Ας Ρωτήσουμε Πάλι τα Νούμερα για το Ρεύμα

Πόσο στοιχίζει το Ρεύμα; Πόσο στοίχιζε πέρσι τέτοιο καιρό; Αν στοιχίζει περισσότερο φέτος (που πράγματι στοιχίζει) γιατί συμβαίνει αυτό; Ποιος φταίει; Ποιος κερδίζει; Ποιος χάνει; Εν μέσω του πρόσφατου καταιγισμού σχολίων από άσχετους και μεροληπτούντες που θολώνουν τον δημόσιο διάλογο με την ευκαιρία της πρόσκαιρης μείωσης των τιμών τόσο της χονδρικής όσο και της λιανικής, αποφασίσαμε να ρωτήσουμε πάλι τους αριθμούς. Η απάντησή τους, που αφορά την σύγκριση μεταξύ των πρώτων οκταμήνων (Ιανουάριος - Αύγουστος) των δύο ετών 2024 και 2025, συνοψίζεται στους παρακάτω δύο Πίνακες. Τι μας είπαν λοιπόν οι αριθμοί;

Μας είπαν ότι η μεγάλη πλειοψηφία (συντριπτική το 2024) των καταναλωτών που ήταν ή είναι στο πράσινο τιμολόγιο πλήρωσαν κατά μέσο όρο περίπου 15% ακριβότερα το ρεύμα από ότι πέρσι. Αντίθετα, οι λίγοι το 2024 (και περισσότεροι το 2025) που πέρασαν σε σταθερά τιμολόγια, είδαν την τιμή του ρεύματος να μην αλλάζει (+0,8%) και να είναι συνεχώς χαμηλότερη από αυτή των πράσινων τιμολογίων.

Τα νούμερα επίσης μας είπαν ότι η τιμή των πράσινων τιμολογίων σε μέσο όρο αυξήθηκε ελαφρά λιγότερο από την αύξηση στο κόστος της χονδρικής (14,7% έναντι 16,8%). Αυτό παρά την χαμηλή συσχέτιση των δυο τιμών σε μηνιαία βάση. Με συνέπεια το τυπικό μικτό περιθώριο των Παρόχων να μειωθεί από 21% το '24 σε 18% το '25.

Είναι το 21% ή το 18% υψηλό; Οι αριθμοί αποτελούν ένδειξη ότι το 21% του πρώτου οκταμήνου του '24 αντανακλά το πάρτι του έκαναν οι Πάροχοι εκμεταλλευόμενοι την κρατική προπαγάνδα υπέρ των πράσινων τιμολογίων. Αντίθετα, το 2025 ο ανταγωνισμός εντάθηκε με την μετακίνηση καταναλωτών σε σταθερά τιμολόγια (που πλέον προωθούνται έντονα και από το κράτος). Το τυπικό περιθώριο του 18% που υπολογίσαμε για το 2025 είναι μάλλον υπερεκτίμηση του συνολικού γιατί το χαρτοφυλάκιο των Παρόχων έχει πλέον περισσότερους πελάτες με σταθερό τιμολόγιο στους οποίους πωλούν μέχρι στιγμής σχεδόν στο κόστος. Πάντως, σε πολιτισμένες χώρες το μικτό περιθώριο δεν είναι ψηλότερο από 10% - και αυτό είναι ένδειξη έλλειψης ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά. Αυτή οφείλεται κατά την άποψή μας στην επίμονη (θα λέγαμε παράξενη!) αδιαφορία του κράτους για την δεσπόζουσα θέση του υπό κρατικό έλεγχο Παρόχου (ο οποίος έχει κληρονομήσει εκατομμύρια πελάτες δωρεάν ενώ οι ανταγωνιστές του πρέπει να πληρώσουν ακριβά για τους προσελκύσουν) και τα εμπόδια που τίθενται σε πιθανούς νέους εισερχόμενους. Μεταξύ άλλων τους κινδύνους που προέρχονται από την αδυναμία του κράτους να βοηθήσει στην είσπραξη των λογαριασμών και τις "νάρκες" που αποτελούν οι απρόβλεπτες ρυθμιζόμενες δαπάνες που "εκκαθαρίζονται" πολλά χρόνια μετά την τιμολόγησή τους.

Αυτά σχετικά με τα "υπερκέρδη" των Προμηθευτών. Μια προσεκτική ματιά στον Πίνακα Β  μας δίνει μια ιδέα για το ποια στοιχεία κόστους Παραγωγής και Διανομής και σε ποιο ποσοστό συμμετείχαν στην αύξηση της τιμής του ρεύματος.

Ένα 30% της αύξησης οφείλεται στη αυξημένη τιμή του φυσικού αερίου (ιδίως τους πρώτους μήνες του '25). Αλλά το υπόλοιπο 70% της αύξησης οφείλεται σε πολιτικές αποφάσεις και διαδικασίες. 

Ένα 19% οφείλεται στην αύξηση της τιμής των δικαιωμάτων εκπομπών CO2. Αυτή είναι μια τιμή που αποφασίζεται στην πράξη με πολιτικούς όρους από την ΕΕ - με μια διαδικασία που μοιάζει με το παιχνίδι της κολοκυθιάς - με υποτιθέμενο στόχο την επίτευξη της δέσμευσης για (καθαρές) μηδενικές εκπομπές. 

Ένα 18% της αύξησης οφείλεται στου λογαριασμούς προσαυξήσεων της χονδρεμπορικής αγοράς. Η αυξημένη διείσδυση των ΑΠΕ δημιουργεί την ανάγκη πρόσθετης ευελιξίας που αμείβεται γενναιόδωρα. Η πρόσθετη αυτή ανάγκη ευελιξίας προσφέρεται κυρίως από τον παραγωγό που την διαθέτει σε περίσσεια - την ΔΕΗ.

Ένα πρόσθετο 9% αφορά την αύξηση στις απώλειες του δικτύου διανομής (οι αριθμοί αφορούν την Χαμηλή Τάση). Οι υπολογισμοί δεν περιλαμβάνουν την αύξηση του σχετικού συντελεστή εδώ και μερικούς μήνες - από 1,367 σε 1,619  - πράγμα που θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την χονδρική. Ο θρύλος λέει ότι φταίει η ρευματοκλοπή. Ο ΔΕΔΔΗΕ όχι μόνο δηλώνει αθώος αλλά αποφεύγει να αναλάβει την ευθύνη - σε αντίθεση με την διεθνή πρακτική.

Τέλος, μεταξύ '24 και '25 αυξήθηκαν τα ρυθμιζόμενα λόγω της αύξησης των χρεώσεων  των δικτύων διανομής και μεταφοράς. Η αύξηση αυτή, που αποτελεί το 23% της αύξησης στο κόστος παραγωγής και διανομής του ρεύματος, είναι μόνιμη και δεν εξαρτάται από την αγορά. Η χρεώσεις των δικτύων καθορίζονται με διοικητικό - δηλαδή εν δυνάμει πολιτικό- τρόπο και δεν υπάρχει σοβαρή ελπίδα να μειωθούν - αντίθετα αναμένεται να εκτοξευθούν τα επόμενα χρόνια (όσο αντέξουμε).

Στους Πίνακες φαίνονται εμφανή ιστορικά στοιχεία. Αυτό που δεν φαίνεται είναι ότι, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, τόσο ο λογαριασμός των επιδοτήσεων για τις ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ) όσο και της επιδότησης των νησιών (ΕΛΥΚΩ) είναι σε βαθύ κόκκινο. Αυτό σημαίνει ότι στο όχι μακρινό μέλλον τα ελλείματα αυτά θα πρέπει να καλυφθούν από τους καταναλωτές μέσω των ρυθμιζόμενων χρεώσεων. 

Το συμπέρασμα που βγαίνει αβίαστα είναι ότι αυτοί που "φταίνε" για την αυξημένη τιμή του ρεύματος είναι οι πολιτικοί. Οι οποίοι αρκούνται σε περιοδικούς λεονταρισμούς χωρίς πραγματικό αντίκρισμα. Η πρόσκαιρη πτώση του Σεπτεμβρίου στις λιανικές τιμές θα εφαρμοζόταν αυτόματα έτσι κι αλλιώς μέσω του "μηχανισμού αναπροσαρμογής" - των παλιών ρητρών - που έχει  επιβάλει το ίδιο το κράτος για τα πράσινα τιμολόγια. Αποφεύγουν τις πραγματικές μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για να ελεγχθεί μακροπρόθεσμα το κόστος του ρεύματος. Αντίθετα οι πράξεις και παραλείψεις τους εξασφαλίζουν ότι θα εκτοξευθεί. Ελπίζοντας ίσως ότι όταν αυτό συμβεί οι ίδιοι δεν θα είναι "στα πράγματα". 

Το allazorevma.gr Προτείνει Δίχρωμα Τιμολόγια

(Το παρακάτω κείμενο υποβλήθηκε στην ΡΑΑΕΥ ως συμβολή του allazorevma,gr στην συμπληρωματική διαβούλευση για το ρεύμα)
 

Θέμα: Προτάσεις μας στα πλαίσια της συμπληρωματικής διαβούλευσης σχετικά με ρυθμιστικά μέτρα στην προμήθεια ρεύματος (Απρίλιος 25)

Κυρίες/κύριοι,

Υποβάλουμε ευσεβάστως σε ότι ακολουθεί τις απόψεις μας σχετικά με την τρέχουσα διαβούλευση. Συνοπτικά η άποψή μας είναι ότι τα «ευέλικτα» τιμολόγια δεν χρειάζονται. Ακόμα καλύτερο θα ήταν το κράτος να καταργήσει τον επιχρωματισμό των τιμολογίων. Στην περίπτωση που δεν γίνει αποδεκτή καμία από τις προτάσεις μας, προτείνουμε την δίχρωμη σήμανση για το «νέο» τιμολόγιο - το «μπλε κίτρινο» και τον προσεκτικό χειρισμό των «ευέλικτων» ρυθμιζόμενων χρεώσεων. Τέλος, παρατηρούμε ότι θα ήταν χρησιμότερο η ΡΑΑΕΥ να απασχοληθεί με τα σημαντικά προβλήματα της αγοράς ρεύματος στην Ελλάδα.

A. Επιλογή δίχρωμης σήμανσης για «ευέλικτα» τιμολόγια

Προτείνουμε, στην περίπτωση που το κράτος επιμείνει στην χρωματική σήμανση των τιμολογίων, να υιοθετηθεί η λύση των δίχρωμων τιμολογίων. Αυτό γιατί εγκυμονείται ο κίνδυνος η δημιουργικότητα των Παρόχων να καταστήσει αναγκαίο να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον χρώματα εκτός των βασικών με δυσμενείς επιπτώσεις στην κατανόηση των καταναλωτών (π.χ. γκρενά, τυρκουάζ, ρόζ, βεραμάν κλπ). Ειδικά για το νέο «ευέλικτο» τιμολόγιο προτείνεται η σήμανση «μπλε κίτρινο». Ο χρωματισμός αυτός έχει σημαντικά πλεονεκτήματα.

Αποτελεί μια συνέχεια των όσων μέχρι τώρα έχουν συνηθίσει οι καταναλωτές. Στην συνείδηση των οποίων ήδη το μπλε υποδηλώνει την σταθερότητα και το κίτρινο κάποιου είδους μεταβλητότητα - δηλαδή ευελιξία. Η πιθανότητα να «πιάσουν το νόημα» υποθέτουμε ότι αυξάνεται.

Με το προτεινόμενο δίχρωμο τιμολόγιο αποφεύγεται η χρήση του κόκκινου που στην συνείδηση των καταναλωτών είναι πιθανόν να δημιουργήσει μια αίσθηση «επικινδυνότητας». Χρειάζεται γενικά οικονομία στα χρώματα εκτός των άλλων γιατί έχουν ήδη «καεί» τόσο το  πράσινο όσο και το κίτρινο χρώμα.

Επιπρόσθετα, αν και δεν είμαστε ειδικοί, υποθέτουμε ότι η «συμπεριφορική» φιλοσοφία που φαίνεται ότι διαπνέει τον χρωματισμό των τιμολογίων δεν θα μείνει αδιάφορη στην δυνατότητα του «μπλε κίτρινου» τιμολογίου να δημιουργήσει θετικές διανοητικές αντιδράσεις (nudges) στην συνείδηση των καταναλωτών δεδομένου ότι περιέχει τα επίσημα χρώματα της Ευρωπαικής Ενωσης (αλλά και της Ουκρανίας!).

Θα θέλαμε επίσης να θέσουμε και ένα ερώτημα «μεταβατικής» φύσεως. Η ενέργειες της ΡΑΑΕΥ σχετικά με νέο τύπο τιμολογίου έρχονται πολλούς μήνες μετά την προσφορά στην αγορά τέτοιου είδους τιμολογίων με προφανώς – κρίνοντας εκ των υστέρων - «ακατάλληλη» σήμανση. Αναμένουμε ότι στην τελική μορφή της σχετικής διάταξης θα προβλεφθεί τρόπος για την εξομάλυνση αυτής της μικρής ανωμαλίας (για να αποφευχθεί πιθανή υποψία μεροληψίας εκ μέρους της ΡΑΑΕΥ)

B. Κατάργηση της χρωματικής σήμανσης

Το κράτος και η ΡΑΑΕΥ συγχαίρουν συχνά εαυτούς δημοσίως για την επιτυχία των χρωματιστών τιμολογίων. Η δική μας εμπειρία δεν επιβεβαιώνει την επιτυχία του σχεδιασμού. Αν και ομολογουμένως ανεκδοτολογικού χαρακτήρα, οι αντιδράσεις των καταναλωτών με τους οποίους ερχόμαστε σε επαφή είναι σχεδόν ομόφωνα αρνητικές. Επειδή, στον βαθμό που είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, η θετική αξιολόγηση της προσπάθειας από το κράτος δεν βασίζεται σε καλύτερης ποιότητας δεδομένα, προτείνουμε την διεξαγωγή ποσοτικής έρευνας απο ανεξάρτητο ερευνητή ώστε να διευκρινιστεί το θέμα. Αν η πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην έρευνα εκφράσει την άποψη ότι ο χρωματισμός δεν βοήθησε, θα πρέπει το κράτος να τον καταργήσει. 

Η πρότασή μας. Ολα τα τιμολόγια είναι σταθερά. Διαφέρουν ως προς το χρονικό διάστημα που ισχύει αυτή η σταθερότητα. Η ταξινόμησή τους συνεπώς γίνεται με βάση το χρονικό διάστημα στο οποίο η τιμή είναι σταθερή. Πέντε λεπτά; Ενα μήνα; Εξη μήνες; Ενα χρόνο; Δύο χρόνια; Το κράτος δεν χρειάζεται να καθορίσει απολύτως τίποτα ούτε να επιβάλει χρωματικές σημάνσεις. Απλώς θα υπενθυμίσει στους καταναλωτές ότι τα τιμολόγια διαφέρουν ως προς την διάρκειά τους (ή καλύτερα την διάρκεια της σταθερής τιμής τους). Οι πάροχοι θα καθορίζουν ο καθένας μόνος τον τρόπο μεταβολής της τιμής στην διάρκεια της 12μηνης σύμβασης. Η ΡΑΑΕΥ δεν έχει λόγο να σχεδιάζει και να επιβάλει πολύπλοκες φόρμουλες τις οποίες πρακτικά κανένας καταναλωτής δεν είναι σε θέση (ούτε έχει τον χρόνο) να κατανοήσει. Την ίδια στιγμή που οι φόρμουλες δίνουν στους παρόχους (π.χ. μηνιαία έκπτωση στην βασική τιμή) την ευκαιρία να καταστρατηγήσουν κάθε έννοια προβλεψιμότητας και συγκρισιμότητας που υποτίθεται ότι είναι ο στόχος τους.

Ένα σημείο που η λογική της ΡΑΑΕΥ μας βρίσκει σύμφωνους είναι η διάκριση μεταξύ μεταβολών που προέρχονται απο εξωτερικούς παράγοντες έναντι αυτών που οφείλονται στην συμπεριφορά του καταναλωτή. Αυτό όμως έχει την λογική συνέπεια ότι τα “ευέλικτα” τιμολόγια απλώς δεν χρειάζονται – αφού ήδη υπάρχουν με την  μορφή κλίμακας κατανάλωσης  είτε στις ανταγωνιστικές χρεώσεις (στις οποίες πρόσφατα ο δεσπόζων πάροχος εφάρμοσε καταχρηστική κατά την γνώμη μας πρακτική) είτε στις ρυθμιζόμενες (ΥΚΩ). Ακόμα και τα διζωνικά τιμολόγια εμπίπτουν στον ορισμό του «ευέλικτου».

Το κράτος πρέπει να δείξει εμπιστοσύνη στην αγορά. Οι πάροχοι  πράγματι έχουν αντικειμενικά την δυνατότητα (και συμφέρον) να προκαλούν σύγχυση (obfuscation) στους καταναλωτές χωρίς επίπτωση στις ανταγωνιστική τους θέση. Αυτό είναι ένα εύρημα της οικονομικής επιστήμης που χρονολογείται απο την δεκαετία του 1960 και σχετίζεται με το κόστος της πληροφορίας για τον καταναλωτή. Tο πρόβλημα αυτό είναι σε θέση να το αντιμετωπίσει η ίδια η αγορά και το έχει πράγματι αντιμετωπίσει. Συμφέρει κάποιους να προσφέρουν υπηρεσίες σύγκρισης τιμών μειώνοντας δραστικά το κόστος της πληροφορίας για τον καταναλωτή. Αντί συνεπώς η ΡΑΑΕΥ να συμβάλει στην ενίσχυση της σύγχυσης του καταναλωτή μέσω περίπλοκων διαδικασιών (στην διαβούλευση για τις οποίες συμμετέχουν μόνο οι ενδιαφερόμενοι πωλητές) θα μπορούσε απλώς να φροντίσει να παρέχει ένα αξιόπιστο εργαλείο σύγκρισης τιμών. Σε αυτό έχει αποτύχει προσπαθώντας εδώ και 8 περίπου χρόνια,  ενώ συγχρόνως αρνείται νομοτύπως να πιστοποιήσει ιδιωτικές σελίδες που κάνουν την δουλειά με ανεξαρτησία, αντικειμενικότητα και αξιοπιστία εδώ και 10 χρόνια. Στην λογική του «βυθισμένου κόστους» (sunk cost)  η ιστοσελίδα της ΡΑΑΕΥ θα πρέπει άμεσα να αποσυρθεί βελτιώνοντας έτσι αυτομάτως την μέση ποιότητα των ιστοσελίδων σύγκρισης τιμών που είναι διαθέσιμες στον Έλληνα καταναλωτή.

Γ. Ρυθμιζόμενες χρεώσεις και έξυπνοι μετρητές

Ορισμένα «ευέλικτα» προιόντα που προσφέρονται ήδη στην αγορά πωλούν πακέτα δαπάνης που περιλαμβάνουν τόσο τις ανταγωνιστκές όσο και τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις. Αυτό μειώνει την δυνατότητα του καταναλωτή που είναι πιθανό να επιλέξει το πακέτο χαμηλής κατανάλωσης να κατανοήσει ότι η ανταγωνιστική τιμή που εμμέσως χρεώνεται είναι διαφορετική (και πολύ μεγαλύτερη) αν η συμφωνημένη ισχύς της παροχής του είναι χαμηλή (8 KVA). Αναμένουμε την κσθοδήγηση της ΡΑΑΕΥ σε αυτό το θέμα, επισημαίνοντας ότι ο μη διαχωρισμός της δαπάνης των ρυθμιζόμενων απο τις ανταγωνιστικές χρεώσεις καθιστά δυσχερή (αλλά όχι αδύνατη) την σύγκριση των τιμολογίων αυτών με τα υπόλοιπα.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις και ειδικά αυτές του δικτύου διανομής καθιστούν στην πράξη όλα τα τιμολόγια που προσφέρονται σε καταναλωτές με έξυπνο μετρητή «ευέλικτα». Γιατί η μέθοδος χρέωσης του δικτύου διανομής διαφέρει από αυτή για τους συμβατικούς και - εκτός του ότι είναι εντελώς ακατανόητος για τους καταναλωτές – οδηγεί σε χρέωση που εξαρτάται απο το προφίλ κατανάλωσης.  Η άποψή μας είναι ότι για την εγκατάσταση έξυπνου μετρητή θα πρέπει να υπάρχει η συμφωνία του καταναλωτή (όπως εφαρμόζεται στην Μ. Βρετανία). Στην περίπτωση που το κράτος επιμένει να επιβάλει την εγκατάσταση χωρίς συναίνεση, προτείνουμε να δίνεται τουλάχιστον η δυνατότητα στον άτυχο πολίτη να επιλέγει τον τρόπο χρέωσης του δικτύου διανομής. Να του δίνεται δηλαδή η επιλογή να συνεχίσει να χρεώνεται με την μέθοδο του συμβατικού μετρητή.

Το πρόβλημα των «ευέλικτων» ρυθμιζόμενων χρεώσεων (περιλαμβάνεται και η κλίμακα των ΥΚΩ) θέτει σε κίνδυνο απαξίωσης την έννοια των «ευέλικτων» τιμολογίων και είναι ένας πρόσθετος λόγος που προτείνουμε να μην υιοθετηθούν.

Δ. Η ΡΑΑΕΥ πρέπει να ιεραρχίσει τις προτεραιότητές της

Ένα απο τα μη εμφανή σε πρώτη ανάγνωση προβλήματα (the unseen opportunity cost) είναι ότι με την συνεχή απασχόλησή της με θέματα στα οποία η λύση που θα έδινε η αγορά θα ήταν εξ ίσου αποτελεσματική, η ΡΑΑΕΥ καταναλώνει συλλογικά τον χρόνο και την φαιά ουσία στελεχών με προσόντα και εμπειρία υψηλής αξίας. Τα οποία θα μπορούσαν να αφιερωθούν στην αντιμετώπιση του σημαντικότερου προβλήματος της λιανικής αγοράς ρεύματος στην Ελλάδα. Το μειωμένο επίπεδο ανταγωνισμού που συνεχώς χειροτερεύει. ‘Ισως να απευθυνθεί στην Επιτροπή Ανταγωνισμού που φαίνεται ότι θα εκτιμούσε την χείρα βοηθείας.

Με εκτίμηση

Για την Clarus ESCo και το allazorevma.gr

Αθανάσιος Γκίκας

Ιδρυτής

Η Ιστοσελίδα Σύγκρισης Τιμών της ΡΑΑΕΥ Πρέπει να Αποσυρθεί Αμέσως

Η ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος της ΡΑΑΕΥ (energycost.gr πρώην invoices.gr) πρέπει να αποσυρθεί γιατί στην κατάσταση που βρίσκεται λειτουργεί παραπλανητικά για τον άτυχο καταναλωτή που θα προσπαθήσει να ενημερωθεί για την αγορά ρεύματος. Η άμεση απόσυρσή της και μόνο, θα βελτιώσει την συνολική ποιότητα των υπηρεσιών σύγκρισης τιμών ρεύματος μέσω του Διαδικτύου στην χώρα.

Το allazorevma.gr, η ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών που υπηρετεί το καταναλωτικό κοινό απο το 2015, είναι η μόνη - ευτυχώς ή δυστυχώς - που προσφέρει ανεξάρτητη, αντικειμενική αλλά κυρίως αξιόπιστη πληροφόρηση. Η πρότασή μας είναι λοιπόν, μέσω μιας διαδικασίας πιστοποίησης απο την ΡΑΑΕΥ να καλύψει το κενό (ή καλύτερα την λακκούβα) που θα αφήσει η απόσυρση του energycost.gr. Μια διαδικασία στην οποία προφανώς θα συμμετάσχουν όλες οι ομοειδείς ιστοσελίδες και η οποία θα ήταν αναγκαία ακόμα και αν η ιστοσελίδα της ΡΑΑΕΥ ήταν σε καλή κατάσταση.  Γιατί το Διαδίκτυο είναι πλημμυρισμένο με ιστοσελίδες "σύγκρισης τιμών" που αποτελούν "προσόψεις" τηλεφωνικών κέντρων τα οποία παρέχουν υπηρεσίες προώθησης πωλήσεων οι οποίες ΔΕΝ είναι ανεξάρτητες, αξιόπιστες και αντικειμενικές.

Ποιο είναι το βασικό πρόβλημα του energycost.gr σήμερα; Το γεγονός ότι παραπλανά τον καταναλωτή όταν προσπαθήσει να συγκρίνει σταθερά με μεταβλητά τιμολόγια. Η κατάταξη των τιμολογίων που καταρτίζει αφορά μόνο τον τρέχοντα μήνα και μάλιστα χωρίς να προειδοποιεί τον χρήστη γι' αυτό. Είναι προφανές ότι η σύγκριση μεταξύ ενός τιμολογίου που παρέχει σταθερή τιμή για 12 μήνες με αυτό του οποίου η τιμή μπορεί να αλλάζει σε κάθε ένα απο τους επόμενους 12 μήνες μπορεί να αποβεί παραπλανητική. 

Ενας καταναλωτής που θα επισκεφθεί σήμερα το energycost.gr (πρώην invoices.gr) θα δεί πρώτο στην κατάταξη ένα κίτρινο τιμολόγιο. Η πιθανότητα να αποτελεί την οικονομικότερη επιλογή για τον καταναλωτή έναντι ενός σταθερού τιμολογίου 12 μηνών είναι μικρή. Ο τρόπος που λειτουργεί το energycost.gr παρέχει στον πωλητή την ευκαιρία, αν το θελήσει, να ακολουθήσει την πολιτική του δολώματος (bait and switch). Μια ευκαιριακά χαμηλή τιμή εκκίνησης και αύξηση αργότερα στην διάρκεια του συμβολαίου. Εναλλακτικά θα πρέπει ο καταναλωτής να γίνει ¨ενεργειακός τουρίστας". Να βάλει στόχο να αλλάζει πάροχο κάθε μήνα - πράγμα απίθανο και (σε αυτό συμφωνούν όλοι) αντιπαραγωγικό. Αυτό συμφέρει μόνο τον επιθετικό - λόγω λανθασμένων κινήτρων - πωλητή. 

Η συγκεκριμένη αδυναμία του energycost.gr αναφέρεται γιατί κατά την άποψή μας είναι η σημαντικότερη. Δυστυχώς η προσπάθεια της ΡΑΑΕΥ εδώ και οκτώ περίπου χρόνια να κατασκευάσει μια αξιόπιστη σελίδα έχει πλήρη αποτυχία. Το allazorevma.gr έχει στο παρελθόν τεκμηριώσει με δημόσιο τρόπο τα πολλά προβλήματα και των δύο προσπαθειών της ΡΑΑΕΥ. Ακόμα και η παρουσία τους στο Διαδίκτυο αποτελεί κατά την άποψή μας παραβίαση του πνεύματος τουλάχιστον της ευρωπαικής νομοθεσίας (Οδηγία 944/2019). Η οποία ενσωματώθηκε  στο ελληνικό δίκαιο (αγνοώντας την πρόταση του γράφοντος στην σχετική διαβούλευση) κάνοντας χρήση της ακροτελεύτειας παραγράφου του άρθρου 14 που έδινε στο δικαίωμα στην ΡΑΑΕΥ να μην πιστοποιεί ιδιωτικές σελίδες εφόσον διαθέτει μια δική της.  Η άποψή μας είναι ότι με την απαράδεκτη ποιότητα των σελίδων που κατασκεύασε μέχρι σήμερα (με δαπάνη δεκάδων χιλιάδων ευρώ μέσω απ' ευθείας αναθέσεων) έχει απωλέσει αυτό το νομότυπο δικαίωμα.

Είναι σαφές ότι η ΡΑΑΕΥ στο θέμα των ιστοσελίδων σύγκρισης τιμών λειτουργεί - αντικειμενικά και ανεξάρτητα απο προθέσεις -  προς το συμφέρον των πωλητών (κακοπροαίρετων ή μη) και εναντίον του συμφέροντος των καταναλωτών των οποίων αυξάνει την σύγχυση που ήδη υφίστανται με την περίφημη επιχρωμάτωση των τιμολογίων. 

Είμαστε στην διάθεση των αρμοδίων να τεκμηριώσουμε την άποψη αυτή. Αν διαπιστώσουν ότι είναι ορθή θα πρέπει να ληφθούν άμεσα αποφάσεις (ή "μέτρα"!) α) Να αποσυρθούν από το διαδίκτυο οι λειτουργίες σύγκρισης της ιστοσελίδας της ΡΑΑΕΥ (μπορεί να μείνει η απλή τεκμηρίωση των προσφορών των παρόχων) μέχρι να διορθωθούν ώστε να μην είναι παραπλανητικές για τους καταναλωτές και β) να εκκινήσει άμεσα διαδικασία πιστοποίησης ιδιωτικών σελίδων με βάση το πνεύμα και το γράμμα της οδηγίας 944/2019 (Θα χρειαστεί τροποποίηση της εθνικής νομοθεσίας με μια μικρή  - τόσο δα - τροπολογία).  

Οτιδήποτε λιγότερο θα είναι έμπρακτη επιβεβαίωση της αναξιοπιστίας και ανικανότητας του κράτους. Υπερβάλουμε; Όχι - γιατί αρκεί να δείς το νύχι του για να καταλάβεις το λιοντάρι.

Ψέματα, Καταραμένα Ψέματα και η Στατιστική (στην αγορά ρεύματος)

Είναι τα τρία είδη ψεμάτων κατά τον Benjamin Disraeli, Πρωθυπουργό της Μ. Βρετανίας στο τέλος του 19ου αιώνα, και η στατιστική είναι ένα από αυτά. Είναι πιθανό ότι η αντίδρασή του εξηγείται από το ότι "Τα Νούμερα" δεν ευνοούσαν την πολιτική του. Από την άλλη μεριά ίσως ήταν ένα είδος αυτογνωσίας και ειλικρίνειας. Ο ίδιος δεν ήταν μάλλον αθώος του εγκλήματος - δηλαδή της πρακτικής να "βασανίζει" τα νούμερα μέχρι να "ομολογήσουν" αυτό που τον συμφέρει πολιτικά.

Το ελληνικό πολιτικό - οικονομικό σύστημα είναι χειρότερο από αυτό - είναι υπερβολικά εχέμυθο. Προτιμά να μην παρέχει καθόλου δεδομένα στον λαό παρά να τα δίνει - έστω στρεβλωμένα. Την στρέβλωση  την αναθέτει συνήθως στους Λειτουργούς του Τύπου. Οι οποίοι, στην καλύτερη περίπτωση από άγνοια, παρουσιάζουν στατιστικές που τυχαίνει να συσκοτίζουν την πραγματικότητα αντί να την φωτίζουν. Θα ασχοληθούμε με ένα συγκεκριμένο παράδειγμα. Τα μερίδια των παικτών στην αγορά ηλεκτρικού ρεύματος.

Διαβάζει κανείς τον Τύπο ότι το μερίδιο της ΔΕΗ στην αγορά σε πωλήσεις έπεσε κάτω από το 50%. Όλα λοιπόν πάνε καλά. Ο ανταγωνισμός λειτουργεί και η νομική μνημονιακή υποχρέωση της ΔΕΗ εκπληρώνεται έστω με καθυστέρηση 7 ετών. Το νούμερο δεν είναι λάθος. Το συμπέρασμα σχετικά με την υποτιθέμενη λειτουργία του ανταγωνισμού όμως είναι λάθος. Παραπλανά τον αναγνώστη γιατί συγχωνεύει τρείς διαφορετικές αγορές. 

Την αγορά της Υψηλής Τάσης που αφορά γύρω στους 30 (τριάντα) καταναλωτές - μεγάλες ενεργοβόρες βιομηχανίες. Την Μέση Τάση που αφορά περίπου 10,000 (δέκα χιλιάδες) καταναλωτές - βιομηχανίες κυρίως. Και την Χαμηλή Τάση που αφορά 7.600.000 (επτά εκατομμύρια εξακόσιες χιλιάδες) καταναλωτές  - περίπου 5,5 εκατομμύρια οικιακούς και 2 εκατομμύριο μικρές επιχειρήσεις δηλαδή το 99,9% των καταναλωτών.

Το μερίδιο της ΔΕΗ στην Υψηλή Τάση (σε κιλοβατώρες πωλήσεων) είναι μόλις 15% έναντι 52% της Metlen. Πιθανόν αυτό οφείλεται σε ένα μόνο πελάτη - το Αλουμίνιο τη Ελλάδος που ανήκει στην Metlen και η κατανάλωσή του είναι κοντά το 50% της συνολικής στην Υψηλή Τάση. Στην Μέση Τάση είναι 41% με τον δεύτερο στο 22% (Metlen). Στην Χαμηλή Τάση όμως (που θυμίζουμε περιλαμβάνει το 99,9% των καταναλωτών) είναι 64,46% με τον δεύτερο (Metlen) στο 13%.

Τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα, Το μερίδιο της ΔΕΗ σε μετρητές στην Χαμηλή Τάση είναι στο 71% - σχεδόν σταθερό εδώ και τρία χρόνια. Από τους 7.600.000 μετρητές στην Χαμηλή Τάση εκπροσωπεί τους 5.500.000 με τον δεύτερο να εκπροσωπεί περίπου 600.000. Σημειωτέον ότι το μερίδιο αγοράς σε μετρητές είναι αυτό που χρησιμοποιούν οι Ευρωπαίοι για να μετρήσουν το επίπεδο ανταγωνισμού στην αγορά ρεύματος στην Χαμηλή Τάση.

Τα στοιχεία για τα μερίδια αγοράς στην Χαμηλή Τάση είναι - εδώ και χρόνια - απογοητευτικά. Η ενδιαφέρουσα και χρήσιμη ερμηνεία των στοιχείων της αγοράς ηλεκτρισμού για τον Έλληνα καταναλωτή (και πολίτη) είναι ότι, με ευθύνη του κράτους και των αρμόδιων οργάνων του, στην αγορά ενός κρίσιμου "κοινωνικού αγαθού" επικρατεί κατάσταση δυοπωλίου. Τον ένα "πόλο" του οποίου αποτελεί ο υπό κρατικό έλεγχο δεσπόζων Πάροχος. Αξίζει επιπλέον να μάθει ότι η κατάσταση αυτή τον φέρνει σε μειονεκτική θέση απέναντι σε όλους σχεδόν τους πολίτες των χωρών - μελών της ΕΕ.

Ο  Orwell είπε ότι δημοσιογραφία είναι να γράφεται κάτι που κάποιος άλλος δεν θα ήθελε να γραφτεί - όλα τα υπόλοιπα είναι δημόσιες σχέσεις. Αν οι Λειτουργοί του Τύπου συμφωνούν, έχουν τον τρόπο να παρουσιάζουν σωστότερα τα στοιχεία σχετικά με τα μερίδια αγοράς στην αγορά ρεύματος - και χωρίς τον κίνδυνο να δυσαρεστήσουν κάποιον - έτσι δεν είναι;

Μην Τους Ακούτε: Το Ρεύμα Έχει Γίνει Φθηνότερο!

Μπορεί σε πολλούς να ακούγεται περίεργο - ίσως εξωφρενικό. Αναμενόμενο, αφού οι οιμωγές για το ακριβό ρεύμα ακούγονται καθημερινά από τα μεγάφωνα των ΜΜΕ και των κοινωνικών δικτύων. Περίεργο, αλλά αληθινό - για όλους τους καταναλωτές και περισσότερο για αυτούς που είναι σε τιμολόγια (συνήθως σταθερής τιμής για 12μηνο) με υψηλό πάγιο. Αυτό γιατί η οριακή τιμή του ρεύματος δηλαδή η δαπάνη για μια πρόσθετη κιλοβατώρα κατανάλωσης έχει μειωθεί τον τελευταίο χρόνο δραματικά. 

Αυτό οφείλεται κυρίως σε δύο πρόσφατες αλλαγές. Μία την έκανε το κράτος και την δεύτερη η αγορά. Το κράτος "παγιοποίησε" την χρέωση των δικτύων διανομής και οι Πάροχοι προσφέρουν σταθερά τιμολόγια με υψηλά πάγια στις ανταγωνιστικές χρεώσεις. Οι "παγιοποιήσεις" αυτές, για έναν μέσο καταναλωτή με τριφασική παροχή (25KVA) σημαίνουν ότι πριν καταναλώσει την πρώτη του κιλοβατώρα πληρώνει 150+120= 270 ευρώ τον χρόνο (συν ΦΠΑ 6%).  Αφού πληρώσει τα 270 αυτά ευρώ, κάθε κιλοβατώρα που καταναλώνει στοιχίζει περίπου 15 λεπτά (σε σταθερό τιμολόγιο). Τα 10 λεπτά για το ογκομετρικό/μεταβλητό (ανά κιλοβατώρα) ανταγωνιστικό μέρος και τα 5 για το μεταβλητό μέρος των ρυθμιζόμενων χρεώσεων. Αυτά τα 15 λεπτά είναι το 60% περίπου της μέσης τιμής που υπολογίζεται σε 24 λεπτά από τον Δείκτη Τιμών του allazorevma.gr.

Συνεπώς όταν ο καταναλωτής προσπαθεί να αποφασίσει το ύψος της κατανάλωσής του, αυτό που (θα πρέπει ορθολογικά να) τον ενδιαφέρει είναι τα 15 λεπτά και όχι τα 24. Γιατί τα 9 από τα 24 τα έχει πληρώσει ήδη. Είναι "χυμένο γάλα"- δεν έχουν καμία σχέση με την κατανάλωση. Αυτό, θεωρητικά τουλάχιστον, έχει συνέπειες:

• Βραχυπρόθεσμα δίνει κίνητρο στον καταναλωτή να καταναλώσει περισσότερο ρεύμα. Για παράδειγμα να λειτουργήσει περισσότερο το κλιματιστικό το καλοκαίρι ή την θέρμανση με ρεύμα τον χειμώνα (με την ευκαιρία ελαχιστοποιεί την ελκυστικότητα των "ζωνικών τιμολογίων¨).
• Μακροπρόθεσμα δίνει κίνητρο για επενδυτικές αποφάσεις με τις οποίες υποκαθιστά την κατανάλωση άλλου είδους ενέργειας με ηλεκτρικό ρεύμα (π.χ. ηλεκτρικό αυτοκίνητο, αντλία θερμότητας). Από την άλλη μεριά είναι αναπόφευκτα αντικίνητρο για κάθε είδους αυτοπαραγωγή - πχ φωτοβολταικά αλλά και για επενδύσεις σε εξοικονόμηση ενέργειας - για παράδειγμα εγκατάσταση ηλιακού θερμοσίφωνα ή αλλαγή ψυγείου.

Η "παγιοποίηση" της τιμής του ρεύματος έγινε με ηρωικό, φιλόδοξο και δραστικό τρόπο στην χώρα σε σχέση με άλλες χώρες - η Ελλάδα ίσως είναι πρωτοπόρος πλέον στην παγιοποίηση των τιμολογίων ρεύματος στην ΕΕ. Αρκεί κανείς να παρατηρήσει ότι η οριακή τιμή των 10 λεπτών στα σταθερά τιμολόγια υπολείπεται κατά 10% της μέσης οριακής τιμής της χονδρικής του ρεύματος τους τελευταίους 12 μήνες. Επίσης ότι το 90% της χρέωσης δικτύου είναι πλέον πάγια - σε πλήρη αντιστροφή της ιστορικής σχέσης στην οποία το ποσοστό ήταν στο 10%.

Γιατί έγιναν όλα αυτά; Πως το επέτρεψαν οι πολιτικοί ενώ γνώριζαν (ή έπρεπε να γνωρίζουν) ότι η σημαντική αυτή μεταρρύθμιση, εκτός του ότι αποθαρρύνει την πολυπόθητη εξοικονόμηση ενέργειας, είναι έντονα αντίστροφα αναδιανεμητική; Δηλαδή ότι αυξάνει την τιμή για τους μικρούς καταναλωτές ενώ την μειώνει για τους μεγαλύτερους; Δεδομένου ότι αυξάνει δραματικά το κόστος πρόσβασης στο αγαθό έναντι σταθερού κόστους της κατανάλωσης. Είναι αυτή πρακτική που αντιστοιχεί σε "δημόσιο", "κοινωνικό" αγαθό - όπως συχνά το αναγορεύουν οι πολιτικοί;.

Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τους πρακτικούς λόγους (συμφέροντα, δύναμη στην αγορά ή στην πολιτική κλπ.) που εξηγούν την δραστική αλλαγή της δομής των τιμολογίων (η οποία ειρήσθω εν παρόδω έχει αγνοηθεί εντελώς από τους Λειτουργούς του Τύπου). Μπορούμε όμως να υποθέσουμε την θεωρητική της βάση. Η οποία είναι ότι η επίτευξη του Net Zero προϋποθέτει τον εξηλεκτρισμό των πάντων. Συνεπώς η οριακή τιμή του ρεύματος,  η οποία αποτελεί το κριτήριο για τις καταναλωτικές και επενδυτικές αποφάσεις των πολιτών πρέπει να αντανακλά το μεταβλητό - οριακό κόστος της παραγωγής της και όχι το πλήρες (με την ελπίδα ότι αυτό θα ωφελήσει και τις ΑΠΕ που έχουν σχεδόν μηδενικό οριακό κόστος παραγωγής). Και για να λέμε και του στραβού το δίκιο, η παραδοσιακή δομή των τιμολογίων (και όχι μόνο στην Ελλάδα) υποτιμούσε το σταθερό κόστος γιατί αυτό συνέφερε τόσο τους παραγωγούς όσο και τους πολιτικούς που τους "ρύθμιζαν". Σε περιόδους έντονης αύξησης της ζήτησης ρεύματος, (στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα), τα αυξημένα έσοδα των παραγωγών λόγω της ογκομετρικής χρέωσης, δεδομένου του ότι το κόστος τους ήταν πρακτικά σταθερό (τυπικά σε ποσοστό 80%)  πήγαιναν κατευθείαν στα κέρδη.

Όλα αυτά είναι σπουδαία και ίσως γι' αυτό τηρείται από όλους τους δημοσιολογούντες (αλλά περιέργως και την αντιπολίτευση) σιωπή του τάφου. Τα πράγματα περιπλέκονται από αποφάσεις του υπό κρατικό έλεγχο δεσπόζοντα Παρόχου ο οποίος πρόσφατα αποφάσισε όχι μόνο να μην καταργήσει τα κλιμάκια χρέωσης αλλά και να κατεβάσει το όριο χρέωσης της υψηλότερης ζώνης για τους οικιακούς καταναλωτές στο ειδικό τιμολόγιο. Δηλαδή αύξησε στην πράξη την οριακή τιμή για την πλειοψηφία των πελατών της*. Από την άλλη μεριά το κράτος επιδοτεί δαπάνες εξοικονόμησης ενέργειας των οποίων η ελκυστικότητα μειώνεται λόγω της νέας δομής των τιμολογίων. Μήπως στο νεοελληνικό κράτος η δεξιά δεν γνωρίζει τι ποιεί η αριστερά της; Ή μήπως το ιδιωτικό συμφέρον υπερτερεί μερικές φορές του δημόσιου; Αξίζει να το δούμε! Αναμένουμε επίσης τις μελέτες "πανεπιστημιακών" σχετικά με την επίδραση της σημαντικής μείωσης της οριακής τιμής του ρεύματος στην ζήτηση. Μήπως ισοφαρίσουμε το "αυτογκόλ" της αλλαγής του ωραρίου των ζωνικών τιμολογίων. 

*Να προσθέσουμε την παράλογη και απότομη κλιμάκωση των χρεώσεων ΥΚΩ που έχει την δυνατότητα να εξουδετερώσει το πλεονέκτημα της χαμηλής οριακή τιμής - ακόμα και σε τετράμηνα που η κατανάλωση περνά την κλίμακα μόνο για ένα μήνα. Αλλά αυτή είναι παλιά αμαρτία.

Δείκτης Ιουλίου '25: Η ΔΕΗ Συνεχίζει Τις Αυξήσεις

To allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην χώρα, δημοσιεύει τον μηνιαίο Δείκτη Τιμών Ρεύματος που καταρτίζει, για τον Ιούλιο του 2025. Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος τον Ιούλιο αυξήθηκε σε σχέση με τον δείκτη Ιουνίου 2025. Από 231,39 πήγε στα 238,24 ευρώ την μεγαβατώρα.

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις του Ιουλίου '25 δεν περιλαμβάνουν κρατική επιδότηση και παρέμειναν σταθερές στα 80,62 έχοντας ήδη από τον προηγούμενο μήνα ενσωματώσει την αύξηση των χρεώσεων Δικτύου Διανομής.

Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών για οικιακούς καταναλωτές, ανέβηκε στα 144,33 ευρώ την μεγαβατώρα έναντι 137,86 τον Ιούνιο. Οι τιμές των εναλλακτικών Παρόχων τον Ιούλιο σε μέσο όρο ήταν στα 129,39 ευρώ την μεγαβατώρα, ελαφρά μειωμένες σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (131,39 ευρώ την μεγαβατώρα). Αντίθετα οι τιμές της ΔΕΗ σημείωσαν για δεύτερο συνεχή μήνα σημαντική αύξηση στα 153,20 ευρώ την μεγαβατώρα απο 148,42 τον Ιούνιο.

Στο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΔΕΗ τους τελευταίους 12 μήνες. 

Τον Ιούλιο η χονδρική τιμή είχε σημαντική αύξηση (+21%) σε σχέση με τον Ιούνιο. Οι Εναλλακτικοί Πάροχοι δεν πέρασαν (σε σταθμισμένο μέσο όρο) την αύξηση στις λιανικές τιμές (-1,47%). Αντίθετα η ΔΕΗ αύξησε κατά 3,22% τις τιμές της τον Ιούλιο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το μερίδιο αγοράς της ΔΕΗ στην Χαμηλή Τάση σε κιλοβατώρες αυξήθηκε σημαντικά και έφθασε τον Ιούλιο στο 64,46%, ποσοστό που είναι το μεγαλύτερο τους τελευταίους 12 μήνες (Ηταν 64,91% τον Σεπτέμβριο του '24, 65,14% τον Σεπτέμβριο του ΄23 και 66,64% τον Σεπτέμβριο του '22).

Το Τυπικό Κυμαινόμενο Τιμολόγιο για τον Ιούλιο του 2025 είναι στα 280,35 ευρώ την μεγαβατώρα, στα ίδια επίπεδα  του Ιουνίου (280,40). Το ΤΚΤ αποτελεί μια εκτίμηση της τιμής που πληρώνουν στην μεγάλη πλειοψηφία τους οι Έλληνες καταναλωτές που είναι ακόμα σε πράσινο τιμολόγιο και είναι υψηλότερο κατα 42,11 ευρώ την μεγαβατώρα απο τον Δείκτη Τιμών του allazorevma.gr ο οποίος καταρτίζεται με βάση τον σταθμισμένο μέσο όρο των φθηνότερων τιμολογίων που προσφέρονται στην αγορά. Η ετήσια δαπάνη για ρεύμα ενός μέσου καταναλωτή που θα παραμείνει το επόμενο 12μηνο σε πράσινο τιμολόγιο εκτιμάται ότι θα είναι 1.051 ευρώ - δηλαδή περίπου 306 ευρώ υψηλότερη απο ότι θα ήταν (745 ευρώ) αν επέλεγε το φθηνότερο τιμολόγιο.

Οι Επιδοτήσεις για Εξοικονόμηση Ενέργειας Είναι Λάθος - Αλλά...

Με την ευκαιρία της συζήτησης σχετικά με την απόφαση του κράτους να αλλάξει τον τρόπο διαχείρισης των επιδοτήσεων μέσω των διαφόρων "Εξοικονομώ", συνεισφέρουμε μια πρόταση που ίσως βοηθήσει να λυθεί  ο γόρδιος δεσμός των κατά γενική ομολογία αποτυχημένων προγραμμάτων. Αυτό για την περίπτωση που το κράτος σκοπεύει να εξακολουθήσει να δίνει επιδοτήσεις για εξοικονόμηση ενέργειας αντί να τις καταργήσει - που είναι κατά την άποψή μας η προτιμητέα λύση.

Ο λόγος που προτείνεται η κατάργηση των επιδοτήσεων για εξοικονόμηση ενέργειας είναι ότι οι επενδύσεις που απαιτούνται για αυτήν έχουν ιδιωτικό οικονομικό όφελος για τους πολίτες. Σε αντίθεση, για παράδειγμα, με την επένδυση σε ΑΠΕ, η οποία χωρίς επιδότηση κάποιου είδους δεν θα γινόταν απο κανένα ιδιώτη. Το υποτιθέμενο κοινωνικό όφελος απο τις ΑΠΕ διαφέρει από το ιδιωτικό όφελος για τον καταναλωτή - επενδυτή. Οι επιδοτήσεις για εξοικονόμηση ενέργειας είναι σπατάλη σπανιζόντων πόρων που τις στερούνται εναλλακτικές δράσεις οι οποίες θα μπορούσαν να προσθέσουν ιδιωτική ή κοινωνική αξία (τα λεφτά της ΕΕ δεν είναι "τζάμπα" - έχουν κόστος ευκαιρίας. Θα μπορούσαν να κλείσουν άλλες "τρύπες").

Αν οι επενδύσεις σε εξοικονόμηση ενέργειας έχουν ιδιωτικό οικονομικό όφελος για τους πολίτες γιατί δεν τις κάνουν; Αυτό είναι το ερώτημα που ίσως θα έπρεπε να απασχολεί το κράτος. Συνεπώς, αφού πρώτα με βάση εμπειρικά δεδομένα επιβεβαιώσει την υπόθεση ότι πράγματι οι πολίτες "αφήνουν ευρώ στο πεζοδρόμιο" και δεν σκύβουν να τα μαζέψουν θα πρέπει να σχεδιάσει πολιτικές που θα αντιμετωπίζουν τους λόγους που δεν δραστηριοποιούνται οι πολίτες. Όχι τίποτα μεγαλόπνοο.Τίποτα περισσότερο απο την διευκόλυνση των ελεύθερων συναλλαγών δηλαδή της αγοράς.

Η λύση που προτείνεται βασίζεται στην υπόθεση ότι οι καταναλωτές μένουν αδρανείς για τους εξής λόγους: Δεν έχουν την ισχύ για την πρόσβαση σε χρηματοδότηση ούτε την πληροφορία που απαιτείται για να πάρουν την μικρού μεγέθους (αλλά σχετικά μακροχρόνια) επενδυτική απόφαση που εμπεριέχει κίνδυνο στην απόδοσή της. Απο την άλλη μεριά, ο χρηματοδότης με όρους αγοράς δεν θα ασχοληθεί - ακριβώς επειδή πρόκειται για μεγάλο αριθμό μικροεπενδύσεων με μεγάλο κόστος συναλλαγής.

Απαιτούνται επιχειρηματικές οντότητες που θα βοηθήσουν με όρους αγοράς (είμαστε όλοι υπέρ των αγορών - έτσι δεν είναι;) στην αντιμετώπιση των εμποδίων αυτών. Χρειάζονται: α) Ένας aggregator, που θα ενημερώνει τους πολίτες και θα τους πείθει να τους εκπροσωπήσει ενώπιον πιθανών χρηματοδοτών (ελπίζοντας ότι θα βρεθούν  τέτοιοι). β) Ενας ειδικός που θα σχεδιάζει και θα αξιολογεί κάθε επένδυση ώστε να αναλαμβάνει έναντι αμοιβής μέρος του κινδύνου στην απόδοση των μικροεπενδύσεων και γ) Ενας φορέας που θα αναλάβει την τήρηση των συμφωνημένων. 

Ποιες οντότητες μπορούν  να αναλάβουν τις λειτουργίες αυτές στην ελληνική πραγματικότητα; Να ξεκινήσουμε απο τα εύκολα. Η τήρηση των συμφωνημένων θα γίνεται μέσω των λογαριασμών ρεύματος. Η παράδοση να χρεώνονται δημοτικά τέλη και ΕΡΤ με το ρεύμα ας αποκτήσει και την θετική του πλευρά. Η εμπλοκή των προμηθευτών ρεύματος στις υπόλοιπες λειτουργίες όχι μόνο δεν είνα αναγκαία αλλά πρέπει να αποκλειστεί. Για προφανείς λόγους αντιτιθέμενων συμφερόντων (στο Berkeley της Καλιφόρνια την δουλειά την έκανε ο Δήμος μέσω της χρέωσης του φόρου περιουσίας - κάτι σαν τον ΕΝΦΙΑ. Εμείς έχουμε ήδη καλύτερη λύση στην Ελλάδα).

Ποιος θα μπορούσε να είναι ο aggregator; Στο Berkeley ήταν  ίδιος ο Δήμος. Πράγμα μάλλον ανέφικτο στην Ελλάδα. Η λειτουργία μοιάζει πολύ με αυτή της χρηματοδοτικής μίσθωσης. Ίσως οι εταιρείες αυτές είνα οι πιο κατάλληλες να αναλάβουν τον ρόλο. Δεδομένου άλλωστε ότι ήδη χρηματοδοτούν τις δικές τους (μικρού μεγέθους συνήθως) συμβάσεις μέσω του τραπεζικού συστήματος, Στην πολύ προωθημένη αμερικανική έκδοση θα μπορούσαν να εκδώσουν ομολογιακούς τίτλους απευθυνόμενες στην κεφαλαιαγορά χωρίς άλλο ενδιάμεσο (εμπειρία aggregator έχουν και οι ασφαλιστικές εταιρείες οι οποίες πωλούν μακροχρόνιες συμφωνίες).

Η τρίτη (και δυσκολότερη) οντότητα, ο ειδικός που θα σχεδιάσει τα έργα και θα αναλάβει μέρος του κινδύνου για την αποδοσή τους είναι οι Έλληνες μηχανικοί - συλλογικά. Είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να κάνουν επιτέλους μια χρήσιμη δουλειά για την κοινωνία πέραν της διεκπεραίωσης έναντι γλίσχρας αμοιβής γραφειοκρατικών εργασιών που επιβαρύνουν χωρίς ουσιαστικό λόγο τους πολίτες έχοντας καθιερωθεί απο το κράτος περισσότερο ως βοήθημα για τους μηχανικούς. Οι μηχανικοί βέβαια θα χρειαστεί να οργανωθούν σε εταιρείες - αυτές που συνήθως ονομάζονται εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών (ESCo). Τις οποίες θυμήθηκε το κράτος ενόψει της αποδεδειγμένης αποτυχίας των "εξοικονομώ". Να σημειώσουμε με έμφαση εδώ ότι το κράτος πρέπει να καταργήσει όλα τα εμπόδια για την είσοδο στην αγορά αυτών των επιχειρήσεων. Ούτε ο από ετών καταρτισμένος κατάλογος του ΥΠΑΝ ούτε η αναγκαστική απασχόληση μηχανικών δεν θα πρέπει να αποτελούν προυπόθεση για να προσφέρονται οι υπηρεσίες που περιγράφονται εδώ. Θα εξαιρούνται μόνο οι Πάροχοι ενέργειας. Αν μπορούν οι δικηγόροι ή οι γιατροί να κάνουν την δουλειά ας το αποφασίσουν οι καταναλωτές. Αν και είναι εύλογο να υποθέσει και να ελπίσει κανείς ότι μηχανικοί θα ιδρύσουν και θα στελεχώσουν τις επιχειρήσεις αυτές. (Ίσως μια εξέλιξη μικρών πετυχημένων κατασκευαστικών εταιρειών εξειδικευμένων σε αναπαλαιώσεις κατοικιών;). Θα χρειαστούν βέβαια καλούς χρηματικοικονομκούς αναλυτές και λογιστές γιατί θα αναλαμβάνουν πραγματικό μακροπρόθεσμο κίνδυνο.

Θα έχουν ιδιοκτησιακή σχέση οι ESCos  με τους aggregators; Υποθέτουμε ότι δεν θα το θελήσουν οι aggregators. Σε καθε περίπτωση καλό είναι το κράτος να μην το ενθαρύνει. Όσο λιγότερη κάθετη ολοκλήρωση στη  αγορά τόσο καλύτερα (ισχύει και για τo ρεύμα!). Θα είναι όμως πιθανότατα οι οντότητες που θα λειτουργούν για λογαριασμό των aggregators ως lead generators. Αυτοί θα βρίσκουν και θα πείθουν τους πελάτες.

Και τι θα κάνει το κράτος (περισσότερο απο την αστυνόμευση της κοινωνίας που κάνει έτσι κι αλλιώς;)  Αυτό που κάνει καλύτερα απο κάθε άλλον και με το οποίο κατακλύζει καθημερινά τους πολίτες. Την επικοινωνία. Θα χρηματοδοτήσει (απο τον κρατικό προυπολογισμό) την σχετική καμπάνια για να προσελκύσει την προσοχή των πολιτών. Και επιδοτήσεις; Δεν θα δώσει επιδοτήσεις; Όχι είναι η απάντηση γιατί δεν χρειάζονται για οικονομικούς λόγους. Αν όμως χρειάζονται για πολιτικούς λόγους θα πρέπει κατά προτίμηση μέσω των χρηματοδοτών να ορίσει κανόνες με τους οποίους ότι δίνεται ως επιδότηση θα κατευθύνεται σε μη προνομιούχους (πράγμα στο οποίο έχει αποτύχει με τα "εξοικονομώ"). Το πρόβλημα είναι ότι όλοι οι Έλληνες είναι, ή τουλάχιστον αισθάνονται, μη προνομιούχοι. Αυτό όμως θα το λύσει το κράτος. Εμείς σταματάμε τις δωρεάν εισηγήσεις εδώ. Εν τη παλάμη και ούτω βοήσωμεν για τα περαιτέρω.