Η λίστα ιστολογίων μου

23/2/13

Εταιρείες Ενεργειακών Υπηρεσιών: Μια λύση για την «ασύμμετρη πληροφόρηση» στην αγορά της εξοικονόμησης ενέργειας

Υπάρχει ένα συνηθισμένο πρόβλημα όταν αγοράζουμε προιόντα και υπηρεσίες. Αυτός που πουλάει ξέρει (κατά τεκμήριο τουλάχιστον) πολύ καλύτερα απο αυτόν που αγοράζει την ποιότητα του αγαθού. Συνεπώς προτιμά να «ξεφορτωθεί» πρώτα τα «λεμόνια» (όπως λέγονται στην αμερικανική αργκό τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα που είναι σε κακή κατάσταση). Οι οικονομολόγοι ονομάζουν την ατέλεια αυτή της αγοράς «ασύμμετρη πληροφόρηση». Ορισμένοι απο τους μελετητές του φαινομένου είναι νομπελίστες γνωστοί και δημοφιλείς στην Ελληνική «διανόηση», όπως ο Stiglitz  και (λιγότερο γνωστός) ο Akerlof.

Παρ’ όλ’ αυτά οι αγορές λειτουργούν. Ακόμα και η αγορά μεταχειρισμένων αυτοκινήτων που μελέτησε ο Akerlof. Αλλωστε «αγορά» δεν είναι τίποτα άλλο απο ένα σύνολο κανόνων που δίνουν κίνητρα στις δύο πλευρές ώστε να καταλήξουν σε αμοιβαία επωφελή συναλλαγή.  Οι κανόνες μπορεί να αλλάξουν, άρα και το αποτέλεσμα μπορεί να βελτιωθεί. Ενας τρόπος είναι η δημιουργία brand name. Ετσι ψωνίζουμε διαρκή καταναλωτικά αγαθά (αυτοκίνητα) ή αγαθά άμεσης κατανάλωσης (ποτά) χωρίς να έχουμε ιδέα πως κατασκευάζονται-εμπιστευόμαστε την «μάρκα».

Συνήθως, αυτό που «σώζει» τις αγορές είναι η ανάγκη του πωλητή να διατηρήσει την φήμη του ή η πρόθεσή του να δεσμευθεί συμβατικά με εγγυήσεις. Το πρώτο λειτουργεί καλύτερα σε αγορές υπηρεσιών προσωπικού χαρακτήρα (γιατρός, δικηγόρος, τεχνίτης αυτοκινήτου). Το δεύτερο σε απρόσωπες αγορές, όπου ο πωλητής είναι επιχείριση και όχι άτομο.

Τα διαρκή αγαθά (καταναλωτικά ή επενδυτικά), σε αντίθεση με αυτά που καταναλώνονται άμεσα, πωλούνται συνήθως απο επιχειρηματικές οντότητες και όχι απο πρόσωπα. Αυτό είναι λογικό γιατί το ενδιαφέρον ενός ατόμου για την φήμη του είναι βιολογικά  πεπερασμένο άρα και ανενεργό για ένα αγαθό που προβλέπεται να έχει μακρύ χρόνο ζωής . Οι επιχειρηματικές οντότητες είναι μακροβιότερες-συνεπώς ο συνήθης τρόπος για να καλύπτεται η «ασύμμετρη» πληροφόρηση είναι η σύμβαση παροχής εγγυήσεων απο επιχειρήσεις

Αυτή ακριβώς την ανάγκη έρχονται να καλύψουν οι εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών στην αγορά έργων εξοικονόμησης ενέργειας/ενεργειακής αναβάθμισης, που απο την φύση τους υλοποιούνται με έργα/συστήματα με μεγάλο χρόνο ζωής. Εγγυούνται στον ιδιοκτήτη ενός κτιρίου και στον χρηματοδότη του έργου ενεργειακής αναβάθμισης ότι η προβλεπόμενη εξοικονόμηση ενέργειας θα επιτευχθεί. Η εγγύηση αυτή δίδεται με χειροπιαστό τρόπο με την ανάληψη του σχετικού κινδύνου με δικά τους κεφάλαια.

Συνήθως παίρνει την  μορφή μια σύμβασης ενεργειακής απόδοσης με την οποία αναλαμβάνει να πληρώνει το κόστος της ενέργειας του πελάτη για ένα χρονικό διάστημα μετά την υλοποίηση του έργου έναντι μιας αμοιβής που εξασφαλίζει μείωση της ενεργειακής δαπάνης σε σχέση με την προτέρα κατάσταση.

Παράδειγμα: Πριν την αναβάθμιση του συστήματος κλιματισμού ενός ξενοδοχείου, η δαπάνη για ηλεκτρικό ήταν 100,000 ευρώ τον χρόνο. Η εταιρεία ενεργειακών υπηρεσιών εξασφαλίζει χρηματοδότηση τρίτων για το έργο, αλλάζει το σύστημα κλιματισμού χωρίς ο ιδιοκτήτης να δανειστεί ο ίδιος και αποδέχεται να αμείβεται με ποσό 50,000 ευρώ τον χρόνο για τα επόμενα 8 χρόνια αναλαμβάνοντας ταυτοχρόνως την υποχρέωση να πληρώνει αυτή τον λογαριασμό του ηλεκτρικού. (Στις ΗΠΑ όλοι οι μεγάλοι κατασκευαστές συστημάτων θέρμανσης/κλιματισμού έχουν θυγατρική εταιρεία ενεργεικών υπηρεσιών γιατί προφανώς μόνο έτσι μπορούν να πουλήσουν τα συστήματά τους σε ιδιοκτήτες μεγάλων κτιριακών συγκροτημάτων).

Είναι προφανές ότι δεν είναι στο άμεσο συμφέρον του πωλητή ενέργειας, αλλά ούτε του κατασκευαστή συστημάτων θέρμανσης/κλιματισμού να εξοικονομηθεί ενέργεια. Η ύπαρξη «ασύμμετρης πληροφόρησης» επιτείνει την αντίθεση των κινήτρων. Ούτε ό ένας ούτε ό άλλος προμηθευτής έχουν στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας και ο πελάτης δεν έχει την δυνατότητα να ελέγξει το αποτέλεσμα.

Αντίθετα, η επιχείριση ενεργειακών υπηρεσιών απο τη φύση της πουλά «εξοικονόμηση» και απο αυτήν πληρώνεται. Στην περίπτωση μάλιστα που υπάρχει δημόσια επιδότηση, η σημασία του γεγονότος αυτού αυξάνεται, γιατί το κίνητρο του πελάτη να ελέγξει το αποτέλεσμα μειώνεται στον βαθμό που το έργο γίνεται με χρήματα τρίτων.

Ας συγκρίνουμε την παραπάνω ανάλυση με αυτά που συμβαίνουν σήμερα στην χώρα μας. Ο κανόνας με τον οποίο λειτουργεί το σύστημα είναι να «πέσει χρήμα στη  αγορά».  Πραγματική εξοικονόμηση ενέργειας? Μπορεί - από τύχη γιατί στην καλύτερη περίπτωση το ενδιαφέρον είναι τυπικό/γραφειοκρατικό (ενεργεικός επιθεωρητής). Το πρόβλημα όμως δεν είναι να «πέσει χρήμα στην αγορά», γιατί αυτό «έπεφτε» και πριν την κρίση. Το πρόβλημα είναι να αυξηθεί η παραγωγικότητα στην  χρήση της ενέργειας, γιατί η Ελλάδα είναι απο τις λίγες χώρες στον ανεπτυγμένο κόσμο που η ενεργειακή «ένταση» (κατανάλωση τόννων ισοδυνάμου πετρελαίου ανα μονάδα εθνικού προιόντος ) έχει ανέβει τα τελευταία 30 χρόνια αντί να κατέβει (όπως συνέβη για παράδειγμα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη). Πρέπει να αλλάξουν οι κανόνες. Ισως και οι κανόνες με τους οποίους αλλάζουμε τους κανόνες.

3 σχόλια:

  1. Πολύ καλό το άρθρο!
    Μου έρεσε πολύ το κλείσιμο: να αλλάξουμε τους κανόνες που αλλάζουμε τους κανόνες...
    Καταπληκτικό!

    ΑπάντησηΔιαγραφή