Πότε θα Εφαρμοστούν οι Αλλαγές στις Ρυθμιζόμενες Χρεώσεις του Ρεύματος;

Μέσα στην αναταραχή της ενεργειακής κρίσης, την χρονιά που μας πέρασε, η προσοχή των καταναλωτών στράφηκε στις ανταγωνιστικές χρεώσεις του ρεύματος τις οποίες - σε όλη την διάρκεια της χρονιάς - επιδότησε και μάλιστα γενναιόδωρα το κράτος. Στην ίδια περίοδο όμως, το κράτος (δηλαδή το αρμόδιο Υπουργείο σε συνεργασία με την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) προχώρησε σε δυο ενέργειες που τροποποιούν τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις στους λογαριασμούς. Με αποτέλεσμα αυξήσεις στην τιμή του ρεύματος και μάλιστα στο μέρος του που δεν υπόκειται σε ανταγωνισμό.

Οι αυξήσεις στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις διαφέρουν από τις ανταγωνιστικές και για ένα λόγο ακόμα: Είναι μόνιμες - σε αντίθεση με τις ανταγωνιστικές για τις οποίες υπάρχει ελπίδα ότι θα επανέλθουν σε κανονικά επίπεδα μετά την κρίση. Ποιες είναι αυτές οι ενέργειες που έγιναν μέσα στο 2022;

Η πρώτη αφορά τις χρεώσεις για τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας. Σ' αυτές υπήρξε σημαντική αύξηση από τα 0,69 στα 1,79 λεπτά την κιλοβατώρα για την συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών (μέχρι 1.600 κιλοβατώρες το τετράμηνο). Παράλληλα υπήρξε μείωση για μεγάλους καταναλωτές (πάνω από 1.600 κιλοβατώρες). Το καθαρό αποτέλεσμα είναι μια αύξηση στην δαπάνη των καταναλωτών κατά 300 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Το allazorevma.gr υπολογίζει ότι αυτό ισοδυναμεί με επιβάρυνση περίπου 40 ευρώ τον χρόνο για τον μέσο καταναλωτή. Καθόλου αμελητέα αφού είναι μια - μόνιμη- αύξηση περίπου 4% στην τελική τιμή του ρεύματος.

Η δεύτερη παρέμβαση αφορά την αλλαγή στον τρόπο χρέωσης των υπηρεσιών του Δικτύου. Μέχρι τώρα η χρέωση είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό της μεταβλητή - εξαρτάται από τις κιλοβατώρες της κατανάλωσης (περίπου 80%). Με την νέα μέθοδο τιμολόγησης που σχεδίασε η ΡΑΕ, το ποσοστό αυτό της μεταβλητής χρέωσης πέφτει στο 10%. Το 90% της χρέωσης θα γίνεται με βάση την εγκατεστημένη/συμφωνημένη ισχύ του κάθε καταναλωτή. Θα είναι συνεπώς στην πράξη αύξηση του παγίου. Η τροποποίηση αυτή της μεθόδου τιμολόγησης δεν επιβαρύνει συνολικά τους καταναλωτές. Αλλά μεταθέτει (αναδιανέμει) το μεγαλύτερο βάρος της συνολικής δαπάνης στους μικρούς καταναλωτές. Όσο μεγαλύτερη κατανάλωση ρεύματος θα έχει κανείς τόσο χαμηλότερη τιμή θα πληρώνει. 

Οι δύο αυτές παρεμβάσεις έχουν η κάθε μια την δική της λογική. Η εκτίμηση του allazorevma.gr είναι ότι η δεύτερη από τις προαναφερόμενες είναι προς την ορθή κατεύθυνση. Έχουμε αμφιβολίες για την πρώτη, δεδομένου ότι δεν είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε την ανάγκη αύξησης των ΥΚΩ.

Αυτό όμως που έχει ενδιαφέρον είναι ότι καμία από τις δυο παρεμβάσεις δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί. Η πρώτη, η αύξηση των ΥΚΩ,  υποτίθεται ότι θα έπρεπε να εμφανιστεί στους λογαριασμούς με καταναλώσεις Οκτωβρίου του 2022. Από τα δείγματα που έχουμε, φαίνεται ότι αυτό οι Πάροχοι δεν το έχουν κάνει.  Η δεύτερη, που τροποποιεί την τρόπο υπολογισμού της χρέωσης δικτύων, υποτίθεται ότι θα εφαρμοζόταν από την 1η Ιανουαρίου του 2023. Πως όμως θα εφαρμοστεί αν δεν εκδοθεί η σχετική απόφαση της ΡΑΕ; Η οποία δεν έχει ακόμα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της. 

Είναι πιθανόν να μην έχουμε καλή πληροφόρηση. Είμαστε σίγουροι όμως ότι ο Τύπος, που έχει καλύτερη πρόσβαση στις Αρχές, θα ενδιαφερόταν να ζητήσει απάντηση στο ερώτημα που τίθεται. Αυτός είναι ο λόγος που γράφτηκε το παρόν σημείωμα. Για να ρωτήσουν αυτοί τους αρμοδίους και να μάθουν τι ακριβώς συμβαίνει. Αναμένουμε.

Σταθερός ο Δείκτης τον Δεκέμβριο Παρά την Αναταραχή στις Αγορές

Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος με στοιχεία Δεκεμβρίου 2022 που υπολογίζει το allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα, έμεινε πρακτικά σταθερός σε σχέση με τον δείκτη με στοιχεία  Νοεμβρίου. Ο Δείκτης Τιμών είχε ανεπαίσθητη μείωση από 244,53 σε 243,12 ευρώ την μεγαβατώρα.  

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις, στις οποίες το allazorevma.gr  περιλαμβάνει την κρατική επιδότηση των 221 ευρώ την  μεγαβατώρα (για τον Δεκέμβριο), αυξήθηκαν από -171,17 σε -154,17 ευρώ την μεγαβατώρα - έγιναν δηλαδή λιγότερο πιστωτικές. Αποτέλεσμα της τρίτης στην σειρά μείωσης της επιδότησης μετά τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο. 

Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών Ρεύματος για οικιακούς καταναλωτές,  περιλαμβανομένου του ΦΠΑ μειώθηκε από 401,86 σε 383,52 ευρώ την μεγαβατώρα. Οι τιμές των εναλλακτικών παρόχων κυμάνθηκαν από 313,46 έως 425,16 με μέσο όρο τα 378,59 ευρώ την μεγαβατώρα μειωμένο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (399,53). Συνολικά, σε 12μηνη βάση (12/21-11/22), η μέση τιμή των εναλλακτικών παρόχων (πριν τις επιδοτήσεις) αυξήθηκε κατά 61% ενώ ο συνολικός δείκτης ανταγωνιστικών χρεώσεων που περιλαμβάνει και την ΔΕΗ αυξήθηκε κατά 46%. 

Στο πρώτο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΚΕΗ (γνωστής ως ΔΕΗ) τους τελευταίους 12 μήνες. Στον Δεύτερο Πίνακα παρουσιάζεται συνοπτικά το τι θα πλήρωναν οι καταναλωτές με και χωρίς την επιδότηση από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα. 

Τον Δεκέμβριο η χονδρική τιμή είχε απότομη και απρόσμενη αύξηση (+30%) σε σχέση με τον Νοέμβριο. Ο Δείκτης Τιμών Λιανικής έμεινε σταθερός γιατί μειώθηκε δραστικά το Μικτό Περιθώριο των Παρόχων. Τόσο οι Πάροχοι, όσο και το Κράτος έπεσαν έξω στις προβλέψεις τους για την χονδρική τιμή, με αποτέλεσμα τόσο οι τιμές όσο και η επιδότηση που είχαν προαναγγείλει να αποδειχθούν χαμηλότερες από όσο απαιτείτο για να καλυφθεί η άνοδός της. Το κακό δεν είναι τόσο μεγάλο γιατί οι Πάροχοι γνωρίζουν ήδη ότι τα κέρδη τους έχουν ήδη αναγορευθεί σε υπερκέρδη και θα φορολογηθούν σε κάθε περίπτωση με 90%. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι η τιμή της ΚΕΗ (γνωστής ως ΔΕΗ) είναι για δεύτερο συνεχή μήνα υψηλότερη από τον μέσο όρο των εναλλακτικών παρόχων και σημαντικά υψηλότερη από την τιμή του φθηνότερου εναλλακτικού.

Το Σχέδιο της ΚΕΗ για την Ρουμανία Πρέπει να Ανασταλεί

Η Κρατική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού, γνωστή ως ΔΕΗ, ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις για την εξαγορά επιχειρήσεων του κλάδου στην Ρουμανία. Αυτή είναι μια πολιτική απόφαση και, δεδομένου ότι η χώρα βρίσκεται ενόψει εκλογών, θα πρέπει η υλοποίηση της να ανασταλεί έως ότου υπάρξει κυβέρνηση με ανανεωμένη λαϊκή εντολή. Η δραστηριότητα της ΚΕΗ είναι (και πρέπει να είναι) πολιτικό θέμα γιατί βασικός της μέτοχος και διαχειριστής είναι η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση*. Πράγματι, ο δημόσιος διάλογος είναι συνήθως έντονος για θέματα που αφορούν την ΚΕΗ - μερικές φορές υποκαθιστώντας (κακώς) τον διάλογο για το σύνολο της αγοράς. 

Είναι λοιπόν περίεργο που για την συγκεκριμένη επένδυση στην Ρουμανία, το ύψος της οποίας είναι συγκρίσιμο με το μέγεθος της ίδιας της ΚΕΗ, δεν υπάρχει προβληματισμός. Επένδυση που, αν οι δημοσιογραφικές αναλύσεις έχουν δόση αληθείας, έχει μεταξύ άλλων "γεωστρατηγικούς" στόχους. Αν η ΚΕΗ έχει γεωστρατηγικούς στόχους, αυτοί δεν μπορεί να είναι δικοί της επιχειρηματικοί στόχοι αλλά στόχοι του βασικού της μετόχου - της κυβέρνησης. Δηλαδή πολιτικοί στόχοι - οι οποίοι για να επιτευχθούν θα έχουν κόστος και ωφέλεια διαφορετική για τους εμπλεκόμενους. Την ίδια την ΚΕΗ, τους Έλληνες πολίτες ως καταναλωτές και φορολογούμενους, την διοίκηση της ΚΕΗ, και τους ιδιώτες επενδυτές στην Επιχείρηση. Πριν προχωρήσει λοιπόν η επένδυση θα πρέπει οι επιπτώσεις αυτές να αναλυθούν  και να υποστηριχθούν με πολιτικά, οικονομικά και επιχειρηματικά κριτήρια. Ακολουθεί μια πρόχειρη ανάλυση του γράφοντος για τις επιχειρηματικές και οικονομικές επιπτώσεις, δηλώνοντας άγνοια για τις πολιτικές (γεωστρατηγικού τύπου).

Οι ιδιώτες επενδυτές στην ΚΕΗ (ιδιαίτερα τα τρία funds που κατέχουν το 20% περίπου του μετοχικού κεφαλαίου), θα ωφεληθούν περισσότερο αν προχωρήσει η επένδυση σε σχέση με την παρούσα κατάσταση. Έχουν ήδη, ένα χρόνο μετά την είσοδό τους στην ΚΕΗ, απωλέσει περίπου το ένα τρίτο της επένδυσής τους και η εξαγορά στην Ρουμανία τους δίνει μια διέξοδο. Την ελπίδα για καλύτερες αποδόσεις σε ένα νέο - πιθανόν πιο ευνοϊκό - περιβάλλον. Δεδομένου ότι ο συνεταίρος τους στην ΚΕΗ, η ελληνική κυβέρνηση, χρησιμοποίησε την Επιχείρηση για να λύσει το δικό της πολιτικό πρόβλημα και δεν δείχνει διάθεση να αλλάξει συνήθειες σύντομα. Η τουλάχιστον πριν τις εκλογές.

Για την ελληνική οικονομία συνολικά όμως η επένδυση στην Ρουμανία είναι εξ ορισμού αποεπένδυση από την Ελλάδα. Από μια χώρα υπερδανεισμένη, της οποίας η ανάπτυξη εξαρτάται από την εισροή μετοχικού κεφαλαίου. Με την απόφαση αυτή της ΚΕΗ, η επιτυχία της (με τις πλάτες της κυβέρνησης) να προσελκύσει ιδιωτικά κεφάλαια στην Ελλάδα αντιστρέφεται πλήρως. Μέσα στο 2021 η ΚΕΗ κατάφερε να συλλέξει κεφάλαια ύψους περίπου 3 δισεκατομμυρίων ευρώ. Από αυτά, τα 1,3 που εισέπραξε για τον ΔΕΔΔΗΕ τα χρησιμοποίησε για να αντιμετωπίσει την κρίση επιδοτώντας (γενναιόδωρα) το ρεύμα για τους καταναλωτές. Σκοπεύει να δαπανήσει ακόμα 1,3 δισεκατομμύρια για την εξαγορά στην Ρουμανία. Μηδέν εις το πηλίκο.

Ειδικότερα για τον κλάδο του ηλεκτρισμού, η αποεπένδυση αυτή βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τα πλάνα για την αναβάθμιση του δικτύου στην χώρα και τις φιλόδοξες προοπτικές (σχεδόν φαραωνικές) για υποδομές όπως έξυπνους μετρητές και εξηλεκτρισμό της αυτοκίνησης. Ακόμα και αν για καλή μας τύχη αποφευχθούν οι "λευκοί ελέφαντες" που προγραμματίζονται, το δίκτυο διανομής στην χώρα, που είναι (όπως και αυτό της Ρουμανίας!) από τα χαμηλότερης ποιότητας στην Ευρώπη θα χρειαστεί σημαντικές (πιθανόν τεράστιες) επενδύσεις για να μπορέσει να υποστηρίξει την λειτουργία του συστήματος σε ομαλές συνθήκες - πόσο μάλλον σε συνθήκες "εξηλεκτρισμού των πάντων" (ο Τύπος πρόσφατα - μετά από 60 χρόνια λειτουργίας του δικτύου - ανακάλυψε με τρόμο, ότι μόνο το 16%  είναι υπογειωμένο). 

Ποια θα είναι η επίπτωση στην αγορά ηλεκτρισμού - δηλαδή στους Έλληνες καταναλωτές; Η Διοίκηση της ΚΕΗ για να "χρυσώσει το χάπι" εμφάνισε ως δικαιολογία για την επένδυση στην Ρουμανία το ότι αυτή θα επιτρέψει στην ΚΕΗ να αναπληρώσει την απώλεια μεριδίου αγοράς που θα έχει στην ελληνική αγορά. Αυτό ακούγεται ως μαύρο ανέκδοτο (θα σου δώσω κάτι που ήμουν ήδη υποχρεωμένος να παραχωρήσω από το 2019), αλλά δεν μπορεί να υποτιμηθεί η αξία του - ειδικά αν το μερίδιο της ΚΕΗ πέσει κάτω από το 35% της αγοράς. Αμφιβάλλουμε όμως ότι (οποιαδήποτε) ελληνική κυβέρνηση θα αποδεχθεί να απωλέσει τον έλεγχο της αγοράς ηλεκτρισμού. Θα προτιμήσει να εκθέσει την Διοίκηση για τις έωλες υποσχέσεις της.

Η Διοίκηση της ΚΕΗ; Αυτή θα πρέπει να διαχειριστεί τα συμφέροντα δύο Αφεντάδων της. Του νυν και του προηγούμενου. Αυτό μπορεί να είναι ωφέλιμο για την έκβαση της υπόθεσης και να διευκολύνει την επίτευξη αμοιβαίου οφέλους (όπως πρέπει και μπορεί να επιτευχθεί από μια ελεύθερη επιχειρηματική συναλλαγή). Μπορεί όμως να δημιουργήσει και σκιές. Για να αποφευχθούν οποιαδήποτε προβλήματα θα ήταν καλό να υπάρξει η ισχυρότερη δυνατή πολιτική δέσμευση - και αυτή υποθέτει κανείς ότι θα είναι ευκολότερο να δοθεί μετά από τις εκλογές.

Τέλος, o γράφων, όπως προαναφέρθηκε, δεν έχει την ικανότητα ούτε την πληροφόρηση για να  αξιολογήσει τους "γεωστρατηγικούς" στόχους του εγχειρήματος. Θυμάται όμως ότι έχει ακούσει στο μακρινό παρελθόν παρόμοια λόγια. Που του φέρνουν  στο μυαλό το σχόλιο του Ταλλευράνδου για τους Βουρβόνους μετά την επάνοδό τους στην εξουσία: "Δεν έμαθαν τίποτα, δεν ξέχασαν τίποτα".

* Ο προσεκτικός αναγνώστης θα παρατηρήσει ότι το παρόν σημείωμα δεν θα υπήρχε λόγος να γραφεί αν η ΚΕΗ είχε ιδιωτικοποιηθεί πλήρως και λειτουργούσε σε μια επαρκώς ανταγωνιστική αγορά. 

Γιατί Διαφημίζεται ο ΔΕΔΔΗΕ;

Παρακολουθώντας πρόσφατα ένα παιχνίδι καλαθοσφαίρισης (όχι πολύ ενδιαφέρον είναι η αλήθεια)  παρατήρησα κατά την διάρκεια του timeout στις πινακίδες του γηπέδου ένα μήνυμα να περνάει περιοδικά - σε έντονο πορτοκαλί φόντο: "Ένα δίκτυο ενέργειας για όλους - deddie.gr". Το μήνυμα δημιούργησε στο μυαλό μου διάφορους αυθόρμητους συνειρμούς.

Ο πρώτος πήγασε από την φράση "για όλους". Θετικός συνειρμός γιατί υποβάλει την ιδέα της συμπεριληπτικότητας που είναι τόσο της μόδας τελευταία. "Όλοι μαζί θα προχωρήσουμε", "κανείς δεν θα μείνει πίσω", "Όλοι έχουμε δικαίωμα - και κυρίως οι ευάλωτοι - σε ένα δίκτυο ενέργειας" και τα παρόμοια. Ειδικά το τελευταίο με έκανε να νοιώσω ένα γλυκό αίσθημα ασφάλειας και σιγουριάς γιατί αισθάνομαι κάπως ευάλωτος αυτή την περίοδο.

Αμέσως μετά όμως ήρθε ο δεύτερος συνειρμός. "Ένα δίκτυο". Αυτό δεν μου ακούστηκε και πολύ καλό . Ένα; Γιατί μόνο Ένα; Γιατί όχι δύο ή περισσότερα ώστε να έχω επιλογή; Ώστε αν τύχει αυτό το ένα να είναι χαμηλής ποιότητας ή κάπως ακριβό σε σχέση με τις υπηρεσίες που προσφέρει να μπορώ να επιλέξω ένα εναλλακτικό;

Μετά το τέλος του αγώνα, έχοντας ηρεμήσει από την (ελαφριά) έξαψη του παιχνιδιού, επανήλθαν οι σκέψεις για την διαφήμιση του ΔΕΔΔΗΕ υπό το φως πλέον λογικής επεξεργασίας.

Κατανόησα ότι το  "Ένα Δίκτυο" είναι ίσως αναπόφευκτο. Δεν είναι τεχνικά εφικτό να έχω επιλογή δικτύου (όπως έχω στο κινητό τηλέφωνο). Αν όμως είναι έτσι ποιος λόγος υπάρχει να μου το θυμίζουν; Όταν η εναλλακτική είναι Κανένα Δίκτυο; Είναι δυνατόν να υπάρχει δίκτυο μόνο για μερικούς και όχι για όλους; (με την προϋπόθεση ότι πληρώνουν!). Και το χειρότερο. Αισθάνθηκα άσχημα όταν σκέφτηκα ότι την δαπάνη για την διαφήμιση αυτή την πληρώνουν τελικά αυτοί στους οποίους απευθύνεται. Γιατί ενώ για ένα άλλο αγαθό την πληρώνουν αυτοί που τελικά θα το αγοράσουν, για τον ΔΕΔΔΗΕ δεν υπάρχει επιλογή - ό ίδιος το λέει "Ένα δίκτυο για όλους" - αν δεν σας αρέσει πρόβλημα σας.

Υποπτεύομαι ότι το πρόβλημα της δαπάνης για διαφήμιση (και χορηγίες από ότι μαθαίνω σε ποδοσφαιρικές ομάδες) το λύνει ο έλεγχος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας όταν εγκρίνει το "Απαιτούμενο έσοδο" του ΔΕΔΔΗΕ. Ότι δηλαδή η δαπάνη για διαφήμιση δεν περιλαμβάνεται στο έσοδο αυτό και τελικά επιβαρύνει τα κέρδη των μετόχων του ΔΕΔΔΗΕ (της παρούσας κυβέρνησης και των πρόσφατα εισελθόντων Αυστραλών επενδυτών).

Η μήπως η υποψία μου είναι λάθος; Να ένα ερώτημα προς την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. Αναμένουμε με ενδιαφέρον την απάντηση.

Ο Γιάννης και το Θεριό Φοβούνται και Παγώνουν τον Δείκτη Τιμών Ρεύματος τον Νοέμβριο

Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος με στοιχεία Νοεμβρίου 2022 που υπολογίζει το allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα, είχε μικρή μείωση σε σχέση με τον δείκτη με στοιχεία  Οκτωβρίου. Ο Δείκτης Τιμών είχε μείωση από 247,26 σε 244,53 ευρώ την μεγαβατώρα.  

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις, στις οποίες το allazorevma.gr  περιλαμβάνει την κρατική επιδότηση των 238 ευρώ την  μεγαβατώρα (για τον Νοέμβριο), αυξήθηκαν από -369,17 σε -171,17 ευρώ την μεγαβατώρα - έγιναν δηλαδή λιγότερο πιστωτικές. Αποτέλεσμα της δεύτερης σε συνέχεια μείωσης της επιδότησης μετά τον Οκτώβριο. Υπενθυμίζουμε ότι από τον Οκτώβριο οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις αυξήθηκαν επίσης λόγω της (μόνιμης) ανατίμησης των χρεώσεων για τις ΥΚΩ. Η επιβάρυνση αυτή είναι 11 ευρώ την κιλοβατώρα για τον μέσο οικιακό καταναλωτή ή 41 ευρώ τον χρόνο (για 3.750 κιλοβατώρες).

Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών Ρεύματος για οικιακούς καταναλωτές,  περιλαμβανομένου του ΦΠΑ μειώθηκε σημαντικά από 602,43 σε 401,86 ευρώ την μεγαβατώρα. Οι τιμές των εναλλακτικών παρόχων κυμάνθηκαν από 362,41 έως 442,40 με μέσο όρο τα 399,53 ευρώ την μεγαβατώρα μειωμένο σημαντικά σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (618,46). Συνολικά, σε 12μηνη βάση (12/21-11/22), η μέση τιμή των εναλλακτικών παρόχων (πριν τις επιδοτήσεις) αυξήθηκε κατά 64% ενώ ο συνολικός δείκτης ανταγωνιστικών χρεώσεων που περιλαμβάνει και την ΔΕΗ αυξήθηκε κατά 62%. 

Στο πρώτο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΚΕΗ (γνωστής ως ΔΕΗ) τους τελευταίους 12 μήνες. Στον Δεύτερο Πίνακα παρουσιάζεται συνοπτικά το τι θα πλήρωναν οι καταναλωτές με και χωρίς την επιδότηση από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα. 

Τον Νοέμβριο η χονδρική τιμή είχε μικρή πτώση (-2%) μετά από την σημαντική πτώση του Οκτωβρίου. Ο Δείκτης Τιμών Λιανικής έμεινε σταθερός γιατί η επιδότηση μειώθηκε αναλογικά με τις μειώσεις που έκαναν οι Πάροχοι στα τιμολόγιά τους. Η συμπεριφορά αυτή των Παρόχων είναι πιθανόν αποτέλεσμα της εμπειρίας που απέκτησαν στην διάρκεια των προηγούμενων μηνών ή του φόβου τους ότι αν συνεχίσουν με τα υπερμεγέθη περιθώρια τα κέρδη τους θα φορολογηθούν από το κράτος.

Ρήτρες Αναπροσαρμογής: Ας Αφήσουμε Όλα τα Λουλούδια να Ανθίσουν!

Οι Ρήτρες Αναπροσαρμογής έκαναν πάλι την εμφάνισή τους στην λιανική αγορά ρεύματος- αυτή την φορά από την πίσω πόρτα. Άτυπα, ντροπαλά και "στο μιλητό", ορισμένοι Πάροχοι προτείνουν στους πελάτες τους να τους χρεώνουν με τιμολόγια βασισμένα στο (ιστορικό) κόστος προμήθειας από την χονδρική. Αντί να ακολουθούν την κρατική συνταγή της προθεσμιακής τιμής για τον επόμενο μήνα. Χωρίς να χάνουν το πλεονέκτημα της επιδότησης από το ΤΕΜ. Η χρέωση με το ιστορικό κόστος προμήθειας (συν ένα προκαθορισμένο περιθώριο μικτού κέρδους για τον Πάροχο) είναι ο καλύτερος (δηλαδή πιο διαφανής) τρόπος να χρεώνεται η περίφημη ρήτρα αναπροσαρμογής.

Η άποψη του allazorevma.gr είναι ότι αυτή είναι μια θετική εξέλιξη για την αγορά. Δεν ξέρουμε αν η πρακτική είναι νόμιμη αλλά είναι ηθική και κυρίως αποτελεσματική. 

Είναι ηθική γιατί όπως προαναφέραμε είναι διαφανής. Το πραγματικό πρόβλημα με τις ρήτρες δεν ήταν ποτέ το ύψος της χρέωσης αλλά η σύγχυση που προκαλούσε στους καταναλωτές. Οι πιο καινοτόμοι από τους Παρόχους είχαν,  ήδη πριν το κράτος αποφασίσει να ρυθμίσει την αγορά, σχεδιάσει προϊόντα που ήταν μεταβλητά και συγχρόνως απλά, έντιμα και κατανοητά - του τύπου κόστος + περιθώριο. 

Είναι αποτελεσματική γιατί δίνει περισσότερες επιλογές στους καταναλωτές. Είναι όμως ωφέλιμη και για τους παρόχους - ιδιαίτερα τους μικρότερους από αυτούς - γιατί μειώνει τις ανάγκες τους για κάλυψη του κινδύνου της χονδρικής. Βοηθάει όμως και το κράτος γιατί θα ελαττώσει την πίεση των κακόβουλων που κατηγορούν την κυβέρνηση ότι με την δική της συνταγή έχουν εκτιναχθεί τα περιθώρια των Παρόχων στα ύψη.

Είναι αυτό που οι αγγλοσάξονες (και ορισμένοι Έλληνες αγγλομαθείς) ονομάζουμε πρόταση "win-win". Η "καζάν-καζάν" αν προτιμάτε κάτι πιο ανατολίτικο. Ας αφήσουμε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν, όπως θα έλεγε και ο Μεγάλος Τιμονιέρης.