Οι πολίτες κατακλύζονται από πληροφορίες, απόψεις και συμβουλές με την ευκαιρία των αλλαγών στα τιμολόγια του ρεύματος. Ας το δούμε λίγο "φιλοσοφικά" μέσα στην χαλαρή εορταστική περίοδο απαντώντας στην προφανή ερώτηση: Ποιος από όλους όσους μιλούν για το θέμα δημοσίως λέει την αλήθεια*;
Συνήθως κανείς δεν διακινδυνεύει να λέει συστηματικά ψέματα. Όλοι λένε μέρος της αλήθειας αλλά όχι όλη την αλήθεια. Για τρείς λόγους. Ο απλούστερος είναι ότι δεν έχουν στην διάθεσή τους επαρκή πληροφόρηση. Ο δεύτερος είναι ότι, ακόμα και όταν έχουν την πληροφορία, δεν διαθέτουν την γνώση που απαιτείται για να την ερμηνεύσουν. Και ο τρίτος - ίσως ο σημαντικότερος - είναι ότι δεν έχουν πάντα το σωστό κίνητρο. Κάνουν "οικονομία στην αλήθεια". Διαστρέφοντάς την ή απλώς σιωπώντας.
Έχουν οι πολιτικοί πρόσβαση σε πληροφορίες; Ναι έχουν αν το θελήσουν και μάλιστα προνομιακή. Έχουν τις γνώσεις για να ερμηνεύσουν τις πληροφορίες; Όχι άμεσα κατ' ανάγκη γιατί οι πολιτικοί δεν τοποθετούνται στις θέσεις τους με κριτήριο τις γνώσεις τους για το αντικείμενο. Διαθέτουν όμως απλόχερη πρόσβαση σε "ειδικούς". Σχετικά με τα κίνητρά τους δε, η υπόθεση που πρέπει να κάνει κανείς (σύμφωνα με τον David Hume) είναι ότι οι προσωπικοί στόχοι τους δεν ευθυγραμμίζονται πάντα με το κοινό καλό (στον βαθμό που αυτό μπορεί να οριστεί).
Πως αντιμετωπίζεται στις σύγχρονες κοινωνίες (όπως υποτίθεται ότι είναι η ελληνική) η δυσκοιλιότητα των πολιτικών με την αλήθεια; Με την τέταρτη εξουσία - τον Ανεξάρτητο Ελεύθερο Τύπο. Έχει ο Τύπος στη διάθεσή του επαρκή πληροφόρηση; Θα πρέπει να τρέξει πολύ και ίσως να διακινδυνεύσει για να την βρει - η πληροφορία έχει κόστος. Πιο εύκολο είναι να βασιστεί στην πληροφόρηση που του δίνει η προνομιούχος πηγή - το κράτος. Έχει την γνώση ο δημοσιογράφος να αξιολογήσει τις πληροφορίες που του παρέχονται; Αν δεν είναι εξειδικευμένος (πράγμα σπάνιο) θα χρειαστεί και αυτός κάποιο τρίτο -"ειδικό" - να του τα εξηγήσει. Θα ψάξει να βρει κάποιον φτηνό γιατί τους καλύτερους (ειδικά τους "Πανεπιστημιακούς") τους έχει ήδη "καπαρώσει" ο πολιτικός. Από κίνητρο πως πάμε; Ο γράφων έχει διαμορφώσει την άποψη - που διαφέρει από την κρατούσα στο ευρύ κοινό - ότι υπάρχει σημαντικό δυναμικό ανθρώπων του Τύπου που έχουν κίνητρο να λειτουργήσουν ως ελεγκτές της εξουσίας. Η έλλειψη επαρκών γνώσεων ώστε να μπορούν να κάνουν ενδιαφέρουσες ερωτήσεις και η εστίαση στον βραχύ χρονικό ορίζοντα της καθημερινότητας είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα για τους λειτουργούς του Τύπου που έχουν καλή πρόθεση.
Παρατηρούμε ότι τόσο οι πολιτικοί όσο και ο Τύπος χρειάζονται "ειδικούς" για να κάνουν την δουλειά τους. Οι ειδικοί αυτοί κατατάσσονται σε δυο κατηγορίες: τους ειδικούς της επικοινωνίας (ένα σχετικά καινούργιο φρούτο εισαγόμενο από τις ΗΠΑ) και τους ειδικούς στο αντικείμενο. Οι ειδικοί της επικοινωνίας (που χρησιμοποιούνται από τους πολιτικούς) λειτουργούν με την φιλοσοφική ιδέα του "Ευγενούς Ψεύδους" - η αλήθεια είναι επικίνδυνη και για αυτό οι κυβερνώντες έχουν την υποχρέωση να την επεξεργάζονται πριν διαδοθεί στους "πολλούς". Οι ειδικοί επί του αντικειμένου κατά τεκμήριο, εφόσον τους διατεθεί η πληροφορία, έχουν την ικανότητα να την ερμηνεύσουν. Τα κίνητρά τους όμως δεν είναι εύκολο να ανιχνευθούν - μπορεί να κυμαίνονται από επιδίωξη επαγγελματικής φήμης και δημοσιότητας μέχρι επιδίωξη πολιτικής καριέρας ακόμα και προώθηση ιδεολογικών προκαταλήψεων - όλα είναι πιθανά (και μην υποτιμούμε το ότι η ποιότητα των απαντήσεων εξαρτάται και από την ποιότητα των ερωτήσεων!)
Κάτι που δεν εκτιμάται αρκετά είναι ότι οι πωλητές σε μια αγορά - ακόμα και το ρεύμα που έχει αποκτήσει κακή φήμη λόγω του τρόπου που γίνονται οι τηλεφωνικές πωλήσεις - δεν λένε πολλά ψέματα τουλάχιστον δημοσίως (οι τηλεφωνικές συνομιλίες με υποψήφιους πελάτες είναι ιδιωτικές!). Η τακτική που επιλέγουν είναι να σιωπούν (ή να "στρογγυλεύουν τις απόψεις τους) και να σχολιάζουν μεταξύ τους τα τεκταινόμενα με ειλικρίνεια στον βαθμό που επιτρέπει ο ανταγωνισμός. Τα παράπονά τους στο κράτος προτιμούν συνήθως να τα κάνουν ιδιαιτέρως.
Οι συμμετέχοντες στην αγορά ως φυσικά πρόσωπα και όχι ως νομικά - δηλαδή τα στελέχη των παρόχων, του κράτους και των ρυθμιστικών αρχών, είναι ίσως η καλύτερη πηγή πληροφόρησης και ανάλυσης της πραγματικότητας στην ενεργειακή αγορά (σε όλες τις αγορές!) . Είναι όμως και η ομάδα αυτή που έχει τα λιγότερα κίνητρα να δημοσιοποιήσει τις απόψεις της. Αντίθετα, έχει ισχυρότατα αντικίνητρα. Υπάρχει κίνδυνος για την επαγγελματική τους καριέρα - δηλαδή την προσωπική και οικογενειακή τους επιβίωση. Η ΕΕ έχει επιβάλει να νομοθετήσουμε τον θεσμό της προστασίας των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος. Έχουμε μάλλον προσαρμοστεί τυπικά αλλά από όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε στη πράξη δεν έχει κουνηθεί φύλλο. Κρίμα.
Τα παραπάνω είναι πιθανόν απογοητευτικά. Δεν υπάρχει κανείς που να ξέρει την αλήθεια και να έχει κίνητρο να την πει; Ευτυχώς υπάρχει - το allazorevma.gr. H πρώτη σε δημοφιλία ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα που υπηρετεί τους καταναλωτές από το 2015. Ψάχνουμε την πληροφορία (δεν είναι εύκολο), την οργανώνουμε σε δικές μας βάσεις δεδομένων, την αναλύουμε, την ερμηνεύουμε και την παρουσιάζουμε στους χρήστες μας. Με αντικειμενικότητα, ανεξαρτησία και αξιοπιστία. Δεν προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας στο κοινό ανιδιοτελώς ως ελεημοσύνη αλλά γιατί έχουμε συμφέρον από την ύπαρξη ανταγωνισμού στην αγορά. Που τυχαίνει να ταυτίζεται με αυτό των καταναλωτών.
Λέμε όλη την αλήθεια; Ναι όλη, εκτός των περιπτώσεων που ένας ή περισσότεροι ισχυροί ελέφαντες της αγοράς διαμαρτύρονται για αυτό εξωδίκως, οπότε πρέπει να επιλέξουμε ανάμεσα στην ανάγκη για επιβίωση και την σιωπή. Επιλέγουμε το δεύτερο ακολουθώντας την σύσταση του φιλοσόφου: "Για πράγματα για τα οποία κανείς δεν μπορεί να μιλήσει, πρέπει να σιωπά"**.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου