Η Κρατική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (γνωστή ως ΔΕΗ) υλοποιεί πρόγραμμα διανομής δωρεάν μετοχών σε περισσότερα από 100 ανώτερα στελέχη της. Με το τρόπο αυτό διαστρεβλώνει τις βασικές αρχές του καπιταλισμού υπονομεύοντας την νομιμοποίηση του στην ελληνική κοινωνία - η οποία είναι ήδη σε χαμηλό επίπεδο. Το σύστημα αμοιβών των στελεχών της ΚΕΗ πρέπει να καταργηθεί άμεσα και να ανασχεδιαστεί εκ βάθρων με την βοήθεια ανεξάρτητων ειδικών. Εξηγούμε:
Κατ' αρχήν, ως αναμενόμενο εκ των προτέρων αποτέλεσμα της μετοχικής σύνθεσης της εταιρείας και μόνο, παραβιάζεται μια θεμελιώδης αρχή που δεν προϋποθέτει καν καπιταλιστικούς θεσμούς. Η αρχή της αμοιβής έναντι ευθύνης. Μπορεί κάποιος να ισχυρισθεί σοβαρά ότι η Διοίκηση της ΚΕΗ έχει την ευθύνη για τις βασικές επιχειρηματικές αποφάσεις και τα αποτελέσματα που πηγάζουν από αυτές; Δεν είναι εμφανές ότι η πολιτικά διορισμένη Διοίκηση της ΚΕΗ εφαρμόζει κατά γράμμα τις οδηγίες της (εκάστοτε) κυβέρνησης;
Μια πιθανή αντίρρηση θα ήταν ότι ακόμα και εάν ίσχυε το παραπάνω, η Διοίκηση και τα στελέχη θα πρέπει να αμειφθούν - τουλάχιστον για την υπακοή τους. ΄Η ακόμα καλύτερα για την επίτευξη "κοινωνικών στόχων". Αυτό θα έπρεπε να το αποδεχθούν οι ιδιώτες μέτοχοι, οι οποίοι όμως ενεργώντας ορθολογικά δεν θα δεχόντουσαν πιθανότατα την αμοιβή για την επίτευξη τέτοιου είδους στόχων μέσω διανομής δωρεάν μετοχών. Και θα προσπαθούσαν να ελαχιστοποιήσουν κάθε άλλου είδους αμοιβή που θα μείωνε χωρίς λόγο την απόδοση της μετοχής τους.
Η διανομή μετοχών στα στελέχη είναι μια θυσία των μετόχων. Ελπίζουν ότι θυσιάζοντας ένα μέρος της περιουσίας τους τώρα αυτή θα αυξηθεί σε ποσοστό πολύ μεγαλύτερο στο μέλλον. Στην συγκεκριμένη περίπτωση βέβαια, όπως προαναφέρθηκε, η μελλοντική αξία εξαρτάται περισσότερο από το κράτος παρά από τα στελέχη. Αλλά ας υποθέσουμε ότι η ΚΕΗ δεν είναι υπηρέτης δύο Αφεντάδων αλλά ενός - των ιδιωτών μετόχων της.
Στην περίπτωση αυτή, πριν δώσουν δωρεάν μέρος της περιουσίας τους οι μέτοχοι κατανοούν ότι το κάνουν για να δημιουργήσουν τα κατάλληλα κίνητρα στα στελέχη που θα αναλάβουν τον κίνδυνο να πάρουν τις σημαντικές - στρατηγικές αποφάσεις. Να τα καταστήσουν σε ένα βαθμό "υπολειμματικούς απαιτητές" (residual claimants) όπως είναι και οι ίδιοι. Είναι εντελώς απίθανο ο αριθμός των στελεχών αυτών να είναι 150*. Είναι ένας - ο Διευθύνων Σύμβουλος (και πιθανόν 2-3 σημαντικοί συνεργάτες του). Αυτός θα είναι υπεύθυνος για να επιλέξει και να καθοδηγήσει τα υπόλοιπα 150 εξειδικευμένα στελέχη τα οποία θα αμείβονται όχι με μετοχές αλλά κρίνοντας την συνεισφορά τους στα αποτελέσματα μέσω της κατάλληλης συμπεριφοράς τους**. Ο Διευθύνων Σύμβουλος αμείβεται για το μέλλον και τα εξειδικευμένα στελέχη για το παρελθόν. Η αμοιβή των δεύτερων έχει στόχο να μείνουν (οι καλύτεροι από αυτούς) πιστοί στην εταιρεία, πράγμα που η επιχείρηση επιτυγχάνει κρατώντας τις αμοιβές τους (με την βοήθεια και των ετήσιων μπόνους) σε επίπεδα ανταγωνιστικά στην αγορά***.
Παραβιάζοντας τις βασικές αρχές σχεδιασμού ενός ορθολογικού συστήματος αμοιβών η ΚΕΗ φθάνει σε επίπεδο αστειότητας. Τα στελέχη που θα πάρουν τις δωρεάν μετοχές έχουν την υποχρέωση να τις διακρατήσουν για έξη μήνες! Όταν οι μέτοχοι θυσιάζουν τις μετοχές τους απαιτούν μια περίοδο διακράτησης έτσι ώστε να εξασφαλίσουν ότι ο χρονικός ορίζοντας των στελεχών που αμείβονται με αυτό τον τρόπο είναι συγκρίσιμος με τον δικό τους - που είναι μακροπρόθεσμος. Ιδιαίτερα σε επιχειρήσεις εντάσεως κεφαλαίου όπως ο ηλεκτρισμός. Για την ΚΕΗ ο χρονικός ορίζοντας αυτός δηλαδή η περίοδος στην οποία το στέλεχος δεν μπορεί να ρευστοποιήσει τις μετοχές θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον 5 χρόνια. Το εξάμηνο διακράτησης της ΚΕΗ είναι ένας φερετζές που υποδεικνύει άγνοια, ημιμάθεια ή λεπτή αίσθηση χιούμορ του σχεδιαστή του.
Αλλά, θα αναρωτηθεί κανείς. το σύστημα έχει αποφασιστεί στην Γενική συνέλευση. Όχι μόνο είναι απόλυτα νομότυπο αλλά θα πρέπει να εξηγηθεί γιατί, αν πραγματικά βλάπτει τα συμφέροντα τους, οι μέτοχοι το ψήφισαν (υποθέτω ομόφωνα;). Ο γράφων δεν μπορεί να απαντήσει την ερώτηση αυτή - μπορεί όμως να υποθέσει. Καμία από τις υποθέσεις που μπορεί να κάνει δεν είναι για καλό. Το γενικό καλό - τους καταναλωτές, την αγορά ηλεκτρισμού, την οικονομία της χώρας και το μέλλον της.
Η πρόταση είναι να καταργηθεί άμεσα και να επανασχεδιασθεί εκ βάθρων το σύστημα αμοιβών (οι βασικές αρχές εύκολα αναγνωρίζονται από τα προαναφερθέντα****). Η πιθανότητα να συμβεί αυτό είναι μικρή αλλά - ευτυχώς - ο γράφων μπορεί να προτείνει (ακόμα μια φορά) - την ριζική λύση: Πλήρης ιδιωτικοποίηση της ΚΕΗ (με πλήρη αποεπένδυση από τον ΔΕΔΔΗΕ) με παράλληλη δραστική (κάτω από 35%) μείωση του μεριδίου της στην αγορά. Εναλλακτικά, αν και ο γράφων δεν συμφωνεί, πλήρης κρατικοποίηση - όπως σχεδιάζει η αντιπολίτευση. Η λύση αυτή είναι λογικά πιο συνεπής από την παρούσα κατάσταση αλλά κυρίως ελαχιστοποιεί το βασικό ασθενές σημείο της: το ότι στην παρούσα κατάσταση η ΚΕΗ είναι υπηρέτης δυο Αφεντάδων. Πράγμα που εν δυνάμει διαμορφώνει το έδαφος για παραλογισμό στην καλύτερη περίπτωση (πχ επένδυση στην Ρουμανία) και διαφθορά στην χειρότερη.
* Δεν νομίζω ότι θεωρεί κανείς την ΚΕΗ startup στην Silicon Valley
**Δεν υπάρχει συνήθως τρόπος να υπολογισθεί άμεσα η συνεισφορά κάθε στελέχους στην κερδοφορία μιας εταιρείας. Η διοίκηση είναι αναγκασμένη να κάνει μια υπόθεση σχετικά με τις (παρατηρήσιμες) συμπεριφορές που οδηγούν σε καλά αποτελέσματα.
***Με την ευκαιρία δεν νομίζουμε ότι υπάρχει αντικειμενικός παρατηρητής που να πιστεύει ότι οι αμοιβές των στελεχών της ΚΕΗ δεν είναι ανταγωνιστικές. Η δική μας εντύπωση είναι ότι στον κλάδο η ΚΕΗ προσομοιάζει σε ομάδα του NBA που επιλέγει νεαρούς φθηνούς καλαθοσφαιριστές από τα πανεπιστήμια (βλέπε ΡΑΑΕΥ).
****Με την επιφύλαξη ότι όσο διαρκεί η παρούσα μετοχική σύνθεση ο Διευθύνων Σύμβουλος ακριβώς γιατί διοικεί διορισμένος από την κυβέρνηση δεν θα πρέπει να αμείβεται με μετοχές (ή αν αμείβεται με τον τρόπο αυτό, να υπάρχει υποχρέωση διακράτησης τουλάχιστον 5 ετών και σε κάθε περίπτωση μεγαλύτερο από τον -μέγιστης διάρκειας- εκλογικό κύκλο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου