Απέτυχαν οι Δημοπρασίες ΝΟΜΕ;

Τον περασμένο Οκτώβριο, με την προτροπή των "Θεσμών" και με σκοπό να διευκολυνθεί το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού, αναγκάστηκε η ΔΕΗ να δημοπρατήσει 4 περίπου τεραβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας (περίπου το 8% της ετήσιας κατανάλωσης) σε 12μηνα προθεσμιακά συμβόλαια. Η τιμή εκκίνησης καθορίστηκε με απόφαση της ΡΑΕ στα 37 περίπου ευρώ την μεγαβατώρα, ήτοι 5 περίπου ευρώ χαμηλότερα απο την μέση τιμή της ημερήσιας χονδρικής αγοράς το 2016. Τρείς μήνες μετά, με βάση τα στοιχεία του ΛΑΓΗΕ, διαπιστώθηκε, προς κοινή έκπληξη, ότι μετά τις δημοπρασίες αντί το μερίδιο της αγοράς των εναλλακτικών να μεγαλώσει, στην πραγματικότητα έμεινε στάσιμο ή μειώθηκε ελαφρά.

Τι συνέβη; Απέτυχε η δημοπρασία; (τύπου ΝΟΜΕ με τα γαλλικά αρχικά); Αν ναί γιατί; Τι πρέπει να γίνει επιτέλους για να ανοίξει η αγορά; Είναι σίγουρο ότι αυτά τα ερωτήματα τυραννούν εδω και λίγο καιρό τα στελέχη της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας και τους πολιτικούς τους προισταμένους. Η μόνη που δεν ανησυχεί είναι η Διοίκηση της ΔΕΗ που χαμογελά κλείνοντας το μάτι με την έκφραση ¨εγω σας τα' λεγα¨.

Θα τολμήσουμε, χωρίς να έχουμε πληροφόρηση παρά μόνο την δημόσια διαθέσιμη, αλλά με την χρήση της κοινής λογικής να δώσουμε μια απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα. Η πρώτη δημοπρασία των 4 τεραβατωρών απέτυχε να δώσει ώθηση στην αγορά, προστάτευσε όμως τα περιθώρια των εναλλακτικών. Συνεπώς απέτυχε στον κύριο στόχο της, γιατί:

• Η ποσότητα ήταν μικρή σε σχέση με τον στόχο. Αντιστοιχούσε στις συνολικές πωλήσεις των εναλλακτικών μέσα στο 2016. Αγοράζοντας την ποσότητα αυτή οι εναλλακτικοί "κλείδωσαν" την εξυπηρέτηση του υπάρχοντος χαρτοφυλακίου τους σε χαμηλή και σταθερή τιμή για ένα χρόνο. Δεν υπήρξαν (με μικρές εξαιρέσεις) νέοι πάροχοι, ούτε οι υπάρχοντες φάνηκε να διεκδικούν αυξήσεις στα μερίδιά τους αγοράζοντας μεγαλύτερες ποσότητες για να καλύψουν νέους πελάτες. Αποτέλεσμα ήταν η ποσότητα να κατακυρωθεί σε τιμή ελάχιστα μεγαλύτερη της τιμής εκκίνησης.
• Η εστίαση των προμηθευτών στο "κλείδωμα" κερδών αντι της ανάπτυξης εξηγείται σε μεγάλο βαθμό απο την παράλληλη επέλαση του ελληνικού δημοσίου στα κέρδη τους με αποφάσεις της ΡΑΕ που επέριπταν σ' αυτούς την αστοχία του συστήματος υποστήριξης των ΑΠΕ, την γενναιοδωρία στους παραγωγούς για διαθεσιμότητα ισχύος και (κατά πάσα πιθανότητα) την αδυναμία του ΔΕΔΔΗΕ να ελέγξει τη ρευματοκλοπή. Στην πραγματικότητα, η μείωση του κόστους τους απο την αγορά ΝΟΜΕ αντισταθμίστηκε απο τις διοικητικά καθορισμένες επιβαρύνσεις (τις οποίες ήξεραν όταν έδιναν τις προσφορές τους στην δημοπρασία).

Τι πρέπει να γίνει συνεπώς για να ανοίξει η αγορά; Αν η παρούσα ανάλυση είναι σωστή τότε:

• Πρέπει να συνεχιστούν οι δημοπρασίες για ποσότητες ανάλογες του στόχου για το μερίδιο αγοράς των εναλλακτικών. Σ' αυτό ακριβώς επιμένουν οι "Θεσμοί" και αυτό προβλέπεται να γίνει μέσα στο 2017, οπότε και θα δημοπρατηθούν ποσότητες ίσες με το 12% της αγοράς και θα επαναδημοπρατηθεί το 8% που ήδη δόθηκε. Η πρώτη δημοπρασία έχει προγραμματισθεί για το τέλος Ιανουαρίου. Το αποτέλεσμά της (κυρίως η τιμή κατακύρωσης σε σχέση με την τιμή εκκίνησης) θα είναι καλή ένδειξη για το μέλλον του ανταγωνισμού στην αγορά.
• Παράλληλα πρέπει να σταματήσει επιτέλους το ελληνικό κράτος να παρεμβαίνει στην αγορά για να αντιμετωπίσει με κορπορατίστικο τρόπο τα προβλήματα που αναφύονται. Το ελληνικό κράτος και το πολιτικό προσωπικό επιμένουν να ασχολούνται σε πρώτη προτεραιότητα με τα προβλήματα των συμφερόντων των εμπλεκομένων στην αγορά. Όλων εκτός των τελικών καταναλωτών (εκτός αν είναι πολύ μεγάλοι για να τους αγνοήσει). Δεν είναι ελληνική ιδιαιτερότητα αλλά στην χώρα μας υπερβάλουμε.

Οπως φαίνεται απο τα παραπάνω η επιλογή είναι ανάμεσα σε λύσεις που θα έρθουν απο την αλλαγή συμπεριφοράς του ελληνικού κράτους ή απο την εφαρμογή των απαιτήσεων των "Θεσμών". Δεν κάνουμε προβλέψεις (“It's tough to make predictions, especially about the future.”-Yogi Berra).

Θετικό Βήμα για την Αγορά Ηλεκτρισμού το 2016

Με την δημοσίευση των στοιχείων από τον ΛΑΓΗΕ για τον Δεκέμβριο του 2016, έχουμε πλέον μια συνολική εικόνα για την εξέλιξη του ανταγωνισμού στην λιανική αγορά ηλεκτρισμού στην Ελλάδα μέσα στην χρονιά. Η εικόνα είναι θετική. Το μερίδιο αγοράς των εναλλακτικών παρόχων αυξήθηκε από 4,4% το 2015 σε 9,2% το 2016. Σε μια αγορά που έμεινε στάσιμη σε κατανάλωση στις 50 Τεραβατώρες (εκατομμύρια Μεγαβατώρες) και στις δυο χρονιές, οι εναλλακτικοί προμηθευτές πούλησαν τις 2,2 Τεραβατώρες το 2015 και τις 4,6 το 2016 (Όλα τα ποσά είναι σωρευτικά για την χρονιά και τα μερίδια αγοράς υπολογίζονται περιλαμβάνοντας και την Υψηλή Τάση. Αν αφαιρεθεί η Υψηλή Τάση το μερίδιο των εναλλακτικών στο 2016 ανεβαίνει στο 10,5%).

Εξακολουθεί βέβαια το μερίδιο αγοράς των εναλλακτικών στην Μέση Τάση (περίπου 23,6%) να είναι πολύ μεγαλύτερο απο ότι στην Χαμηλή Τάση (5,4%), παρατηρείται όμως τους τελευταίους δύο μήνες του 2016 να σταθεροποιείται και να μειώνεται ελαφρά το πρώτο και να αυξάνεται αργά το δεύτερο. Αυτά είναι τα λιγότερο καλά νέα για τον ανταγωνισμό στην αγορά. Κατά την διάρκεια του 2017 η αύξηση των μεριδίων των εναλλακτικών θα πρέπει  να προέλθει από την αγορά των πολλών μικρών καταναλωτών, δεδομένου ότι τα περιθώρια στην Μέση Τάση φαίνεται ότι έχουν εξαντληθεί. Πολύ πιο δύσκολο, αργό και ακριβό παιχνίδι. Θέλει υπομονή, επιμονή, γερό στομάχι δημιουργικότητα και θέληση για καινοτομία. 

Μια σημαντική προϋπόθεση. Να σταματήσει η ΔΕΗ να "χαϊδεύει" τους κακοπληρωτές της, οι οποίοι μέσα στην ανέμελη ζεστασιά της αγκάλης της ξεχνούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους και δεν έχουν κανένα κίνητρο να ψάξουν για καλύτερη τιμή, βέβαιοι ότι δεν υπάρχει καλύτερη τιμή από την μηδενική! 

Ας Αφήσουμε του "Έξυπνους" Μετρητές στους Προμηθευτές

Ο Διαχειριστής του δικτύου διανομής της χώρας (ΔΕΔΔΗΕ) προσπαθεί εδώ και πολύ καιρό (πολλά χρόνια) να προμηθευτεί 200,000 "έξυπνους" μετρητές. Δεν τα έχει καταφέρει ακόμα και είναι πιθανό να αργήσει περισσότερο γιατί - συνηθισμένα τα βουνά από χιόνια - ο εκ των δύο αποτυχών υποψήφιος προμηθευτής κατέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Είναι ευκαιρία ίσως να σκεφτούμε την διαδικασία υλοποίησης αυτής της σημαντικής επένδυσης από την αρχή. Θα επιχειρηματολογήσουμε παρακάτω ότι η βέλτιστη διαδικασία είναι αυτή στην οποία η πρωτοβουλία για την εγκατάσταση των μετρητών αφήνεται στους προμηθευτές ηλεκτρισμού και όχι στο δίκτυο. Τα επιχειρήματα παρουσιάζονται με αύξουσα κατά την άποψή μας σημασία.

• Η διαδικασία προμήθειας θα είναι ταχύτερη και θα διεκπεραιωθεί με μεγαλύτερη διαφάνεια και σε χαμηλότερο κόστος. Είτε αυτή γίνει απ' απευθείας από τους προμηθευτές είτε από τον ΔΕΔΔΗΕ για λογαριασμό των προμηθευτών. Για την ταχύτητα δεν χρειάζονται περαιτέρω επεξηγήσεις. Η μεγαλύτερη διαφάνεια θα είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι οι αγοραστές θα είναι (ή θα επηρεάζονται ισχυρά από) ιδιωτικές αμιγώς κερδοσκοπικές (και ανταγωνιστικές μεταξύ τους) επιχειρήσεις. Ο ίδιος λόγος θα τείνει να βελτιστοποιήσει και το κόστος. Να σημειωθεί ότι με μικρή έρευνα στο διαδίκτυο είναι εύκολο να ανακαλύψει κανείς ότι η χαμηλότερη προσφορά που δόθηκε στον πρόσφατο διαγωνισμό του ΔΕΔΔΗΕ ήταν υψηλότερη από τον μέσο όρο για ανάλογες προμήθειες σε άλλες χώρες (230 ευρώ ανά μετρητή έναντι διεθνούς μέσου όρου κάτω από 200 ευρώ-πηγή στην διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου).
• Η ταχύτητα της κάλυψης θα είναι μεγαλύτερη εκτός των άλλων και γιατί δεν είναι σίγουρο ότι ο ΔΕΔΔΗΕ θα έχει την δυνατότητα να χρηματοδοτήσει την εγκατάσταση των πολλών εκατομμυρίων μετρητών που προγραμματίζεται να εγκατασταθούν. Αντίθετα, με την πρωτοβουλία των προμηθευτών η χρηματοδότηση θα γίνει πολύ ευκολότερα γιατί αυτοί θα χρεώνουν την τοποθέτηση σε όσους καταναλωτές επιλέξουν τον έξυπνο μετρητή. Το ποσό που απαιτείται είναι μικρό σχετικά. Στην Μ Βρετανία για παράδειγμα είναι  ένα πάγιο ετήσιο τέλος των 7 ευρώ περίπου.  
• Το ότι οι καταναλωτές θα συμμετέχουν στην επένδυση θα εξασφαλίσει ότι αυτή θα είναι αποδοτική. Οι έξυπνοι μετρητές θα εγκαθίστανται όχι επί "δικαίων και αδίκων" αλλά στοχευμένα σε καταναλωτές που, αποδεχόμενοι το αυξημένο πάγιο, θα επιζητούν νέες υπηρεσίες, από τις άπειρες εφαρμογές "έξυπνου σπιτιού" που η τεχνολογία θα φέρει σύντομα και την χώρα μας. Ας μην παραβλέπουμε το γεγονός ότι στην επίγεια ψηφιακή τηλεόραση το ελληνικό κράτος υποχρέωσε τους πολίτες του να φέρουν αυτοί το κόστος της μετατροπής των δεκτών τους. Γιατί όχι και στην περίπτωση των έξυπνων μετρητών (των οποίων μάλιστα η επιλογή θα μπορεί να είναι περισσότερο ατομική απόφαση κάθε νοικοκυριού από ότι η τηλεόραση). Είναι προφανές ότι η εναλλακτική λύση που τώρα εφαρμόζεται "κοινωνικοποιεί" το κόστος της επένδυσης επιβαρύνοντας (μέσω της χρέωσης δικτύου) ομοιόμορφα όλους τους καταναλωτές (είτε θέλουν είτε δεν θέλουν "εξυπνάδα" στους μετρητές τους)
• Το σημαντικότερο όμως επιχείρημα είναι ότι η κοινωνική ωφέλεια από την επένδυση σε έξυπνους μετρητές εξαρτάται σε πολύ μεγάλο ποσοστό (κατά 80% σύμφωνα με μελέτες ειδικών στις ΗΠΑ) από την χρήση τους για την υλοποίηση δυναμικών τιμολογίων (τιμολόγηση σε πραγματικό χρόνο). Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αντένδειξη για την επένδυση από την μηδενική προσφορά τέτοιων τιμολογίων στους μεγάλους καταναλωτές (Μέσης Τάσης)  στην χώρα, οι οποίοι έχουν εγκατεστημένους "έξυπνους" μετρητές εδώ και πολλά χρόνια αλλά σε κανένα, από όσο γνωρίζουμε, δεν έχει προσφερθεί δυναμική τιμολόγηση.

Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι το σύμπλεγμα συμφερόντων των εταιρειών ηλεκτρισμού με τους προμηθευτές τους (που φαίνεται ότι δουλεύει στις αναπτυγμένες χώρες πιο ομαλά από ότι στην Ελλάδα) έχει δημιουργήσει το αίσθημα του επείγοντος για την επένδυση σε "έξυπνο" δίκτυο επηρεάζοντας και την πολιτική εξουσία (την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και πολιτείες των ΗΠΑ όπως η Καλιφόρνια). Η καλύτερη λύση είναι όχι η οποιαδήποτε καθυστέρηση, πόσο μάλλον προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Είναι η παράδοση της πρωτοβουλίας στους προμηθευτές ηλεκτρισμού. Να δώσουμε και λίγη δουλειά στα εμπορικά τους τμήματα που μέχρι τώρα αντιγράφουν τις παλιές (καλές και κακές) συνήθειες από τις προηγούμενες τους δουλειές στην αγορά των τηλεπικοινωνιών. Προτείνουμε να προχωρήσει η τρέχουσα προμήθεια του ΔΕΔΔΗΕ πιλοτικά και μόνο για λόγους αξιολόγησης και πιστοποίησης της κατάλληλης τεχνολογίας (αν και η διεθνής εμπειρία θα ήταν επαρκής). Η επόμενη εγκατάσταση θα πρέπει να γίνει με πρωτοβουλία των Προμηθευτών.

Εκλογες Ερχονται - Εχουμε Πρόγραμμα για τον Ηλεκτρισμό!

Επειδή στην Ελλάδα εκλογές έχουμε πολύ συχνά και οι Ελληνες έχουν την  συνήθεια να οργανώνονται σε πολλά κόμματα (ιδανικά ο καθένας το δικό του) υπάρχει μεγάλη έλλειψη πολιτικών προγραμμάτων που είναι αναγκαία για να διεξαχθεί μια ευπρεπής προεκλογική εκστρατεία. Το παρακάτω προσπαθεί να συμβάλει στο να καλυφθεί η σχετική ζήτηση στον τομέα της οικονομίας με τον οποίο έχουμε μια οικειότητα - τον ηλεκτρισμό. Στα γρήγορα χωρίς πολλές επεξηγήσεις (που είναι διαθέσιμες και πάνω απο όλα Κοστολογημένες!) 

• Αμεση ιδιωτικοποίηση του ΔΕΔΔΗΕ αφού διασπασθεί σε πέντε επιχειρήσεις (μια ανα σημερινή περιφέρεια διανομής). Στενός έλεγχος κόστους και ποιότητος αντιγράφοντας τα βρετανικά ρυθμιστικά πρότυπα (Εφαρμογή yardstick competition και CPI-X).
• Εγκατάλειψη κάθε επενδυτικού σχεδίου για "έξυπνο" δίκτυο. Η εγκατάσταση έξυπνων μετρητών θα γίνει (αν και όποτε γίνει) με πρωτοβουλία των ιδιωτών προμηθευτών. 
• Σπάσιμο της υπόλοιπης ΔΕΗ σε τρείς εταιρείες παραγωγής και πώληση τους σε ιδιώτες. Λογιστικός (τουλάχιστον)  διαχωρισμός προμήθειας σε όλους τους καθετοποιημένους προμηθευτές.
• Ρυθμιστική επέμβαση για την εξασφάλιση υγιούς ανταγωνισμού στην προμήθεια (σταυροειδής κατάχρηση ισχύος μεταξύ "συγγενών" αγορών και δικτύων).
• Αμεση προώθηση των βόρειων χερσαίων διασυνδέσεων του συστήματος ώστε η χωρητικότητά τους να φθάσει σε τρία χρόνια το 40% τουλάχιστον της εγκατεστημένης ισχύος στην χώρα (περίπου όσο και στο σύστημα της Δανίας). Συμφωνία με τους Τούρκους να προμηθεύσουν τα νησιά μας του ανατολικού Αιγαίου.
• Σταδιακή κατάργηση της υποστήριξης των ΑΠΕ μέσα σε τέσσερα χρόνια (μείωση κατά 250 εκτ ευρώ τον χρόνο - δεδομένου ότι δεν θα μας αφήσουν να δανειστούμε για να καλύψουμε το έλλειμμα για τα επόμενα 15 χρόνια).  
• Μηδενισμός δαπάνης για μηχανισμό επάρκειας ισχύος μέχρι να είναι έτοιμο το σύστημα δημοπρασιών.
• Αμεση κατάργηση της επιδότησης των αγροτών.
• Αμεση κατάργηση της επιδότησης της κατανάλωσης των εργαζομένων και συνταξιούχων της ΔΕΗ.
• Σταδιακός μηδενισμός της εισφοράς του προυπολογισμού για το ταμείο συντάξεων της ΔΕΗ σε πέντε χρόνια. Μεταφορά τη υποχρέωσης στον κλάδο (με πρωτοβουλία των εργαζομένων στον κλάδο χωρίς καμμία κρατική επιδότηση)
• Αμεση διακοπή  ηλεκτροδότησης της ΛΑΡΚΟ μέχρις ότου αποφασίσει το κράτος να πληρώνει τους λογαριασμούς απο τον προυπολογισμό (αν το αντέχει μαζί με τα πρόστιμα της ΕΕ!).
• Εξορθολογισμός της δαπάνης για διακοπτόμενα τιμολόγια (αναλογία διακοπτόμενης ισχύος πρός αιχμή συστήματος ίση το πολύ με αυτήν της Γερμανίας).
• Κατάργηση της αρχής των ομοιόμορφων τιμών σε όλη την χώρα. Αύξηση των τιμών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά. Χρήση της διαφοράς για την χρηματοδότηση των υποβρύχιων διασυνδέσεων.
• Απαγόρευση εκπόνησης (επι ποινή πολυετούς καθείρξεως) οποιουδήποτε κειμένου του τύπου "εθνική στρατηγική για τον ηλεκτρισμό" ή ανάλογου.

Κατανοούμε ότι τα παραπάνω θα είναι δύσκολο να περιληφθούν σε ένα πολιτικό πρόγραμμα, αν και πρέπει να σημειώσουμε ότι ορισμένα απο τα πιο "τολμηρά" έχουν εμφανισθεί σε πρόγραμμα ελληνικού κόμματος - χωρίς όμως θετικό εκλογικό αποτέλεσμα (που θα ήταν ίσως χειρότερο αν οι εκλογείς το διάβαζαν). Αυτή όμως είναι η δουλειά των πολιτικών. Να τα πασπαλίσουν με αρκετή ζάχαρη ώστε να τα καταπιούν οι ψηφοφόροι ή (το καλύτερο) να επιλέξουν απο τα παραπάνω αυτά στα οποία θα συμφωνούσε μια σχετική έστω πλειοψηφία. Δεν μπορούν να τα κάνουν όλα οι τεχνοκράτες, έτσι δεν είναι; Χρειάζονται και τους επαγγελματίες μαθητές του Μακιαβέλι.