Οι αγορές δεν δουλεύουν καλά. Ένας από τους λόγους είναι ότι οι πωλητές - συλλογικά - έχουν κίνητρο να δημιουργούν σύγχυση στους καταναλωτές, γνωρίζοντας ότι αυτοί δεν έχουν την δική τους γνώση για το προϊόν ούτε τον χρόνο για να την αποκτήσουν. Η πληροφορία είναι ένα σπανίζον αγαθό και έχει κόστος. Το πρόβλημα αυτό δεν το λύνει ο ανταγωνισμός όπως απέδειξε θεωρητικά ένας Αμερικανός οικονομολόγος την δεκαετία του '60 - και του έδωσαν το βραβείο Νόμπελ για αυτό.
Ο George Stigler (αυτός ήταν ο λεγάμενος) όμως πήγε ένα βήμα παρακάτω από την θεωρητική θεμελίωση του προβλήματος. Έκανε την υπόθεση (το μακρινό 1964) ότι η αποτυχία αυτή της αγοράς θα αντιμετωπιζόταν στο μέλλον από την ίδια την αγορά. Με την ύπαρξη διαμεσολαβητών που θα πωλούσαν μαζικά και φτηνά κατάλληλα επεξεργασμένη πληροφορία στο καταναλωτικό κοινό. Λίγο πολύ προφήτεψε την ύπαρξη των ιστοσελίδων σύγκρισης τιμών. Που επιτυγχάνουν τη δραματική μείωση του κόστους (και της βελτίωσης της ποιότητας) της πληροφορίας για τους καταναλωτές μέσω του Διαδικτύου. Ο Stigler μπορούσε να δεί τι μπορεί να γίνει, δεν μπορούσε όμως να ξέρει πως ακριβώς θα γίνει. Το Διαδίκτυο ήταν 35 χρόνια μακριά.
Το γεγονός ότι η πληροφορία έχει κόστος σημαίνει ότι μπορεί κάποιος να κερδίσει από την παροχή της σε φτηνότερη τιμή. Ο Stigler υπέθετε ότι μπορεί να υπάρξει κερδοφόρο επιχειρηματικό μοντέλο ιδιωτικής επιχείρησης που θα συλλέγει την πληροφορία, θα την επεξεργάζεται και θα την προσφέρει στους καταναλωτές και μάλιστα δωρεάν. Γιατί θα μπορούσε να επιβιώσει από τους ίδιους τους παρόχους που έχουν κίνητρο (όλοι ή μερικοί από αυτούς) να χρησιμοποιήσουν τον διαμεσολαβητή ως ένα πρόσθετο χαμηλού κόστους κανάλι διανομής. Και της οποίας επιχείρησης η ανεξαρτησία, η αντικειμενικότητα και η αξιοπιστία θα ήταν προϋπόθεση για την ύπαρξή της. Γιατί αν δεν έπειθε για αυτά τους καταναλωτές δεν θα μπορούσε να προκαλέσει το ενδιαφέρον των παρόχων. Αυτό δεν είναι πρωτοφανές. Είναι σχεδόν το ίδιο με το επιχειρηματικό μοντέλο με το οποίο λειτουργούν τα ιδιωτικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Γενικότερα τα μοντέλα που βασίζονται σε "διπρόσωπες" αγορές.
Αν κανείς έλεγε στον Stigler ότι για να λυθεί το πρόβλημα του κόστους της πληροφόρησης θα χρειαστεί να παρέμβει το κράτος φτιάχνοντας την δική του ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών θα γελούσε τρανταχτά. Αν έκανε τον κόπο να επιχειρηματολογήσει (μάλλον απίθανο, καθότι μέλος της οικονομικής σχολής του Πανεπιστημίου στο Σικάγο) υποθέτουμε ότι θα έλεγε τα παρακάτω.
- Κρατική σελίδα; Σύμφωνα με τον νόμο του Milton Friedman (και αυτός στο Σικάγο) ότι φτιάχνει το κράτος στοιχίζει τριπλάσια από ότι θα στοίχιζε σε ιδιώτες (και παίρνει τριπλάσιο χρόνο - θα μπορούσε να προσθέσει)
- Η κρατική σελίδα θα αναπτυχθεί με την ευθύνη (πιθανότατα) κακοπληρωμένων υπαλλήλων που κάνουν αγγαρεία ή στην καλύτερη περίπτωση σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν την εμπειρία τους για να βρούν την επόμενη δουλειά τους - κατά προτίμηση στις επιχειρήσεις για τις οποίες οι ίδιοι και η σελίδα υποτίθεται ότι παίζουν τον ρόλο "έντιμου διαμεσολαβητή".
- Οι ίδιοι υπάλληλοι θα σχεδιάσουν την σελίδα με τρόπο που να καλύπτουν τα νώτα τους σε πρώτη προτεραιότητα έστω και αν με αυτό τον τρόπο αυξάνεται αντί να μειώνεται η σύγχυση των καταναλωτών.
Η ελληνική εμπειρία σχετικά με τις ιστοσελίδες σύγκρισης τιμών στις ενεργειακές αγορές ρεύματος και αερίου επιβεβαιώνουν ότι ο Stigler είχε προφητικές ικανότητες (αν η υπόθεσή μας είναι σωστή!)
Στην Ελλάδα το κράτος αποφάσισε να κάνει την δική του σελίδα τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη λειτουργίας πετυχημένων ιστοσελίδων που είχαν αναπτυχθεί από ιδιωτικές επιχειρήσεις. Η ανάπτυξη στοίχισε 10 φορές παραπάνω από τις ιδιωτικές (και όχι τρείς όπως υπολόγιζε ο Friedman!) και πήρε 4πλασιο περίπου χρόνο (Ο κρατικός οργανισμός αγνόησε την πρόταση μιας από τις υπάρχουσες σελίδες να του παράσχει δωρεάν τον αλγόριθμό του).
Υπάλληλοι που ήταν οι βασικοί υπεύθυνοι για την ανάπτυξη της κρατικής ιστοσελίδας αποχώρησαν από τον κρατικό οργανισμό πολύ γρήγορα για να εργαστούν σε επιχείρηση του κλάδου (και μάλιστα κρατική!).
Η ιστοσελίδα δεν λειτουργεί με δημόσια διαθέσιμες αρχές και κανόνες αλλά δίνει τη δυνατότητα και την ευθύνη στους ίδιους τους Παρόχους να ερμηνεύουν όπως αυτοί νομίζουν τα δικά τους προϊόντα. Ο σχεδιασμός είναι τέτοιος ώστε οι αρμόδιοι της κρατικής αρχής να μην έχουν παρά τυπική ευθύνη για τα δεδομένα που εισάγουν οι Πάροχοι. Τα αποτελέσματα είναι πολλές φορές ιλαροτραγικά.
Η λειτουργικότητα της ιστοσελίδας - κυρίως λόγω της προσπάθειας να καλύπτει γραφειοκρατικές απαιτήσεις - είναι τόσο προβληματική που, τρία χρόνια μετά την λειτουργία της και παρά την δωρεάν δημοσιότητα που έχει δοθεί από το κράτος στην ύπαρξή της, η επισκεψιμότητα της, - σύμφωνα με απόλυτα αντικειμενικές έρευνες - είναι πολύ χαμηλότερη από αυτή των ιδιωτικών ιστοσελίδων. Ουδέν κακό αμιγές καλού βέβαια. Γιατί αποφεύγεται έτσι η περαιτέρω παραπλάνηση και σύγχυση των καταναλωτών.
Όταν λοιπόν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και με καθυστέρηση δύο ετών το ελληνικό κράτος ενσωματώνοντας κοινοτική οδηγία έπρεπε να εξασφαλίσει την ύπαρξη ιστοσελίδων σύγκρισης τιμών στον ενεργειακό κλάδο τι έκανε; Με τον νόμο απέκλεισε την δυνατότητα πιστοποίησης από το κράτος των ιδιωτικών σελίδων σύγκρισης τιμών. Η αλήθεια (και το πρόβλημα δυστυχώς) είναι ότι, από ότι είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, οι ιδιωτικές σελίδες δεν θα ήταν και αυτές τόσο πρόθυμες να πιστοποιήσουν το κρατικό "εργαλείο". Προς το παρόν τουλάχιστον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου