Διακοπές Ρεύματος; Παιδιά Να Οργανωθούμε!

Επειδή κάθε χρόνο περίπου την ίδια εποχή - μέσα του χειμώνα - οι αναπόφευκτες διακοπές τροφοδότησης του ρεύματος δίνουν λαβή σε συζητήσεις που προκαλούν διανοητική ταραχή (σε ατυχήσαντες καταναλωτές αλλά και διαμορφωτές της κοινής γνώμης), προσπαθούμε στο παρόν κείμενο να βάλουμε τα πράγματα σε μια λογική σειρά έτσι ώστε ο δημόσιος διάλογος να γίνεται πιο παραγωγικός.

Ξεκινούμε από ορισμένα βασικά δεδομένα που πρέπει να έχουμε πάντα υπόψη μας σχετικά με την διαχείριση των δικτύων.

• Κανένα δίκτυο δεν είναι διαθέσιμο πάντα και παντού στην ίδια σταθερή ποιότητα εξυπηρέτησης. Είτε αυτό είναι ηλεκτρικό είτε τηλεπικοινωνιακό είτε οτιδήποτε άλλο.
• Η γεωγραφική κάλυψη κάθε δικτύου είναι εξαιρετικά πιο δαπανηρή από την πληθυσμιακή γιατί το κόστος κάλυψης μιας πυκνοκατοικημένης περιοχής είναι πολύ μικρότερο από ένα απομονωμένο φορτίο. Είναι πολύ φθηνότερο να εξασφαλίσει κανείς την συνέχεια τροφοδοσίας (ανά κάτοικο) στη Κυψέλη από ότι στην Εκάλη ή τους Καλαρρύτες στα Τζουμέρκα.
• Η σημασία (αξία) της συνέχειας της κάλυψης (τροφοδότησης για τον ηλεκτρισμό) διαφέρει μεταξύ των καταναλωτών. Άλλες ανάγκες συνέχειας τροφοδοσίας έχει ένα νοσοκομείο, άλλες ένα νησί -τουριστικός προορισμός και άλλες μια ορεινή στάνη τον χειμώνα. 
• Η πολιτική απόφαση να πληρώνουν όλοι οι καταναλωτές με τον ίδιο τρόπο και ποσό ανά κιλοβατώρα τα κόστη του δικτύου είναι μια (αναπόφευκτη;) στρέβλωση μέσω της οποίας, αν το θέσουμε κάπως "λαϊκίστικα", οι κάτοικοι της Εκάλης επιδοτούνται από τους κατοίκους της Κυψέλης (δεν είναι η μόνη ούτε η πιο σημαντική) - για να λάβουν όμως το ίδιο επίπεδο εξυπηρέτησης. 

Πως λοιπόν οργανώνουμε την διαχείριση των δικτύων με βάση τα παραπάνω;

• Για να αποφύγουμε την συνεχή και εκνευριστική ανεκδοτολογία, καθορίζουμε αρχικά και ελέγχουμε συνεχώς το επίπεδο εξυπηρέτησης - όχι μόνο με δείκτες συχνότητας και διάρκειας διακοπών τροφοδοσίας αλλά και  με βάση την αξία του απολεσθέντος φορτίου. Δημοσιοποιούμε σε τακτά χρονικά διαστήματα τα αποτελέσματα (που παράγονται από ανεξάρτητο οργανισμό) και συνδέουμε την επίτευξη των στόχων με τις αμοιβές (και τα μπόνους) της διοίκησης και των εργαζομένων. Στην περίπτωση μας του ΔΕΔΔΗΕ. Ο ρυθμιστής βέβαια περιμένει διαρκή βελτίωση στην οποία βασίζει και την έγκρισή του για το "αναγκαίο έσοδο" της επιχείρησης.
• Το επόμενο βήμα είναι κάπως πιο δύσκολο αλλά εφικτό: Αποκεντρώνουμε τους δείκτες επίτευξης των στόχων και διαφοροποιούμε το επίπεδο εξυπηρέτησης ανάλογα με το κόστος και τις προτιμήσεις και ανάγκες των καταναλωτών ή ομάδων καταναλωτών. Με σκοπό σε επόμενο στάδιο να "ιδιωτικοποιηθεί" και το κόστος εξυπηρέτησης. Δηλαδή οι καταναλωτές να αναλάβουν ένα μέρος του έναντι είτε προνομιακής αντιμετώπισης είτε με ίδιους πόρους.

Να λοιπόν ορισμένες ενδεικτικές πρακτικές βελτίωσης της συνέχειας τροφοδοσίας των καταναλωτών - άμεσες και χαμηλού κόστους (ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιο - οι μηχανικοί του ΔΕΔΔΗΕ θα ισχυρισθούν ότι ήδη εφαρμόζονται οι περισσότερες από αυτές - όχι όμως στον βαθμό και με τον τρόπο που είναι βέλτιστος)

• Εφεδρεία (μόνιμη ή προσωρινή). Ή ειδική σύμβαση επιπέδου εξυπηρέτησης γενικότερα (service level agreement) Είτε για εγκαταστάσεις με ειδικές ανάγκες πχ. νοσοκομεία ή αθλητικές εγκαταστάσεις είτε για αναβάθμιση συλλογικών καταναλώσεων με δαπάνη των συμμετεχόντων πχ των δημοτών της Εκάλης - είτε πλωτές γεννήτριες για νησιά-τουριστικούς προορισμούς.  Η εφεδρεία θα μπορεί να παρέχεται ως πρόσθετη υπηρεσία από τον ΔΕΔΔΗΕ με την σχετική πρόσθετη χρέωση των καταναλωτών. Εναλλακτικά θα αγοράζεται απ' ευθείας από αυτούς (μπαταρίες για τους οικολογικά ευαίσθητους ή γεννήτριες με ντίζελ για τους υπόλοιπους!)
• Χρήση μονωμένων εναέριων αγωγών. Ειδικά (αλλά όχι μόνο) σε απομακρυσμένα δίκτυα που οδεύουν μέσα από δάση αυτή είναι μια δοκιμασμένη πρακτική για την αποφυγή πυρκαγιών. Η αναβάθμιση μπορεί να γίνεται με τον ρυθμό της κανονικής συντήρησης των δικτύων.
• Τακτική επιθεώρηση δικτύου - κλαδέματα. Αυτό είναι στοιχειώδες αλλά χρειάζεται συνεχής μεθοδική δουλειά επαγρύπνησης και ελέγχου ότι η διαδικασία τηρείται.
• Δημιουργία βρόγχων στο δίκτυο (εναέριο ή υπόγειο). Το δίκτυο διανομής είναι συνήθως κατασκευασμένο ως "αντένα" - ευθεία γραμμή. Ένα πρόβλημα σε οποιοδήποτε σημείο του δικτύου "σβήνει" όλες τις καταναλώσεις που βρίσκονται μετά από αυτό. Οι σχεδιαστές προσπαθούν τουλάχιστον μέσα τις πόλεις με μικρές επεκτάσεις να δημιουργούν "βρόχους" έτσι ώστε ένα σφάλμα να μπορεί να απομονωθεί γιατί στον βρόγχο υπάρχει η δυνατότητα τροφοδοσίας από δυο πλευρές. Αν υπάρχει κίνητρο οι μηχανικοί του ΔΕΔΔΗΕ είναι σίγουρο ότι θα εκμεταλλευθούν πολλές τέτοιες ευκαιρίες.
• Εκτέλεση εργασιών συντήρησης  / αποκατάστασης βλαβών υπό τάση. Αυτό μπορεί να μειώσει τον χρόνο διακοπής του φορτίου κατά πολύ. Υπάρχουν ειδικά οχήματα και εξοπλισμός που υποκαθιστούν προσωρινά την στήριξη του εναερίου δικτύου όσο αυτό επισκευάζεται. Ο ΔΕΕΔΗΕ παλιότερα (ως ΔΕΗ τότε) είχε προμηθευτεί (από την Γαλλία!) τον εξοπλισμό και είχε εκπαιδεύσει τεχνίτες. Είναι ερώτημα αν χρησιμοποιούνται.
• Αποζημιώσεις στους καταναλωτές με βάση την αξία του απολεσθέντος φορτίου. Αυτό είναι και το πιο σημαντικό θεσμικού χαρακτήρα προαπαιτούμενο για την βελτίωση της ποιότητας τροφοδοσίας. Ο ΔΕΔΔΗΕ θα πρέπει να αποζημιώνει τους καταναλωτές με βάση την αξία του απολεσθέντος φορτίου με μόνιμη και αυτόματη διαδικασία. Αυτό θα αποτελεί το ισχυρό  κίνητρο για την Επιχείρηση ώστε να καταβάλει κάθε προσπάθεια και να επινοεί κάθε είδους καινοτομία (όπως αυτές που προαναφέρθηκαν ) για να κάνει την ζωή των καταναλωτών καλύτερη.

Εκτός από τις βραχυπρόθεσμες χαμηλού κόστους ενέργειες υπάρχουν και άλλες πιο δαπανηρές και μακροπρόθεσμες ενέργειες οι οποίες (περιέργως;) είναι αυτές που αναφέρονται συχνότερα στην δημόσια συζήτηση.

• Η λιγότερο αναφερόμενη είναι η εγκατάσταση της ψηφιακής γεωγραφικής απεικόνισης του δικτύου διανομής και ενός στοιχειώδους συστήματος διαχείρισης εκ του μακρόθεν (αισθητήρες - τηλεχειριζόμενοι διακόπτες - σύστημα τηλεπικοινωνίας). Η ψηφιοποίηση του δικτύου είναι ένα όνειρο της ΔΕΗ (του ΔΕΔΔΗΕ τώρα) από τότε ακόμα που δεν υπήρχαν στο κάδρο οι έξυπνοι μετρητές - δηλαδή από τον προηγούμενο αιώνα. Είναι γνωστό ότι ο χρόνος που θέλει να αγοράσει η ΔΕΗ ένα σημαντικό έργο είναι δεκαετίες. Είναι πολύ πιθανό ότι το τραίνο αυτό χάθηκε στο μεταξύ.
• Έξυπνοι μετρητές.  Ο ίδιος ο ΔΕΔΔΗΕ στις προτάσεις του προς την ΡΑΕ για να πετύχει την έγκριση της επένδυσης αναφέρει ως αναμενόμενα οφέλη την μετατόπιση φορτίου και  την εξοικονόμηση ενέργειας από τους καταναλωτές. Συν την προφανή μείωση του κόστους της καταμέτρησης*. Η βελτίωση της ποιότητας της συνέχειας τροφοδότησης είναι παραπροϊόν μηδαμινής σημασίας της επένδυσης. Με άλλα λόγια είναι ένα μπαζούκας για να σκοτώσουμε το μυρμήγκι.
• Υπογείωση δικτύου. Είναι προφανές ότι το τεράστιο κόστος της υπογείωσης του δικτύου υπαγορεύει την χρήση της μεθόδου αυτής μόνο αφού σιγουρευτούμε ότι εξαντλήσαμε όλα τα προηγούμενα δηλαδή σχεδόν σίγουρα ποτέ.

Κι όμως κάθε χρόνο διαβάζουμε τα ίδια. Έξυπνοι μετρητές και Υπογείωση. Τα γράφουν οι δημοσιογράφοι και ακολουθούν οι υποσχέσεις των πολιτικών. Είναι λογικό. Δεν τους κοστίζει τίποτα ενώ συγχρόνως προσφέρουν - είμαι σίγουρος αμισθί - καλές υπηρεσίες σε προμηθευτές και εργολάβους. Δεν θα ήταν τόσο κακό αν οι πολιτικοί ξεχνούσαν τις υποσχέσεις τους. Υπάρχει όμως ο κίνδυνος να τις τιμήσουν - με τα λεφτά των κουτόφραγκων. Που θα ήταν προτιμότερο ίσως για όλους μας να κλείσουν κάποια άλλη τρύπα.  

*Αν βέβαια μηδενισθεί η καταμέτρηση, δηλαδή η επίσκεψη επί τόπου έστω και μια φορά τον χρόνο, το πιθανότερο είναι ότι οι ρευματοκλοπές με "έξυπνους" μετρητές θα εκτοξευθούν ακόμα περισσότερο!