Ποιος Λέει την Αλήθεια για το Ρεύμα;

Οι πολίτες κατακλύζονται από πληροφορίες, απόψεις και συμβουλές με την ευκαιρία των αλλαγών στα τιμολόγια του ρεύματος. Ας το δούμε λίγο "φιλοσοφικά" μέσα στην  χαλαρή εορταστική περίοδο απαντώντας στην προφανή ερώτηση: Ποιος από όλους όσους μιλούν για το θέμα δημοσίως λέει την αλήθεια*;

Συνήθως κανείς δεν διακινδυνεύει να λέει συστηματικά ψέματα. Όλοι λένε μέρος της αλήθειας αλλά όχι όλη την αλήθεια. Για τρείς λόγους. Ο απλούστερος είναι ότι δεν έχουν στην διάθεσή τους επαρκή πληροφόρηση. Ο δεύτερος είναι ότι, ακόμα και όταν έχουν την πληροφορία, δεν διαθέτουν την γνώση που απαιτείται για να την ερμηνεύσουν. Και ο τρίτος - ίσως ο σημαντικότερος - είναι ότι δεν έχουν πάντα το σωστό κίνητρο. Κάνουν "οικονομία στην αλήθεια". Διαστρέφοντάς την ή απλώς σιωπώντας.

Έχουν οι πολιτικοί πρόσβαση σε πληροφορίες; Ναι έχουν αν το θελήσουν και μάλιστα προνομιακή. Έχουν τις γνώσεις για να ερμηνεύσουν τις πληροφορίες; Όχι άμεσα κατ' ανάγκη γιατί οι πολιτικοί δεν τοποθετούνται στις θέσεις τους με κριτήριο τις γνώσεις τους για το αντικείμενο. Διαθέτουν όμως απλόχερη πρόσβαση σε "ειδικούς". Σχετικά με τα κίνητρά τους δε, η υπόθεση που πρέπει να κάνει κανείς (σύμφωνα με τον David Hume) είναι ότι οι προσωπικοί στόχοι τους δεν ευθυγραμμίζονται πάντα με το κοινό καλό (στον βαθμό που αυτό μπορεί να οριστεί).

Πως αντιμετωπίζεται στις σύγχρονες κοινωνίες (όπως υποτίθεται ότι είναι η ελληνική) η δυσκοιλιότητα των πολιτικών με την αλήθεια; Με την τέταρτη εξουσία - τον Ανεξάρτητο Ελεύθερο Τύπο. Έχει ο Τύπος στη διάθεσή του επαρκή πληροφόρηση; Θα πρέπει να τρέξει πολύ και ίσως να διακινδυνεύσει για να την βρει - η πληροφορία έχει κόστος. Πιο εύκολο είναι να βασιστεί στην πληροφόρηση που του δίνει η προνομιούχος πηγή - το κράτος. Έχει την γνώση ο δημοσιογράφος να αξιολογήσει τις πληροφορίες που του παρέχονται; Αν δεν είναι εξειδικευμένος (πράγμα σπάνιο) θα χρειαστεί και αυτός  κάποιο τρίτο -"ειδικό" - να του τα εξηγήσει. Θα ψάξει να βρει κάποιον φτηνό γιατί τους καλύτερους (ειδικά τους "Πανεπιστημιακούς") τους έχει ήδη "καπαρώσει" ο πολιτικός. Από κίνητρο πως πάμε; Ο γράφων έχει διαμορφώσει την άποψη - που διαφέρει από την κρατούσα στο ευρύ κοινό - ότι υπάρχει σημαντικό δυναμικό ανθρώπων του Τύπου που έχουν κίνητρο να λειτουργήσουν ως ελεγκτές της εξουσίας. Η έλλειψη επαρκών γνώσεων ώστε να μπορούν να κάνουν  ενδιαφέρουσες ερωτήσεις  και η εστίαση στον βραχύ χρονικό ορίζοντα της καθημερινότητας είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα για τους λειτουργούς του Τύπου που έχουν καλή πρόθεση. 

Παρατηρούμε ότι τόσο οι πολιτικοί όσο και ο Τύπος χρειάζονται "ειδικούς" για να κάνουν την δουλειά τους. Οι ειδικοί αυτοί κατατάσσονται σε δυο κατηγορίες: τους ειδικούς της επικοινωνίας (ένα σχετικά καινούργιο φρούτο εισαγόμενο από τις ΗΠΑ) και τους ειδικούς στο αντικείμενο. Οι ειδικοί της επικοινωνίας (που χρησιμοποιούνται από τους πολιτικούς) λειτουργούν με την φιλοσοφική ιδέα του "Ευγενούς Ψεύδους" - η αλήθεια είναι επικίνδυνη και για αυτό οι κυβερνώντες έχουν την υποχρέωση να την επεξεργάζονται πριν διαδοθεί στους "πολλούς". Οι ειδικοί επί του αντικειμένου κατά τεκμήριο, εφόσον τους διατεθεί η πληροφορία, έχουν την ικανότητα να την ερμηνεύσουν. Τα κίνητρά τους όμως δεν είναι εύκολο να ανιχνευθούν - μπορεί να κυμαίνονται από επιδίωξη επαγγελματικής φήμης και δημοσιότητας μέχρι  επιδίωξη πολιτικής καριέρας ακόμα και προώθηση ιδεολογικών προκαταλήψεων - όλα είναι πιθανά (και μην υποτιμούμε το ότι η ποιότητα των απαντήσεων εξαρτάται και από την ποιότητα των ερωτήσεων!)

Κάτι που δεν εκτιμάται αρκετά είναι ότι οι πωλητές σε μια αγορά - ακόμα και το ρεύμα που έχει αποκτήσει κακή φήμη λόγω του τρόπου που γίνονται οι τηλεφωνικές πωλήσεις - δεν λένε πολλά ψέματα τουλάχιστον δημοσίως (οι τηλεφωνικές συνομιλίες με υποψήφιους πελάτες είναι ιδιωτικές!). Η τακτική που επιλέγουν είναι να σιωπούν (ή να "στρογγυλεύουν τις απόψεις τους) και να σχολιάζουν μεταξύ τους τα τεκταινόμενα με ειλικρίνεια στον βαθμό που επιτρέπει ο ανταγωνισμός. Τα παράπονά τους στο κράτος προτιμούν συνήθως να τα κάνουν  ιδιαιτέρως. 

Οι συμμετέχοντες στην αγορά ως φυσικά πρόσωπα και όχι ως νομικά - δηλαδή τα στελέχη των παρόχων, του κράτους και των ρυθμιστικών αρχών, είναι ίσως η καλύτερη πηγή πληροφόρησης και ανάλυσης της πραγματικότητας στην ενεργειακή αγορά (σε όλες τις αγορές!) . Είναι όμως και η ομάδα αυτή που έχει τα λιγότερα κίνητρα να δημοσιοποιήσει τις απόψεις της. Αντίθετα, έχει ισχυρότατα αντικίνητρα. Υπάρχει κίνδυνος για την επαγγελματική τους καριέρα - δηλαδή την  προσωπική και οικογενειακή τους επιβίωση. Η ΕΕ έχει επιβάλει να νομοθετήσουμε τον θεσμό της προστασίας των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος. Έχουμε μάλλον προσαρμοστεί τυπικά αλλά από όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε  στη πράξη δεν έχει κουνηθεί φύλλο. Κρίμα.

Τα παραπάνω είναι πιθανόν απογοητευτικά. Δεν υπάρχει κανείς που να ξέρει την αλήθεια και να έχει κίνητρο να την πει; Ευτυχώς υπάρχει - το allazorevma.gr. H πρώτη σε δημοφιλία ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα που υπηρετεί τους καταναλωτές από το 2015. Ψάχνουμε την πληροφορία (δεν είναι εύκολο), την οργανώνουμε σε δικές μας βάσεις δεδομένων, την αναλύουμε, την ερμηνεύουμε και την παρουσιάζουμε στους χρήστες μας. Με αντικειμενικότητα, ανεξαρτησία και αξιοπιστία. Δεν προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας στο κοινό ανιδιοτελώς ως ελεημοσύνη αλλά γιατί έχουμε συμφέρον από την ύπαρξη ανταγωνισμού στην αγορά. Που τυχαίνει να ταυτίζεται με αυτό των καταναλωτών. 

Λέμε όλη την αλήθεια; Ναι όλη, εκτός των περιπτώσεων που ένας ή περισσότεροι ισχυροί ελέφαντες της αγοράς  διαμαρτύρονται για αυτό εξωδίκως, οπότε πρέπει να επιλέξουμε ανάμεσα στην ανάγκη για  επιβίωση και την σιωπή. Επιλέγουμε το δεύτερο ακολουθώντας την σύσταση του φιλοσόφου: "Για πράγματα για τα οποία κανείς δεν μπορεί να μιλήσει, πρέπει να σιωπά"**.

*Ο όρος χρησιμοποιείται με τον τυπικό ορισμό του: αληθές είναι ότι αντιστοιχεί στην πραγματικότητα (δεδομένα. γεγονότα)
** Πιθανότατα κάτι άλλο είχε τον νου του ο Ludwig Wittgenstein αλλά μας άρεσε.

Νέα Τιμολόγια: Πρώτες Εντυπώσεις και Kαινoτομίες του allazorevma.gr

Έχουμε σήμερα, παραμονή Χριστουγέννων  του 2023, στη διάθεσή μας αρκετά στοιχεία ώστε να κάνουμε μια πρώτη εκτίμηση των νέων τιμολογίων που θα ισχύσουν από την 1η Ιανουαρίου 2024. Τα νέα είναι ευχάριστα και ενδιαφέροντα - συνδυασμός σπάνιος και γι' αυτό καλοδεχούμενος. Ένα από τα καλύτερα νέα είναι οι καινοτομίες που εισάγει το allazorevma.gr  για να αναβαθμίσει την δυνατότητα των καταναλωτών να διαχειριστούν το νέο περιβάλλον. Συνοψίζουμε:

Οι τιμές που ανακοίνωσαν οι Πάροχοι για τον Ιανουάριο του '24 είναι περίπου στο επίπεδο - και λίγο χαμηλότερες - από αυτές του Δεκεμβρίου του '23 παρά το ότι δεν υπάρχει πλέον η οριζόντια επιδότηση. Ένα από τα καλύτερα νέα είναι η άτυπη δημόσια δημοπρασία στην οποία έχουν επιδοθεί οι Πάροχοι εν όψει των νέων τιμολογίων. Υπάρχει συνεχής ανανέωση των προσφορών και δεν είναι απίθανο να έχουμε νέες ευχάριστες εκπλήξεις μέχρι την 1η Ιανουαρίου.

Εμφανίστηκαν και προσφέρονται για πρώτη φορά σε εύλογες τιμές σταθερά τιμολόγια. Και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις με καλύτερες τιμές από τα μεταβλητά. Η προφανής αιτία είναι ότι οι Πάροχοι έχουν πεισθεί ότι μπορούν να βάλουν το στοίχημα των χαμηλών τιμών χονδρικής το επόμενο 12μηνο - τουλάχιστον για ένα τμήμα του χαρτοφυλακίου τους.

Αν πράγματι οι τιμές πέσουν μέσα στη χρονιά αυτό είναι από μόνο του ένα καλό μήνυμα για όλους - ιδιαίτερα γι' αυτούς που θα επιλέξουν μεταβλητά τιμολόγια! Πως μπορεί όμως ο καταναλωτής να προβλέψει τις τιμές; Το allazorevma.gr βοηθάει σ' αυτό γιατί υπολογίζει την ετήσια δαπάνη για μεταβλητά τιμολόγια με βάση τις προβλέψεις των αγορών για το επόμενο 12μηνο. Ο υπολογισμός αυτός καθιστά δυνατή την σύγκριση με ένα σταθερό τιμολόγιο σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. Με την ανανέωση των προβλέψεων των αγορών κάθε μήνα, η εικόνα της διαφοράς μεταξύ μεταβλητών και σταθερών τιμολογίων (σε συνολική προβλεπόμενη δαπάνη που είναι και το σημαντικό) θα είναι εμφανής στα αποτέλεσμα της ιστοσελίδας ώστε οι καταναλωτές να πάρουν την απόφασή τους.

Τα τιμολόγια που ανακοίνωσαν οι Πάροχοι (κίτρινα, μπλε) είναι, όπως πάντα, σχεδιασμένα με στόχο να διαφοροποιούνται οι προσφορές τους με χαρακτηριστικά πέραν της τιμής (Οι εμπορικοί διευθυντές των Παρόχων "μισούν" την σύγκριση με βάση τις τιμές. Λογικό γιατί η δουλειά τους είναι να την υποβαθμίζουν). Αυτό κάνει πολύ πιο σημαντική την αξιολόγηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών των τιμολογίων.

Ήρθε πλέον ο καιρός να εστιάσουμε στα ποιοτικά χαρακτηριστικά των τιμολογίων. Το allazorevma.gr  σχεδίασε μια μεθοδολογία με την οποία κάθε τιμολόγιο βαθμολογείται με βάση ορισμένα προκαθορισμένα αντικειμενικά κριτήρια. Ο χρήστης της ιστοσελίδας έχει πλέον την δυνατότητα να "θυσιάσει" μερικά ευρώ ετήσιας δαπάνης για να επιλέξει ένα τιμολόγιο που είναι λίγο ακριβότερο αλλά βαθμολογείται ποιοτικά με καλύτερο βαθμό από το φθηνότερο. 

Οι Έλληνες καταναλωτές δεν είναι μόνοι. Το allazorevma.gr τους υποστηρίζει από το 2015 με υπηρεσίες διεθνούς επιπέδου που συνεχώς αναβαθμίζονται. Είναι το πρώτο εργαλείο σύγκρισης τιμών που ενσωμάτωσε ήδη τα νέα τιμολόγια στον αλγόριθμό του, βελτίωσε τον υπολογισμό του οφέλους από την αλλαγή παρόχου ώστε να γίνεται δυνατή η σύγκριση μεταξύ σταθερών και μεταβλητών τιμολογίων και σχεδίασε μια μεθοδολογία που επιτρέπει την αξιολόγηση των ποιοτικών παραμέτρων των τιμολογίων.

Το 2024 θα είναι μια Καλή Χρονιά!

"Πράσινο" Τιμολόγιο - εκ Γενετής Προβληματικό

Το Πράσινο ("Ειδικό") τιμολόγιο που υποχρεωτικά προσφέρουν από 1/1/24 όλοι οι Πάροχοι είναι δίδυμο αδερφάκι του τιμολογίου που (επίσης υποχρεωτικά) προσέφεραν κατά την διάρκεια της κρίσης - από τον  Αύγουστο του 2022 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023. Το καημένο όμως γεννήθηκε με ένα εκ γενετής μειονέκτημα. Αντί η τιμή του μήνα να ανακοινώνεται την 20η του προηγούμενου όπως το αδερφάκι του, η δική του ανακοινώνεται την 1η του μήνα στον οποίο θα ισχύσει.

Πόσο σημαντικό είναι αυτό για τον καταναλωτή; Είναι σημαντικό γιατί "κουτσουρεύει" την διάρκεια ισχύος (περίοδο κατανάλωσης) του τιμολογίου. Αν η τιμή ανακοινώνεται την 1η του μηνός, ο καταναλωτής πρέπει να κάνει το γρηγορότερο αίτηση η οποία θα πρέπει να προωθηθεί από τον νέο Πάροχο στον ΔΕΔΔΗΕ με ταχύτητα αστραπής για να ισχύσει σε όλη την περίοδο κατανάλωσης δηλαδή τον μήνα. Δεδομένου ότι η ΡΑΑΕΥ έχει υποσχεθεί να αναρτά τους πίνακες σύγκρισης μέχρι την 5η του μηνός, και ότι οι Πάροχοι και ο ΔΕΔΔΗΕ θα υφίστανται το βάρος της αιχμής που προφανώς θα δημιουργηθεί τις πρώτες μέρες του μήνα, αυτό γίνεται πρακτικά αδύνατο.

Η εκτίμησή μας είναι ότι ο καταναλωτής που θα επιλέξει να αλλάξει Πάροχο στο φθηνότερο Πράσινο του μήνα, θα πρέπει να θεωρείται τυχερός αν επωφεληθεί από την τιμή του τιμολογίου αυτού για μια διάρκεια μεγαλύτερη των 20-25 ημερών. Δεν θα προκάνει για κάτι καλύτερο.

Βέβαια το Πράσινο τιμολόγιο πλέον, σε αντίθεση με το αδερφάκι του, υπολογίζεται με μια φόρμουλα που περιλαμβάνει ρήτρα αναπροσαρμογής (που τώρα την λέμε μηχανισμό διακύμανσης). Ένας καταναλωτής με καλή επίδοση στα μαθηματικά και εύκολη πρόσβαση στις τιμές της χονδρικής (των πιο πρόσφατων δύο μηνών)  θα μπορεί να υπολογίσει νωρίτερα από την 1η του μηνός στο περίπου για κάθε Πάροχο το Πράσινο τιμολόγιο που θα ισχύσει τον επόμενο μήνα. Στο περίπου και όχι με ακρίβεια, γιατί οι Πάροχοι έχουν περιθώριο να ανακοινώσουν την τυχόν έκπτωση που θα προσφέρουν (για τον μήνα) την 1η του μηνός. Μπλέξαμε*.

Το καλό νέο είναι ότι το allazorevma.gr, με την επιφύλαξη της τυχόν νέας έκπτωσης, θα υπολογίζει για λογαριασμό των καταναλωτών την τιμή του Πράσινου τιμολογίου κάθε Παρόχου πολύ νωρίτερα από την 1η του μηνός. Ελπίζουμε ότι την 20η του προηγουμένου θα δίνουμε μια καλή εκτίμηση, δεδομένου άλλωστε ότι η διαφορά μεταξύ των τιμολογίων, που είναι η σημαντική πληροφορία για την επιλογή τιμολογίου, δεν επηρεάζεται από την τιμή της χονδρικής που είναι ίδια για όλους. Πάλι καλά!

* Αυτή είναι η "Απλοποίηση" που το κράτος ισχυρίζεται ότι επιφέρει στην αγορά ρεύματος

Η Κρατική Διαφήμιση για το "Πράσινο Τιμολόγιο" Πρέπει να Αποσυρθεί

(Το κείμενο που ακολουθεί υποβλήθηκε στο Συμβούλιο Ελέγχου Επικοινωνίας από τον κύριο Α. Γκίκα στις 18 Δεκεμβρίου 2023)

Μελετήσαμε με προσοχή το video (συνημμένο) με το οποίο το κράτος παρουσιάζει στους καταναλωτές τις αλλαγές στον τρόπο τιμολόγησης του ρεύματος που θα ισχύσουν από 1/1/24. Η άποψή μας είναι ότι η διαφημιστική αυτή καταχώρηση βρίθει υπερβολικών, παραπλανητικών, ατυχών ακόμα και ψευδών ισχυρισμών και πρέπει άμεσα να διορθωθεί ή ακόμα καλύτερα να αποσυρθεί. Συγκεκριμένα (παρατίθεται το κείμενο στο video και ακολουθεί η κριτική):

"Η αγορά ενέργειας είναι πολύπλοκη. Την Απλοποιούμε": Αυτή είναι μια υπερβολική δήλωση αυτοικανοποίησης για ένα θέμα για το οποίο η κοινή γνώμη έχει διαμορφώσει ήδη (την σωστή κατά την άποψή μας) αντίθετη άποψη. Είναι πιθανό ο ισχυρισμός να προκαλέσει έντονη αρνητική προδιάθεση στον αποδέκτη του μηνύματος που ακολουθεί. Η χρήση λέξεων όπως "οργανώνουμε καλύτερα" ή "τακτοποιούμε" ή "βάζουμε τάξη" θα ήταν προτιμότερες επικοινωνιακά αλλά και πιο κοντά στην  πραγματικότητα.

"Νέο Πράσινο τιμολόγιο που μπορείς εύκολα να συγκρίνεις". Ο ισχυρισμός ότι το πράσινο τιμολόγιο είναι νέο είναι παραπλανητικός. Είναι ακριβώς αυτό που ίσχυσε από τον 8/22 έως τον 12/23.Η μόνη διαφορά είναι ότι απέκτησε χρώμα και ότι η τιμή ανακοινώνεται 10 ημέρες αργότερα.  Είναι ψεύδος ότι η σύγκριση γίνεται ευκολότερη γιατί δεν αλλάζει απολύτως τίποτα για τον καταναλωτή σε σχέση με αυτό που υπήρχε από τον 8/22. Η επιλογή του χρώματος είναι ατυχής γιατί προκαταλαμβάνει επικοινωνιακά τιμολόγια με πράσινη πηγή προέλευσης του ηλεκτρισμού (Καλώς η διαφήμιση δεν αναφέρεται στην ύπαρξη σχετικού τύπου για το καθορισμό της τιμής γιατί αυτό δεν αφορά τον καταναλωτή).

"Νέο Πράσινο τιμολόγιο που μπορείς εύκολα να συγκρίνεις και να ξέρεις τον φθηνότερο Πάροχο". H πρόταση δημιουργεί την εντύπωση ότι ο Πάροχος με το φθηνότερο πράσινο τιμολόγιο είναι και ο φθηνότερος συνολικά. Αυτό δεν ισχύει κατ' ανάγκη και είναι πιθανή αιτία παραπλάνησης του κοινού.

"κυμαινόμενα τιμολόγια με χρώμα κίτρινο" Δίνεται η εντύπωση ότι μόνον τα κίτρινα τιμολόγια είναι κυμαινόμενα. Έμμεσα συνεπώς αποκρύπτεται από το κοινό ότι τα πράσινα τιμολόγια είναι επίσης κυμαινόμενα. Αυτό είναι πιθανή αιτία παραπλάνησης του κοινού

"Δυναμικά τιμολόγια με χρώμα πορτοκαλί". Δίνεται η ψευδής εντύπωση ότι είναι διαθέσιμα δυναμικά τιμολόγια. Αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα δεδομένου ότι προαπαιτείται εγκατάσταση έξυπνων μετρητών που δεν υπάρχουν ούτε θα υπάρξουν στο προσεχές μέλλον. Η παρουσίαση ανύπαρκτων τιμολογίων υπονομεύει την αξιοπιστία του μηνύματος.

https://www.youtube.com/watch?v=R3CEWARuM6o

Οι Πατάτες του Καποδίστρια και οι Έξυπνοι Μετρητές

Ο θρύλος λέει ότι ο Καποδίστριας για να προξενήσει το ενδιαφέρον των Ελλήνων στην καλλιέργεια της πατάτας, τοποθέτησε μεγάλη ποσότητα σε καλά φυλασσόμενες αποθήκες προκαλώντας την εντύπωση ότι ήταν κάτι πολύτιμο. Ακόμα και αν ο θρύλος απέχει από την αλήθεια, ως παράδειγμα διαχείρισης της συμπεριφοράς των ¨πολλών" είναι χρήσιμος*. Ειδικά για την προώθηση των έξυπνων μετρητών του ρεύματος (και γιατί όχι και φυσικού αερίου).

Η πρόταση δεν είναι να αποθηκεύσουμε τους μετρητές σε φυλασσόμενες αποθήκες. Είναι να χρεώνεται ο καταναλωτής τον εγκατεστημένο έξυπνο μετρητή. Ο οποίος θα εγκαθίσταται από τον ΔΕΔΔΗΕ μετά από σύμφωνη γνώμη του καταναλωτή με τον Πάροχό του. Πριν θεωρήσει κανείς την πρόταση παράδοξη ας λάβει υπόψιν: Ο ΔΕΔΔΗΕ πάντα χρέωνε (και χρεώνει) τον νυκτερινό μετρητή. Ο καταναλωτής επιβαρύνθηκε (αναγκαστικά) το κόστος του αποκωδικοποιητή για την επίγεια ψηφιακή τηλεόραση. Ο καταναλωτής πληρώνει για την συσκευή της κινητής τηλεφωνίας. Ειδικά αυτή η τελευταία περίπτωση είναι υποδειγματική. Ο Πάροχος έχει κίνητρο να παρέχει νέες υπηρεσίες στον καταναλωτή που απαιτούν όμως αυτός να έχει την συσκευή. Δίνει συνεπώς ως κίνητρο στον καταναλωτή την επιδότηση τη συσκευής!**

Η πρόταση έχει πολλά πλεονεκτήματα:

• Εξασφαλίζει ότι οι έξυπνοι μετρητές θα τοποθετηθούν σε καταναλωτές που έχουν κατανοήσει και αποδεχθεί την χρησιμότητά τους. Οι Πάροχοι θα επενδύσουν σε νέες υπηρεσίες και στην ενημέρωση του κοινού γι' αυτές. Οι πρώτοι αυτοί πελάτες θα αποτελέσουν και τους καλύτερους "ευαγγελιστές" της νέας τεχνολογίας για το ευρύ κοινό.
• Μειώνει κατά τουλάχιστον μια τάξη μεγέθους την επενδυτική δαπάνη για τους μετρητές. Τόσο γιατί μέρος της θα το μοιραστούν οι καταναλωτές με τους παρόχους, όσο και γιατί θα γίνει πιο ορθολογικός ο ρυθμός εγκατάστασης (roll out) των μετρητών. Η διεθνής εμπειρία είναι ότι οι καταναλωτές (στην χαμηλή τάση τουλάχιστον που αποτελούν όμως την συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών) που θα επιλέξουν να έχουν πρωτοποριακές υπηρεσίες (πχ δυναμική τιμολόγηση) μέσω έξυπνου μετρητή θα είναι μια μικρή μειοψηφία. Η μείωση της επενδυτικής δαπάνης θα απελευθερώσει και την δωρεάν χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανασυγκρότησης που ίσως θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για την αντιμετώπιση άλλων κοινωνικών αναγκών.

Ποια θα ήταν τα μειονεκτήματα της πρότασης. Αυτά ανακύπτουν κυρίως από την καθυστέρηση στον ρυθμό εγκατάστασης (roll out) των μετρητών.

• Πιθανόν δεν θα αρέσει στους προμηθευτές μετρητών - οι πωλήσεις τους θα μειώνονταν ή τουλάχιστον θα απομακρύνονταν χρονικά.
• Ο ΔΕΔΔΗΕ θα έχανε μέρος της ωφέλειας που περίμενε από την μείωση του λειτουργικού του κόστους (καταμέτρηση, επανασυνδέσεις, ρευματοκλοπές κλπ.). Αυτή όμως, σύμφωνα με την δική του μελέτη κόστους ωφέλειας, είναι σχεδόν αμελητέα.

Τα μειονεκτήματα της πρότασης μπορούν να ελαχιστοποιηθούν αν δοθεί έμφαση σε χρήσεις των έξυπνων μετρητών για συμβατικές λειτουργίες - που δεν απαιτούν την ύπαρξη συστήματος κεντρικής διαχείρισης των δεδομένων - πράγμα που θα αργήσει πολύ. Εφαρμογές όπως μετρητές προπληρωμής και μετρητές πολλαπλών ζωνών τιμολόγησης (εργάσιμη/αργίες, χειμώνας/ καλοκαίρι, νύχτα/ημέρα) απαιτούν μόνο μικρές αλλαγές σε διαδικασίες και μπορούν  να εφαρμοστούν ταχύτατα. Είναι αυτά που οι αμερικανοσπουδαγμένοι ονομάζουν "early wins" - γρήγορες επιτυχίες - που θα αρέσουν στους προμηθευτές, τον ΔΕΔΔΗΕ*** αλλά και στους πολιτικούς μας όλων των αποχρώσεων.

*Si non e vero e ben trovato που λένε και στην ENEL.

**Η Ελλάδα ήταν μια από τις χώρες με την ταχύτερη υιοθέτηση της κινητής τηλεφωνίας από το κοινό παγκοσμίως

***Με την προϋπόθεση ότι ο ΔΕΔΔΗΕ θα σταματήσει να πυροβολεί το πόδι του διακηρύσσοντας ότι με τους έξυπνους μετρητές θα κόβει το ρεύμα ευκολότερα - από μακριά!

Ο Κύριος Υπουργός Απαιτεί Μηνιαία Καταμέτρηση στο Ρεύμα!

Δημοσιεύτηκε η πληροφορία στον Τύπο ότι ο κύριος Υπουργός Ενέργειας ζήτησε από τον ΔΕΔΔΗΕ να πυκνώσει τις επί τόπου επισκέψεις των καταμετρητών στους μετρητές ρεύματος. Από 3 φορές τον χρόνο σε μηνιαίες δηλαδή 12 φορές τον χρόνο. Τέρμα οι έναντι λογαριασμοί και η καταχώρηση ενδείξεων από τον ίδιο τον καταναλωτή. Με σκοπό την μείωση των ρευματοκλοπών Αυτή είναι λύση σταλινικού τύπου που η σοβιετική εμπειρία έχει δείξει ότι δεν δουλεύει. Προσπαθούμε να εξηγήσουμε.

Ο κύριος Υπουργός από ότι διαβάσαμε ήταν καθησυχαστικός στις δηλώσεις του λέγοντας ότι ο ΔΕΔΔΗΕ τον διαβεβαίωσε ότι έχει αρκετό προσωπικό για να καλύψει τον τετραπλασιασμό του φόρτου της καταμέτρησης. Εδώ υπάρχουν ερωτήματα. Το πρώτο είναι ότι η καταμέτρηση εδώ και χρόνια δεν γίνεται από υπαλλήλους του ΔΕΔΔΗΕ αλλά από εργολάβους οι οποίοι μάλιστα επανδρώνουν την δραστηριότητα δίνοντας ευκαιρίες εργασίας χωρίς διακρίσεις (εθνικότητας, κλπ.)*. Ίσως όμως ο κύριος Υπουργός ξέρει καλύτερα. Ή ίσως να μην κατάλαβε τι ακριβώς του είπε ο ΔΕΔΔΗΕ.

Αν ο ΔΕΔΔΗΕ χρησιμοποιεί εργολάβους τότε η δαπάνη για καταμέτρηση θα ανέβει από τα 15 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο σε 60 εκατομμύρια καθότι θα τετραπλασιασθεί ο φόρτος εργασίας. Αν ο ΔΕΕΔΗΕ χρησιμοποιήσει δικό του προσωπικό σημαίνει ότι του περισσεύουν περίπου 2.500 άτομα πλήρους απασχόλησης. Η δεύτερη περίπτωση είναι η χειρότερη (και ευτυχώς η λιγότερο πιθανή) γιατί αμέσως τίθεται το ερώτημα τι κάνουν αυτοί οι άνθρωποι σήμερα (που είναι το 35% του συνόλου των υπαλλήλων του ΔΕΔΔΗΕ)**.

Χουβαρντάς ο κύριος Υπουργός είτε με τα λεφτά είτε με τον χρόνο των ανθρώπων. Τι τον κάνει να πιστεύει όμως ότι η πιο συχνή επίσκεψη θα μειώσει τις ρευματοκλοπές. Πόσο δύσκολο είναι να καταλάβει ότι δεν είναι σίγουρο ότι ο καταμετρητής θα κάνει τον έλεγχο ούτε ότι θα αναφέρει τυχόν πρόβλημα; Ακόμα και αν το αναφέρει, ποιος τον διαβεβαιώνει ότι τα τεχνικά τμήματα του ΔΕΔΔΗΕ θα δείξουν το απαιτούμενο ενδιαφέρον να κάνουν τον έλεγχο ώστε να στοιχειοθετηθεί η παρανομία;***. Γιατί η αύξηση της συχνότητας των επισκέψεων θα εξασφαλίσει ότι ο ΔΕΔΔΗΕ θα αποκτήσει επαρκείς διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου; Ειδικά για μια πράξη για την οποία έχει υπάρξει "αφστηροποίηση" των ποινών γεγονός που αυξάνει το κίνητρο για συναλλαγή μεταξύ του καταμετρητή και του "κλέφτη".

Προτείνουμε στον κύριο Υπουργό να αφήσει τα στελέχη του ΔΕΔΔΗΕ να εφαρμόσουν τις λύσεις που αυτοί θεωρούν αποτελεσματικές (Θεωρούμε απίθανο η λύση των συχνότερων επισκέψεων να έχει προταθεί από αυτούς). Άλλωστε από ότι ξέρουμε η ΡΑΑΕΥ θα δώσει μπόνους στον ΔΕΔΔΗΕ αν καταφέρει να μειώσει τις ρευματοκλοπές. Μήπως να μοιράσουμε το μπόνους στους καταμετρητές μένοντας στις τρείς καταμετρήσεις****;

* Ο γράφων πήρε προσωπική συνέντευξη από τον καταμετρητή του δικού του μετρητή πρόσφατα.
** Οι υπολογισμοί έχουν υποστεί έλεγχο λογικότητας με βάση την υποβληθείσα στην ΡΑΑΕΥ από τον ΔΕΔΔΗΕ μελέτη κόστους οφέλους για την εγκατάσταση των έξυπνων μετρητών (Έργα Μείζονος Σημασίας Απρίλιος 2021). Οι υπολογισμοί του γράφοντος είναι στην διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου.
*** Ο καταμετρητής του σπιτιού μου με διαβεβαίωσε ότι αυτός καταγράφει τα προβλήματα (ένα τζαμάκι ήταν ραγισμένο) αλλά μου εξομολογήθηκε με αμήχανο γελάκι "εγώ τα καταγράφω αλλά κανείς δεν τους δίνει σημασία".
**** Ο κύριος Υπουργός μας θύμισε την προτροπή του Μίλτον Φρίντμαν όταν περήφανοι Κινέζοι του έδειξαν εργαζόμενους με φτυάρια λέγοντας ότι έτσι εξασφαλίζουν πλήρη απασχόληση: "Γιατί δεν τους δίνετε τότε κουταλάκια;"

Τιμές του Ρεύματος - Συνεισφορά στην Ιστορία της Κρίσης

Η λέξη "κρίση" χρησιμοποιείται συχνά στον δημόσιο διάλογο, για να δοθεί έμφαση σε γεγονότα της επικαιρότητας. Ίσως μια από τις λίγες περιπτώσεις που δικαιολογείται πλήρως η χρήση της είναι η αστάθεια στην τιμή ενός βασικού αγαθού, του ρεύματος, τα τελευταία χρόνια - ξεκινώντας από το καλοκαίρι του 2021. Αν η κρίση οριστεί ως μια περίοδος  απροσδόκητων, έντονων μεταβολών, φαίνεται ότι βρισκόμαστε στο τέλος της. Τώρα που κάπως ηρεμήσαμε, θεωρήσαμε χρήσιμο να έχουμε μια εικόνα του τι συνέβη χρησιμοποιώντας την βάση δεδομένων που τηρεί το allazorevma.gr  για την κατάρτιση κάθε μήνα του Δείκτη Τιμών Ρεύματος. Η εικόνα συνοψίζεται στον Πίνακα που ακολουθεί. Ορισμένες ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις ακολουθούν.

Ορίζουμε, κάπως αυθαίρετα (και με δόση αισιοδοξίας ως προς το τέλος της), την "σκληρή" περίοδο της κρίσης ως αυτή που η χονδρική τιμή ήταν μεγαλύτερη από 115 ευρώ την μεγαβατώρα. Αρχίζει από τον Ιούλιο του '21 και τελειώνει τον Μάϊο του '23. Διαρκεί σχεδόν 24 μήνες και φθάνει στο μέγιστο των 450 ευρώ την μεγαβατώρα τον Αύγουστο/ Σεπτέμβριο του '22. Είναι η γραμμή στα γράφημα με κόκκινο χρώμα.

Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι η μέση τιμή της χονδρικής τους τελευταίους 12 μήνες πριν την κρίση - περίπου 63 ευρώ την μεγαβατώρα - είναι η μισή από αυτή που παρατηρείται τους τελευταίους 8 μήνες της νέας "κανονικότητας" στα 120 ευρώ τη μεγαβατώρα.

Πως "πέρασαν" οι Πάροχοι (και ειδικότερα ο Δεσπόζων Πάροχος ο οποίος βαρύνει την μέση τιμή των ανταγωνιστικών χρεώσεων με το 65% του μεριδίου αγοράς του) την αύξηση αυτή στην λιανική; Με σημαντική αύξηση (σχεδόν τριπλασιασμό σε σχέση με την πρώτη φάση της κρίσης 7/21-8/22) των μέσων μικτών περιθωρίων τους από τον 8/22 οπότε και θεσμοθετήθηκε η υποχρεωτική προσφορά ex ante τιμολογίων. Χαρακτηριστικός ο Οκτώβριος του '22 όταν η ΚΕΗ (γνωστή ως ΔΕΗ) έδωσε ex ante λιανική τιμή στα 600 ευρώ με χονδρική τιμή που τελικά έφθασε μόνο στα 261 ευρώ. Η λανθασμένη αυτή πρόβλεψη είχε ως αποτέλεσμα μικτό περιθώριο τον Οκτώβριο του ύψους του 57% για την ΚΕΗ!! Οι ανταγωνιστικές χρεώσεις φαίνονται στο γράφημα με την μπλε γραμμή.  Η απόσταση της από την κόκκινη γραμμή δίνει μια (οπτική) εκτίμηση του μικτού περιθωρίου των Παρόχων για κάθε μήνα.

Το Ελληνικό κράτος δεν έμεινε με δεμένα τα χέρια μπροστά στην κρίση. Το αποτέλεσμα των παρεμβάσεών του φαίνεται με την κίτρινη γραμμή στο γράφημα. Είναι ο συνολικός Δείκτης Τιμών δηλαδή το πλήρες κόστος της κιλοβατώρας για τον τελικό καταναλωτή (στην Χαμηλή Τάση) περιλαμβανόμενων των ρυθμιζόμενων χρεώσεων και των φόρων. 

Οι παρεμβάσεις του κράτους είχαν διαφορετικά αποτελέσματα αν συγκριθούν δύο περίοδοι. Η πρώτη από την αρχή της κρίσης τον 9/21 (όταν δόθηκε η πρώτη επιδότηση) έως τον 7/22 και η δεύτερη από τον 8/22 έως την 31/12/23. Στην πρώτη περίοδο φαίνεται ότι οι οριζόντιες επιδοτήσεις μειώνουν την τιμή του ρεύματος αλλά παρουσιάζουν έντονη μεταβλητότητα από μήνα σε μήνα. Από τον 8/22, με την εφαρμογή των ex ante τιμών, το κράτος επιτυγχάνει μια σχεδόν ιδανική σταθερότητα των τελικών τιμών. Με παράλληλη δραματική αύξηση των περιθωρίων των Παρόχων - κυρίως του Δεσπόζοντα. Το κράτος επέλεξε να κρατήσει σταθερή την τιμή για τους καταναλωτές πληρώνοντας υπέρογκα ποσά επιδότησης που κατακράτησαν σε μεγάλο βαθμό οι Πάροχοι (και κυρίως ο Δεσπόζων ) λόγω έλλειψης ανταγωνισμού στην αγορά. Το που βρήκε το κράτος τα χρήματα είναι μια ενδιαφέρουσα ιστορία όχι όμως του παρόντος. Σε κάθε περίπτωση η υπόθεση αυτή (των ανώμαλα υψηλών περιθωρίων) επιβεβαιώνεται από το ότι το κράτος προσπαθεί να φορολογήσει τα σχετικά κέρδη.

Η πολιτική των οριζόντιων επιδοτήσεων δεν θα συνεχιστεί καθ' υπόδειξη της ΕΕ μετά την 31/12/23. Αυτό δεν προβλέπεται να δημιουργήσει πρόβλημα γιατί όπως φαίνεται από το γράφημα από τον Μάϊο του 2023 ήδη η επιδότηση δεν ήταν αναγκαία για την  διατήρηση των τιμών στο επίπεδο που είχε επιλέξει το κράτος. Πιθανόν δόθηκε για να μη  επηρεαστούν οι τιμές από την  αύξηση των ρυθμιζόμενων χρεώσεων (Δικτύου Διανομής) από την 1/5/23 που έχουν ως αποτέλεσμα την  αύξηση της τιμής του ρεύματος κατά 7% περίπου για ένα μέσο καταναλωτή.

Τέλος, παρατηρούμε ότι ενώ βρισκόμαστε σε μια νέα "κανονικότητα" ήδη από τις αρχές του 2023 και σίγουρα από 1/1/24, χωρίς επιδοτήσεις αλλά με σταθερές τιμές, οι τιμές αυτές είναι για τον μέσο καταναλωτή κατά 40% υψηλότερες από αυτές πριν την κρίση. Η νέα κανονικότητα έχει αλλάξει "πίστα". Η εκτίμηση μας, με βάση τις προθεσμιακές αγορές, είναι ότι θα έχουμε σταθερότητα μέσα στο 2024. Δεν περιμένουμε (αρνητικές) εκπλήξεις. Μακροπρόθεσμα είναι δύσκολο να γίνουν προβλέψεις αλλά η ιστορία των αγορών ενέργειας μας δίνει την ελπίδα (αλλά όχι την βεβαιότητα) ότι κρίση σαν αυτή που περάσαμε είναι απίθανο να επαναληφθεί σύντομα.

Η ΚΕΗ να Αποξενωθεί από τον ΔΕΔΔΗΕ - και στις Τηλεπικοινωνίες

Ο γράφων έχει εκφράσει την άποψη ότι η Κρατική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (γνωστή ως ΔΕΗ) πρέπει να αποξενωθεί πλήρως από τον ΔΕΔΔΗΕ τον διαχειριστή του δικτύου διανομής. Προτείνω την εξαγορά του ποσοστού της ΚΕΗ από το κράτος ή ακόμα καλύτερα την πώλησή του σε στρατηγικό επενδυτή. Η δραστηριοποίηση της ΚΕΗ στις τηλεπικοινωνίες είναι ένας πρόσθετος λόγος.

Το θέμα ήρθε στην επικαιρότητα με την  είδηση ότι η ΚΕΗ σκοπεύει να εισάγει 100 τεχνίτες από την ... Μαλαισία για να εγκαταστήσουν το δίκτυο οπτικών ινών στο εναέριο δίκτυο διανομής ηλεκτρισμού. Πέραν του ότι η είδηση είναι ιλαροτραγική, αυτή υπενθυμίζει το γεγονός ότι το δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ ανήκει στην ΚΕΗ και ότι αυτό αποτελεί μια από τις χειρότερες στρεβλώσεις στην αγορά ηλεκτρισμού. Γιατί η δεσπόζουσα επιχείρηση στην αγορά ηλεκτρισμού, εισηγμένη στο χρηματιστήριο, έχει στη ιδιοκτησία της και μια μονοπωλιακή δραστηριότητα. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να κατανοήσει ότι η κατάσταση αυτή είναι τριτοκοσμική ή όπως συνηθίζεται να λέγεται Μπανανίας.

Όχι μόνο πρέπει να αποξενωθεί η ΚΕΗ από τον ΔΕΔΔΗΕ αλλά και στον ίδιο τον Διαχειριστή πρέπει να διαχωριστεί πλήρως η δραστηριότητα η σχετική με τις τηλεπικοινωνίες. Έτσι ώστε να αποφευχθεί η συμπερίληψη της υποδομής οπτικών ινών στη ρυθμιζόμενη βάση παγίων η οποία απολαμβάνει σταθερές στρατοσφαιρικές αποδόσεις για να εξασφαλιστεί ότι το ρεύμα μεταφέρεται στα σπίτια των Ελλήνων. Έτσι, ο ανεξάρτητος πλέον ΔΕΔΔΗΕ, θα μπορεί να αξιοποιήσει την υποδομή αυτή παραχωρώντας έναντι εμπορικά καθοριζόμενου τιμήματος την χρήση της σε παρόχους τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Μεταξύ αυτών - γιατί όχι; - και την θυγατρική της ΚΕΗ. Και βέβαια θα χρησιμοποιεί μέρος της χωρητικότητας που τυχόν θα απαιτήσουν  οι ... έξυπνοι μετρητές (το παραμύθι που πωλείται από τους τεχνίτες που ρωτιούνται από περαστικούς: Τι είναι αυτές οι κουλούρες από καλώδια βρε παιδιά που βάζετε πάνω στους στύλους;)

Είναι αυτή μια δραστηριότητα με καλές επιχειρηματικές προοπτικές; Δεν είναι εύκολο να απαντηθεί το ερώτημα. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι στο λεγόμενο " τελευταίο μίλι" δηλαδή στην σύνδεση του τελικού καταναλωτή με τα ευρυζωνικά δίκτυα υπάρχει ανταγωνισμός. Όχι μόνον από τον δεσπόζοντα τηλεπικοινωνιακό Πάροχο αλλά και τις ασύρματες τεχνολογίες. Το περίφημο 5G ή ακόμα και την δορυφορική σύνδεση (που όλες διαθέτουν επαρκές περίσσευμα χωρητικότητας και για τους ...έξυπνους μετρητές!). Ο ανταγωνισμός είναι ευπρόσδεκτος για τους καταναλωτές - οι αγγλοσάξονες λένε " the more the merrier". Όχι όμως κατ' ανάγκη για τους πωλητές. Θα ευχηθούμε καλή τύχη στον ΔΕΔΔΗΕ στην προσπάθειά του γιατί θα την χρειαστεί. Αφού όμως πρώτα χωρίσει καθαρά και τίμια την περίεργη σχέση του με την Κρατική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού και τις ρυθμιζόμενες δραστηριότητές του από τις ανταγωνιστικές.

Μηδέν στα Δύο για τον Κύριο Υπουργό στο Ρεύμα

Οι παρεμβάσεις του Υπουργού Ενέργειας στην αγορά ρεύματος είναι λανθασμένες. Ακόμα χειρότερες είναι οι παραλήψεις του. Συγκεκριμένα:

Ο κύριος Υπουργός με τα χρωματιστά τιμολόγια προσπαθεί να λύσει το λάθος (στη πραγματικότητα ανύπαρκτο) πρόβλημα. Διατείνεται ότι προσπαθεί να αντιμετωπίσει την σύγχυση των καταναλωτών αλλά το πρόβλημα είναι η μετάβαση σε ένα νέο καθεστώς όπου δεν θα υπάρχουν (οριζόντιες και γενναιόδωρες) επιδοτήσεις. 

Αλλά ακόμα και αν υποθέσουμε ότι το πρόβλημα ήταν η σύγχυση, το έκανε χειρότερο. Η βασική ιδέα για την μετάβαση ήταν ορθή και το μήνυμα στο κοινό θα μπορούσε να είναι απλούστατο: "Δεν αλλάζει τίποτα από 1/1/24 σε σχέση με αυτό που ξέρατε από τον 8/22. Απλώς έχετε πλέον την πρόσθετη επιλογή να διαλέξετε και άλλα προϊόντα που θα προσφέρουν οι Πάροχοι". Αναρωτιέται κανείς λοιπόν ποια ήταν η πρόθεση του Υπουργού να ανακοινώσει χρώματα και μαθηματικές φόρμουλες. Βελτίωση της διαφάνειας στην αγορά ή σκόπιμη παραπλάνηση και δημιουργία σύγχυσης στους καταναλωτές - για την οποία κατηγορεί τους παρόχους κρίνοντας εξ ιδίων τα αλλότρια; Το αποτέλεσμα πάντως είναι εμφανές. Θέλοντας ή μη ο Υπουργός προσπάθησε - και πέτυχε ως ένα βαθμό - να υποβαθμίσει τα άσχημα νέα του τέλους των επιδοτήσεων δίνοντας έμφαση σε αλλαγές που δεν του ζητήθηκαν ούτε χρειάζονταν.

Το χειρότερο όμως είναι - όπως συνήθως στις πράξεις των πολιτικών - όχι αυτό που έκανε αλλά αυτό που παρέλειψε να κάνει. Η βασική του υποχρέωση ως πολιτικός είναι να εξασφαλίζει - εφόσον έχουμε αποφασίσει να έχουμε αγορά στο ρεύμα - ότι η αγορά αυτή λειτουργεί με τον σωστό τρόπο. Δηλαδή ότι υπάρχει ανταγωνισμός. Στην Ελλάδα η λέξη ανταγωνισμός στην  λιανική ρεύματος είναι ανέκδοτο. Μετά από 23 χρόνια "ελεύθερης αγοράς", το 75% περίπου των καταναλωτών εξακολουθεί να εξυπηρετείται από την Κρατική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (την γνωστή ως ΔΕΗ)  - και αυτό δεν έχει αλλάξει εδώ και χρόνια. Η χώρα - ουραγός πλέον στην ΕΕ- βρίσκεται πολύ πιο κοντά στον Τρίτο κόσμο. Προκαλεί θυμηδία η ρητορική του Υπουργού ότι με τα χρωματιστά του τιμολόγια και τις πολύπλοκες φόρμουλες "ενισχύει τον ανταγωνισμό". Στην πράξη η ΚΕΗ "σχεδίασε" τα τιμολόγιά της έτσι ώστε - τουλάχιστον τον Γενάρη- να μην φανεί η απουσία της επιδότησης. Καλύπτοντας βραχυπρόθεσμα το πραγματικό πρόβλημα του Υπουργού.

Μηδέν στα δύο λοιπόν ο κύριος Υπουργός. Τουλάχιστον από την  σκοπιά κάποιου του οποίου το προσωπικό συμφέρον τυχαίνει - ίσως πρόσκαιρα- να ταυτίζεται με το κοινό συμφέρον.

Ο κ. Γκίκας μιλάει στο allazorevma.gr για το Σήμερα και το Αύριο στο Ρεύμα

Ελλείψει δημοσιογραφικού ενδιαφέροντος, το allazorevma.gr αποφάσισε να ζητήσει από τον κύριο Γκίκα, ιδρυτή της Clarus ESCo και της πρώτης ιστοσελίδας σύγκρισης τιμών στην Ελλάδα, του allazorevma.gr, τις απόψεις του για τα τεκταινόμενα στην αγορά ρεύματος αλλά και τις προβλέψεις, τις ελπίδες και τους φόβους του για το μέλλον. Πάντα διαθέσιμος να μιλήσει (επί παντός επιστητού και επί μακρόν), απάντησε στις ερωτήσεις μας, ακόμα και τις πιο δύσκολες, αφού παρακάλεσε να τονίσουμε ότι απηχούν αυστηρά προσωπικές του απόψεις. Ιδού η συνέντευξη:

allazorevma.gr : Κύριε Γκίκα τι σκοπεύετε να κάνετε εσείς προσωπικά στο σπίτι σας τώρα με τις αλλαγές στα τιμολόγια του ρεύματος από 1/1/24;

Γκίκας: Δεν νομίζω ότι θα ξαφνιάσω κανένα αν πω ότι θα επισκεφτώ το allazorevma.gr και θα επιλέξω το φθηνότερο τιμολόγιο για την κατανάλωσή μου. Ανεξάρτητα από Πάροχο, με εξαίρεση αυτούς που με έχουν δυσαρεστήσει στο παρελθόν (και τους έχω δοκιμάσει σχεδόν όλους) και βέβαια την Κρατική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (γνωστή ως ΔΕΗ). Προτιμώ να πληρώσω κάτι παραπάνω σε Πάροχο που προσφέρει καλή εξυπηρέτηση. Πριν ολοκληρώσω την επιλογή μου, που υποθέτω ότι θα είναι ένα από τα μεταβλητά "κίτρινα" τιμολόγια, θα ερευνήσω αν υπάρχει κάποιο "σοβαρό" σταθερό τιμολόγιο που να προσφέρεται από "σοβαρό" Πάροχο. Δηλαδή τιμολόγιο με σταθερή τιμή για ένα 12μηνο. "Σοβαρό" σταθερό τιμολόγιο θεωρώ αυτό που είναι μεν ακριβότερο σε σχέση με τα μεταβλητά αλλά σε λογικό επίπεδο και δεν έχει "πονηρούς" όρους που επιτρέπουν στον Πάροχο να αθετήσει την υπόσχεσή του. Ως κριτήριο "σοβαρού" Παρόχου, δηλαδή κάποιου που θα είναι στην αγορά και στο μέλλον, χρησιμοποιώ ενδεικτικά το ότι έχει ήδη περισσότερους από 100.000 πελάτες. Ακόμα καλύτερα αν αυτοί αυξάνονται - έστω και με μικρό ρυθμό.

allazorevma.gr: Τι είναι αυτή η ιδιοτροπία σας με τα σταθερά τιμολόγια; Μας έχετε σπάσει τα νεύρα με την επιμονή σας σ΄ αυτά. Εξηγήστε μας σας παρακαλώ.

Γκίκας: Αγαπώ τα σταθερά τιμολόγια γιατί η επικράτησή τους στη αγορά θα σημαίνει ότι η αγορά ενηλικιώθηκε - ωρίμασε. Και μια ώριμη, δηλαδή ανταγωνιστική, αγορά είναι ο καλύτερος τόπος για να ανθήσει η καινοτομία προς όφελος των καταναλωτών. Πιστεύω ακράδαντα ότι η μη ύπαρξη σταθερών τιμολογίων στην χώρα είναι αποτέλεσμα της έλλειψης ανταγωνισμού. Οι δικαιολογίες για έλλειψη υποδομής είναι υποκριτική - όποιος δεν θέλει να ζυμώσει δέκα μέρες κοσκινίζει. Στην πραγματικότητα η ύπαρξη σταθερών τιμολογίων είναι το "raison d' etre" των Παρόχων ρεύματος. Αλλιώς δεν έχουν λόγο να υπάρχουν.

 allazorevma.gr: Μας εντυπωσιάσατε με τα γαλλικά σας αλλά και με την επιμονή σας. Εδώ μας λένε ότι με τους έξυπνους μετρητές θα μας τιμολογούν ανά πεντάλεπτο. Έχουν ήδη καθιερώσει και το χρώμα - τα πορτοκαλιά τιμολόγια. Και εσείς μιλάτε για σταθερά;

Γκίκας: Σταθερά όχι μόνο στη  τιμή αλλά και στο ποσό - τιμολόγια τύπου Netflix. Με τα οποία ο καταναλωτής θα πληρώνει ένα συμφωνημένο ποσό - ετήσια αναθεωρούμενο - για την κατανάλωσή του. Για να γίνει αυτό εφικτό θα πρέπει ο καταναλωτής να έχει έξυπνο μετρητή αλλά και να δίνει το δικαίωμα στον Πάροχο να διαχειρίζεται την  ζήτησή του (ψυγεία/καταψύκτες, θέρμανση, air condition κλπ.). Αυτό σημαίνει βέβαια έξυπνες συσκευές αλλά κυρίως δυνατότητα του διαχειριστή δικτύου (του ΔΕΔΔΗΕ!!) να αμείβει τον Πάροχο για τις υπηρεσίες διαχείρισης ζήτησης που του παρέχει ώστε με το έσοδο αυτό να καλύπτει τον κίνδυνο που αναλαμβάνει με το σταθερό τιμολόγιο. 

allazorevma.gr: Αυτό είναι καταπληκτικό. Μας λέτε δηλαδή ότι οι έξυπνοι μετρητές θα μας φέρουν σταθερά τιμολόγια και όχι δυναμικά; Και τι χρώμα θα τους δώσουμε το μπλε; Πότε προβλέπονται αυτά;

Γκίκας: Ναι αυτή είναι η πρόβλεψή μου. Οι έξυπνοι μετρητές θα φέρουν σταθερά τιμολόγια και όχι δυναμικά όσο περίεργο και να φαίνεται. Να σημειώσω ότι σε πολλές χώρες έχουν ήδη εγκατασταθεί έξυπνοι μετρητές στην πλειοψηφία των καταναλωτών. Δυναμικά τιμολόγια όμως διατίθενται ελάχιστα. Μέχρι στιγμής η επένδυση σε έξυπνους μετρητές δεν έχει αποδώσει πουθενά στον κόσμο. Οι καταναλωτές απλώς δεν ενδιαφέρονται για δυναμικά τιμολόγια (Πάροχος που τα πρόσφερε πχ στο Τέξας, όπου 80% των καταναλωτών έχει έξυπνο μετρητή, καταφέραν να πείσουν περίπου 30.000 πελάτες και χρεωκόπησαν ήδη). Ευτυχώς εδώ στην Ελλάδα απέχουμε πολύ από αυτό - είμαστε τουλάχιστον 10 χρόνια μακριά από τις ΗΠΑ και σχεδόν όλη την υπόλοιπη Ευρώπη. Ίσως είναι μια καθυστέρηση που θα μας βγει σε καλό - ειδικά αν καταφέρουμε να αργήσουμε ακόμα λίγο (Ναι το χρώμα θα είναι το μπλε - κάπως πιο βαθύ όμως).

allazorevma.gr: Φέξε μου και γλίστρησα δηλαδή. Δεν υπάρχει κάτι πιο γρήγορο;

Γκίκας: Ναι υπάρχει. Θα μπορούσαν οι έξυπνοι μετρητές να λειτουργήσουν ως μετρητές προπληρωμής και να δώσουν την δυνατότητα παροχής ζωνικών τιμολογίων (όχι μόνο νυκτερινό/ημερήσιο αλλά και εργάσιμη/ΣΚ, χειμώνα/καλοκαίρι). Εκτιμώ ότι δεν είναι δύσκολο να αλλάξουν οι κώδικες συναλλαγών της χονδρικής ώστε να δώσουν στους παρόχους το κίνητρο να τα προωθήσουν (κίνητρο που σήμερα δεν έχουν ούτε για το απλό νυκτερινό). Οι μετρητές προπληρωμής θα μειώσουν τα οφειλόμενα από στρατηγικούς κακοπληρωτές και τα Ζωνικά τιμολόγια θα φέρουν σημαντική εξοικονόμηση στη χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας.

allazorevma.gr: Με το καλό !Τους τα' χετε πει; Θα τα κάνουν;

Γκίκας: Μόνος μου τα λέω μόνος μου τα ακούω χρόνια τώρα. Όσο ζούμε ελπίζουμε όμως - έτσι δεν είναι;

allazorevma.gr: Ναι είμαστε πάντα αισιόδοξοι - με τις τιμές τι γίνεται; Πως θα πάμε το 2024 Πως θα πάμε γενικά στο μέλλον;

Γκίκας: Η εκτίμηση, με βάση τις προθεσμιακές αγορές, είναι ότι μέσα στο 2024 δεν θα έχουμε σημαντικές μεταβολές στην τιμή του ρεύματος. Δεν προβλέπεται κάτι παρόμοιο με το 21 και το 22 - που ήταν ένα επεισόδιο που συμβαίνει κάθε 50 χρόνια και είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του ρεύματος κατά 40% σε σχέση με το 2021 - παρά τις γενναιόδωρες επιδοτήσεις . Στο μέλλον η τιμή του ρεύματος θα έχει αυξητική τάση - όχι απότομη αλλά ελαφριά υφέρπουσα. Θα συνεχιστεί δηλαδή αυτό που συμβαίνει τα τελευταία 10 τουλάχιστον χρόνια. Η διαφορά είναι ότι στο μέλλον η αύξηση δεν θα οφείλεται τόσο στο κόστος της ενέργειας (το ανταγωνιστικό κομμάτι) αλλά στο κόστος των δικτύων που είναι ρυθμιζόμενη χρέωση (το 2023 η χρέωση δικτύων έφερε αύξηση 7% στους λογαριασμούς). Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις αυξήσεις ενεργώντας όχι μόνο ως καταναλωτές αλλά και ως ψηφοφόροι. Δεδομένου ότι η κύρια γενεσιουργός αιτία της αύξησης της τιμής το ρεύματος είναι οι Ευρωπαϊκοί και Εθνικοί στόχοι για το Νet Zero.

allazorevma.gr: Ωχ! Δεν μας βλέπω καλά. Κανένα καλό νέο δεν έχετε να μας πείτε;

Γκίκας: Θα σας πω ένα ανέκδοτο: Είναι 2030, οι στόχοι για το Net Zero στη Ευρώπη έχουν επιτευχθεί, με αποτέλεσμα η διεθνής τιμή του φυσικού αερίου να έχει πέσει στα τάρταρα, τα επιτόκια να είναι στον Θεό και όλοι οι συμμετέχοντες στα PPAs και οι τραπεζίτες που τους χρηματοδότησαν να κλαίνε με μαύρο δάκρυ τα χαμένα λεφτά τους.

allazorevma.gr: Είστε σοβαρός; Είναι αυτό ανέκδοτο;

Γκίκας: Είναι - για τους Αμερικάνους και τους Κινέζους!!

allazorevma.gr: Ευχαριστούμε για τον χρόνο σας

(Η συνέντευξη ολοκληρώθηκε με την παροχή στραγαλιών στον κύριο Γκίκα έτσι ώστε να απασχοληθεί και να αποφευχθεί ή υλοποίηση της πρόθεσής του να μας πει και άλλα κρύα ανέκδοτα)

"Τσίμπησε" ο Δείκτης Τιμών Νοεμβρίου για το Ρεύμα - Γιατί Όμως;

 Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος με στοιχεία Νοεμβρίου 2023 που υπολογίζει το allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα, εμφάνισε αύξηση σε σχέση με τον δείκτη με στοιχεία Οκτωβρίου  2023. Ο Δείκτης Τιμών από 225,37 ανέβηκε στα 230,40 ευρώ την μεγαβατώρα.  

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις, στις οποίες το allazorevma.gr  περιλαμβάνει την κρατική επιδότηση που αυξήθηκε στα 25 ευρώ την  μεγαβατώρα για τον Νοέμβριο (έναντι 15 τον Οκτώβριο), έπεσαν στα 60,78 ευρώ την μεγαβατώρα.

Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών Ρεύματος για οικιακούς καταναλωτές,  περιλαμβανομένου του ΦΠΑ αυξήθηκε από 141,83 σε 156,58 ευρώ την μεγαβατώρα. Οι τιμές των εναλλακτικών παρόχων κυμάνθηκαν από 75,96 έως 174,20 με μέσο όρο τα 117,15 ευρώ την μεγαβατώρα αυξημένο σημαντικά σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (103,69). Συνολικά, σε 12μηνη βάση (10/22-10/23), η μέση τιμή των εναλλακτικών παρόχων (πριν τις επιδοτήσεις) μειώθηκε κατά 70,68% ενώ ο συνολικός δείκτης ανταγωνιστικών χρεώσεων που περιλαμβάνει και την ΔΕΗ μειώθηκε κατά 61,04%. 

Στο πρώτο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΚΕΗ (γνωστής ως ΔΕΗ) τους τελευταίους 12 μήνες. Στον Δεύτερο Πίνακα παρουσιάζεται συνοπτικά το τι θα πλήρωναν οι καταναλωτές με και χωρίς την επιδότηση από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα. 

Τον Νοέμβριο η χονδρική τιμή είχε πτώση (-6,93%) σε σχέση με τον Οκτώβριο. Ο Δείκτης Τιμών Λιανικής όμως σημείωσε σημαντική αύξηση (+10,04%). Η αύξηση του Δείκτη οφείλεται στις αυξήσεις τόσο των εναλλακτικών παρόχων όσο και της Κρατικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ). Αύξηση που δεν αντιστάθμισε πλήρως η αυξημένη επιδότηση. Το ελληνικό κράτος φαίνεται ότι λειτουργεί με μυστήριους τρόπους. Με κάποιο (προφανώς) μαγικό τρόπο ψυχανεμίζεται τις ανάγκες των Παρόχων και προλαμβάνει τις ανησυχίες και τα προβλήματά τους - μέχρι ένα βαθμό τουλάχιστον.

Το allazorevma.gr Eνημερώνει: Το Πράσινο Τιμολόγιο Δεν Έχει Σχέση με τον ΠΑΟ

Το allazorevma.gr ενημερώνει τους καταναλωτές ρεύματος ότι αυτό το "Πράσινο Τιμολόγιο" που ακούγεται ότι θα ισχύσει από 1/1/24 δεν έχει καμία σχέση με τον Παναθηναϊκό - ετερόφρονες οπαδοί (που είναι και η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού) δεν έχουν κανένα λόγο ανησυχίας. Ούτε με την πράσινη ενέργεια έχει κάποια σχέση. Είναι τόσο "πράσινο" όσο όλα τα άλλα τιμολόγια - το κίτρινο το μπλε το πορτοκαλί. Υποθέτει εύλογα κανείς ότι η επιλογή του χρώματος έγινε από ένα πολιτικό ή γραφειοκράτη  που ίσως πείστηκε από κάποιο επικοινωνιολόγο της συμφοράς.

Τι είναι λοιπόν αυτό το πράσινο τιμολόγιο; Τίποτα. Τίποτα διαφορετικό από αυτό που έχουμε συνηθίσει εδώ και μήνες (από τον Αύγουστο του 2022). Το κράτος ονόμασε πράσινο το μεταβλητό τιμολόγιο που ανακοινώνουν οι Πάροχοι για τον επόμενο μήνα. Απλώς μετέθεσε την ημέρα ανακοίνωσης στην 1η του μήνα αντί στις 20 του προηγούμενου.

Θα πει κανείς ότι αυτή είναι  μια τρύπα στο νερό. Όχι ακριβώς - έχει και ουρά! Η διαφορά είναι ότι από 1/1/24 οι Πάροχοι δεν θα προσφέρουν μόνο το (δικό τους) "πράσινο" τιμολόγιο όπως γίνεται μέχρι σήμερα. Θα προσφέρουν και κίτρινο (και μπλε και πορτοκαλί αν θέλουν)*. 

Το πιο σημαντικό που πρέπει να ξέρουν οι καταναλωτές είναι ότι, αν οι ίδιοι δεν πάρουν την πρωτοβουλία να αλλάξουν Πάροχο ή τιμολόγιο, από 1/1/24 θα χρεώνονται με το πράσινο τιμολόγιο του Παρόχου τους η τιμή του οποίου θα οριστικοποιηθεί την 1/1/24.

Το allazorevma.gr, που είναι (σχεδόν) η μοναδική πηγή ανεξάρτητης, αντικειμενικής και αξιόπιστης πληροφόρησης για τους Έλληνες καταναλωτές, διατηρεί την ψυχραιμία του και το ίδιο προτείνει στους καταναλωτές. Ο αλγόριθμός μας είναι πάντα ενημερωμένος με τα νέα στοιχεία των τιμολογίων και η ενημέρωση των χρηστών μας άμεση, πλήρης και κατάλληλα επεξεργασμένη ώστε να είναι κατανοητή σε όλους.

Μια καλή ιδέα είναι να εγγραφούν οι χρήστες μας στην δωρεάν υπηρεσία του allazorevma.gr "εξατομικευμένης ενημέρωσης τιμών" ώστε να παρακολουθούν τακτικά τις τιμές της αγοράς σε σχέση με τον δικό τους Πάροχο/τιμολόγιο και προφίλ κατανάλωσης.

* το κίτρινο είναι μεταβλητό, το μπλε είναι σταθερό και το πορτοκαλί "δυναμικό" 

Το Κράτος Σπαταλά Κεφάλαιο στην Ενέργεια και Υπονομεύει το Μέλλον

Το κεφάλαιο είναι ένας "παρεξηγημένος" πλουτοπαραγωγικός πόρος. Ίσως φταίει για αυτό το ότι δεν είναι κάτι χειροπιαστό. Είναι ένα ιδεατό κατασκεύασμα - κατάλληλο για ιδεολογική επένδυση. Είναι λοιπόν χρήσιμο να εξηγηθεί ότι οι εναλλακτικοί τρόποι συσσώρευσης και αξιοποίησής του - η ελεύθερη αγορά και ο κεντρικός προγραμματισμός - έχουν κοινό στόχο. Την καλύτερη δυνατή χρήση αυτού του οικονομικού - δηλαδή σπανίζοντος - πόρου. Σπανίζοντος γιατί η συσσώρευσή του απαιτεί θυσία παρούσας κατανάλωσης με σκοπό την αύξησή της στο μέλλον μέσω της αύξησης της παραγωγικότητας. Η θυσία της παρούσας γενιάς και η προσδοκία για καλύτερο μέλλον δεν αποτελούν ιδεολογική διαφορά μεταξύ των δύο εναλλακτικών μεθόδων κοινωνικής οργάνωσης. Το ερώτημα είναι ποια από τις δύο μεθόδους εξασφαλίζει αποτελεσματικότερα την επίτευξη του κοινού στόχου. Δηλαδή την μέγιστη δυνατή αύξηση της παραγωγικότητας υπό τον περιορισμό της ελάχιστης δυνατής θυσίας παρούσας κατανάλωσης.

Έχουμε την τύχη να ζούμε στην εποχή που έχει στην διάθεση της τα απτά αποτελέσματα ενός σχεδόν ελεγχόμενου κοινωνικού πειράματος που έγινε στην Σοβιετική Ένωση τον προηγούμενο αιώνα - το πείραμα του κεντρικού προγραμματισμού. Το πείραμα κατέληξε στην κατάρρευση του οικοδομήματος με αποτέλεσμα η θυσία τριών γενεών σοβιετικών πολιτών να πάει σχεδόν ολοκληρωτικά χαμένη. Η θυσία αυτή ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτή των δυτικών χωρών (η αναγκαστική αποταμίευση στην ΕΣΣΔ - που ένας συνεπής μαρξιστής θα την αποκαλούσε υπεραξία της εργασίας ή αλλιώς ποσοστό εκμετάλλευσης- ήταν της τάξεως του 40%). Το αποτέλεσμα αυτής της θυσίας ήταν η πλήρης απαξίωση των επενδύσεων που έγιναν με την μέθοδο του κεντρικού προγραμματισμού. Η ΕΣΣΔ κατέληξε να διακωμωδείται ως Άνω Βόλτα με πυρηνικά - πολύ πριν καταρρεύσει. Αφορμή για την κατάρρευση μεταξύ άλλων ήταν η ανάγκη της ΕΣΣΔ να δανειστεί από την Δύση για την κάλυψη επισιτιστικών αναγκών. Ακόμα και σήμερα, η διάδοχος της ΕΣΣΔ, η Ρωσία, βασίζει την οικονομία της - σαν χώρα του τρίτου κόσμου -  στον ορυκτό της πλούτο. Τον οποίο μάλιστα δεν εκμεταλλεύεται στον μέγιστο βαθμό λόγω έλλειψης επενδύσεων!

Το παράδοξο είναι ότι, στον δυτικό κόσμο και ιδιαίτερα στην Ευρώπη αλλά ακόμα χειρότερα στην Ελλάδα, φαίνεται ότι δεν πήραμε το μάθημα από τα αποτελέσματα του σοβιετικού πειράματος*. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στον ενεργειακό τομέα, που υφίσταται το κύριο βάρος των πολιτικών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής - τον στόχο του Net Zero για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι πολιτικές αυτές, που μοιάζουν με τα σταλινικά πενταετή πλάνα, οδηγούν σε τεράστιου μεγέθους σπατάλη κεφαλαίου. Ο στόχος που τίθεται με πολιτικές αποφάσεις για τις εκπομπές CO2 την Ευρώπη δεν διαφέρει πολύ από τον στόχο (που προσωπικά έβαζε και επέβλεπε ο Στάλιν), για την παραγωγή ατσαλιού στην ΕΣΣΔ και δεν απέχουμε πολύ από το να αναγορεύουμε όσους δεν πετυχαίνουν τον στόχο "εχθρούς του λαού".

Μια πρόχειρη αλλά παραστατική εικόνα του προβλήματος φαίνεται αν συγκριθούν συγκεκριμένα απλά παραδείγματα σπατάλης κεφαλαίου: την υποδομή φυσικού αερίου στην Αρμενία του 2000 και την εγκατεστημένη ισχύ ΑΠΕ στην Ελλάδα του 2023 (και την προγραμματισμένη για το 2030).

Η Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Αρμενίας τροφοδοτείτο με φυσικό αέριο από την υπόλοιπη ΕΣΣΔ με ένα αγωγό μεταφοράς δυναμικότητας 10 δισ. κυβικών τον χρόνο - ο αγωγός είχε κατασκευαστεί επί ΕΣΣΔ. Την εποχή που ο γράφων επισκέφτηκε την Αρμενία (2000) δεν κυκλοφορούσε φυσικό αέριο στον αγωγό γιατί η Ρωσία το χρέωνε πλέον σε διεθνείς τιμές που η χώρα δεν άντεχε να πληρώσει. Είναι όμως αξιοσημείωτο ότι η δυναμικότητα αυτή κάλυπτε τις ανάγκες μιας χώρας 3,5 εκατομμυρίων κατοίκων - που αντιστοιχεί σε ένα επίπεδο κατανάλωσης που η Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων κατοίκων δεν έχει φθάσει ακόμα μετά από ένα τέταρτο αιώνα**. Η υποδομή που κατασκευάστηκε με την μέθοδο του κεντρικού προγραμματισμού (που για τους υποστηρικτές του έχει το πλεονέκτημα να "βλέπει μακριά"- κρύο αστείο για τους Αρμένιους) ήταν με μια πρόχειρη εκτίμηση τρείς φορές μεγαλύτερη από αυτή που θα χτιζόταν αν υπήρχε στοιχειώδες κίνητρο οικονομικής αποτελεσματικότητας. Θηριώδης σπατάλη.

Στην Ελλάδα έχουμε ένα ηλεκτρικό σύστημα που έχει μια μέγιστη ισχύ - αιχμή - περίπου 10 GW και ετήσια κατανάλωση περίπου 50 ΤWH. Η ζήτηση αυτή, που έχει μείνει σχεδόν σταθερή τα τελευταία 10 χρόνια,  θα μπορούσε να καλυφθεί (με την βοήθεια εισαγωγών) από τα υπάρχοντα θερμικά (λιγνίτης και φυσικό αέριο) και υδροηλεκτρικά εργοστάσια. Παρ' ολ' αυτά έχουμε κατασκευάσει ένα δεύτερο ηλεκτροπαραγωγικό σύστημα από ΑΠΕ ισοδύναμο σε εγκατεστημένη ισχύ με το υπάρχον***. Με κόστος τουλάχιστον διπλάσιο από αυτό που χρειαζόταν αν κατασκευαζόταν με συμβατικούς σταθμούς (οι οποίοι δεν θα απαιτούνταν έτσι κι αλλιώς). Ακόμα χειρότερα, προγραμματίζουμε για την αγορά αυτή των 10 GW να έχουμε εγκαταστήσει 17 ακόμα GW με ΑΠΕ μέχρι to 2030 ενώ ήδη βρίσκονται σε λειτουργία ή κατασκευή πρόσθετα εργοστάσια φυσικού αερίου ισχύος περίπου  2,5 GW (που χρειάζονται για να υποστηρίξουν ένα σύστημα που θα βασίζεται στις ΑΠΕ****).  Αυτή η σπατάλη είναι πιο θηριώδης από αυτή για την οποία ήταν υπεύθυνος ο σοβιετικός προγραμματισμός στην φτωχή Αρμενία επί ΕΣΣΔ.

Γιατί αυτές οι κοινωνικά καταστρεπτικές αποφάσεις; Στην ΕΣΣΔ υπήρχε ο στόχος της σοσιαλιστικής ουτοπίας. Ή πιο συγκεκριμένα του σταλινικού δόγματος για το "χτίσιμο του σοσιαλισμού σε μια μόνο χώρα". Στην Ευρώπη σήμερα υπάρχει ο στόχος της αποφυγής της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Το πρόβλημα είναι ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει "σε μια μόνο χώρα" . Και αν είναι να γίνει σε "μια μόνο χώρα", αυτή δεν θα ήταν πάντως η Ευρώπη που είναι υπεύθυνη για το 9% των παγκοσμίων εκπομπών CO2 (πόσο μάλλον η πτωχή αλλά τίμια Ελλάδα). Η πολιτική της ΕΕ (και πολύ περισσότερο της Ελλάδος) για την  κλιματική αλλαγή είναι παράλογη - πιο παράλογη από την σταλινική. Γιατί αν οι σοβιετικοί στόχευαν σε μια ουτοπία, οι σημερινοί ευρωπαίοι δεν στοχεύουν καν σε ουτοπία. Οι πολιτικές τους και οι στόχοι τους - το περίφημο Net Zero - μοιάζουν περισσότερο με αυτοευνουχισμό.

Ελπίζει κανείς ότι το αντίστοιχο της κατάρρευσης του σοβιετικού οικοδομήματος θα συμβεί με λιγότερο καταστρεπτικό και κυρίως ειρηνικό τρόπο στην περίπτωση των Ευρωπαϊκών πολιτικών για το κλίμα. Υπάρχουν ήδη ενδείξεις ότι αρκετοί Ευρωπαίοι βλέπουν με σκεπτικισμό την όλη προσπάθεια. Λιγότεροι στην Ελλάδα. Προτείνω να το δούμε αυτό.

* Πράγμα που δεν θα ήταν έκπληξη  για τον Φ. Νίτσε που είχε γράψει ότι : "Η τρέλα είναι η εξαίρεση στα άτομα αλλά ο κανόνας στα πλήθη" 
** Η κλιματολογική διαφορά μεταξύ των δύο χωρών δεν είναι μεγάλη και η βιομηχανική υποδομή της Αρμενίας ακόμα και την περίοδο της ΕΣΣΔ ήταν χαμηλής ενεργειακής έντασης όχι μεγαλύτερης από της Ελλάδας. Η κατά κεφαλή κατανάλωση όμως (την εποχή που υπήρχε αέριο) ήταν υψηλότερη γιατί η οριακή τιμή του αερίου ήταν πρακτικά μηδέν. Χρεωνόταν με ποσόστωση (quota) ανάλογα με τον αριθμό των μελών της οικογένειας.
*** Ισοδύναμο σε εγκατεστημένη ισχύ αλλά όχι σε διαθέσιμη - οι ΑΠΕ έχουν συντελεστή διαθεσιμότητας κάτω από 30% ενώ οι συμβατικοί σταθμοί πάνω από 65%
**** Να προσθέσουμε και τα δεκάδες γιγαβάτ αποθήκευσης που κυκλοφορούν ως επίσημες προβλέψεις  υπερβαίνοντας τα όρια του παραλόγου και τείνοντας προς την διαστροφή.

Η Καμήλα (και το Πράσινο Τιμολόγιο) Είναι Άλογο που Σχεδιάστηκε από Επιτροπή

Είναι η φράση του Sir Alec Issigonis του διάσημου σχεδιαστή του Mini, που περιγράφει την κατάσταση στην οποία μια ομάδα έξυπνων, έμπειρων ατόμων με καλές προθέσεις, καλούμενοι να πάρουν μια απόφαση συλλογικά κατασκευάζουν εκτρώματα - καμήλα όταν τους είχε ζητηθεί να σχεδιάσουν ένα άλογο. Αυτή η φράση δίνει την πιο καλοήθη ερμηνεία για τον σχεδιασμό του νέου "Πράσινου Τιμολογίου" ρεύματος.

Η καλή πρόθεση είναι να διευκολυνθεί η σύγκριση των τιμολογίων ώστε οι καταναλωτές να επιλέγουν ευκολότερα. Αλλά το "Πράσινο" τιμολόγιο δεν διαφέρει καθόλου - για τον καταναλωτή-  από αυτό που αντιμετώπιζε στην διάρκεια των προηγούμενων μηνών της κρίσης. Στην πραγματικότητα είναι λίγο χειρότερο γιατί η ex-ante τιμή θα ανακοινώνεται την 1η κάθε μήνα και όχι την 20η του προηγούμενου. Ο πολύπλοκος μηχανισμός που σχεδίασαν ο αρμόδιοι για τον υπολογισμό ενός "Μηχανισμού Διακύμανσης" (δηλαδή της Ρήτρας Αναπροσαρμογής) του Πράσινου τιμολογίου είναι εντελώς άχρηστη για τους καταναλωτές (το ερώτημα είναι για ποιους είναι χρήσιμη) - μια καμπούρα στο άλογο. Το πραγματικό πρόβλημα για τους καταναλωτές είναι η μεταβλητότητα του τιμολογίου - δεν μπορούν να ξέρουν τι τους περιμένει στο μέλλον και το Πράσινο τιμολόγιο δεν λύνει αυτό το πρόβλημα - εξακολουθεί να είναι ένα - εντελώς αδιαφανές γι' αυτούς - μεταβλητό τιμολόγιο.

Το κράτος θα μπορούσε να ανακοινώσει απλά και κατανοητά. Από 1/1/24 δεν αλλάζει απολύτως τίποτα από αυτά που ξέρατε τους τελευταίους μήνες αν εσείς δεν θέλετε να αλλάξει. Απλώς οι Πάροχοί σας θα έχουν πλέον την δυνατότητα - και εσείς την επιλογή (με δική σας πρωτοβουλία) να επιλέξετε ένα άλλο τιμολόγιο - σταθερό ή μεταβλητό. 

Δεν μπορούμε παρά να σχολιάσουμε επίσης την ενσυνείδητη από ότι φαίνεται χρήση επικοινωνιακών τεχνασμάτων σε μια προσπάθεια επηρεασμού  των καταναλωτών με την επιλογή του πράσινου χρώματος για το τιμολόγιο (το οποίο όχι μόνο δεν είναι ιδιαίτερα "πράσινο" αλλά θα δυσχεράνει την προώθηση πραγματικών πράσινων τιμολογίων στο μέλλον) και την αλλαγή της ονομασίας της ρήτρας αναπροσαρμογής σε "μηχανισμό διακύμανσης". Αυτό υποτιμά την νοημοσύνη του καταναλωτή και είναι σε μακρύ χρονικό ορίζοντα επικίνδυνη και ατελέσφορη τακτική.

Γιατί λοιπόν το κράτος επέλεξε να τα κάνει όλα πιο δύσκολα και πιο πολύπλοκα χωρίς κανένα όφελος για τους καταναλωτές; Δεν θα τολμήσουμε μια εξήγηση είναι όμως σίγουρο ότι ο Sir Alec Issigonis κάτι  υποψιαζόταν.

Ο Κύριος Υπουργός Υποτιμά τους Καταναλωτές Ρεύματος

Ο Υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος, προσπαθώντας να δικαιολογήσει την πατερναλιστική του επέμβαση στον τρόπο τιμολόγησης του ρεύματος, ισχυρίστηκε ότι προσπαθεί να βοηθήσει τους καταναλωτές οι οποίοι βρίσκονται σε σύγχυση. Η άποψή μας είναι ότι είναι ο ίδιος που βρίσκεται σε σύγχυση ή δεν έχει καλή πληροφόρηση. Ή ίσως υιοθετεί το κυνικό - αμερικανικής προελεύσεως - δόγμα "Κανείς δεν έχασε υποτιμώντας την νοημοσύνη των καταναλωτών".

Να του αναγνωρίσουμε ένα δίκιο. Είναι αλήθεια, (επιστημονικά τεκμηριωμένη από την δεκαετία του '60) ότι οι πωλητές κάθε είδους αγαθών έχουν κίνητρο, εκμεταλλευόμεναι το ότι η πληροφορία έχει κόστος για τον καταναλωτή, να προκαλέσουν σύγχυση (ο αγγλικός όρος είναι Obfuscation)  σχετικά με τα χαρακτηριστικά των προϊόντων τους ώστε να τα τιμολογήσουν υψηλότερα από το -κοινωνικά βέλτιστο- οριακό τους κόστος. Αυτό αφορά όλα τα αγαθά, όλους τους πωλητές και όλες τις αγορές του κόσμου.

Είναι όμως εξίσου γνωστό ότι οι αγορές με την βοήθεια της τεχνολογίας έχουν βρει τρόπο να αντιμετωπισθεί αυτό το πρόβλημα. Το Διαδίκτυο είναι η τεχνολογία που μειώνει δραματικά το κόστος της πληροφορίας. Αποτέλεσμα οι ιστοσελίδες σύγκρισης τιμών - μεταξύ άλλων για το ρεύμα. Ακριβώς επειδή η πληροφορία έχει κόστος (δηλαδή αξία) για τον καταναλωτή (που δεν πρόκειται να διαβάσει προφανώς την σύμβαση προμήθειας των 9.000 λέξεων) είναι κερδοφόρο για ιδιωτικές επιχειρήσεις να παρέχουν την υπηρεσία αυτή - και μάλιστα δωρεάν για τον καταναλωτή. 

Είναι καιρός ίσως ο κύριος Υπουργός να ενημερωθεί ότι από το 2015 λειτουργούν στην Ελλάδα ιστοσελίδες σύγκρισης τιμών ρεύματος μεταξύ των οποίων η πρώτη χρονικά και πιο δημοφιλής είναι το allazorevma.gr. Με περισσότερους από 1,1 εκατομμύρια μοναδικούς χρήστες. Το allazorevma.gr έχει συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην εξοικείωση των καταναλωτών με τα τιμολόγια, διεξάγοντας (μεταξύ άλλων) εκστρατείες για την διαφώτιση του κοινού για τις περίφημες ρήτρες αναπροσαρμογής πολύ πριν το κράτος μέσω της ΡΑΑΕΥ κατασκευάσει την δική του (δυστυχώς όχι πλήρως αξιόπιστη και καθόλου φιλική στον χρήστη) ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών. Διαβεβαιώνουμε τον κύριο Υπουργό ότι το μικρότερο πρόβλημα που έχουν οι καταναλωτές στην αγορά ρεύματος είναι η δυσκολία κατανόησης των προϊόντων που προσφέρονται. Αντίθετα, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι οι συνεχείς επεμβάσεις του κράτους που αλλάζουν τους κανόνες - όπως αυτή που ο ίδιος σχεδιάζει στην παρούσα περίσταση.

Ο κύριος Υπουργός λοιπόν παραβιάζει θύρες ανοικτές. Θα του προτείναμε να εστιάσει την ενέργειά του στις δύσκολες (ομολογουμένως) αποφάσεις που απαιτούνται για να ενισχυθεί ο (περίπου ανύπαρκτος) ανταγωνισμός στην  αγορά μέσω της μείωσης του μεριδίου αγοράς του δεσπόζοντα παρόχου - της Κρατικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (γνωστής ως ΔΕΗ) και για να εξευρεθούν τα χρήματα και ο τρόπος επιδότησης των καταναλωτών - που προβλέπουμε ότι θα είναι μόνιμο πρόβλημα για το ρεύμα στο μέλλον.

Εγκώμιο Υπέρ Αδυνάτου (Ρευματοκλέφτη)

Η ρευματοκλοπή είναι απολύτως καταδικαστέα. Αυτός που την διαπράττει, κλέβει ένα "κοινωνικό" αγαθό. Επιβαρύνει το κοινωνικό σύνολο και κυρίως τους ευάλωτους. Μπορεί να υποστηρίξει κανείς ότι είναι ηθικά περισσότερο κατακριτέο να κλέβεις ρεύμα από το να κλέβεις - για παράδειγμα - πολυτελή αυτοκίνητα. Αν όμως κάποιος προσπαθήσει να μελετήσει το θέμα βαθύτερα με σκοπό κυρίως να αντιμετωπίσει το πρόβλημα (και όχι να δημαγωγήσει κηρύσσοντας την ηθική του ανωτερότητα ή για να εξυπηρετήσει συμφέροντα και προκαταλήψεις) θα πρέπει να λάβει υπόψη του την πραγματικότητα.

Στην Ελλάδα έχουμε πρόβλημα τριτοκοσμικών διαστάσεων στην εισπραξιμότητα των λογαριασμών ρεύματος αλλά αυτό δεν οφείλεται μόνο στις ρευματοκλοπές. Έχουμε πρόβλημα και με τους μπαταχτσήδες. Αυτό το δεύτερο πρόβλημα δημιουργείται από ενέργεια εξίσου κατακριτέα - και είναι σε μέγεθος μεγαλύτερο από τις ρευματοκλοπές. 

Το πιο ενδιαφέρον όμως είναι ότι οι κλέφτες και οι μπαταξήδες δεν ταυτίζονται. Οι πρώτοι κλέβουν μεν αλλά κάτι πληρώνουν. Όχι το σύνολο της κατανάλωσής τους αλλά ένα ποσοστό - αρκετό ώστε να μην προκαλέσουν την προσοχή. Οι μπαταχτσήδες δεν πληρώνουν απολύτως τίποτε. Οι Πάροχοι τους "αποθηκεύουν" στον Πάροχο Καθολικής Υπηρεσίας και προσποιούνται ότι προσπαθούν να εισπράξουν. Με πολύ μικρή επιτυχία όπως παραδέχονται δημόσια οι ίδιοι - γιατί δεν έχουν επαρκές κίνητρο. Την χασούρα την μεταφέρουν μέσω των ρυθμιζόμενων χρεώσεων στους πελάτες τους. Σε αντίθεση με την χρέωση για τις ρευματοκλοπές που την πληρώνουν οι ίδιοι ως προσαύξηση στην τιμή της χονδρικής αγοράς.

Ας δώσουμε στον φτωχό ρευματοκλέφτη (που πιθανότατα είναι μια μικρή επιχείρηση) το δικαίωμα στην ένσταση. Αν τον βάλουμε να πληρώσει όλο τον λογαριασμό υπάρχει κίνδυνος να το κλείσει το μαγαζί. Εναλλακτικά θα αναγκαστεί να μεταπέσει στην κατηγορία του μπαταχτσή. Ότι και αν επιλέξει,  ο Πάροχός του (η καλύτερα το κοινωνικό σύνολο), θα χάσει και το ποσοστό που εισέπραττε μέχρι τώρα. Είναι αυτό επαρκής δικαιολογία για το έγκλημα; Προφανώς όχι. Αν όμως στόχος είναι να βρεθεί τρόπος να αντιμετωπισθεί το συνολικό πρόβλημα της είσπραξης των λογαριασμών τότε οι προτεραιότητες αλλάζουν. 

Πρώτος στόχος είναι οι μπαταχτσήδες. Γιατί, αν είμαστε αναγκασμένοι να επιλέξουμε, προτιμούμε τους ρευματοκλέφτες. Εκτός των άλλων γιατί το κόστος της αντιμετώπισης της ρευματοκλοπής είναι μικρότερο. Είναι σχετικά εύκολο να αντιμετωπισθεί γιατί είναι σε μεγάλο βαθμό θέμα εσωτερικού ελέγχου του ΔΕΔΔΗΕ. Απαιτεί την  άμεση παρέμβαση για τον έλεγχο των παρατηρήσεων του καταμετρητή και την ορθή τήρηση της διαδικασίας σφράγισης των κιβωτίων των μετρητικών διατάξεων.

Αυτό που δεν απαιτείται για να αντιμετωπισθεί η ρευματοκλοπή είναι η εγκατάσταση "έξυπνων" μετρητών*. Σε αντίθεση με αυτό που διατυμπανίζει ο ΔΕΔΔΗΕ και τα παπαγαλάκια του για να δικαιολογήσει το φαραωνικό έργο των 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αντίθετα, η εγκατάσταση μετρητών προπληρωμής στους 200.000 μπαταχτσήδες θα τους ανάγκαζε - με πολιτισμένο τρόπο - να πληρώσουν έστω κάτι για να αποφύγουν τον κίνδυνο της διακοπής της ηλεκτροδότησης. Αν οι μετρητές προπληρωμής είναι και "έξυπνοι" ακόμα καλύτερα.

* Η ειρωνεία είναι ότι ένα από τα πλεονεκτήματα των "έξυπνων" μετρητών είναι ότι καταργείται η ανάγκη της επίσκεψης του καταμετρητή - πανηγύρι για όσους σχεδιάζουν να "πειράξουν" την εγκατάσταση. 

Δείκτης Τιμών Ρεύματος Οκτωβρίου : Επιδότηση Χωρίς Αιτία;

 Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος με στοιχεία Οκτωβρίου 2023 που υπολογίζει το allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα, εμφάνισε (για τρίτο συνεχή μήνα) ελαφρά μείωση σε σχέση με τον δείκτη με στοιχεία Σεπτεμβρίου 2023. Ο Δείκτης Τιμών από 229,07 έπεσε στα 225,37 ευρώ την μεγαβατώρα.  

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις, στις οποίες το allazorevma.gr  περιλαμβάνει την κρατική επιδότηση των 15 ευρώ την  μεγαβατώρα (για τον Οκτώβριο), έμειναν στο επίπεδο των 70,78 ευρώ την μεγαβατώρα.

Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών Ρεύματος για οικιακούς καταναλωτές,  περιλαμβανομένου του ΦΠΑ μειώθηκε από 145,33 σε 141,83 ευρώ την μεγαβατώρα. Οι τιμές των εναλλακτικών παρόχων κυμάνθηκαν από 80,00 έως 154,15 με μέσο όρο τα 103,69 ευρώ την μεγαβατώρα μειωμένο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (111,28). Συνολικά, σε 12μηνη βάση (10/22-10/23), η μέση τιμή των εναλλακτικών παρόχων (πριν τις επιδοτήσεις) μειώθηκε κατά 83,23% ενώ ο συνολικός δείκτης ανταγωνιστικών χρεώσεων που περιλαμβάνει και την ΔΕΗ μειώθηκε κατά 76,46%. 

Στο πρώτο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΚΕΗ (γνωστής ως ΔΕΗ) τους τελευταίους 12 μήνες. Στον Δεύτερο Πίνακα παρουσιάζεται συνοπτικά το τι θα πλήρωναν οι καταναλωτές με και χωρίς την επιδότηση από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα. 

Τον Οκτώβριο η χονδρική τιμή είχε αύξηση (+10,29%) σε σχέση με τον Σεπτέμβριο. Ο Δείκτης Τιμών Λιανικής όμως μειώθηκε (-1,62%). Η πτώση του Δείκτη οφείλεται στις χαμηλότερες τιμές των εναλλακτικών παρόχων σε νέους πελάτες στους οποίους πωλούν με αρνητικό περιθώριο. Φαίνεται ότι ο ανταγωνισμός λειτουργεί επαρκώς. Τίθεται συνεπώς το προφανές ερώτημα: Για ποιο λόγο συνεχίζει το κράτος την επιδότηση - η οποία είναι περιττή από τον Απρίλιο - και πάντως σίγουρα από τον Ιούλιο του 2023;

Πόσο Ανταγωνιστική είναι η Αγορά Ηλεκτρισμού στην Ελλάδα;

(Το παρακάτω κείμενο είναι σύνοψη της παρέμβασης του Α. Γκίκα σε πάνελ του 27ου Συνεδρίου "Ενέργεια και Ανάπτυξη" που διοργανώνει το ΙΕΝΕ στις 14/15 Νοεμβρίου 2023)

Ο ανταγωνισμός στην λιανική ρεύματος (μόνο Χαμηλή Τάση σε αριθμό μετρητών) είναι στο επίπεδο δυοπωλίου (Herfindahl Hirschman Index - HHI 0,54) - το ισοδύναμο 1,8 Προμηθευτών.

• Μέχρι και η Επιτροπή Ανταγωνισμού το υποψιάστηκε πριν 2 χρόνια, όταν η ΚΕΗ έκανε κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της πωλώντας κάτω του κόστους (Τι απέγινε άραγε ή έρευνα;)
• Από τις αρχές του 2021 έως σήμερα ο ρυθμός απώλειας πελατών της ΚΕΗ έχει πέσει από 100.000 το τρίμηνο σε 6,500 το επτάμηνο ήτοι λιγότερους από 1.000 κατά μέσο όρο μηνιαίως.
• Το μερίδιο αγοράς της ΚΕΗ (σε KWhs) ήταν 65,10% τον Νοέμβριο του 2021 και 64,86% τον Οκτώβριο του 2023.

Γιατί χρειάζεται Ανταγωνιστική αγορά στην λιανική ρεύματος;

• Στατική αποτελεσματικότητα - κοστοστρέφεια
• Πιο σημαντικό : Δυναμική αποτελεσματικότητα - Καινοτομία (αξιοποίηση συνέργειας με τηλεπικοινωνίες/πληροφορική) που είναι αναγκαία προϋπόθεση για κάθε είδους μετάβαση που ο καθένας ονειρεύεται. Κατεξοχήν "No Regrets Policy".

Ποιος είναι ο στόχος;

• ΗΗΙ <= 0,2 ή <= 2.000 Αυτό σημαίνει μερίδιο της Κρατικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ) κάτω από 35% στην Χαμηλή Τάση σε αριθμό μετρητών.
• Χρονικός Ορίζοντας : Λιγότερο από 24 μήνες

Πως θα επιτευχθεί;

• Λαικό Κρατικό Τιμολόγιο Αναφοράς (ΛΑΚΤΑ). Υποχρεωτικό για ΚΕΗ με βάση κοστολογικό έλεγχο . Κάτω όριο μέχρι να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης του μεριδίου (price to beat).
• Απαγόρευση καθετοποίησης ΚΕΗ μέχρι να μειωθεί το μερίδιο αγοράς της (ή έγκριση με το όρο να παρέχει στο δίκτυο καταστημάτων της τα προϊόντα όλων των παρόχων)
• Αποδέσμευση έξυπνων μετρητών από ΔΕΔΔΗΕ και ανάθεση στους Παρόχους χωρίς υποχρεωτικούς στόχους. Αξιοποίηση (άμεση) έξυπνων μετρητών για διαχείριση κακοπληρωτών (προπληρωμή) και παροχή ζωνικών τιμολογίων (θα χρειαστεί αλλαγή στον κώδικα συναλλαγών χονδρικής για να έχουν κίνητρο οι Πάροχοι;)
• Λογιστικός κατ' ελάχιστο (και στη ιδανική περίπτωση ιδιοκτησιακός) διαχωρισμός προμήθειας από παραγωγή για όλους τους καθετοποιημένους
• Πλήρης Αποξένωση ΚΕΗ από ΔΕΔΔΗΕ (αν το κράτος θέλει να είναι ιδιοκτήτης να τον αγοράσει από την ΚΕΗ)
• Ανάθεση του ΠΚΥ αποκλειστικά στον ΔΕΔΔΗΕ (μεταφορά ενός ίσου ανώτατου ποσοστού ανείσπρακτων από Παρόχους - π.χ. ληξιπρόθεσμα άνω των 12 μηνών μέχρι το 2% των συνολικών εισπρακτέων).

Γενική πρόταση πολιτικής : Διαχωρισμός πολιτικών παροχής "δημόσιων αγαθών" από πολιτικές αναδιανομής. Το ρεύμα δεν είναι "δημόσιο" αγαθό. Είναι όμως "κοινωνικό" δηλαδή συμφωνείται (με ένα εθνικό "κοινωνικό συμβόλαιο") η εξασφάλιση ενός ελάχιστου επιπέδου πρόσβασης στο αγαθό για τους πολίτες μέσω της γενικής φορολογίας - π.χ. με ένα φόρο ή "μέρισμα" άνθρακα.

Οι προτάσεις γίνονται με την επίγνωση ότι δεν απευθύνονται σε έναν καλοπροαίρετο/καλοκάγαθο δικτάτορα αλλά σε ανθρώπους που δεν έχουν απόλυτη εξουσία ούτε κατ' ανάγκη αγαθές προθέσεις*. Παρουσιάζονται ελπίζοντας στο ελάχιστο - έναν σοβαρό (κατά προτίμηση από διαφωνούντες) σχολιασμό.

* με την έννοια ότι είναι εξαιρετικά απίθανο - ανθρώπινο- το προσωπικό τους συμφέρον να ταυτίζεται πλήρως με το κοινό συμφέρον σε αντίθεση με τον εξ ορισμού ιδανικά καλοπροαίρετο δικτάτορα.

Ο ΔΕΔΔΗΕ και ...το Χρηματιστήριο

Ο ΔΕΔΔΗΕ, η εταιρεία που διαχειρίζεται μονοπωλιακά το Δίκτυο Διανομής Ηλεκτρισμού της χώρας, δεν είναι εισηγμένη στον Χρηματιστήριο. Είναι εισηγμένη όμως η μητρική της επιχείρηση, η Κρατική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (γνωστή ως ΔΕΗ). Το επιχειρηματικό έσοδο του ΔΕΔΔΗΕ, που αποτελεί ένα μεγάλο μέρος των εσόδων αλλά κυρίως των κερδών της ΚΕΗ, δεν προέρχεται από κάποια αγορά. Είναι το αποτέλεσμα υπολογισμών που κάνει ένα ημικρατικό όργανο, η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων κλπ. (ΡΑΑΕΥ). Αυτό σημαίνει ότι τα μέλη της επιτροπής της ΡΑΕΕΥ που αποφασίζουν για το έσοδο του ΔΕΔΔΗΕ επηρεάζουν έμμεσα - θέλουν δεν θέλουν - την κερδοφορία της ΚΕΗ και συνεπώς την αξία της μετοχής της. Δημιουργεί αυτή η κατάσταση θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, της οποίας οι πολιτικοί μας και η διοίκηση της ΚΕΗ είναι ενθουσιώδεις υπέρμαχοι; Αν ναι, υπάρχει τρόπος βελτίωσης;

Είναι προφανές ότι η απάντηση είναι: Ναι δημιουργεί. Συγκεκριμένα: Τα μέλη της αρμόδιας επιτροπής της ΡΑΑΕΥ (που διορίζονται και παύονται από την εκάστοτε κυβέρνηση) αποφασίζουν για το "απαιτούμενο έσοδο" του ΔΕΔΗΕ και η απόφασή τους έχει επίπτωση στα κέρδη της Κρατικής Επιχείρησης της οποίας ιδιοκτήτης είναι η κυβέρνηση που τους διόρισε. Στην πράξη ο ελεγκτής και ο ελεγχόμενος ταυτίζονται. Δεν είναι αυτή η καλύτερη πρακτική εταιρικής διακυβέρνησης ιδίως αν εφαρμοστεί το κριτήριο που έθεσε ο David Hume εδώ και 250 περίπου χρόνια*.

Είναι αλήθεια ότι ως ελεγκτικός μηχανισμός δρα το γεγονός ότι η ΡΑΑΕΥ υπολογίζει το έσοδο και αποφασίζει σχετικά χρησιμοποιώντας ως βάση μια εγκεκριμένη μεθοδολογία. Πόσο αποτελεσματικός είναι όμως αυτός ο μηχανισμός; Πώς προστατεύει το γενικό συμφέρον (και ιδιαίτερα τους καταναλωτές) η ερμηνεία της μεθοδολογίας από την ΡΑΑΕΥ; Μέσω της διαδικασίας της δημόσιας διαβούλευσης; Πότε και πόσο επηρέασε η διαδικασία αυτή τις αποφάσεις; Στην πράξη ο καθορισμός του απαιτούμενου εσόδου του ΔΕΔΔΗΕ γίνεται με τόσο αδιαφανή τρόπο που κανείς εκτός από λίγους μυημένους (και ενδιαφερόμενους)  δεν είναι σε θέση να κατανοήσει - πόσο μάλλον να ελέγξει.

Υπάρχουν τρόποι βελτίωσης της παρούσας διαδικασίας; Υπάρχουν τόσο βραχυπρόθεσμοι (να περιορισθεί το πρόβλημα) όσο και μακροπρόθεσμοι - να αλλάξουν οι όροι του παιχνιδιού και συνεπώς τα κίνητρα των συμμετεχόντων. Ο μακροπρόθεσμος είναι η πλήρης αποδέσμευση του ΔΕΔΔΗΕ από την μητέρα ΚΕΗ. Δεν υπάρχει κανένας λόγος το κράτος να διατηρεί (εφόσον το θέλει) στην κατοχή του τον έλεγχο του ΔΕΔΔΗΕ μέσω της ΚΕΗ. Θα μπορούσε να τον αποκτήσει αγοράζοντας τον από την ΚΕΗ. Πράγμα που ίσως θα είχε διακομματική - πιθανώς ομόφωνη- αποδοχή από το πολιτικό μας σύστημα!**. 

Βραχυπρόθεσμα, η διαδικασία καθορισμού του εσόδου του ΔΕΔΔΗΕ θα μπορούσε να βελτιωθεί αντιγράφοντας (με προσοχή) ορισμένες από τις αντίστοιχες πρακτικές χωρών της Δύσης (στην οποία ακόμα ανήκομε) με μακρά εμπειρία στην ρυθμιστική διαδικασία. Μεταξύ άλλων δημόσιες συνεδριάσεις της Επιτροπής, ανταγωνιστική διαδικασία (αν είναι αναγκαίο μέσω κρατικής επιδότησης) μεταξύ εναλλακτικών μεθόδων και υπολογισμών (δημιουργία "μπλε" και "κόκκινων" ομάδων που η καθεμία υποστηρίζει αντιτιθέμενες απόψεις) με συμμετοχή (στα πρώτα βήματα τουλάχιστον) ειδικών από τρίτες χώρες (όπως κάνουμε  στο ποδόσφαιρο με τους διαιτητές). Ένα τουλάχιστον θετικό αποτέλεσμα θα είχαν οι καινοτομίες αυτές. Θα δημιουργούσαν σε βάθος χρόνου στην χώρα μια μικρή βιομηχανία ανεξάρτητων εξειδικευμένων συμβούλων. Μια βιομηχανία που θα βοηθούσε πολύ στην επίτευξη του ποθητού στόχου των πολιτικών μας ηγετών: Την αντιστροφή του "brain drain" σε "brain gain".

Ιδού η Ρόδος ιδού και το Πήδημα για μεταρρυθμιστές πολιτικούς με ιδιαίτερη ευαισθησία στην  εταιρική διακυβέρνηση!

* ..."in contriving any system of government, and fixing the several checks and controuls of the constitution, every man ought to be supposed a knave, and to have no other end, in all his actions, than private interest"...
** Όπως είναι ίσως λιγότερο γνωστό, το δίκτυο σήμερα εξακολουθεί να ανήκει στην ΚΕΗ που το "νοικιάζει" στον ΔΕΔΔΗΕ.

Ιεραρχία των Παρόχων τον Αύγουστο - Τι Σκέφτεται άραγε η Protergia;

Η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων κλπ. (ΡΑΑΕΥ) δημοσίευσε τις αναφορές της για την λιανική αγορά ηλεκτρισμού μέχρι τον Αύγουστο του 2023. Τα στοιχεία σχετικά με τον αριθμό μετρητών που εκπροσωπεί κάθε Πάροχος στην Χαμηλή Τάση παρουσιάζονται στον παρακάτω Πίνακα, όπου φαίνεται η εξέλιξη στα μερίδια αγοράς στο επτάμηνο από 31/1/23 έως 31/8/23*. Οι παρατηρήσεις μας:

Η δεσπόζουσα θέση της Κρατικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (γνωστής ως ΔΕΗ), με το 73% των μετρητών, παραμένει μεγάλη και σταθερή. Το μερίδιο της ΚΕΗ διατηρήθηκε υψηλά παρά το ότι εξακολουθεί να απέχει πολύ από το να είναι η φθηνότερη επιλογή για τους καταναλωτές. Από τις αρχές του 2021 έως σήμερα ο ρυθμός απώλειας πελατών της ΚΕΗ έχει πέσει από 100.000 το τρίμηνο σε 6.500 το επτάμηνο ήτοι λιγότερους από 1.000 κατά μέσο όρο μηνιαίως.

Οι Πάροχοι που είχαν έντονη δραστηριότητα στο επτάμηνο ήταν οι δύο εταιρείες φυσικού αερίου, με προεξάρχουσα την Ζενίθ που συνεχίζει να είναι πρωτοπόρος στον αριθμό νέων πελατών, με το Φυσικό Αέριο να ακολουθεί ασθμαίνοντας. Εντυπωσιακή επίδοση του Παρόχου Καθολικής Υπηρεσίας - που είχε σημαντική αύξηση τον Αύγουστο κατά περίπου 1.000 μετρητές (η ΚΕΗ την ίδια περίοδο έχασε 1.800) . Ο ΕΛΤΑ δεν πρέπει να θεωρείται πλέον ενεργός Πάροχος. Υπάρχει και ένας αριθμός Παρόχων (We Energy, Elin κλπ.) για τους οποίους δεν είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε το τι προσδοκούν συμμετέχοντας στην αγορά.

Αξιοσημείωτο είναι ότι τόσο η Protergia (που έπεσε στην 5η θέση στην ιεραρχία) όσο και η θυγατρική της Watt & Volt εξακολουθούν να χάνουν μετρητές μέσα στο 2023. Παρά το ότι στο σύνολό τους εξακολουθούν να είναι ο μεγαλύτερος εναλλακτικός Πάροχος, οι αριθμοί υποδεικνύουν ότι υπάρχει μια διστακτικότητα στην ενεργοποίηση τους στην αγορά. Να αναμένουμε νέες εξαγορές; Ή πρόκειται απλώς για εποχική δυσθυμία;

* Ο Πίνακας είναι ταξινομημένος με βάση τον αριθμό μετρητών την 31/8/23