Γράμμα σε "Πονηρό Πολιτευτή" για το Ρεύμα

Αγαπητέ Πονηρέ Πολιτευτή,

Θέλεις λοιπόν να έχεις αγορά στο ηλεκτρικό ρεύμα. Γιατί έχεις πεισθεί είτε ότι θα είναι καλύτερα από το σοβιετικό σύστημα "εντολής και ελέγχου" που κατέρρευσε πριν 40 χρόνια είτε γιατί αξιολόγησες ως μη λειτουργικό πλέον το κρατικοδίαιτο μοντέλο που οι λάθος αμερικανοί (New Dealers θαυμαστές του Μουσολίνι και του Λένιν στον μεσοπόλεμο) επέβαλαν στην χώρα σου πριν 70 χρόνια.  Φοβάμαι όμως ότι δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Απλώς απεκδύεσαι την ευθύνη να σκεφτείς για τον εαυτό σου και προχωράς με βάση τις οδηγίες τρίτου - της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία έχει πάρει τις αποφάσεις πίσω από τις οποίες μπορείς να κρυφτείς όταν χρειαστεί.

Παρ' ότι φαίνεται εύκολο δεν είναι - ούτε καν να κρυφτείς. Δεν μπορείς να σχεδιάσεις και να πείσεις για κάτι που δεν κατανοείς ή δεν έχεις τον τρόπο καν να σκεφτείς για αυτό. Είσαι ο Έλληνας πολιτικάντης του οποίου ή άγνοια είναι τόσο πλήρης, που δεν μπορεί να προωθήσει ούτε τα σωστά "λαϊκιστικά" μέτρα. Και χρειάζεται να μάθεις την αλφαβήτα. Να σε βοηθήσουμε λοιπόν. Όχι γιατί σε συμπαθούμε ή σου χρωστάμε κάτι αλλά γιατί σε αντίθεση με σένα, από την αγορά αυτή περιμένουμε να ζήσουμε. Θέλουμε συνεπώς - οι πολλοί - στοιχειώδεις κανόνες. 

Αλφα λοιπόν (αρχίζουμε από τα εύκολα): Οι αγορές επιζούν μόνο όταν υπάρχει προστασία της περιουσίας. Αυτό μεταξύ άλλων σημαίνει ότι η κλοπή αγαθού ή η μη πληρωμή για αγαθό που καταναλώθηκε αποθαρρύνεται έντονα - δηλαδή απαγορεύεται και τιμωρείται. Αν ο καταναλωτής δεν πληρώνει για ρεύμα δεν έχει ρεύμα. Αυτό ισχύει για όλους - ιδιοκτήτες βίλας στην Κηφισιά, μπαράκια στο Ηράκλειο Κρήτης, ή παραγωγούς νικελίου. Αυτό είναι σε ατομικό επίπεδο δεοντολογική πρόταση και σε συλλογικό επίπεδο η αναγνώριση πραγματικότητας. Πρώτη σου μέριμνα λοιπόν  να πληρώνεται το ρεύμα - στην ώρα του. Μην ξεχνάς ότι οι διακοπές του ρεύματος που δεν σε αφήνουν να κοιμηθείς είναι αποτέλεσμα του προβλήματος της μη πληρωμής. Να το επαναλάβουμε: αν δεν πληρώνουμε για ρεύμα δεν έχουμε ρεύμα.

Βήτα. Όσο πιο μεγάλη σε μέγεθος είναι η αγορά τόσο πιο μεγάλες οι οικονομίες κλίμακας άρα πιο φθηνό το αγαθό που παράγεται (έχεις ακούσει ίσως για κάποιον Adam Smith ακόμα και στην ΑΣΟΕΕ να πήγες - αυτός το πρωτοείπε πριν περίπου 250 χρόνια και κανείς δεν το έχει αντικρούσει ακόμα- ούτε οι σοβιετικοί προγραμματιστές). Τι σημαίνει αυτό για τον ηλεκτρισμό; Ότι όπως το εμπόριο διευκολύνεται με αυτοκινητόδρομους, λιμάνια και αεροδρόμια, το εμπόριο στο ρεύμα διευκολύνεται με διεθνή δίκτυα - με διασυνδέσεις. Δεύτερο μέλημα λοιπόν οι διεθνείς διασυνδέσεις - όχι η Κρήτη που την υπόσχονται οι Έλληνες πολιτικοί από το 1987. Οι διασυνδέσεις με τους βόρειους γείτονες και γιατί όχι με τους ανατολικούς (αν καταφέρεις να κάνεις και την διασύνδεση με τους Ιταλούς να δουλεύει θα σε παραδεχθώ!).

  

Γάμμα. Με το που εξασφάλισες επαρκείς διασυνδέσεις, άφησε τις δυνάμεις της αγοράς να αποφασίσουν αν η Ελλάδα είναι μια χώρα που έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στην παραγωγή ηλεκτρισμού. Αυτό το έχει πεί ένας Άγγλος, ο David Ricardo, λίγα χρόνια μετά τον Adam Smith - δεν ξέρω αν φτάσατε σ' αυτόν στην ΑΣΟΕΕ. Αν σε βοηθάει λίγο αυτό είναι και το νόημα της Ευρωπαϊκής ενοποίησης τουλάχιστον στο οικονομικό πεδίο. Προσοχή εδώ όμως - γιατί υπάρχει πιθανότητα έκπληξης. Το συγκριτικό πλεονέκτημα να μειώνεται καθώς μεγαλώνουν οι διασυνδέσεις. Οπότε θα έχεις πιθανόν πολιτικά προβλήματα. Εσύ όμως επέλεξες να γίνει πολιτικός - στα δύσκολα σε θέλουμε 

Δέλτα. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να βρίσκεται οποιοσδήποτε συμμετέχων στην αγορά ηλεκτρισμού υπό κρατική ιδιοκτησία. Οι κρατικής ιδιοκτησίας επιχειρήσεις δρουν προς το συμφέρον των πολιτικών/ιδιοκτητών τους, των προμηθευτών τους και των εργαζομένων σ΄αυτές και όχι των πελατών τους (υποθέτω ότι δεν έγινες πολιτικός για να πάρεις την ΔΕΗ στην ιδιοκτησία σου-σωστά;). Παντού και πάντα. Δεν μπορώ να θυμηθώ ποιος μεγάλος στοχαστής το είπε καλύτερα και φοβάμαι ότι δεν σας το είπαν καν στην ΑΣΟΕΕ. Το έχει δείξει η ζωή όμως. Μην διστάσεις λοιπόν να πουλήσεις όλα τα ασημικά που βρήκες στην ιδιοκτησία σου όσο πιο γρήγορα γίνεται. Κριτήριο στην πώληση δεν είναι τα λεφτά που θα πάρεις αλλά το κοινωνικό πλεόνασμα από την ιδιωτική εκμετάλλευση των περιουσιακών στοιχείων και τον ανταγωνισμό σε βάθος χρόνου. Ότι και να εισπράξεις (ακόμα και αν χρειαστεί να πληρώσεις) είναι μηδαμινής αξίας μπροστά το κοινωνικό αυτό πλεόνασμα πίστεψέ με (Δεν επεκτείνομαι σε θέματα φυσικού μονοπωλίου και δικτύων γιατί αυτό φαίνεται ότι είναι μάθημα που ήδη έχεις εμπεδώσει). 

Έψιλον Έχεις πρόβλημα μετάβασης. Παρέλαβες μια αγορά με κυρίαρχο τον κρατικό (συλλογικά) ηλίθιο παίκτη - με ποσοστό 75% της αγοράς. Πρώτον: μη φοβάσαι (και σταμάτα να το επαναλαμβάνεις δημοσίως) ότι θα πάθει κάτι αν το μερίδιό του πέσει κάτω από 50%. Στην πραγματικότητα μακάρι να πέσει στο μηδέν (0%) γιατί οι πελάτες του τον κάνουν ζημιογόνο (δες Άλφα παραπάνω). Δεύτερον: Θα του βάλεις στόχο το μερίδιό του να πέσει στο 35% σε τρία χρόνια από τώρα δίνοντάς του ταυτόχρονα την διαταγή να μην έχει ζημιές στην περίοδο αυτή σε καμία από τις αγορές (χονδρική ή λιανική). Δίνοντας την εντολή αυτή δεν θα ξαναμιλήσεις για το ανταγωνιστικό μέρος των τιμολογίων του ρεύματος. Ποτέ. Σκασμός! Σε όσους σε ρωτούν θα λες ότι ο πολιτικός σου στόχος για τα επόμενα 4 χρόνια είναι  να έχει η λιανική αγορά ηλεκτρισμού "συντελεστή  Herfindahl κάτω από το 0,20". Θα τους αφήσεις όλους έκθαμβους και τρομαγμένους.

Ζήτα. Μετρητές. Θα σου φάνε το κεφάλι ότι πρέπει να πληρώσουμε 1,5 δισ. ευρώ για να βάλουμε 7 εκατομμύρια έξυπνους μετρητές δηλαδή στο σύνολο των καταναλωτών στα επόμενα 3 χρόνια. Θα σου πούνε ότι έτσι λέει η Ευρώπη. Όχι δεν λέει αυτό - απλώς θέλει να έχει μια ανάλυση σκοπιμότητος για τον ρυθμό της κάλυψης. Οι Γερμανοί ήδη αποφάσισαν να μη βάλουν στους μικρούς πελάτες δηλαδή στη συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών παρά μόνο με τον ρυθμό της προγραμματισμένης αντικατάστασης λόγω τεχνολογικής απαξίωσης στα 14 χρόνια. Θα σου πουν ότι θα μειωθούν οι ρευματοκλοπές - είναι αστείο. Ένας έξυπνος μετρητής παρακάμπτεται τόσο εύκολα όσο και ένας συμβατικός. Ίσως βοηθήσει στο Άλφα (θυμάσαι το Άλφα έτσι δεν είναι;) αν χρησιμοποιηθεί ως μετρητής προπληρωμής για τους δύστροπους πελάτες. Σε περιορισμένη έκταση - όχι βέβαια τα 7 εκατομμύρια. Θα σου πουν τέλος στην απελπισία τους ότι οι έξυπνοι μετρητές είναι το μέλλον και θα έχουν κάποιο δίκιο. Εσύ θα τους απαντήσεις: "Ότι πει η αγορά". Και θα δώσεις την απόφαση για την εγκατάσταση των έξυπνων μετρητών στους ιδιώτες προμηθευτές (λογαριάζω ότι σ΄αυτούς θα περιλαμβάνεται και η ιδιωτική πλέον ΔΕΗ κατά προτίμηση με νέα ονομασία όπως πχ Τιτανικός ΑΕ). Να τους βάλουν εκεί που προκύπτει πλεονέκτημα γι αυτούς και τους πελάτες τους.

Ήτα.  Ερχόμαστε τώρα στα δύσκολα. Οι φτωχοί Έλληνες καταναλωτές πληρώνουν τον χρόνο περίπου 2 δισεκατομμύρια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (ίσως κάτι παραπάνω από το 1% του ετήσιου ΑΕΠ). Μέσω των λογαριασμών του ρεύματος. Ξέρω είναι απόφαση της Ευρώπης και - τι να κάνουμε - πρέπει να προσαρμοστούμε. Δεν έχεις όμως μια υποχρέωση να εξηγήσεις στους καταναλωτές τι ακριβώς αγοράζουν με τα χρήματα αυτά; Ένα είδος ασφαλιστικής κάλυψης; Για πιο κίνδυνο; Είναι επαρκές το ασφάλιστρο ή μήπως είναι λίγο υπερβολικό; Η είναι απλώς το κόστος για ένα συγχωροχάρτι; Για ποια αμαρτήματα; Δεν είμαι σίγουρος ότι έχεις επαρκή κατάρτιση ή αρκετό πολιτικό θάρρος για να αντιμετωπίσεις αυτά τα ερωτήματα. Μπορείς όμως να κάνεις κάτι. Να δηλώσεις "στην Πόλη και την Οικουμένη" ότι η μόνη επιβάρυνση που δέχεσαι για την κλιματική αλλαγή είναι ένας παγκόσμιος φόρος άνθρακα. Τέρμα οι επιδοτήσεις σε "ανανεώσιμες" πηγές ενέργειας που είναι ο ακριβότερος τρόπος να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα. Και αν θέλεις να γίνεις ήρωας θα σου προτείνω και δυο ιδέες για γενναίους: 1) Το "μέρισμα άνθρακα" δηλαδή να γυρίζεις στους πολίτες σε ρευστό τα χρήματα που πληρώνονται από παραγωγούς (γενικά υπόχρεους) για την αγορά δικαιωμάτων εκπομπών και 2) Να δημιουργήσεις ένα ταμείο που θα δανειστεί για να πληρώνει τους ΑΠΕτζήδες μέχρις ότου η τιμή της αγοράς (μετά 20 χρόνια;) να γίνει μεγαλύτερη από τις επιδοτήσεις τους οπότε θα αρχίσει να αποπληρώνει τα δανεικά.

Θήτα (και τελευταίο προς το παρόν γιατί φοβάμαι ότι σε κούρασα). Η μείωση του ΦΠΑ στο 6% (που έγινε από τους προηγούμενους) και η μείωση του ΕΤΜΕΑΡ (που υποσχέθηκες) ήταν προεκλογικές εξαγγελίες και του γράφοντος - εδώ και χρόνια. Well Done (Καλώς καμωμένο - ευτυχώς εσύ νομίζω κατέχεις την αγγλική). Περιμένω βέβαια να δώ πόση θα είναι η μείωση του ΕΤΜΕΑΡ (έχω προτείνει 50%). Διαφωνώ όμως, όπως φαίνεται από τα παραπάνω, με το τάξιμο να ισοφαριστεί η αύξηση των τιμολογίων της ΔΕΗ από την μείωση του ΕΤΜΕΑΡ. Ο πρώτος λόγος είναι αυτός που προείπα. Θα πρέπει να βγάλεις τον σκασμό για ότι έχει να κάνει με το ανταγωνιστικό μέρος των τιμολογίων. Ο δεύτερος είναι ότι η μείωση του ΕΤΜΕΑΡ πρέπει να πάει στα δίκτυα, που δεν σ΄αφήνουν να κοιμηθείς και δικαίως, γιατί είναι σε κακή κατάσταση. Και στις (βόρειες) διασυνδέσεις.

Σε φιλώ
(με κατανόηση - γιατί είναι μια βρώμικη δουλειά και κάποιος πρέπει να την κάνει)
Αθανάσιος Γκίκας

Σημείωση: Θεωρώ δεδομένο ότι μόνο πονηροί πολιτευτές θα δουν τον εαυτό τους ως αποδέκτη του γράμματος. Οι υπόλοιποι ας το αγνοήσουν  - δεν τους αφορά.