Ο ΔΕΔΔΗΕ και ...το Χρηματιστήριο

Ο ΔΕΔΔΗΕ, η εταιρεία που διαχειρίζεται μονοπωλιακά το Δίκτυο Διανομής Ηλεκτρισμού της χώρας, δεν είναι εισηγμένη στον Χρηματιστήριο. Είναι εισηγμένη όμως η μητρική της επιχείρηση, η Κρατική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (γνωστή ως ΔΕΗ). Το επιχειρηματικό έσοδο του ΔΕΔΔΗΕ, που αποτελεί ένα μεγάλο μέρος των εσόδων αλλά κυρίως των κερδών της ΚΕΗ, δεν προέρχεται από κάποια αγορά. Είναι το αποτέλεσμα υπολογισμών που κάνει ένα ημικρατικό όργανο, η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων κλπ. (ΡΑΑΕΥ). Αυτό σημαίνει ότι τα μέλη της επιτροπής της ΡΑΕΕΥ που αποφασίζουν για το έσοδο του ΔΕΔΔΗΕ επηρεάζουν έμμεσα - θέλουν δεν θέλουν - την κερδοφορία της ΚΕΗ και συνεπώς την αξία της μετοχής της. Δημιουργεί αυτή η κατάσταση θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, της οποίας οι πολιτικοί μας και η διοίκηση της ΚΕΗ είναι ενθουσιώδεις υπέρμαχοι; Αν ναι, υπάρχει τρόπος βελτίωσης;

Είναι προφανές ότι η απάντηση είναι: Ναι δημιουργεί. Συγκεκριμένα: Τα μέλη της αρμόδιας επιτροπής της ΡΑΑΕΥ (που διορίζονται και παύονται από την εκάστοτε κυβέρνηση) αποφασίζουν για το "απαιτούμενο έσοδο" του ΔΕΔΗΕ και η απόφασή τους έχει επίπτωση στα κέρδη της Κρατικής Επιχείρησης της οποίας ιδιοκτήτης είναι η κυβέρνηση που τους διόρισε. Στην πράξη ο ελεγκτής και ο ελεγχόμενος ταυτίζονται. Δεν είναι αυτή η καλύτερη πρακτική εταιρικής διακυβέρνησης ιδίως αν εφαρμοστεί το κριτήριο που έθεσε ο David Hume εδώ και 250 περίπου χρόνια*.

Είναι αλήθεια ότι ως ελεγκτικός μηχανισμός δρα το γεγονός ότι η ΡΑΑΕΥ υπολογίζει το έσοδο και αποφασίζει σχετικά χρησιμοποιώντας ως βάση μια εγκεκριμένη μεθοδολογία. Πόσο αποτελεσματικός είναι όμως αυτός ο μηχανισμός; Πώς προστατεύει το γενικό συμφέρον (και ιδιαίτερα τους καταναλωτές) η ερμηνεία της μεθοδολογίας από την ΡΑΑΕΥ; Μέσω της διαδικασίας της δημόσιας διαβούλευσης; Πότε και πόσο επηρέασε η διαδικασία αυτή τις αποφάσεις; Στην πράξη ο καθορισμός του απαιτούμενου εσόδου του ΔΕΔΔΗΕ γίνεται με τόσο αδιαφανή τρόπο που κανείς εκτός από λίγους μυημένους (και ενδιαφερόμενους)  δεν είναι σε θέση να κατανοήσει - πόσο μάλλον να ελέγξει.

Υπάρχουν τρόποι βελτίωσης της παρούσας διαδικασίας; Υπάρχουν τόσο βραχυπρόθεσμοι (να περιορισθεί το πρόβλημα) όσο και μακροπρόθεσμοι - να αλλάξουν οι όροι του παιχνιδιού και συνεπώς τα κίνητρα των συμμετεχόντων. Ο μακροπρόθεσμος είναι η πλήρης αποδέσμευση του ΔΕΔΔΗΕ από την μητέρα ΚΕΗ. Δεν υπάρχει κανένας λόγος το κράτος να διατηρεί (εφόσον το θέλει) στην κατοχή του τον έλεγχο του ΔΕΔΔΗΕ μέσω της ΚΕΗ. Θα μπορούσε να τον αποκτήσει αγοράζοντας τον από την ΚΕΗ. Πράγμα που ίσως θα είχε διακομματική - πιθανώς ομόφωνη- αποδοχή από το πολιτικό μας σύστημα!**. 

Βραχυπρόθεσμα, η διαδικασία καθορισμού του εσόδου του ΔΕΔΔΗΕ θα μπορούσε να βελτιωθεί αντιγράφοντας (με προσοχή) ορισμένες από τις αντίστοιχες πρακτικές χωρών της Δύσης (στην οποία ακόμα ανήκομε) με μακρά εμπειρία στην ρυθμιστική διαδικασία. Μεταξύ άλλων δημόσιες συνεδριάσεις της Επιτροπής, ανταγωνιστική διαδικασία (αν είναι αναγκαίο μέσω κρατικής επιδότησης) μεταξύ εναλλακτικών μεθόδων και υπολογισμών (δημιουργία "μπλε" και "κόκκινων" ομάδων που η καθεμία υποστηρίζει αντιτιθέμενες απόψεις) με συμμετοχή (στα πρώτα βήματα τουλάχιστον) ειδικών από τρίτες χώρες (όπως κάνουμε  στο ποδόσφαιρο με τους διαιτητές). Ένα τουλάχιστον θετικό αποτέλεσμα θα είχαν οι καινοτομίες αυτές. Θα δημιουργούσαν σε βάθος χρόνου στην χώρα μια μικρή βιομηχανία ανεξάρτητων εξειδικευμένων συμβούλων. Μια βιομηχανία που θα βοηθούσε πολύ στην επίτευξη του ποθητού στόχου των πολιτικών μας ηγετών: Την αντιστροφή του "brain drain" σε "brain gain".

Ιδού η Ρόδος ιδού και το Πήδημα για μεταρρυθμιστές πολιτικούς με ιδιαίτερη ευαισθησία στην  εταιρική διακυβέρνηση!

* ..."in contriving any system of government, and fixing the several checks and controuls of the constitution, every man ought to be supposed a knave, and to have no other end, in all his actions, than private interest"...
** Όπως είναι ίσως λιγότερο γνωστό, το δίκτυο σήμερα εξακολουθεί να ανήκει στην ΚΕΗ που το "νοικιάζει" στον ΔΕΔΔΗΕ.