Το Κράτος Σπαταλά Κεφάλαιο στην Ενέργεια και Υπονομεύει το Μέλλον

Το κεφάλαιο είναι ένας "παρεξηγημένος" πλουτοπαραγωγικός πόρος. Ίσως φταίει για αυτό το ότι δεν είναι κάτι χειροπιαστό. Είναι ένα ιδεατό κατασκεύασμα - κατάλληλο για ιδεολογική επένδυση. Είναι λοιπόν χρήσιμο να εξηγηθεί ότι οι εναλλακτικοί τρόποι συσσώρευσης και αξιοποίησής του - η ελεύθερη αγορά και ο κεντρικός προγραμματισμός - έχουν κοινό στόχο. Την καλύτερη δυνατή χρήση αυτού του οικονομικού - δηλαδή σπανίζοντος - πόρου. Σπανίζοντος γιατί η συσσώρευσή του απαιτεί θυσία παρούσας κατανάλωσης με σκοπό την αύξησή της στο μέλλον μέσω της αύξησης της παραγωγικότητας. Η θυσία της παρούσας γενιάς και η προσδοκία για καλύτερο μέλλον δεν αποτελούν ιδεολογική διαφορά μεταξύ των δύο εναλλακτικών μεθόδων κοινωνικής οργάνωσης. Το ερώτημα είναι ποια από τις δύο μεθόδους εξασφαλίζει αποτελεσματικότερα την επίτευξη του κοινού στόχου. Δηλαδή την μέγιστη δυνατή αύξηση της παραγωγικότητας υπό τον περιορισμό της ελάχιστης δυνατής θυσίας παρούσας κατανάλωσης.

Έχουμε την τύχη να ζούμε στην εποχή που έχει στην διάθεση της τα απτά αποτελέσματα ενός σχεδόν ελεγχόμενου κοινωνικού πειράματος που έγινε στην Σοβιετική Ένωση τον προηγούμενο αιώνα - το πείραμα του κεντρικού προγραμματισμού. Το πείραμα κατέληξε στην κατάρρευση του οικοδομήματος με αποτέλεσμα η θυσία τριών γενεών σοβιετικών πολιτών να πάει σχεδόν ολοκληρωτικά χαμένη. Η θυσία αυτή ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτή των δυτικών χωρών (η αναγκαστική αποταμίευση στην ΕΣΣΔ - που ένας συνεπής μαρξιστής θα την αποκαλούσε υπεραξία της εργασίας ή αλλιώς ποσοστό εκμετάλλευσης- ήταν της τάξεως του 40%). Το αποτέλεσμα αυτής της θυσίας ήταν η πλήρης απαξίωση των επενδύσεων που έγιναν με την μέθοδο του κεντρικού προγραμματισμού. Η ΕΣΣΔ κατέληξε να διακωμωδείται ως Άνω Βόλτα με πυρηνικά - πολύ πριν καταρρεύσει. Αφορμή για την κατάρρευση μεταξύ άλλων ήταν η ανάγκη της ΕΣΣΔ να δανειστεί από την Δύση για την κάλυψη επισιτιστικών αναγκών. Ακόμα και σήμερα, η διάδοχος της ΕΣΣΔ, η Ρωσία, βασίζει την οικονομία της - σαν χώρα του τρίτου κόσμου -  στον ορυκτό της πλούτο. Τον οποίο μάλιστα δεν εκμεταλλεύεται στον μέγιστο βαθμό λόγω έλλειψης επενδύσεων!

Το παράδοξο είναι ότι, στον δυτικό κόσμο και ιδιαίτερα στην Ευρώπη αλλά ακόμα χειρότερα στην Ελλάδα, φαίνεται ότι δεν πήραμε το μάθημα από τα αποτελέσματα του σοβιετικού πειράματος*. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στον ενεργειακό τομέα, που υφίσταται το κύριο βάρος των πολιτικών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής - τον στόχο του Net Zero για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι πολιτικές αυτές, που μοιάζουν με τα σταλινικά πενταετή πλάνα, οδηγούν σε τεράστιου μεγέθους σπατάλη κεφαλαίου. Ο στόχος που τίθεται με πολιτικές αποφάσεις για τις εκπομπές CO2 την Ευρώπη δεν διαφέρει πολύ από τον στόχο (που προσωπικά έβαζε και επέβλεπε ο Στάλιν), για την παραγωγή ατσαλιού στην ΕΣΣΔ και δεν απέχουμε πολύ από το να αναγορεύουμε όσους δεν πετυχαίνουν τον στόχο "εχθρούς του λαού".

Μια πρόχειρη αλλά παραστατική εικόνα του προβλήματος φαίνεται αν συγκριθούν συγκεκριμένα απλά παραδείγματα σπατάλης κεφαλαίου: την υποδομή φυσικού αερίου στην Αρμενία του 2000 και την εγκατεστημένη ισχύ ΑΠΕ στην Ελλάδα του 2023 (και την προγραμματισμένη για το 2030).

Η Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Αρμενίας τροφοδοτείτο με φυσικό αέριο από την υπόλοιπη ΕΣΣΔ με ένα αγωγό μεταφοράς δυναμικότητας 10 δισ. κυβικών τον χρόνο - ο αγωγός είχε κατασκευαστεί επί ΕΣΣΔ. Την εποχή που ο γράφων επισκέφτηκε την Αρμενία (2000) δεν κυκλοφορούσε φυσικό αέριο στον αγωγό γιατί η Ρωσία το χρέωνε πλέον σε διεθνείς τιμές που η χώρα δεν άντεχε να πληρώσει. Είναι όμως αξιοσημείωτο ότι η δυναμικότητα αυτή κάλυπτε τις ανάγκες μιας χώρας 3,5 εκατομμυρίων κατοίκων - που αντιστοιχεί σε ένα επίπεδο κατανάλωσης που η Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων κατοίκων δεν έχει φθάσει ακόμα μετά από ένα τέταρτο αιώνα**. Η υποδομή που κατασκευάστηκε με την μέθοδο του κεντρικού προγραμματισμού (που για τους υποστηρικτές του έχει το πλεονέκτημα να "βλέπει μακριά"- κρύο αστείο για τους Αρμένιους) ήταν με μια πρόχειρη εκτίμηση τρείς φορές μεγαλύτερη από αυτή που θα χτιζόταν αν υπήρχε στοιχειώδες κίνητρο οικονομικής αποτελεσματικότητας. Θηριώδης σπατάλη.

Στην Ελλάδα έχουμε ένα ηλεκτρικό σύστημα που έχει μια μέγιστη ισχύ - αιχμή - περίπου 10 GW και ετήσια κατανάλωση περίπου 50 ΤWH. Η ζήτηση αυτή, που έχει μείνει σχεδόν σταθερή τα τελευταία 10 χρόνια,  θα μπορούσε να καλυφθεί (με την βοήθεια εισαγωγών) από τα υπάρχοντα θερμικά (λιγνίτης και φυσικό αέριο) και υδροηλεκτρικά εργοστάσια. Παρ' ολ' αυτά έχουμε κατασκευάσει ένα δεύτερο ηλεκτροπαραγωγικό σύστημα από ΑΠΕ ισοδύναμο σε εγκατεστημένη ισχύ με το υπάρχον***. Με κόστος τουλάχιστον διπλάσιο από αυτό που χρειαζόταν αν κατασκευαζόταν με συμβατικούς σταθμούς (οι οποίοι δεν θα απαιτούνταν έτσι κι αλλιώς). Ακόμα χειρότερα, προγραμματίζουμε για την αγορά αυτή των 10 GW να έχουμε εγκαταστήσει 17 ακόμα GW με ΑΠΕ μέχρι to 2030 ενώ ήδη βρίσκονται σε λειτουργία ή κατασκευή πρόσθετα εργοστάσια φυσικού αερίου ισχύος περίπου  2,5 GW (που χρειάζονται για να υποστηρίξουν ένα σύστημα που θα βασίζεται στις ΑΠΕ****).  Αυτή η σπατάλη είναι πιο θηριώδης από αυτή για την οποία ήταν υπεύθυνος ο σοβιετικός προγραμματισμός στην φτωχή Αρμενία επί ΕΣΣΔ.

Γιατί αυτές οι κοινωνικά καταστρεπτικές αποφάσεις; Στην ΕΣΣΔ υπήρχε ο στόχος της σοσιαλιστικής ουτοπίας. Ή πιο συγκεκριμένα του σταλινικού δόγματος για το "χτίσιμο του σοσιαλισμού σε μια μόνο χώρα". Στην Ευρώπη σήμερα υπάρχει ο στόχος της αποφυγής της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Το πρόβλημα είναι ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει "σε μια μόνο χώρα" . Και αν είναι να γίνει σε "μια μόνο χώρα", αυτή δεν θα ήταν πάντως η Ευρώπη που είναι υπεύθυνη για το 9% των παγκοσμίων εκπομπών CO2 (πόσο μάλλον η πτωχή αλλά τίμια Ελλάδα). Η πολιτική της ΕΕ (και πολύ περισσότερο της Ελλάδος) για την  κλιματική αλλαγή είναι παράλογη - πιο παράλογη από την σταλινική. Γιατί αν οι σοβιετικοί στόχευαν σε μια ουτοπία, οι σημερινοί ευρωπαίοι δεν στοχεύουν καν σε ουτοπία. Οι πολιτικές τους και οι στόχοι τους - το περίφημο Net Zero - μοιάζουν περισσότερο με αυτοευνουχισμό.

Ελπίζει κανείς ότι το αντίστοιχο της κατάρρευσης του σοβιετικού οικοδομήματος θα συμβεί με λιγότερο καταστρεπτικό και κυρίως ειρηνικό τρόπο στην περίπτωση των Ευρωπαϊκών πολιτικών για το κλίμα. Υπάρχουν ήδη ενδείξεις ότι αρκετοί Ευρωπαίοι βλέπουν με σκεπτικισμό την όλη προσπάθεια. Λιγότεροι στην Ελλάδα. Προτείνω να το δούμε αυτό.

* Πράγμα που δεν θα ήταν έκπληξη  για τον Φ. Νίτσε που είχε γράψει ότι : "Η τρέλα είναι η εξαίρεση στα άτομα αλλά ο κανόνας στα πλήθη" 
** Η κλιματολογική διαφορά μεταξύ των δύο χωρών δεν είναι μεγάλη και η βιομηχανική υποδομή της Αρμενίας ακόμα και την περίοδο της ΕΣΣΔ ήταν χαμηλής ενεργειακής έντασης όχι μεγαλύτερης από της Ελλάδας. Η κατά κεφαλή κατανάλωση όμως (την εποχή που υπήρχε αέριο) ήταν υψηλότερη γιατί η οριακή τιμή του αερίου ήταν πρακτικά μηδέν. Χρεωνόταν με ποσόστωση (quota) ανάλογα με τον αριθμό των μελών της οικογένειας.
*** Ισοδύναμο σε εγκατεστημένη ισχύ αλλά όχι σε διαθέσιμη - οι ΑΠΕ έχουν συντελεστή διαθεσιμότητας κάτω από 30% ενώ οι συμβατικοί σταθμοί πάνω από 65%
**** Να προσθέσουμε και τα δεκάδες γιγαβάτ αποθήκευσης που κυκλοφορούν ως επίσημες προβλέψεις  υπερβαίνοντας τα όρια του παραλόγου και τείνοντας προς την διαστροφή.

Η Καμήλα (και το Πράσινο Τιμολόγιο) Είναι Άλογο που Σχεδιάστηκε από Επιτροπή

Είναι η φράση του Sir Alec Issigonis του διάσημου σχεδιαστή του Mini, που περιγράφει την κατάσταση στην οποία μια ομάδα έξυπνων, έμπειρων ατόμων με καλές προθέσεις, καλούμενοι να πάρουν μια απόφαση συλλογικά κατασκευάζουν εκτρώματα - καμήλα όταν τους είχε ζητηθεί να σχεδιάσουν ένα άλογο. Αυτή η φράση δίνει την πιο καλοήθη ερμηνεία για τον σχεδιασμό του νέου "Πράσινου Τιμολογίου" ρεύματος.

Η καλή πρόθεση είναι να διευκολυνθεί η σύγκριση των τιμολογίων ώστε οι καταναλωτές να επιλέγουν ευκολότερα. Αλλά το "Πράσινο" τιμολόγιο δεν διαφέρει καθόλου - για τον καταναλωτή-  από αυτό που αντιμετώπιζε στην διάρκεια των προηγούμενων μηνών της κρίσης. Στην πραγματικότητα είναι λίγο χειρότερο γιατί η ex-ante τιμή θα ανακοινώνεται την 1η κάθε μήνα και όχι την 20η του προηγούμενου. Ο πολύπλοκος μηχανισμός που σχεδίασαν ο αρμόδιοι για τον υπολογισμό ενός "Μηχανισμού Διακύμανσης" (δηλαδή της Ρήτρας Αναπροσαρμογής) του Πράσινου τιμολογίου είναι εντελώς άχρηστη για τους καταναλωτές (το ερώτημα είναι για ποιους είναι χρήσιμη) - μια καμπούρα στο άλογο. Το πραγματικό πρόβλημα για τους καταναλωτές είναι η μεταβλητότητα του τιμολογίου - δεν μπορούν να ξέρουν τι τους περιμένει στο μέλλον και το Πράσινο τιμολόγιο δεν λύνει αυτό το πρόβλημα - εξακολουθεί να είναι ένα - εντελώς αδιαφανές γι' αυτούς - μεταβλητό τιμολόγιο.

Το κράτος θα μπορούσε να ανακοινώσει απλά και κατανοητά. Από 1/1/24 δεν αλλάζει απολύτως τίποτα από αυτά που ξέρατε τους τελευταίους μήνες αν εσείς δεν θέλετε να αλλάξει. Απλώς οι Πάροχοί σας θα έχουν πλέον την δυνατότητα - και εσείς την επιλογή (με δική σας πρωτοβουλία) να επιλέξετε ένα άλλο τιμολόγιο - σταθερό ή μεταβλητό. 

Δεν μπορούμε παρά να σχολιάσουμε επίσης την ενσυνείδητη από ότι φαίνεται χρήση επικοινωνιακών τεχνασμάτων σε μια προσπάθεια επηρεασμού  των καταναλωτών με την επιλογή του πράσινου χρώματος για το τιμολόγιο (το οποίο όχι μόνο δεν είναι ιδιαίτερα "πράσινο" αλλά θα δυσχεράνει την προώθηση πραγματικών πράσινων τιμολογίων στο μέλλον) και την αλλαγή της ονομασίας της ρήτρας αναπροσαρμογής σε "μηχανισμό διακύμανσης". Αυτό υποτιμά την νοημοσύνη του καταναλωτή και είναι σε μακρύ χρονικό ορίζοντα επικίνδυνη και ατελέσφορη τακτική.

Γιατί λοιπόν το κράτος επέλεξε να τα κάνει όλα πιο δύσκολα και πιο πολύπλοκα χωρίς κανένα όφελος για τους καταναλωτές; Δεν θα τολμήσουμε μια εξήγηση είναι όμως σίγουρο ότι ο Sir Alec Issigonis κάτι  υποψιαζόταν.

Ο Κύριος Υπουργός Υποτιμά τους Καταναλωτές Ρεύματος

Ο Υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος, προσπαθώντας να δικαιολογήσει την πατερναλιστική του επέμβαση στον τρόπο τιμολόγησης του ρεύματος, ισχυρίστηκε ότι προσπαθεί να βοηθήσει τους καταναλωτές οι οποίοι βρίσκονται σε σύγχυση. Η άποψή μας είναι ότι είναι ο ίδιος που βρίσκεται σε σύγχυση ή δεν έχει καλή πληροφόρηση. Ή ίσως υιοθετεί το κυνικό - αμερικανικής προελεύσεως - δόγμα "Κανείς δεν έχασε υποτιμώντας την νοημοσύνη των καταναλωτών".

Να του αναγνωρίσουμε ένα δίκιο. Είναι αλήθεια, (επιστημονικά τεκμηριωμένη από την δεκαετία του '60) ότι οι πωλητές κάθε είδους αγαθών έχουν κίνητρο, εκμεταλλευόμεναι το ότι η πληροφορία έχει κόστος για τον καταναλωτή, να προκαλέσουν σύγχυση (ο αγγλικός όρος είναι Obfuscation)  σχετικά με τα χαρακτηριστικά των προϊόντων τους ώστε να τα τιμολογήσουν υψηλότερα από το -κοινωνικά βέλτιστο- οριακό τους κόστος. Αυτό αφορά όλα τα αγαθά, όλους τους πωλητές και όλες τις αγορές του κόσμου.

Είναι όμως εξίσου γνωστό ότι οι αγορές με την βοήθεια της τεχνολογίας έχουν βρει τρόπο να αντιμετωπισθεί αυτό το πρόβλημα. Το Διαδίκτυο είναι η τεχνολογία που μειώνει δραματικά το κόστος της πληροφορίας. Αποτέλεσμα οι ιστοσελίδες σύγκρισης τιμών - μεταξύ άλλων για το ρεύμα. Ακριβώς επειδή η πληροφορία έχει κόστος (δηλαδή αξία) για τον καταναλωτή (που δεν πρόκειται να διαβάσει προφανώς την σύμβαση προμήθειας των 9.000 λέξεων) είναι κερδοφόρο για ιδιωτικές επιχειρήσεις να παρέχουν την υπηρεσία αυτή - και μάλιστα δωρεάν για τον καταναλωτή. 

Είναι καιρός ίσως ο κύριος Υπουργός να ενημερωθεί ότι από το 2015 λειτουργούν στην Ελλάδα ιστοσελίδες σύγκρισης τιμών ρεύματος μεταξύ των οποίων η πρώτη χρονικά και πιο δημοφιλής είναι το allazorevma.gr. Με περισσότερους από 1,1 εκατομμύρια μοναδικούς χρήστες. Το allazorevma.gr έχει συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην εξοικείωση των καταναλωτών με τα τιμολόγια, διεξάγοντας (μεταξύ άλλων) εκστρατείες για την διαφώτιση του κοινού για τις περίφημες ρήτρες αναπροσαρμογής πολύ πριν το κράτος μέσω της ΡΑΑΕΥ κατασκευάσει την δική του (δυστυχώς όχι πλήρως αξιόπιστη και καθόλου φιλική στον χρήστη) ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών. Διαβεβαιώνουμε τον κύριο Υπουργό ότι το μικρότερο πρόβλημα που έχουν οι καταναλωτές στην αγορά ρεύματος είναι η δυσκολία κατανόησης των προϊόντων που προσφέρονται. Αντίθετα, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι οι συνεχείς επεμβάσεις του κράτους που αλλάζουν τους κανόνες - όπως αυτή που ο ίδιος σχεδιάζει στην παρούσα περίσταση.

Ο κύριος Υπουργός λοιπόν παραβιάζει θύρες ανοικτές. Θα του προτείναμε να εστιάσει την ενέργειά του στις δύσκολες (ομολογουμένως) αποφάσεις που απαιτούνται για να ενισχυθεί ο (περίπου ανύπαρκτος) ανταγωνισμός στην  αγορά μέσω της μείωσης του μεριδίου αγοράς του δεσπόζοντα παρόχου - της Κρατικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (γνωστής ως ΔΕΗ) και για να εξευρεθούν τα χρήματα και ο τρόπος επιδότησης των καταναλωτών - που προβλέπουμε ότι θα είναι μόνιμο πρόβλημα για το ρεύμα στο μέλλον.

Εγκώμιο Υπέρ Αδυνάτου (Ρευματοκλέφτη)

Η ρευματοκλοπή είναι απολύτως καταδικαστέα. Αυτός που την διαπράττει, κλέβει ένα "κοινωνικό" αγαθό. Επιβαρύνει το κοινωνικό σύνολο και κυρίως τους ευάλωτους. Μπορεί να υποστηρίξει κανείς ότι είναι ηθικά περισσότερο κατακριτέο να κλέβεις ρεύμα από το να κλέβεις - για παράδειγμα - πολυτελή αυτοκίνητα. Αν όμως κάποιος προσπαθήσει να μελετήσει το θέμα βαθύτερα με σκοπό κυρίως να αντιμετωπίσει το πρόβλημα (και όχι να δημαγωγήσει κηρύσσοντας την ηθική του ανωτερότητα ή για να εξυπηρετήσει συμφέροντα και προκαταλήψεις) θα πρέπει να λάβει υπόψη του την πραγματικότητα.

Στην Ελλάδα έχουμε πρόβλημα τριτοκοσμικών διαστάσεων στην εισπραξιμότητα των λογαριασμών ρεύματος αλλά αυτό δεν οφείλεται μόνο στις ρευματοκλοπές. Έχουμε πρόβλημα και με τους μπαταχτσήδες. Αυτό το δεύτερο πρόβλημα δημιουργείται από ενέργεια εξίσου κατακριτέα - και είναι σε μέγεθος μεγαλύτερο από τις ρευματοκλοπές. 

Το πιο ενδιαφέρον όμως είναι ότι οι κλέφτες και οι μπαταξήδες δεν ταυτίζονται. Οι πρώτοι κλέβουν μεν αλλά κάτι πληρώνουν. Όχι το σύνολο της κατανάλωσής τους αλλά ένα ποσοστό - αρκετό ώστε να μην προκαλέσουν την προσοχή. Οι μπαταχτσήδες δεν πληρώνουν απολύτως τίποτε. Οι Πάροχοι τους "αποθηκεύουν" στον Πάροχο Καθολικής Υπηρεσίας και προσποιούνται ότι προσπαθούν να εισπράξουν. Με πολύ μικρή επιτυχία όπως παραδέχονται δημόσια οι ίδιοι - γιατί δεν έχουν επαρκές κίνητρο. Την χασούρα την μεταφέρουν μέσω των ρυθμιζόμενων χρεώσεων στους πελάτες τους. Σε αντίθεση με την χρέωση για τις ρευματοκλοπές που την πληρώνουν οι ίδιοι ως προσαύξηση στην τιμή της χονδρικής αγοράς.

Ας δώσουμε στον φτωχό ρευματοκλέφτη (που πιθανότατα είναι μια μικρή επιχείρηση) το δικαίωμα στην ένσταση. Αν τον βάλουμε να πληρώσει όλο τον λογαριασμό υπάρχει κίνδυνος να το κλείσει το μαγαζί. Εναλλακτικά θα αναγκαστεί να μεταπέσει στην κατηγορία του μπαταχτσή. Ότι και αν επιλέξει,  ο Πάροχός του (η καλύτερα το κοινωνικό σύνολο), θα χάσει και το ποσοστό που εισέπραττε μέχρι τώρα. Είναι αυτό επαρκής δικαιολογία για το έγκλημα; Προφανώς όχι. Αν όμως στόχος είναι να βρεθεί τρόπος να αντιμετωπισθεί το συνολικό πρόβλημα της είσπραξης των λογαριασμών τότε οι προτεραιότητες αλλάζουν. 

Πρώτος στόχος είναι οι μπαταχτσήδες. Γιατί, αν είμαστε αναγκασμένοι να επιλέξουμε, προτιμούμε τους ρευματοκλέφτες. Εκτός των άλλων γιατί το κόστος της αντιμετώπισης της ρευματοκλοπής είναι μικρότερο. Είναι σχετικά εύκολο να αντιμετωπισθεί γιατί είναι σε μεγάλο βαθμό θέμα εσωτερικού ελέγχου του ΔΕΔΔΗΕ. Απαιτεί την  άμεση παρέμβαση για τον έλεγχο των παρατηρήσεων του καταμετρητή και την ορθή τήρηση της διαδικασίας σφράγισης των κιβωτίων των μετρητικών διατάξεων.

Αυτό που δεν απαιτείται για να αντιμετωπισθεί η ρευματοκλοπή είναι η εγκατάσταση "έξυπνων" μετρητών*. Σε αντίθεση με αυτό που διατυμπανίζει ο ΔΕΔΔΗΕ και τα παπαγαλάκια του για να δικαιολογήσει το φαραωνικό έργο των 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αντίθετα, η εγκατάσταση μετρητών προπληρωμής στους 200.000 μπαταχτσήδες θα τους ανάγκαζε - με πολιτισμένο τρόπο - να πληρώσουν έστω κάτι για να αποφύγουν τον κίνδυνο της διακοπής της ηλεκτροδότησης. Αν οι μετρητές προπληρωμής είναι και "έξυπνοι" ακόμα καλύτερα.

* Η ειρωνεία είναι ότι ένα από τα πλεονεκτήματα των "έξυπνων" μετρητών είναι ότι καταργείται η ανάγκη της επίσκεψης του καταμετρητή - πανηγύρι για όσους σχεδιάζουν να "πειράξουν" την εγκατάσταση. 

Δείκτης Τιμών Ρεύματος Οκτωβρίου : Επιδότηση Χωρίς Αιτία;

 Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος με στοιχεία Οκτωβρίου 2023 που υπολογίζει το allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα, εμφάνισε (για τρίτο συνεχή μήνα) ελαφρά μείωση σε σχέση με τον δείκτη με στοιχεία Σεπτεμβρίου 2023. Ο Δείκτης Τιμών από 229,07 έπεσε στα 225,37 ευρώ την μεγαβατώρα.  

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις, στις οποίες το allazorevma.gr  περιλαμβάνει την κρατική επιδότηση των 15 ευρώ την  μεγαβατώρα (για τον Οκτώβριο), έμειναν στο επίπεδο των 70,78 ευρώ την μεγαβατώρα.

Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών Ρεύματος για οικιακούς καταναλωτές,  περιλαμβανομένου του ΦΠΑ μειώθηκε από 145,33 σε 141,83 ευρώ την μεγαβατώρα. Οι τιμές των εναλλακτικών παρόχων κυμάνθηκαν από 80,00 έως 154,15 με μέσο όρο τα 103,69 ευρώ την μεγαβατώρα μειωμένο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (111,28). Συνολικά, σε 12μηνη βάση (10/22-10/23), η μέση τιμή των εναλλακτικών παρόχων (πριν τις επιδοτήσεις) μειώθηκε κατά 83,23% ενώ ο συνολικός δείκτης ανταγωνιστικών χρεώσεων που περιλαμβάνει και την ΔΕΗ μειώθηκε κατά 76,46%. 

Στο πρώτο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΚΕΗ (γνωστής ως ΔΕΗ) τους τελευταίους 12 μήνες. Στον Δεύτερο Πίνακα παρουσιάζεται συνοπτικά το τι θα πλήρωναν οι καταναλωτές με και χωρίς την επιδότηση από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα. 

Τον Οκτώβριο η χονδρική τιμή είχε αύξηση (+10,29%) σε σχέση με τον Σεπτέμβριο. Ο Δείκτης Τιμών Λιανικής όμως μειώθηκε (-1,62%). Η πτώση του Δείκτη οφείλεται στις χαμηλότερες τιμές των εναλλακτικών παρόχων σε νέους πελάτες στους οποίους πωλούν με αρνητικό περιθώριο. Φαίνεται ότι ο ανταγωνισμός λειτουργεί επαρκώς. Τίθεται συνεπώς το προφανές ερώτημα: Για ποιο λόγο συνεχίζει το κράτος την επιδότηση - η οποία είναι περιττή από τον Απρίλιο - και πάντως σίγουρα από τον Ιούλιο του 2023;

Πόσο Ανταγωνιστική είναι η Αγορά Ηλεκτρισμού στην Ελλάδα;

(Το παρακάτω κείμενο είναι σύνοψη της παρέμβασης του Α. Γκίκα σε πάνελ του 27ου Συνεδρίου "Ενέργεια και Ανάπτυξη" που διοργανώνει το ΙΕΝΕ στις 14/15 Νοεμβρίου 2023)

Ο ανταγωνισμός στην λιανική ρεύματος (μόνο Χαμηλή Τάση σε αριθμό μετρητών) είναι στο επίπεδο δυοπωλίου (Herfindahl Hirschman Index - HHI 0,54) - το ισοδύναμο 1,8 Προμηθευτών.

• Μέχρι και η Επιτροπή Ανταγωνισμού το υποψιάστηκε πριν 2 χρόνια, όταν η ΚΕΗ έκανε κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της πωλώντας κάτω του κόστους (Τι απέγινε άραγε ή έρευνα;)
• Από τις αρχές του 2021 έως σήμερα ο ρυθμός απώλειας πελατών της ΚΕΗ έχει πέσει από 100.000 το τρίμηνο σε 6,500 το επτάμηνο ήτοι λιγότερους από 1.000 κατά μέσο όρο μηνιαίως.
• Το μερίδιο αγοράς της ΚΕΗ (σε KWhs) ήταν 65,10% τον Νοέμβριο του 2021 και 64,86% τον Οκτώβριο του 2023.

Γιατί χρειάζεται Ανταγωνιστική αγορά στην λιανική ρεύματος;

• Στατική αποτελεσματικότητα - κοστοστρέφεια
• Πιο σημαντικό : Δυναμική αποτελεσματικότητα - Καινοτομία (αξιοποίηση συνέργειας με τηλεπικοινωνίες/πληροφορική) που είναι αναγκαία προϋπόθεση για κάθε είδους μετάβαση που ο καθένας ονειρεύεται. Κατεξοχήν "No Regrets Policy".

Ποιος είναι ο στόχος;

• ΗΗΙ <= 0,2 ή <= 2.000 Αυτό σημαίνει μερίδιο της Κρατικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ) κάτω από 35% στην Χαμηλή Τάση σε αριθμό μετρητών.
• Χρονικός Ορίζοντας : Λιγότερο από 24 μήνες

Πως θα επιτευχθεί;

• Λαικό Κρατικό Τιμολόγιο Αναφοράς (ΛΑΚΤΑ). Υποχρεωτικό για ΚΕΗ με βάση κοστολογικό έλεγχο . Κάτω όριο μέχρι να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης του μεριδίου (price to beat).
• Απαγόρευση καθετοποίησης ΚΕΗ μέχρι να μειωθεί το μερίδιο αγοράς της (ή έγκριση με το όρο να παρέχει στο δίκτυο καταστημάτων της τα προϊόντα όλων των παρόχων)
• Αποδέσμευση έξυπνων μετρητών από ΔΕΔΔΗΕ και ανάθεση στους Παρόχους χωρίς υποχρεωτικούς στόχους. Αξιοποίηση (άμεση) έξυπνων μετρητών για διαχείριση κακοπληρωτών (προπληρωμή) και παροχή ζωνικών τιμολογίων (θα χρειαστεί αλλαγή στον κώδικα συναλλαγών χονδρικής για να έχουν κίνητρο οι Πάροχοι;)
• Λογιστικός κατ' ελάχιστο (και στη ιδανική περίπτωση ιδιοκτησιακός) διαχωρισμός προμήθειας από παραγωγή για όλους τους καθετοποιημένους
• Πλήρης Αποξένωση ΚΕΗ από ΔΕΔΔΗΕ (αν το κράτος θέλει να είναι ιδιοκτήτης να τον αγοράσει από την ΚΕΗ)
• Ανάθεση του ΠΚΥ αποκλειστικά στον ΔΕΔΔΗΕ (μεταφορά ενός ίσου ανώτατου ποσοστού ανείσπρακτων από Παρόχους - π.χ. ληξιπρόθεσμα άνω των 12 μηνών μέχρι το 2% των συνολικών εισπρακτέων).

Γενική πρόταση πολιτικής : Διαχωρισμός πολιτικών παροχής "δημόσιων αγαθών" από πολιτικές αναδιανομής. Το ρεύμα δεν είναι "δημόσιο" αγαθό. Είναι όμως "κοινωνικό" δηλαδή συμφωνείται (με ένα εθνικό "κοινωνικό συμβόλαιο") η εξασφάλιση ενός ελάχιστου επιπέδου πρόσβασης στο αγαθό για τους πολίτες μέσω της γενικής φορολογίας - π.χ. με ένα φόρο ή "μέρισμα" άνθρακα.

Οι προτάσεις γίνονται με την επίγνωση ότι δεν απευθύνονται σε έναν καλοπροαίρετο/καλοκάγαθο δικτάτορα αλλά σε ανθρώπους που δεν έχουν απόλυτη εξουσία ούτε κατ' ανάγκη αγαθές προθέσεις*. Παρουσιάζονται ελπίζοντας στο ελάχιστο - έναν σοβαρό (κατά προτίμηση από διαφωνούντες) σχολιασμό.

* με την έννοια ότι είναι εξαιρετικά απίθανο - ανθρώπινο- το προσωπικό τους συμφέρον να ταυτίζεται πλήρως με το κοινό συμφέρον σε αντίθεση με τον εξ ορισμού ιδανικά καλοπροαίρετο δικτάτορα.