Οι Τιμές στην Χονδρική του Ρεύματος Πέφτουν- οι Λογαριασμοί των Καταναλωτών;

Ο φετινός Απρίλιος φαίνεται ότι είναι "ο μήνας ο σκληρός" για τους παραγωγούς ρεύματος. Η πτώση της τιμής στην χονδρική αγορά ηλεκτρισμού είναι δραματική. Η μέση οριακή τιμή του συστήματος έχει πέσει στα επίπεδα των 28,54 ευρώ την μεγαβατώρα από 43,65 τον Μάρτιο και 59,68 τον Δεκέμβριο του 2019 (ποσοστά 43% και 59% αντίστοιχα). Αν όμως είναι σκληρός για τους παραγωγούς τότε, είναι φυσικό να υποθέσει κανείς ότι θα είναι πιο ευχάριστος για τους καταναλωτές. Είναι αυτό αλήθεια;

Η απάντηση είναι ότι μπορούμε να αναγνωρίσουμε δυο τουλάχιστον παράγοντες που θα επηρεάσουν τις τιμές με αυτόματο τρόπο (και όχι ως αποτέλεσμα του ανταγωνισμού) στην λιανική αγορά. Είναι όμως δύσκολο να ποσοτικοποιήσουμε την επίπτωσή τους. 

Ένας παράγοντας που θα αναμέναμε να έχει θετική επίπτωση (δηλαδή μείωση τιμών) στις ανταγωνιστικές χρεώσεις, αφορά τους λογαριασμούς των παρόχων ρεύματος που χρεώνουν ρήτρα οριακής τιμής στα τιμολόγια τους. Ήρθε επιτέλους η ώρα οι ρήτρες αυτές να δουλέψουν προς όφελος των καταναλωτών μετά από χρόνια που έχουν δουλέψει προς όφελος των παρόχων. Αυτό γιατί - ειδικά τον Απρίλιο - αλλά πιθανότατα και στους επόμενους μήνες του χρόνου, η οριακή τιμή συστήματος θα βρεθεί κάτω από τα χαμηλό όριο ορισμένων παρόχων. Τιμώντας τις συμβάσεις τους, αυτοί θα πιστώσουν την διαφορά στους πελάτες τους. Το allazorevma.gr δεσμεύεται ότι θα διαφημίσει δωρεάν τις περιπτώσεις αυτές δίνοντας στην δημοσιότητα λογαριασμούς με πιστωτική ρήτρα ΟΤΣ (εφόσον μας τους εμπιστευθούν οι χρήστες μας)

Από την άλλη μεριά υπάρχει στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις το ΕΤΜΕΑΡ, το ποσό που συνεισφέρουν οι καταναλωτές για τη επιδότηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Αυτός  ο παράγοντας θα δημιουργήσει πιθανόν την ανάγκη αύξησης των τιμών. Ο λόγος είναι ότι η επιδότηση των ΑΠΕ δεν εξαρτάται μόνο από το ύψος των δικών τους ειδικών προνομιακών τιμολογίων (που δεν αλλάζουν για δεκαετίες) αλλά και από την οριακή τιμή συστήματος - η οποία και αφαιρείται από το ποσό της επιδότησης. Όσο χαμηλότερη η ΟΤΣ, τόσο μεγαλύτερη η ανάγκη για αυξημένη χρέωση των καταναλωτών μέσω του ΕΤΜΕΑΡ. Με την δραματική πτώση της οριακής τιμής σε επίπεδο πολύ χαμηλότερο του προυπολογισθεντος για την χρονιά, τον Ιούνιο ο Ρυθμιστής είναι πιθανό να χρειαστεί να διορθώσει την κατάσταση αυξάνοντας την χρέωση του ΕΤΜΕΑΡ. Αυτή είναι μια πολιτικού χαρακτήρα απόφαση που είναι δύσκολο κανείς να προβλέψει δεδομένου ότι στην πολιτική η κλωτσιά στο τενεκεδάκι να πάει παρακάτω είναι πολλές φορές η εύκολη λύση.

Υπάρχει βέβαια και ο ανταγωνισμός. Αυτός όμως δεν λειτουργεί αυτόματα (ειδικά για αγορές με τεράστιο βαθμό συγκέντρωσης). Αναμένουμε λοιπόν με μεγάλη ανυπομονησία να δούμε τις αντιδράσεις των παρόχων. Ο Δείκτης Τιμών Λιανικής που μόλις δημιουργήσαμε στο allazorevma.gr θα δείξει τους επόμενους μήνες το πώς κινήθηκε η απόσταση ανάμεσα στην χονδρική και την λιανική τιμή του ρεύματος. Με άλλα λόγια αν "δούλεψε" ο ανταγωνισμός.  

Έτοιμος ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος του allazorevma.gr

To allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα, ετοίμασε και θα δημοσιεύει κάθε μήνα ένα δείκτη τιμών για το ρεύμα που πληρώνουν οι καταναλωτές στη  χαμηλή τάση δηλαδή οι οικιακοί και μικροί εμπορικοί. Αυτοί αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία του αριθμού των καταναλωτών και συμμετέχουν στην συνολική κατανάλωση της χώρας με ποσοστό πάνω από 60%. Ιδού τα πρώτα αποτελέσματα για τον Απρίλιο του 2020.

Ο Δείκτης Τιμών Ανταγωνιστικών χρεώσεων βρίσκεται στα 100,96 ευρώ τη μεγαβατώρα. Ο δείκτης είναι ο μέσος όρος των πραγματικών τιμών (περιλαμβάνοντας ρήτρες και πάγια) όλων των ενεργών παρόχων, όπως αυτές υπολογίζονται από τον αλγόριθμο του allazorevma.gr, σταθμισμένος με το μερίδιο αγοράς τους στον μήνα αναφοράς (Πηγή οι μηνιαίες εκθέσεις του ΕΧΕ). Οι τιμές υπολογίζονται για οικιακό καταναλωτή με τριφασικό ρεύμα και (ημερήσια μόνο) κατανάλωση 1.250 κιλοβατώρες το τετράμηνο ή 3.750 τον χρόνο, που αποτελεί την μέση ετήσια κατανάλωση με στοιχεία της  Στατιστικής Υπηρεσίας.

Οι τιμές των εναλλακτικών παρόχων κυμαίνονται από 73,49 έως 88,30 ευρώ την μεγαβατώρα με μέσο όρο τα 79,60 ευρώ την μεγαβατώρα. Η τιμή της ΔΕΗ υπολογίζεται στα 107,73 ευρώ την μεγαβατώρα. Οι εναλλακτικοί πάροχοι συνεπώς πωλούν με εκπτώσεις μεγαλύτερες από 20% έναντι της ΔΕΗ.

Ο Δείκτης Τιμών Ρυθμιζόμενων χρεώσεων, (που δεν διαφέρουν μεταξύ των παρόχων) για τον ίδιο καταναλωτή των 3,750 κιλοβατωρών τον χρόνο είναι στα 55,62 ευρώ την μεγαβατώρα. Ο Συνολικός Δείκτης Τιμών συνεπώς διαμορφώνεται στα 156,61 ευρώ την μεγαβατώρα. Αν προστεθεί και ο ΦΠΑ με 6% , ο Δείκτης φθάνει τα 166,01 ευρώ την μεγαβατώρα.

Ο τυπικός μέσος οικιακός καταναλωτής λοιπόν στην χώρα τον Απρίλιο του 2020 πληρώνει για το ρεύμα του 166,01 ευρώ την μεγαβατώρα. Συνολικά το ρεύμα του κοστίζει 166,01Χ3,750=622,53 ευρώ τον χρόνο (είναι προφανές ότι είναι εξαιρετικά απίθανο ένας καταναλωτής να είναι ο "τυπικός μέσος" - για αυτό και αναφερόμαστε σε "Δείκτη").

Ορισμένες ενδιαφέρουσες πρόσθετες παρατηρήσεις:

• Το μικτό περιθώριο των εναλλακτικών παρόχων (με δεδομένη την μέση οριακή τιμή συστήματος τον Μάρτιο) βρίσκεται σε πολύ υγιή επίπεδα περίπου στα 36 ευρώ την μεγαβατώρα. Βέβαια όπως θα σας έλεγαν και οι ίδιοι παραείναι μικτό - δεν τους μένει τίποτα και το κέρδος τους είναι οριακό. Στο μέλλον θα παρακολουθούμε το στοιχείο αυτό για να έχουμε ένδειξη του ανταγωνισμού στη αγορά.
• Πάντως, ο ανταγωνισμός στην αγορά μέσω των εκπτώσεων των εναλλακτικών παρόχων έναντι της ΔΕΗ έχει ως αποτέλεσμα οι Έλληνες καταναλωτές που έχουν αλλάξει πάροχο να έχουν εξοικονομήσει περίπου 16 εκατομμύρια ευρώ στην διάρκεια του Απριλίου.

Το allazorevma.gr θα υπολογίζει και θα δημοσιεύει τον Δείκτη Τιμών Ρεύματος μετά τις 20 κάθε μήνα, εμπλουτισμένο με γραφήματα όπου θα φαίνονται τα ιστορικά δεδομένα και οι τάσεις. Για παρατηρήσεις και περισσότερες πληροφορίες κάθε ενδιαφερόμενος ας επικοινωνήσει στο aghikas@clarusesco.com   

Ρυθμιστής Δεσμώτης Έτεκεν Μυν

Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας μετά από πολυετή αδράνεια ξύπνησε από το κώμα της και εξέδωσε απόφαση για να δώσει κατευθύνσεις στους παρόχους ρεύματος σχετικά με την χρήση ρητρών αναπροσαρμογής των τιμολογίων τους για μικρούς πελάτες. Το κείμενο της απόφασης, που μόλις δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της κυβερνήσεως, είναι ενδεικτικό του φαινομένου της "αιχμαλωσίας του ρυθμιστή" (regulatory capture). Το φαινόμενο αυτό έχει παρατηρηθεί από την πρώτη στιγμή που δημιουργήθηκαν στις ΗΠΑ (στις αρχές του 20ου αιώνα) ¨ανεξάρτητοι¨ ρυθμιστές για να ελέγχουν κλάδους της οικονομίας στους οποίους η ελεύθερη αγορά θεωρείτο ότι δεν λειτουργούσε ομαλά. Το φαινόμενο συνίσταται στο ότι οι ρυθμιστές πολύ γρήγορα άρχισαν να συμπεριφέρονται ως προστάτες των συμφερόντων των υπό έλεγχο επιχειρήσεων αντί ως ελεγκτές τους προς όφελος του κοινού συμφέροντος. Το κείμενο της απόφασης της ΡΑΕ είναι προφανές ότι απευθύνεται στους παρόχους και έχει σκοπό να τους διευκολύνει γιατί:

Κατ΄αρχήν είναι ένα κείμενο οκτώ (8) πυκνογραμμένων σελίδων από το οποίο οι πρώτες έξη (6) αναλίσκονται στην δικαιολόγηση της απόφασης. Με προτάσεις που εκκινούν με το περίφημο "Επειδή". Το κείμενο δεν μπορεί προφανώς να διαβαστεί από τη συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών. Αμφιβάλουμε ότι μπορεί να διαβαστεί ακόμα και από τα στελέχη των παρόχων χωρίς εντατική προσπάθεια - ειδικά οι πρώτες έξη (6) σελίδες.

Η απόφαση δεν  επιβάλει στους παρόχους καμία υποχρέωση. Τους δίνει "κατευθυντήριες" γραμμές τις οποίες θα πρέπει εθελοντικά να εφαρμόσουν στους επόμενους δύο μήνες και μετά ....βλέπουμε. Αλλά και αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές έχουν σοβαρά προβλήματα και παραλήψεις.

Η απόφαση της ΡΑΕ δεν ασχολείται καθόλου με την πρακτική της παραπλανητικής διαφήμισης. Οι πάροχοι μέσω των διαφημίσεων και των ισχυρισμών των πωλητών των τηλεφωνικών κέντρων μέσω των οποίων προωθούν τις πωλήσεις τους δίνουν λανθασμένες και παραπλανητικές πληροφορίες στους υποψήφιους πελάτες τους σχετικά (και όχι μόνο) με τις χρεώσεις αναπροσαρμογής. Οι τιμές και οι εκπτώσεις που εμφανίζονται δημοσίως έχουν τόσο χαώδη μερικές φορές απόσταση από την πραγματικότητα ώστε να προκαλούν κυνικό γέλωτα σε όσους έχουν την δυνατότητα να τις αποκρυπτογραφήσουν.

Ακόμα πιο συγκεκριμένα, η απόφαση της ΡΑΕ αποφεύγει να συστήσει στους παρόχους την τοποθέτηση της χρέωσης αναπροσαρμογής στην θέση του λογαριασμού που παρουσιάζονται οι ανταγωνιστικές χρεώσεις. Αυτή είναι ανεπίτρεπτη παράλειψη γιατί ορισμένοι πάροχοι παραπλανούν το κοινό παρουσιάζοντας την αναπροσαρμογή υπό τον τίτλο "συμπληρωματικές" ή ακόμα και "ρυθμιζόμενες" χρεώσεις. Δυσκολεύουν συνεπώς τον υπολογισμό της συνολικής μοναδιαίας χρέωσης που επιβάλουν στους πελάτες τους. Αν ο καταναλωτής δεν είναι υποψιασμένος, βλέποντας με μια πρώτη ματιά τον λογαριασμό του, νομίζει ότι πληρώνει 6,5 λεπτά την κιλοβατώρα για τις ανταγωνιστικές χρεώσεις ενώ στην πραγματικότητα πληρώνει πάνω από 9 λεπτά. 

Η απόφαση της ΡΑΕ εκτός από παραλήψεις έχει και τεχνικά λάθη που θα δημιουργήσουν πρόβλημα στην υλοποίηση των "κατευθυντηρίων γραμμών". Για παράδειγμα προβλέπεται η συμπερίληψη των ορίων  της ζώνης ασφαλείας, στις συμβάσεις προμήθειας. Σε άλλο σημείο της απόφασης όμως προβλέπεται (ορθώς)  η περιοδική αναθεώρηση των ορίων. Θα πρέπει δηλαδή οι Πάροχοι να στέλνουν κάθε μήνα νέες συμβάσεις στους πελάτες τους με τα νέα όρια; (Ένας τουλάχιστον πάροχος φαίνεται ότι το κατάλαβε ήδη!)

Χαρακτηριστικό της προσπάθειας διευκόλυνσης των παρόχων είναι το ότι οι "κατευθυντήριες γραμμές" δεν αποκλείουν την χρήση ποινών αποχώρησης και σε τιμολόγια με ρήτρες, παρ΄όλο που σωστά επιτρέπονται στα σταθερά τιμολόγια. Απλώς εκφράζεται με μορφή σχεδόν ευχής οι ποινές αυτές να είναι αναλογικές να αντιστοιχούν δηλαδή στο μέγεθος του εγκλήματος της αποχώρησης! ("Οι εν λόγω «ρήτρες πρόωρης αποχώρησης» δύνανται να προβλέπονται μόνο στις συμβάσεις «σταθερού τιμολογίου», που συνάπτονται για προκαθορισμένη διάρκεια" .....).

Ακόμα και στην ορθή κατά τα άλλα σύσταση να υπάρχουν σταθερά τιμολόγια αφήνεται παράθυρο να αλλάζουν οι χρεώσεις των σταθερών αυτών τιμολογίων όταν συμβαίνει κάτι "παράξενο¨" (Το εν λόγω σταθερό τιμολόγιο, εφόσον είναι ορισμένης διάρκειας, δύναται να τροποποιείται, σε περίπτωση επιβολής χρεώσεων από Ρυθμιστικές ή Νομοθετικές παρεμβάσεις, σύμφωνα με τα οριζόμενα κατωτέρω.....¨".)

Η ΡΑΕ, όσον αφορά τους καταναλωτές, με την απόφασή της αυτή έτεκε μυν (γέννησε ποντικάκι). Αλλά το πρόβλημα με την ΡΑΕ δεν αφορά μόνο την απόφαση. Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας δεν έχει κάνει τίποτα απολύτως για να πληροφορήσει και να εκπαιδεύσει το καταναλωτικό κοινό για το πρόβλημα. Έχει αφήσει την ευθύνη αυτή στην ιδιωτική πρωτοβουλία, στην πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών στην Ελλάδα, το allazorevma.gr. Η ιστοσελίδα αυτή είναι, εδώ και 5 σχεδόν χρόνια,  η μόνη πηγή πληροφόρησης για τους καταναλωτές σχετικά με το πόσο πραγματικά τους στοιχίζουν οι ρήτρες αναπροσαρμογής.  Αντί λοιπόν να καταναλώνει χρήμα και χρόνο για την κατάρτιση αποφάσεων χωρίς δόντια, με κίνδυνο να εκτίθεται  ως αιχμάλωτος των παρόχων, είναι καλύτερα με την βοήθεια της ιδιωτικής πρωτοβουλίας να επενδύσει στη ενημέρωση των καταναλωτών. Γιατί οι ενημερωμένοι καταναλωτές θα αναγκάσουν τους παρόχους να προσαρμόσουν τις πρακτικές τους ώστε να είναι διαφανείς και τίμιες. 

Μετακινώντας τα Γκολπόστ στην Αγορά Ρεύματος

Οι εναλλακτικοί πάροχοι ρεύματος στην Ελλάδα, πρωτοτυπώντας και πρωτοπορώντας σε σχέση με όλους τους ομοίους τους στην ΕΕ εφαρμόζουν εδώ και χρόνια Ρήτρες Οριακής Τιμής (ΟΤΣ) στα τιμολόγια τους. Μεταφέρουν δηλαδή όλο ή μέρος του κινδύνου των διακυμάνσεων των τιμών στις οποίες οι ίδιοι προμηθεύονται το ρεύμα στον καταναλωτή. Συνήθως υπόσχονται να μην χρεώσουν τίποτα αν η χονδρική τιμή κυμανθεί μέσα σε ένα όριο  - π.χ. μεταξύ 40 και 60 ευρώ την μεγαβατώρα. Όταν η τιμή είναι πάνω από 60 ευρώ χρεώνουν στον καταναλωτή την διαφορά. Αν είναι κάτω από 40 την πιστώνουν στον καταναλωτή.

Εδώ και χρόνια, τα πάνω όρια που έθεταν οι πάροχοι ήταν κάτω από την τρέχουσα χονδρική τιμή. Αυτό σήμαινε ότι από την πρώτη στιγμή που υπέγραφε ο καταναλωτής την σύμβαση προμήθειας, η χρέωση ήταν σίγουρη. Κάτω από το απαθές και αγαθό βλέμμα του Ρυθμιστή και με την (εύλογη μέχρι τον 9/19) δικαιολογία ότι το κράτος και η ΔΕΗ προκαλούσαν μη προβλέψιμες μεταβολές στο κόστος τους, οι πάροχοι παραπλανούσαν τους πελάτες τους ανερυθρίαστα.

Έχει όμως ο καιρός γυρίσματα. Εδώ και λίγους μήνες η Οριακή Τιμή Συστήματος πήρε την κατιούσα και μάλιστα με ταχύ ρυθμό. Ενώ ήταν μέχρι τον περασμένο Δεκέμβριο γύρω στα 60 ευρώ, έχει πέσει πρόσφατα κάτω από τα 40. Δηλαδή οι Πάροχοι, με βάση τις συμβάσεις που ήταν σε ισχύ  έπρεπε να αρχίσουν να πιστώνουν τους πελάτες τους. Σωστά;

Όχι τόσο γρήγορα. Κάτω από το καλοκάγαθο και απαθές βλέμμα του Ρυθμιστή, οι πάροχοι μετακίνησαν τα γκολπόστ. Κατέβασαν και το πάνω και το κάτω όριο έτσι ώστε να εξακολουθήσουν να χρεώνουν και να αποφύγουν να πιστώσουν. Μονά χάνεις ζυγά κερδίζω.

Η αλήθεια είναι ότι δεν έχουν προλάβει να χαμηλώσουν τα όρια αρκετά γιατί η πτώση της χονδρικής είναι δραματική. Πολλοί πελάτες τους λοιπόν επωφελούνται από την  μείωση της χρέωσης οριακής τιμής. Είναι επίσης αλήθεια ότι η μετακίνηση των ορίων δεν είναι κατ΄αρχήν μια λανθασμένη πρακτική. Σε μια ομαλά λειτουργούσα, διαφανή αγορά τα όρια θα έπρεπε να μετακινούνται περιοδικά ώστε για δυναμικά τιμολόγια (εφόσον επιλεγούν από τον καταναλωτή) να επιτελούν σωστά τον ρόλο τους της κατανομής του κινδύνου μεταξύ παρόχου και καταναλωτή. Με την διαφορά ότι θα αναθεωρούνται σε προκαθορισμένες χρονικές στιγμές, θα έχουν ορισμένη και περιορισμένη διάρκεια (το πολύ ετήσια) και, το σημαντικότερο, θα καθορίζονται από τον αναμενόμενο μέσο όρο και διασπορά των τιμών χονδρικής στο συγκεκριμένο διάστημα. Έτσι ώστε το παιχνίδι να είναι εκ των προτέρων τουλάχιστον (ex ante) τίμιο. Οι πιθανότητες χρέωσης και πίστωσης του καταναλωτή να είναι 50-50. Όταν ξυπνήσει από το κώμα η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. 

Η Λύση για την Κλιματική Αλλαγή - ο Φόρος Άνθρακα

Το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής είναι πολιτικό. Αν κάποιος ανησυχεί για τις επιπτώσεις της πρέπει να υποδείξει τον τρόπο με τον οποίο θα ληφθούν οι αναγκαίες αποφάσεις όχι μόνο σε εθνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Μέχρι τώρα και στα δύο επίπεδα (έθνους/κράτους και παγκόσμιο) υπάρχει πλήρης αποτυχία. Καθώς η συγκυρία (όχι μόνο βραχυπρόθεσμα αλλά και μεσοπρόθεσμα) οδηγεί σε μείωση των τιμών των ορυκτών καυσίμων, οι πολιτικές που ήδη εφαρμόζονται για την αποφυγή των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής βρίσκονται σε κίνδυνο απονομιμοποίησης. Τα πολιτικά προβλήματα είναι δύο:

Πρώτον, δεν υπάρχει τρόπος να δεσμευθούν και να ελεγχθούν τα ανεξάρτητα κράτη στην λήψη και τήρηση των αναγκαίων μέτρων ή την επίτευξη συμφωνημένων στόχων. Δεν υπάρχει παγκόσμιος χωροφύλακας. Αυτό είχε γίνει κατανοητό πριν την συνθήκη του Παρισιού και για τον λόγο αυτό αυτή είναι μόνο ευχολόγιο.

Δεύτερον, στο εθνικό επίπεδο, ιδιαίτερα σε κράτη δημοκρατικά, δηλαδή σ΄αυτά που η επιρροή της κοινής γνώμης είναι ισχυρή, δεν είναι εύκολο να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα. Ιδιαίτερα αυτά που θα χρειαστούν  για να επιτευχθούν οι (εθελοντικοί) στόχοι του Παρισιού. Είναι αλήθεια ότι μέχρι στιγμής η Ευρώπη και ιδιαίτερα ορισμένες χώρες όπως η Γερμανία και η Μ. Βρετανία έχουν αποδείξει ότι "οι πολλοί" είναι διατεθειμένοι να υποφέρουν για το παγκόσμιο καλό. Η Ευρώπη όμως στο σύνολο της είναι υπεύθυνη για λιγότερο από το 10% των εκπομπών CO2 - ποσοστό που τείνει μειούμενο λόγω της ανάπτυξης της Κίνας και της Ινδίας. Πόσο θα αργήσουν "οι πολλοί" στην Ευρώπη να καταλάβουν ότι όχι μόνο είναι αυτοί που φέρουν το συντριπτικά μεγαλύτερο βάρος (και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο) αλλά συγχρόνως ωφελούνται οι επιχειρήσεις που απλώς μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους σε πιο "ευέλικτες" χώρες; (και όσες δεν το καταφέρνουν κλείνουν;)

Υπάρχει λύση. Ο φόρος άνθρακα. Ας την περιγράψουμε συνοπτικά. Στη πρώτη φάση οι πολιτικοί μιας χώρας (ή συνόλου χωρών) με σημαντικό βάρος στη παγκόσμια οικονομία πείθουν για την επιβολή (αυτό περιορίζει ουσιαστικά τις επιλογές ανάμεσα στη ΕΕ και τις ΗΠΑ) ενός φόρου άνθρακα σε όλες τις δραστηριότητες (προϊόντα/ υπηρεσίες) ανάλογα με το CO2 που χρειάστηκε για να παραχθούν (οι οικονομολόγοι τον ονομάζουν φόρο Pigou). Ο φόρος αυτός θα έχει τα εξής χαρακτηριστικά για να λύσει τα πολιτικά προβλήματα που προαναφέρθηκαν:

Σε εθνικό επίπεδο, τα έσοδά του θα διανέμονται με ετήσιες ισόποσες επιταγές σε κάθε πολίτη της χώρας με την μορφή (και την ονομασία) "Μέρισμα Άνθρακα" (Ο αριθμός των δικαιούχων θα μπορούσε να περιορισθεί με βάση εισοδηματικά κριτήρια). Το μέρισμα αυτό α) θα διόρθωνε την μη προοδευτικότητα του ως εμμέσου φόρου και β) θα ήταν δημοφιλής γιατί όσο ψηλότερος ο φόρος τόσο μεγαλύτερο το ύψος της επιταγής από το κράτος. Προφανώς αυτός ο φόρος θα υποκαταστήσει όλες τις υπάρχουσες ρυθμίσεις (π.χ. επιδοτήσεις ΑΠΕ) που έχουν στόχο την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (Ένα επιπλέον πλεονέκτημά του είναι ότι μοιάζει πολύ με ένα είδους γενικού βασικού εισοδήματος που έχει γίνει της μόδας τελευταία).

Το εθνικό κράτος (ή σύνολο κρατών) που θα επιβάλει τον φόρο άνθρακα, για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της "διαρροής άνθρακα" σε τρίτες χώρες θα επιβάλει διαδικασία διασυνοριακής εκκαθάρισης. Ντόπιος Παραγωγός που εξάγει θα τον πιστώνεται και ξένος παραγωγός που εισάγει θα τον χρεώνεται. Αυτό σημαίνει ότι ο ντόπιος και ο ξένος παραγωγός βρίσκονται στην ίδια ανταγωνιστική θέση μετά από τον φόρο άνθρακα. Όλες οι τρίτες χώρες λοιπόν (βλέπε Κίνα) που ενδιαφέρονται να εξάγουν στην πρωτοπόρο οικονομία (βλέπε ΗΠΑ/ΕΕ) θα αποκτήσουν κίνητρο να επιβάλουν τον δικό τους φόρο άνθρακα. Η συνθήκη του Παρισιού θα μπορέσει να τοποθετηθεί στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.

Ο φόρος άνθρακα θα ήταν το αυγό του Κολόμβου αν δεν δημιουργούσε μια πολιτική επιπλοκή. Η εφαρμογή του θα προκαλούσε την αντίδραση όλων όσων ωφελούνται από τις υπάρχουσες ρυθμίσεις- κυρίως από τους παραγωγούς με ΑΠΕ. Έχουν ήδη υπάρξει παραδείγματα αρνητικής επιρροής τους στην κοινή γνώμη (δημοψηφίσματα στην πολιτεία Washington στις ΗΠΑ). Αλλά είναι δουλειά των πολιτικών να λύνουν τα προβλήματα αυτά. Δεν είναι απίθανο να μπορέσουν να βρουν μια μέση οδό. Άλλωστε τα μεγαλύτερα "εγκλήματα" των επιδοτήσεων στις ΑΠΕ αποτελούν παρελθόν (legacy costs).

Τα παραπάνω αποτελούν σύνοψη της κατανόησης του γράφοντος απόψεων τρίτων που του φαίνονται ενδιαφέρουσες και πειστικές και παρ' όλα αυτά δεν έχουν τεθεί από όσο ξέρω στον δημόσιο διάλογο. μέχρι τώρα. Συγκεκριμένα του οργανισμού Climate Leadership Council στις ΗΠΑ και του καθηγητή της Οξφόρδης Dieter Helm στην Μ Βρετανία. Στην διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου για λεπτομέρειες. Κυρίως σε ανθρώπους που είναι κοντά στους μοχλούς της εξουσίας στη Ελλάδα. Η εντύπωσή μου είναι ότι η πλήρης υιοθέτηση της κυρίαρχης άποψης/πολιτικών στην ΕΕ για το θέμα δεν είναι η καλύτερη λύση για την χώρα (ούτε για την ΕΕ ως σύνολο). Η ειρωνεία είναι ότι αν υπάρχει μια χώρα που θα ηγείτο της προσπάθειας για ένα φόρο άνθρακα αυτή θα ήταν μάλλον οι ΗΠΑ παρά η Ευρωπαϊκή Ένωση (ήδη ηγείται). Ακόμα μια φορά ο υπερατλαντικός καουμπόης για βοήθεια. Γιατί όχι;