Χαρακτηρίζουμε, συνήθως απαξιωτικά, ως Πατερναλισμό την συμπεριφορά του Κράτους έναντι των υπηκόων του. Όταν συμπεριφέρεται σ' αυτούς σαν να είναι ανήλικα παιδιά. Ο όρος αυτός όμως δεν περιγράφει σωστά την συμπεριφορά των εμπλεκόμενων - του κράτους και των επιχειρήσεων του κλάδου - στην διαδικασία αναθεώρησης του Κανονισμού Προμήθειας στην αγορά ρεύματος. Γιατί στην περίπτωση αυτή είναι οι ενήλικοι υπήκοοι που φέρονται σαν παιδιά και αποζητούν τον πατρικό έλεγχο. Ο νομπελίστας οικονομολόγος James Buchanan* δημιούργησε ένα νέο όρο για να χαρακτηρίσει την συμπεριφορά αυτή. Τον "Παρενταλισμό". Όπου οι υπήκοοι δεν υφίστανται αλλά αντίθετα αποζητούν την πατρική καθοδήγηση. Παραδείγματα:
Οι επιχειρήσεις ζητούν από το κράτος να επιβάλει αυστηρούς κανόνες για να περιορίζονται οι αλλαγές παρόχων από κακοπληρωτές. Προσπαθούν έτσι να λύσουν το πρόβλημά τους μέσω κρατικής επιβολής. Πρόβλημα για το οποίο είναι αυτοί υπεύθυνοι. Που δεν θα υπήρχε αν ακολουθούσαν όλοι στοιχειώδεις διαδικασίες πιστωτικού ελέγχου των νέων πελατών τους. Διαδικασίες που είναι αυτονόητες σε κάθε (ιδιωτική) επιχείρηση - κάθε είδους. Είναι χαρακτηριστικό (και ελπιδοφόρο) ότι η δικαιοσύνη έθεσε εμπόδια σε κρατική παρέμβαση παλιότερα. Οι επιχειρήσεις όμως φαίνεται ότι επαναφέρουν το αίτημα με εφηβική επιμονή. Πως εξηγείται αυτή η επιμονή; Πιθανόν από τον φόβο ότι αν ο πατερούλης δεν βάλει τους κανόνες θα υπάρξουν "παίκτες" που θα εκμεταλλευθούν τις καταστάσεις και θα "καταστρέψουν" την αγορά χαλαρώνοντας την εμπορική τους πολιτική. Ο παίκτης αυτός όμως που θα αποφασίσει να "καταστρέψει" την αγορά "καταστρέφει" τον εαυτό του. Η ζωή έχει δείξει ότι κανένας εναλλακτικός Πάροχος (από τους σημερινούς επιζώντες τουλάχιστον) δεν έχει εφαρμόσει τέτοια λογική. Είναι αλήθεια ότι στο παρελθόν ο φόβος ήταν βάσιμος δεδομένου ότι για μεγάλη περίοδο η χαλαρότητα στις εισπράξεις ήταν η βασική και μόνη εμπορική πολιτική του δεσπόζοντα παρόχου, της Κρατικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (γνωστής ως ΔΕΗ). Τα πράγματα όμως έχουν αλλάξει. Η ΚΕΗ λειτουργεί (εδώ και καιρό) περισσότερο ως ιδιωτική εταιρεία σε σχέση με τις εισπράξεις και σε κάθε περίπτωση η ρίζα του προβλήματος δεν είναι η συμπεριφορά της στο συγκεκριμένο θέμα αλλά η δεσπόζουσα θέση της στην αγορά. Θέμα για το οποίο περιέργως οι εναλλακτικοί Πάροχοι - "Ανταγωνιστές" της δεν φαίνεται να ανησυχούν ιδιαίτερα.
Η εφηβική (παρενταλιστική!) νοοτροπία όμως περιέχει και χαρακτηριστικά υποκρισίας. Αυτό φαίνεται στο περίφημο πρόβλημα του "ενεργειακού τουρισμού". Οι Πάροχοι παραπονιούνται ότι με την απαγόρευση των ποινών πρόωρης αποχώρησης (από τον Αύγουστο του 2022) οι καταναλωτές ενεργούν ως "τουρίστες" - αλλάζουν Πάροχο τόσο συχνά που όχι μόνο δεν επιτρέπουν στον Πάροχο να "αποσβέσει" το κόστος πρόσκτησης αλλά αφήνουν και χρέη. Παραπονιούνται την ίδια στιγμή που (ορισμένοι από αυτούς) καθιερώνουν την τακτική να ανακοινώνουν τιμές κάθε μήνα που ισχύουν μόνο για νέους πελάτες. Οι οποίοι πελάτες τον επόμενο μήνα που δεν είναι πλέον νέοι πελάτες ψάχνουν τον άλλο προμηθευτή που επίσης προφέρει προνομιακές τιμές σε νέους πελάτες. Αυτό διευκολύνεται από το ότι είναι πολύ ευκολότερο να αλλάξει Πάροχο ο καταναλωτής από το να προσπαθήσει να πείσει τον τρέχοντα Πάροχό του (αν πείθεται) να τον βάλει στο νέο ευνοϊκότερο τιμολόγιο. Προφανώς αυτό μεγαλώνει και το πρόβλημα των απλήρωτων λογαριασμών γιατί ακόμα και ένας καλοπληρωτής βάζει σε δεύτερη μοίρα την πληρωμή του τελικού λογαριασμού του προηγούμενου Παρόχου του.
Οι παρατηρήσεις περί "Παρενταλισμού" δεν γράφονται με σκοπό να ηθικολογήσει ο γράφων. Γράφονται με μια ελαφρά χροιά διακωμώδησης της διαδικασίας αναθεώρησης του Κανονισμού Προμήθειας ηλεκτρισμού για να υποδείξει τον υπαρκτό κίνδυνο η όλη προσπάθεια να καταλήξει σε χειροτέρευση της παρούσας κατάστασης. Η αγορά ηλεκτρισμού περνάει την εφηβική της ηλικία**. Οι υπερβολικές κρατικές - πατρικές δεσμεύσεις είναι πολύ πιθανό να στρεβλώσουν ακόμα περισσότερο την ανάπτυξή της. Να την κρατήσουν σε μόνιμη εφηβεία. Η άποψη του γράφοντος είναι ότι η πρώτη προτεραιότητα του κράτους είναι η προστασία και η ενίσχυση του ανταγωνισμού στην αγορά ηλεκτρισμού. Αυτό θέλει πολύ λιγότερο κόπο και θα έχει τεράστιο όφελος σε σχέση με την αναθεώρηση του Κανονισμού Προμήθειας. Εργασία που ο γράφων προτείνει είτε να αναβληθεί (οριστικά!) είτε - στην ιδανική περίπτωση - να ολοκληρωθεί άμεσα με ένα νόμο και ένα άρθρο. Που θα προβλέπει την κατάργησή του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου