντας. Ακολουθεί με θετικό πρόσημο στη  πρόσκτηση πελατών η NRG και χαμηλότερα η Elpedison και ο Ήρων. Με τις επιδόσεις αυτές άλλαξε και η σειρά στην Ιεραρχία των Παρόχων. Η Ζενίθ έκανε το "Sorpasso" (προσπέρασμα)  και πέρασε πάνω από τον Ήρωνα. Εντυπωσιακή σταθερότητα του Παρόχου Καθολικής Υπηρεσίας - που έπεσε όμως στη  ιεραρχία και είναι τώρα ο 6ος μεγαλύτερος εναλλακτικός Πάροχος

Οι υπόλοιποι Πάροχοι είχαν μείωση του αριθμού των πελατών τους στο εξάμηνο. Η έξοδος των ΕΛΤΑ είναι εμφανής και αναμενόμενη αλλά εντυπωσιάζει η αδράνεια της Protergia και της θυγατρικής της Watt & Volt. Αυτό υποδεικνύει ότι η Μυτιληναίος εκτιμά ότι είναι φθηνότερη η εξαγορά πελατολογίου από την οργανική του ανάπτυξη. Αν αυτή η υπόθεση είναι σωστή, θα πρέπει να αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω ο βαθμός συγκέντρωσης στην αγορά. Πιθανόν ως αποτέλεσμα της αδυναμίας των μικρών Παρόχων να αντιμετωπίσουν τα τεράστιο κόστος πρόσκτησης που επιβάλει στην πράξη η δεσπόζουσα επιχείρηση - η ΚΕΗ. Αυτή η υπόθεση όμως δεν μπορεί να αξιολογηθεί μέχρι να τελειώσει η έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού για την λιανική ηλεκτρισμού που έχει ξεκινήσει από τον Νοέμβριο του 2021 και (ελπίζει κανείς) ότι έχει στο διάστημα που πέρασε ωριμάσει (χωρίς να σαπίσει)...

Τρείς Αλήθειες για το Ρεύμα - από το allazorevma.gr

"Πολλά ήταν τα ψέματα που είπαμε ως εδώ, ας πούμε και μια αλήθεια κι ας πέσει στο γιαλό", τραγουδούσε ο Νιόνιος στο "Σημαία από Νάιλον". Εμπνεόμενοι από ανάλογα αγωνιστικά και ανιδιοτελή αισθήματα φιλαλήθειας παραθέτουμε όχι μια αλλά τρείς αλήθειες για το, πεζό μεν, αλλά σημαντικό θέμα που αφορά τον οικογενειακό προϋπολογισμό πολλών Ελλήνων: Το ρεύμα.

Αλήθεια πρώτη. Η τιμή του ρεύματος έχει αυξηθεί κατά περίπου 40% για τον μέσο καταναλωτή σε σχέση με την περίοδο πριν την κρίση - δηλαδή τον Σεπτέμβριο του 2021. Παρ' όλες τις επιδοτήσεις που ήταν από τις πιο γενναιόδωρες στην Ευρώπη. Η αύξηση αυτή είναι πολύ μεγαλύτερη από τον πληθωρισμό και ακόμα μεγαλύτερη από την αύξηση στο εισόδημα των καταναλωτών.

Αλήθεια δεύτερη: Η τιμή του ρεύματος θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο στο μέλλον και μάλιστα περισσότερο για τους μικρούς καταναλωτές από ότι για τους μεγαλύτερους. Αυτό γιατί θα αυξηθούν οι χρεώσεις (και ιδιαίτερα το πάγιο μέρος τους) στο ρυθμιζόμενο σκέλος των τιμολογίων. Δηλαδή σ' αυτό που δεν υπάρχει ανταγωνισμός. Αυτό είναι ήδη πραγματικότητα. Από τον Μάιο του '23 η αύξηση στα ρυθμιζόμενα (χρέωση Δικτύων) έχει αυξήσει την τελική τιμή του ρεύματος (για τον μέσο καταναλωτή) κατά περίπου 7%. Στο άμεσο μέλλον αναμένεται νέα αύξηση στα ρυθμιζόμενα (χρέωση Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας) με αποτέλεσμα την επί πλέον αύξηση κατά 5% της τελικής τιμής του ρεύματος.

Αλήθεια τρίτη. Εδώ και περίπου ένα χρόνο η Κρατική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (γνωστή ως ΔΕΗ), ανταποκρινομένη όπως φαίνεται στα συμφέροντα του ενός εκ των δύο Αφεντάδων της, των ιδιωτών μετόχων (και με την ανοχή του άλλου Αφέντη που είναι το κράτος), συμπεριφέρεται περίπου σαν μια ιδιωτική κερδοσκοπική επιχείρηση. Προσπαθεί πλέον να εισπράξει τους λογαριασμούς της και τιμολογεί με βάση το κόστος της. Στοχεύοντας σε κέρδη, υπονομεύει το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα που ήταν μέχρι τώρα η ανοχή στους κακοπληρωτές και η κατάχρηση τη δεσπόζουσας θέσης της στην αγορά με την πώληση σε τιμές κάτω του κόστους.

Υπάρχουν περισσότερες "αλήθειες" στην αγορά του ρεύματος. Πληροφορίες που είτε δεν εμφανίζονται καθόλου στα ΜΜΕ (ακόμα και τα Κοινωνικά δίκτυα) είτε υποβαθμίζονται - στην καλύτερη περίπτωση λόγω άγνοιας. Εκτιμούμε ότι οι τρείς που προαναφέρθηκαν είναι οι σημαντικότερες που θα πρέπει να ξέρουν οι καταναλωτές αυτή την στιγμή. Οι οποίοι είναι και οι τελικοί κριτές για το αν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Το allazorevma.gr, ανεξάρτητο, αντικειμενικό, αξιόπιστο, είναι πάντα στη διάθεσή τους. 

Ο Δείκτης Τιμών και το Μερίδιο της ΚΕΗ Αυξήθηκαν Μαζί τον Αύγουστο!

Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος με στοιχεία Αυγούστου 2023 που υπολογίζει το allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα, εμφάνισε ελαφρά αύξηση σε σχέση με τον δείκτη με στοιχεία Ιουλίου 2023. Ο Δείκτης Τιμών από 230,12 ανέβηκε στα 232,89 ευρώ την μεγαβατώρα.  

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις, στις οποίες το allazorevma.gr  περιλαμβάνει την κρατική επιδότηση των 10 ευρώ την  μεγαβατώρα (για τον Αύγουστο), αυξήθηκαν στα 75,78 ευρώ την μεγαβατώρα (λόγω της μείωσης της επιδότησης)

Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών Ρεύματος για οικιακούς καταναλωτές,  περιλαμβανομένου του ΦΠΑ συνέχισε την πτωτική του τάση και μειώθηκε από 146,31 σε 143,93 ευρώ την μεγαβατώρα. Οι τιμές των εναλλακτικών παρόχων κυμάνθηκαν από 91,20 έως 154,15 με μέσο όρο τα 107,91 ευρώ την μεγαβατώρα μειωμένο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (112,74) Συνολικά, σε 12μηνη βάση (8/22-8/23), η μέση τιμή των εναλλακτικών παρόχων (πριν τις επιδοτήσεις) μειώθηκε κατά 80,69% ενώ ο συνολικός δείκτης ανταγωνιστικών χρεώσεων που περιλαμβάνει και την ΔΕΗ μειώθηκε κατά 72,80%. 

Στο πρώτο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΚΕΗ (γνωστής ως ΔΕΗ) τους τελευταίους 12 μήνες. Στον Δεύτερο Πίνακα παρουσιάζεται συνοπτικά το τι θα πλήρωναν οι καταναλωτές με και χωρίς την επιδότηση από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα. 

Τον Αύγουστο η χονδρική τιμή είχε μικρή πτώση (-4,49%) σε σχέση με τον Ιούλιο. Παρ' όλ' αυτά, ο Δείκτης Τιμών Λιανικής είχε ελαφριά αύξηση +1,2%%. παρόλο που μειώθηκε η μέση τιμή των ανταγωνιστικών τιμών από την πλευρά των εναλλακτικών παρόχων (-4,28% ). Η αύξηση του Δείκτη οφείλεται στην χαμηλότερη επιδότηση αλλά κυρίως στο ότι η ΚΕΗ (γνωστή ως ΔΕΗ) δεν πέρασε την μείωση της χονδρικής στις τιμές λιανικής της και συγχρόνως (και πιο σημαντικό) πέτυχε αύξηση του μεριδίου αγοράς της τον Αύγουστο. (στην Χαμηλή Τάση από 64,42% τον Ιούλιο σε 65,75% τον Αύγουστο). Η ΚΕΗ επωφελείται από την αδράνεια των καταναλωτών επιτυγχάνοντας το παράδοξο: Αυξάνει το μερίδιο αγοράς της όντας ο ακριβότερος Πάροχος στην αγορά.

Η ΚΕΗ Αμείβει με Μετοχές τα Στελέχη Της; Αλήθεια;

Η Κρατική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (γνωστή ως ΔΕΗ) υλοποιεί πρόγραμμα διανομής δωρεάν  μετοχών σε περισσότερα από 100 ανώτερα στελέχη της. Με το τρόπο αυτό διαστρεβλώνει τις βασικές αρχές του καπιταλισμού υπονομεύοντας την νομιμοποίηση του στην ελληνική κοινωνία - η οποία είναι ήδη σε χαμηλό επίπεδο. Το σύστημα αμοιβών των στελεχών της ΚΕΗ πρέπει να καταργηθεί άμεσα και να ανασχεδιαστεί εκ βάθρων με την βοήθεια ανεξάρτητων ειδικών. Εξηγούμε:

Κατ' αρχήν, ως αναμενόμενο εκ των προτέρων αποτέλεσμα της μετοχικής σύνθεσης της εταιρείας και μόνο, παραβιάζεται μια θεμελιώδης αρχή που δεν προϋποθέτει καν καπιταλιστικούς θεσμούς. Η αρχή της αμοιβής έναντι ευθύνης. Μπορεί κάποιος να ισχυρισθεί σοβαρά ότι η Διοίκηση της ΚΕΗ έχει την ευθύνη για τις βασικές επιχειρηματικές αποφάσεις και τα αποτελέσματα που πηγάζουν από αυτές; Δεν είναι εμφανές ότι η πολιτικά διορισμένη Διοίκηση της ΚΕΗ εφαρμόζει κατά γράμμα τις οδηγίες της (εκάστοτε) κυβέρνησης; 

Μια πιθανή αντίρρηση θα ήταν ότι ακόμα και εάν ίσχυε το παραπάνω, η Διοίκηση και τα στελέχη θα πρέπει να αμειφθούν - τουλάχιστον για την υπακοή τους. ΄Η ακόμα καλύτερα για την επίτευξη "κοινωνικών στόχων". Αυτό θα έπρεπε να το αποδεχθούν οι ιδιώτες μέτοχοι, οι οποίοι όμως ενεργώντας ορθολογικά δεν θα δεχόντουσαν πιθανότατα την αμοιβή για την επίτευξη τέτοιου είδους στόχων μέσω διανομής δωρεάν μετοχών. Και θα προσπαθούσαν να ελαχιστοποιήσουν κάθε άλλου είδους αμοιβή που θα μείωνε χωρίς λόγο την απόδοση της μετοχής τους.

Η διανομή μετοχών στα στελέχη είναι μια θυσία των μετόχων. Ελπίζουν ότι θυσιάζοντας ένα μέρος της περιουσίας τους τώρα αυτή θα αυξηθεί σε ποσοστό πολύ μεγαλύτερο στο μέλλον. Στην συγκεκριμένη περίπτωση βέβαια, όπως προαναφέρθηκε, η μελλοντική αξία εξαρτάται περισσότερο από το κράτος παρά από τα στελέχη. Αλλά ας υποθέσουμε ότι η ΚΕΗ δεν είναι υπηρέτης δύο Αφεντάδων αλλά ενός - των ιδιωτών μετόχων της.

Στην περίπτωση αυτή, πριν δώσουν δωρεάν μέρος της περιουσίας τους οι μέτοχοι κατανοούν ότι το κάνουν για να δημιουργήσουν τα κατάλληλα κίνητρα στα στελέχη που θα αναλάβουν τον κίνδυνο να πάρουν τις σημαντικές - στρατηγικές αποφάσεις. Να τα καταστήσουν σε ένα βαθμό  "υπολειμματικούς απαιτητές" (residual claimants) όπως είναι και οι ίδιοι. Είναι εντελώς απίθανο ο αριθμός των στελεχών αυτών να είναι 150*. Είναι ένας - ο Διευθύνων Σύμβουλος (και πιθανόν 2-3 σημαντικοί συνεργάτες του). Αυτός θα είναι υπεύθυνος για να επιλέξει και να καθοδηγήσει τα υπόλοιπα 150 εξειδικευμένα στελέχη τα οποία θα αμείβονται όχι με μετοχές αλλά κρίνοντας την συνεισφορά τους στα αποτελέσματα μέσω της κατάλληλης συμπεριφοράς τους**. Ο Διευθύνων Σύμβουλος αμείβεται για το μέλλον και τα εξειδικευμένα στελέχη για το παρελθόν. Η αμοιβή των δεύτερων έχει στόχο να μείνουν (οι καλύτεροι από αυτούς) πιστοί στην εταιρεία, πράγμα που η επιχείρηση επιτυγχάνει κρατώντας τις αμοιβές τους (με την βοήθεια και των ετήσιων μπόνους) σε επίπεδα ανταγωνιστικά στην αγορά***. 

Παραβιάζοντας τις βασικές αρχές σχεδιασμού ενός ορθολογικού συστήματος αμοιβών η ΚΕΗ φθάνει σε επίπεδο αστειότητας. Τα στελέχη που θα πάρουν τις δωρεάν μετοχές έχουν την υποχρέωση να τις διακρατήσουν για έξη μήνες! Όταν οι μέτοχοι θυσιάζουν τις μετοχές τους απαιτούν μια περίοδο διακράτησης έτσι ώστε να εξασφαλίσουν ότι ο χρονικός ορίζοντας των στελεχών που αμείβονται με αυτό τον τρόπο είναι συγκρίσιμος με τον δικό τους - που είναι μακροπρόθεσμος. Ιδιαίτερα σε επιχειρήσεις εντάσεως κεφαλαίου όπως ο ηλεκτρισμός. Για την ΚΕΗ ο χρονικός ορίζοντας αυτός δηλαδή η περίοδος στην οποία το στέλεχος δεν μπορεί να ρευστοποιήσει τις μετοχές θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον 5 χρόνια. Το εξάμηνο διακράτησης της ΚΕΗ είναι ένας φερετζές που υποδεικνύει άγνοια, ημιμάθεια ή λεπτή αίσθηση χιούμορ του σχεδιαστή του.

Αλλά, θα αναρωτηθεί κανείς. το σύστημα έχει αποφασιστεί στην Γενική συνέλευση. Όχι μόνο  είναι απόλυτα νομότυπο αλλά θα πρέπει να εξηγηθεί γιατί, αν πραγματικά βλάπτει τα συμφέροντα τους, οι μέτοχοι το ψήφισαν (υποθέτω ομόφωνα;). Ο γράφων δεν μπορεί να απαντήσει την ερώτηση αυτή - μπορεί όμως να υποθέσει. Καμία από τις υποθέσεις που μπορεί να κάνει δεν είναι για καλό. Το γενικό καλό - τους καταναλωτές, την αγορά ηλεκτρισμού, την οικονομία της χώρας και το μέλλον της. 

Η πρόταση είναι να καταργηθεί άμεσα και να επανασχεδιασθεί εκ βάθρων το σύστημα αμοιβών (οι βασικές αρχές εύκολα αναγνωρίζονται από τα προαναφερθέντα****). Η πιθανότητα να συμβεί αυτό είναι μικρή αλλά - ευτυχώς - ο γράφων μπορεί να προτείνει (ακόμα μια φορά) - την ριζική λύση: Πλήρης ιδιωτικοποίηση της ΚΕΗ (με πλήρη αποεπένδυση από τον ΔΕΔΔΗΕ) με παράλληλη δραστική (κάτω από 35%) μείωση του μεριδίου της στην αγορά. Εναλλακτικά, αν και ο γράφων δεν συμφωνεί, πλήρης κρατικοποίηση - όπως σχεδιάζει η αντιπολίτευση. Η λύση αυτή είναι λογικά πιο συνεπής από την παρούσα κατάσταση αλλά κυρίως ελαχιστοποιεί το βασικό ασθενές σημείο της: το ότι στην παρούσα κατάσταση η ΚΕΗ είναι υπηρέτης δυο Αφεντάδων. Πράγμα που εν δυνάμει διαμορφώνει το έδαφος για παραλογισμό στην καλύτερη περίπτωση (πχ επένδυση στην Ρουμανία) και διαφθορά στην χειρότερη.

* Δεν νομίζω ότι θεωρεί κανείς την ΚΕΗ startup στην Silicon Valley 
**Δεν υπάρχει συνήθως τρόπος να υπολογισθεί άμεσα η συνεισφορά κάθε στελέχους στην κερδοφορία μιας εταιρείας. Η διοίκηση είναι αναγκασμένη να κάνει μια υπόθεση σχετικά με τις (παρατηρήσιμες) συμπεριφορές που οδηγούν σε καλά αποτελέσματα.
***Με την ευκαιρία δεν νομίζουμε ότι υπάρχει αντικειμενικός παρατηρητής που να πιστεύει ότι οι αμοιβές των στελεχών της ΚΕΗ δεν είναι ανταγωνιστικές. Η δική μας εντύπωση είναι ότι στον κλάδο η ΚΕΗ προσομοιάζει σε ομάδα του NBA που επιλέγει νεαρούς φθηνούς καλαθοσφαιριστές από τα πανεπιστήμια (βλέπε ΡΑΑΕΥ).
****Με την επιφύλαξη ότι όσο διαρκεί η παρούσα μετοχική σύνθεση ο Διευθύνων Σύμβουλος ακριβώς γιατί διοικεί διορισμένος από την κυβέρνηση δεν θα πρέπει να αμείβεται με μετοχές (ή αν αμείβεται με τον τρόπο αυτό, να υπάρχει υποχρέωση διακράτησης τουλάχιστον 5 ετών και σε κάθε περίπτωση μεγαλύτερο από τον -μέγιστης διάρκειας- εκλογικό κύκλο.