Οι Απολύσεις Θέλουν Τρόπο!

(Εξωτερικού συνεργάτη της ιστοσελίδας για να απαλύνουμε την ενεργειακή μονοκαλλιέργεια)

Να απολύσουμε δημόσιους υπαλλήλους. Αυτή είναι η εντολή των δανειστών μας. Οι πολιτικοί μας προσπαθούν εδώ και χρόνια να υλοποιήσουν την εντολή και αποτυγχάνουν. Διακινδυνεύουν συνεπώς την Δόση μας κάθε φορά χωρίς να υπάρχει τέλος στο μαρτύριο.  Υποστηρίζω ότι προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα με τον λάθος τρόπο. Αυτό γιατί δεν έχουν ορίσει προσεκτικά το ίδιο το πρόβλημα.

Ποιό είναι το πρόβλημα? Η «ανταγωνιστικότητα» της οικονομίας λένε όλοι (και μάλιστα πολλοί που έπρεπε να ξέρουν καλύτερα). Λάθος (έχει γράψει σχετικά ο Krugman σε εποχές που προσποιείτο ακόμα τον επιστήμονα). Ο σωστός όρος είναι παραγωγικότητα. Ο δημόσιος τομέας μειώνει την συνολική παραγωγικότητα της οικονομίας γιατί το κόστος του είναι φύρα (overhead).  Στην στατιστική του εθνικού εισοδήματος ο δημόσιος τομέας μετράται μόνο απο το κόστος των πόρων που καταναλώνει – δεν παράγει προιόντα. Πρέπει συνεπώς να μειώσουμε την φύρα.

Πριν την μειώσουμε όμως πρέπει να διαχωρίσουμε δύο ειδών φύρες που αντιστοιχούν σε δύο λειτουργίες του δημόσιου τομέα. Αφενός τον σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικών (την ωφέλιμη φύρα) και αφετέρου την παροχή «δημόσιων» υπηρεσιών (την περισσευούμενη φύρα). Βασική αρχή: Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση πολιτικών δεν μπορεί απο την φύση του να πειραχθεί (Αντίθετα στην Ελλάδα μάλλον πρέπει να ενισχυθεί - ναί, με πρόσθετο υψηλής ποιότητος προσωπικό. Και με διατήριση της συνταγματικής προστασίας των μονίμων δημοσίων υπαλλήλων).

Οι «δημόσιες» υπηρεσίες όμως, με εξαίρεση την άμυνα, την ασφάλεια και την δικαιοσύνη, δεν είναι ανάγκη να παρέχονται απο το «Δημόσιο».  Αν ως δημόσιες υπηρεσίες ορίσουμε αυτές που πρέπει συλλογικά να επιδοτούμε για κάποιο λόγο, μπορούμε να δίνουμε αυτή την επιδότηση κατευθείαν σ’ αυτούς που κρίνουμε ότι τις έχουν ανάγκη. Αυτοί με την σειρά τους θα επιλέξουν τον ιδιώτη πάροχο της αρεσκείας τους για να αγοράσουν την  υπηρεσία.  Αυτό επιτρέπει την επίτευξη του κοινωνικού  στόχου (και μάλιστα με δικαιότερο τρόπο γιατί υποστηρίζονται μόνο αυτοί που έχουν ανάγκη) αλλά συγχρόνως αυξάνει την παραγωγικότητα της οικονομίας γιατί οι ιδιώτες πάροχοι των υπηρεσιών θα φροντίσουν να ελέγξουν το κόστος τους. (Με την προυπόθεση επαρκούς ανταγωνισμού, αλλά ακόμα και ένα ολιγοπώλιο είναι πιο αποτελεσματικό απο ένα κρατικό μονοπώλιο).

Ωραία μέχρι εδώ. Αλλά έλεγχος του κόστους συνήθως εξακολουθεί να σημαίνει μείωση προσωπικού δηλαδή απολύσεις.  Φθάσαμε πάλι στο αρχικό σημείο. Πρέπει να απολύσουμε. Με τρόπο όμως που έχει σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι του τρόπου που έχουν προσπαθήσει να εφαρμόσουν μέχρι τώρα. Το σημαντικότερο πλεονέκτημα είναι ότι η μεταφορά της απόφασης σε ιδιωτικές επιχειρήσεις σημαίνει ότι οι αποφάσεις για τις απολύσεις λαμβάνονται στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο, όπου η πληροφορία για το μικροπεριβάλλον του οργανισμού είναι πλούσια. Η μετατόπιση της ευθύνης για τις απολύσεις σε ιδιώτες παρόχους της «δημόσιας» υπηρεσίας» κάνουν  τη  διαδικασία.

• Πιό δίκαιη γιατί φεύγουν άνθρωποι που πραγματικά δεν χρειάζονται ή δεν αποδίδουν.
• Πιό ανθρώπινη γιατί δίνει τη δυνατότητα να φύγουν αυτοί που έχουν λιγότερη ανάγκη το σταθερό εισόδημα απο άλλους.
• Πιό ευέλικτη γιατί αντιμέτωποι με την αγορά οι εργαζόμενοι συμφωνούν σε ανάλογη προσαρμογή των αμοιβών τους για να αποφευχθούν απολύσεις.

Παράδειγμα των παραπάνω η ΕΡΤ.  Την κλείνουμε και πολύ καλά κάνουμε. Γιατί όμως φτιάχνουμε μια καινούργια? Γιατί δεν επιδοτούμε ιδιώτες επιχειρηματίες (ή άλλες κοινωνικές ομάδες) για την παραγωγή ραδιοτηλεοπτικού περιεχομένου που θεωρούμε ότι έχει τα χαρακτηριστικά «δημόσιου αγαθού»? (Περίπου έτσι δουλεύει το δημόσιο σύστημα Ραδιοτηλέορασης στις ΗΠΑ. Ναί, υπάρχει Δημόσια Ραδιοτηλέοραση στις ΗΠΑ., είναι υψηλότατης ποιότητος και κοστίζει στον κρατικό προυπολογισμό περίπου όσο κόστιζε σε μας  η ΕΡΤ).

Δεύτερο παράδειγμα η εκπαίδευση (δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια). Γιατί δεν μοιράζουμε κουπόνια στους γονείς τα οποία να εξαργυρώνονται στα ιδιωτικά ή δημόσια σχολεία ή /και Πανεπιστήμια της αρεσκείας τους ? (Οι Σουηδοί το κάνουν εδώ και χρόνια). Σημείωση για πολιτικάντηδες. Αυτό απο μόνο του μειώνει τους δημόσιους υπαλλήλους κατά 100,000. Και δεν είναι απαραίτητη η αλλαγή του Συντάγματος γιατί δεν χρειάζεται να ιδιωτικοποιηθούν τα σημερινά σχολεία ή Πανεπιστήμια. Θα λειτουργούν όμως σε απόλυτα αποκεντρωμένη βάση ως προς τα οικονομικά τους. Εσοδα μόνο απο κουπόνια που εθελουσίως τους δίνουν οι μαθητές ή οι γονείς τους. Δαπάνες όσες χρειάζονται για να διατηρήσουν το επίπεδο που θα προσελκύσει τα κουπόνια αυτά.

Μπορεί κανείς να αναλύσει πολλές ακόμα υπηρεσίες με τον τρόπο αυτό με σημαντικότερες την υγεία και την ασφάλιση. Πρέπει όμως να μην ξεχνάμε ότι η φύρα του δημοσίου δεν είναι μόνο οι άνθρωποι. Προτείνουμε ένα νέο κανόνα. Για κάθε 100 δημοσίους υπαλλήλους που μετατίθενται στον ιδιωτικό τομέα (γιατί περί αυτού πρόκειται) να καταργείται ένας νόμος - οποιοσδήποτε νόμος.  Ετσι θα μειώσουμε την φύρα ΚΑΙ του ιδιωτικού τομέα (ναί υπάρχει και τέτοια - εάν διαβάσατε μέχρι εδώ σας καλώ να μαντέψετε ή να γράψετε στα σχόλια σχετικό ανέκδοτο).