Το ΕΣΕΚ Χρειάζεται Ανταγωνισμό: Μπλέ και Κόκκινη Ομάδα Τώρα!

Είναι γενικά παραδεκτό ότι ο ανταγωνισμός στις αγορές των αγαθών αλλά και των ιδεών κάνει καλό: Εξασφαλίζει την καλύτερη ποιότητα σε σχέση με την τιμή των προϊόντων, δίνοντας ταυτόχρονα το κίνητρο στους παραγωγούς να βελτιωθούν. Στον χώρο των πολιτικών αποφάσεων η θεωρία είναι ότι αυτό επιτυγχάνεται μέσω του Κοινοβουλίου. Για σημαντικά όμως (υποτίθεται "υπερκομματικά") προβλήματα, όπως η κλιματική αλλαγή, το κράτος καταρτίζει μακροπρόθεσμα σχέδια και τα θέτει σε δημόσια διαβούλευση. Με την ευκαιρία της διαδικασίας αυτής για το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) ο γράφων υποστηρίζει ότι η δημόσια διαβούλευση δεν αρκεί. Χρειάζεται μια καινοτομική για την χώρα ανταγωνιστική διαδικασία. Με δημόσια δαπάνη να ανατεθεί σε μια αντιτιθέμενη κατά τεκμήριο ομάδα η κριτική του σχεδίου που η κρατική ομάδα κατάρτισε. Ας πούμε την κρατική ομάδα "μπλε" και την ομάδα που θα κάνει την (τεχνικού χαρακτήρα) "αντιπολίτευση" "κόκκινη" (τα χρώματα εντελώς τυχαία).

Γιατί η δημόσια διαβούλευση δεν αρκεί; Γιατί είναι "δημόσια" μόνο κατ' όνομα. Γίνεται σε κλειστό κύκλο. Αφορά μόνο τους άμεσα εμπλεκόμενους που έχουν συγκεκριμένα συμφέροντα- οικονομικού ή ιδεολογικού χαρακτήρα. Η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών, η οποία θα υποστεί τις επιπτώσεις του σχεδίου, είτε θετικές είτε αρνητικές, δεν έχει ούτε τον χρόνο ούτε τις γνώσεις για να κατανοήσει και να αξιολογήσει το κείμενο. Η εμπειρία δείχνει ότι οι διαβουλεύσεις δεν προσφέρουν κάτι στην ποιότητα των αποφάσεων και η γενική αδιαφορία δικαιολογείται από την εύλογη υπόθεση ότι τίποτα ουσιαστικό δεν θα αλλάξει από την συμμετοχή στην διαδικασία. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι θετική η συνεισφορά των Λειτουργών του Τύπου και των συμμετεχόντων στην διαβούλευση. Οι πρώτοι δεν έχουν όμως (κατά τεκμήριο) τις ειδικές γνώσεις για να αξιολογήσουν τις προτάσεις και οι δεύτεροι υπηρετούν προφανώς τα δικά τους συμφέροντα. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ορισμένες από τις παρατηρήσεις και διαφωνίες τους δεν είναι άξιες προσοχής. Συνολικά όμως τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης είναι τις περισσότερες φορές πενιχρά.

Η πρακτική της ανταγωνιστικής διαδικασίας μεταξύ αντιτιθέμενων ομάδων έχει εφαρμοστεί από την κυβέρνηση των ΗΠΑ για θέματα στρατηγικής σημασίας - κυρίως εθνικής ασφάλειας - που είχαν υπόβαθρο σε εξαιρετικά πολύπλοκες επιστημονικές υποθέσεις. Αλλά και στον ιδιωτικό τομέα εφαρμόζονταν παραλλαγές της διαδικασίας. Για παράδειγμα σε περιπτώσεις υποβολής προσφορών για μεγάλα έργα ώστε να ευθυγραμμιστούν τα αντιτιθέμενα κίνητρα των πωλητών έναντι των παραγωγών μέσα στην ίδια επιχείρηση (Οι "μπλε" πωλητές προσπαθούν να πείσουν τους "κόκκινους" - αυτούς που θα κληθούν να παραδώσουν το προϊόν - ότι οι υποσχέσεις που δίνουν για να πάρουν τον πελάτη είναι υλοποιήσιμες).

Η πρόταση για την αξιοποίηση της εμπειρίας της ανταγωνιστικής διαδικασίας μεταξύ "μπλε" και "κόκκινων" ομάδων για την υποβοήθηση της λήψης αποφάσεων σχετικά με την κλιματική αλλαγή έχει γίνει από τον Steven Koonin, που είναι καθηγητής στο NYU, πρώην καθηγητής και Πρόεδρος του Caltech, μέλος της κυβέρνησης του Ομπάμα και σύμβουλος της BP (Beyond Petroleum!) με PhD στην Φυσική, στο βιβλίο του "Unsettled - What Climate Science Tell Us, What it Doesn't and Why it Matters" (2021- BenBella Books). Συνιστώ στους ενδιαφερόμενους να ανατρέξουν στην σχετική αναφορά (κεφ. 11, σελ. 197 - Fixing the Broken Science) όπου ο Koonin παρουσιάζει και υποστηρίζει, με τρόπο που ο γράφων δεν μπορεί να υποκαταστήσει, την  πρότασή του. 

Πρακτικά προβλήματα: Ποιος θα συστήσει την κόκκινη ομάδα; Ιδανικά το κράτος, το οποίο θα ορίσει και τους όρους αναφοράς (terms of reference) όχι μόνο της κόκκινης ομάδας αλλά και της όλης διαδικασίας. Κεντρικό πρόσωπο ένας εκπρόσωπος της κόκκινης ομάδας (γιατί όχι ο κύριος Koonin;) που θα στρατολογήσει Έλληνες και ξένους επιστήμονες και ειδικούς για να στελεχώσει την ομάδα. Αν το κράτος δεν θελήσει να πάρει την πρωτοβουλία ίσως θα άξιζε να το κάνουν εύπορα και επιφανή μέλη της κοινωνίας των πολιτών. Επιχειρηματίες, εκδότες, ιδιοκτήτες ΜΜΕ αλλά και - γιατί όχι - αθλητικών ομάδων, Πανεπιστημιακοί, Λειτουργοί του Τύπου ή ακόμα και (δρώντας συλλογικά) κόμματα της αντιπολίτευσης από όλο το πολιτικό φάσμα - να μια ευκαιρία "σοβαρής" αντιπολίτευσης την οποία με τόσο πόνο και απαντοχή ζητούν τελευταία ομοφώνως οι δημοσιολογούντες.   

Το ΕΣΕΚ είναι μια ευκαιρία. Ακόμα και μια πρόχειρη ματιά στις συμμετοχές στην διαβούλευση δίνει ισχυρές ενδείξεις ότι είναι διάτρητο όσον αφορά τις υποθέσεις του, εκτός πραγματικότητας όσον αφορά την δυνατότητα υλοποίησης των στόχων του και παράλογο ως προς τις πολιτικές στις οποίες βασίζεται. Χρειάζεται επειγόντως αντιπολίτευση. Θα είναι εύκολη. Όσο εύκολο είναι - όπως χαριτωμένα λένε οι αγγλοσάξονες -  να στοχεύσει κανείς καθισμένη πάπια.

Ιεραρχία των Παρόχων: Η Protergia Αντεπιτίθεται;

Η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων κλπ. (ΡΑΑΕΥ) δημοσίευσε τις αναφορές της για την λιανική αγορά ηλεκτρισμού μέχρι τον Ιούλιο του 2024. Στον παρακάτω Πίνακα, φαίνεται η εξέλιξη στα μερίδια αγοράς (σε αριθμό μετρητών στην Χαμηλή Τάση) στην διάρκεια μέχρι τώρα του 2024. Οι παρατηρήσεις μας:

Η δεσπόζουσα θέση του υπό κρατικό έλεγχο Παρόχου (ΔΕΗ) στην Χαμηλή Τάση, με το 72,05% των μετρητών την 31/7/24, παραμένει συντριπτική και σταθερή (ήταν 72,30% στις 31/12/23). Η ΔΕΗ είχε 5.553.886 πελάτες στην Χαμηλή Τάση την 31/7/24, 10.004 λιγότερους από ότι την 31/12/23.

Τον Ιούλιο όμως παρουσιάστηκαν ορισμένες εξελίξεις που διαφέρουν σημαντικά από αυτές που είχαν παγιωθεί εδώ και καιρό. Από τους μετρητές που έχασε η ΔΕΗ στην  διάρκεια μέχρι τώρα του 2024 (-10.000), τους 7.000 τους έχασε τον Ιούλιο. Από την άλλη μεριά, η Protergia μέσα στον Ιούλιο κέρδισε  μετρητές (+16.000) αντιστρέφοντας σε ένα μόνο μήνα την τάση απώλειας μετρητών των προηγούμενων  μηνών και φθάνοντας σε αύξηση 13.000 μετρητών μέχρι τώρα (31/7) στο 2024. Η μέχρι τώρα πρωτοπόρος σε κέρδη νέων πελατών Zeniθ απώλεσε τον Ιούλιο πελάτες (-2.000) για πρώτη φορά μετά από καιρό. Παραμένει όμως πρώτη σε νέους πελάτες μέσα στο 2024 (+20.000) 

Οι ενδείξεις ότι η Protergia  ενεργοποιήθηκε μετά από καιρό στην αγορά με οργανικό τρόπο (και όχι με εξαγορές κλπ.), που το allazorevma.gr εκτιμά ότι γίνεται με προσφορά ελκυστικών σταθερών τιμολογίων, είναι ενθαρρυντικές. Παρόλα αυτά τα στοιχεία του πρώτου επταμήνου με χρωματιστά τιμολόγια εξακολουθούν να επιβεβαιώνουν ότι το κράτος απέτυχε οικτρά στην (υποτιθέμενη) προσπάθεια για ενίσχυση του ανταγωνισμού. Κύριος υπαίτιος είναι η κρατική προπαγάνδα για τα περίφημα "πράσινα" μεταβλητά τιμολόγια τα οποία κάνουν "το κρέας ψάρι" εξακολουθώντας να εφαρμόζουν Ρήτρες Αναπροσαρμογής με νέα ονομασία ("μηχανισμός διακύμανσης"). Αυτό ενισχύει την σύγχυση των καταναλωτών και τους οδηγεί σε αδράνεια. Την κατάσταση επιβαρύνει η ανοχή των αρμοδίων κρατικών οργάνων της δεσπόζουσας θέσης της πολυεθνικής (ή ακριβέστερα παμβαλκανικής προς το παρόν) υπό κρατικό έλεγχο επιχείρησης ηλεκτρισμού.

Το allazorevma.gr επαναλαμβάνει την πρότασή του α) να μεταφερθούν όλοι οι καταναλωτές σε σταθερά τιμολόγια το γρηγορότερο δυνατό (όπως μεταφέρθηκαν σε πράσινα την 1/1/24) και β) Να τεθούν υπό κοστολογικό έλεγχο τα τιμολόγια της ΔΕΗ και να καθοριστούν σε επίπεδο που θα καθιστά την λιανική αγορά ηλεκτρισμού διεκδικίσιμη - όχι μόνο από τους "ισχυρούς" παίκτες αλλά και από φιλόδοξους νεοεισερχόμενους. 

Πορτοκαλί Φύκια για Μεταξωτές Κορδέλες

Αν είναι ακριβείς οι πληροφορίες που δημοσιεύονται στον ειδικό τύπο, το κράτος προσπαθεί να "πουλήσει" παρεμβάσεις στην  αγορά ηλεκτρισμού που θυμίζουν την λαϊκή έκφραση "φύκια για μεταξωτές κορδέλες". Ο λόγος για τα περίφημα δυναμικά (πορτοκαλί) τιμολόγια με τα οποία οι καταναλωτές θα χρεώνονται την κιλοβατώρα σε πραγματικό σχεδόν χρόνο (κάθε 15 λεπτά!) με βάση την μεταβαλλόμενη χονδρική τιμή. Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε για ποιο λόγο γίνεται τόσος θόρυβος και καταβάλλεται τόση προσπάθεια. Το αποτέλεσμα όμως των προσπαθειών των αρμοδίων προβλέπεται να είναι στην καλύτερη περίπτωση αμελητέο - έως μηδενικό. Στη χειρότερη καταστροφικό. Αναλύουμε την άποψη αυτή για τις κατηγορίες καταναλωτών όπως αυτές παρουσιάζονται σε δημοσιογραφικά κείμενα.

Όλοι οι πελάτες Μέσης Τάσης (γύρω στους 10.000) Υψηλής Τάσης (20;) και οι μεγαλύτεροι της Χαμηλής Τάσης (40-50.000;) έχουν εδώ και πολλά χρόνια τηλεμέτρηση. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι έχουν ήδη εγκαταστημένους "έξυπνους" μετρητές. Όλοι αυτοί (που πράγματι αντιπροσωπεύουν περίπου το 35-40% της συνολικής κατανάλωσης ρεύματος στην χώρα - όχι όμως της αιχμής της ζήτησης!) θα μπορούσαν να τιμολογούνται με δυναμικά τιμολόγια. Το κράτος ισχυρίζεται ότι από αύριο όλοι αυτοί θα επιλέξουν δυναμικά τιμολόγια για να μειώσουν την δαπάνη τους μετακινώντας την αιχμή τους σε ώρες που η χονδρική τιμή είναι χαμηλότερη. Το ερώτημα που θα έπρεπε να βασανίζει το κράτος είναι γιατί δεν το έκαναν τόσα χρόνια; Ήταν τόσο "αναίσθητοι" στην τιμή του ρεύματος; Η μήπως το έκαναν (στον βαθμό που η λειτουργία τους το επέτρεπε) οπότε ο υποτιθέμενος θησαυρός είναι άνθρακες; Ότι από τα δύο συμβαίνει (ο γράφων υποπτεύεται το δεύτερο) για τους πελάτες αυτούς πραγματικά πωλούνται "φύκια για μεταξωτές κορδέλες".

Αλλά για τη  συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών που είναι στην Χαμηλή Τάση  (γύρω στα 7.500.000) δεν πωλείται τίποτα προ το παρόν. Πωλούνται μελλοντικά σχέδια που αν υλοποιηθούν θα είναι καταστροφικά (από οικονομικής απόψεως). Εξηγούμε: Παρόλο που οι καταναλωτές αυτοί αντιπροσωπεύουν περίπου το 60-65% της συνολικής κατανάλωσης, είναι υπεύθυνοι για πολύ μεγαλύτερο ποσοστό της αιχμής. Η αιχμή του συστήματος ηλεκτρισμού - και όχι μόνο  στην χώρα μας - καθορίζεται από τις συνήθειες και την συμπεριφορά των μικρών καταναλωτών. Για αυτό και η χρήση έξυπνων μετρητών αφορά κυρίως αυτούς τους καταναλωτές και όχι τις επιχειρήσεις.

Βεβαίως το κράτος γνωρίζει ότι αυτοί οι μετρητές δεν έχουν  εγκατασταθεί ακόμα. Το πλάνο είναι να εγκατασταθούν σταδιακά τα επόμενα 10 χρόνια. Αλλά αυτό είναι το λιγότερο - μπορούμε να περιμένουμε λίγο. Το πρόβλημα είναι ότι ακόμα και αν εγκατασταθούν οι μετρητές δεν είναι σίγουρο ότι οι μικροί καταναλωτές θα επιλέξουν δυναμικά τιμολόγια. Αυτή είναι η διεθνής εμπειρία - που είναι διαθέσιμη γιατί η Ελλάδα είναι η πιο καθυστερημένη χώρα (τουλάχιστον στην ΕΕ - ακόμα και από κράτη μέλη που ήταν υπό σοβιετική επιρροή στο παρελθόν) στην εγκατάσταση τέτοιων μετρητών. Υπενθυμίζουμε ότι το βασικό όφελος από την εγκατάσταση μετρητών είναι η μείωση της αιχμής του συστήματος και όχι της κατανάλωσης. Γιατί οι καταναλωτές θα επιλέξουν να αλλάξουν την συμπεριφορά τους και να μεταφέρουν την κατανάλωσή τους σε ώρες χαμηλής χρέωσης; Για να γίνει αυτό υπάρχουν προϋποθέσεις. Πρώτα η διαφορά μεταξύ των χρεώσεων  αιχμής και κοιλάδας να είναι σημαντική (της τάξεως του 1:5). Δεύτερο και εξίσου σημαντικό να υπάρχουν έξυπνες συσκευές - δηλαδή συσκευές που επιλέγουν αυτόματα τις ώρες χρήσης. Πιλοτικά προγράμματα που έχουν γίνει στις ΗΠΑ (Καλιφόρνια - ξεκινώντας από τον προηγούμενο αιώνα) έχουν  δείξει ότι ακόμα και με αυτές τις δύο προϋποθέσεις μόνο ένα ποσοστό γύρω στο 10% των καταναλωτών θα επιλέξει δυναμικά τιμολόγια*. Αυτό το ποσοστό συμμετοχής εξασφαλίζει ίσως την οικονομική βιωσιμότητα της επένδυσης σε έξυπνους μετρητές (λόγω μείωσης της αιχμής) αλλά για το 1/10 του συνόλου των εγκαταστάσεων. Όχι 7.500.000 αλλά 750.000. Όχι 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ επενδυτική δαπάνη, αλλά 150 εκατομμύρια. 

Υπάρχει όμως και τρίτη παρέμβαση που είναι άμεσα εφαρμόσιμη και πιο πρακτική. Δεν αξίζει τον μεγάλο θόρυβο που δημιουργήθηκε για λογαριασμό της, είναι όμως προς την σωστή κατεύθυνση. Το κράτος αποφάσισε να μεταφέρει στις μεσημβρινές ώρες το νυκτερινό τιμολόγιο. Ακόμα και αυτή η παρέμβαση όμως πάσχει. Τα ερωτήματα:  Μετρητές με διπλογραφικό μετρητή (νυκτερινό) έχουν (όπως μας ενημερώνουν  οι δημοσιογραφικές πηγές) μόνο τα 1,4 από τα 7,5 εκατομμύρια μετρητών χαμηλής τάσης. Αρκούν αυτοί για να έχουν σημαντική επίπτωση στην αιχμή (και την κοιλάδα) του συστήματος; Ποια θα είναι η τιμή στην κοιλάδα και πόσο φθηνότερη θα είναι από την αιχμή; Αν ισχύσουν οι σημερινές τιμές νυκτερινού/ημερήσιου, το κίνητρο για μετατόπιση της ζήτησης θα είναι αμελητέο. Το σημαντικότερο: Εδώ και χρόνια οι Πάροχοι έχουν στην πράξη καταργήσει το νυκτερινό - όλοι εκτός από τον υπό κρατικό έλεγχο δεσπόζοντα. Αυτό γιατί οι ίδιοι χρεώνονται την ίδια τιμή χονδρικής ανεξάρτητα από το τιμολόγιο (και το είδος μετρητή) του πελάτη τους. Υπάρχει πρόβλεψη να θεσμοθετηθεί κίνητρο για τους Παρόχους ώστε να έχουν συμφέρον να προωθήσουν ένα νέο αρκούντως ελκυστικό μεσημβρινό τιμολόγιο; 

Ο γράφων με βάση τα παραπάνω παίρνει το θάρρος να εισηγηθεί στους αρμόδιους κρατικούς υπαλλήλους: 

• Να εξοικονομήσουν τον χρόνο τους κάνοντας κάτι πιο χρήσιμο από το να σχεδιάζουν πορτοκαλί τιμολόγια**.
• Αν τους περισσεύει χρόνος να προσπαθήσουν να πείσουν τους πολιτικούς τους προϊσταμένους ότι η επένδυση στους έξυπνους μετρητές είναι σχεδιασμένη λάθος και θα επιβαρύνει υπέρμετρα χωρίς λόγο τους καταναλωτές (σχετικές προτάσεις μπορούν να βρούν σε παλιότερα κείμενα του γράφοντος).
• Να φροντίσουν να βρούν ένα τρόπο να πείσουν τους Παρόχους να αποδεχθούν το μεσημβρινό τιμολόγιο μήπως και όλη αυτή η προσπάθεια έχει ένα ελάχιστο θετικό αποτέλεσμα. 'Έστω και ως πιλοτικό με στόχο την εκτίμηση της ελαστικότητας της ζήτησης των μικρών καταναλωτών μέσα σε χρονικά διαστήματα του 24ώρου.

*Ο πρώτος Πάροχος (Griddy) που προσέφερε δυναμικά τιμολόγια στις ΗΠΑ (Τέξας) προσέλκυσε μέχρι να χρεωκοπήσει το 2021 περίπου 30.000 πελάτες σε μια πολιτεία με πληθυσμό 25 εκατομμυρίων κατοίκων. Στις ΗΠΑ περισσότεροι από το 65% των καταναλωτών έχουν εγκατεστημένο έξυπνο μετρητή. Μόνο το 15% όμως έχει επιλέξει ζωνικά - πόσο μάλλον δυναμικά - τιμολόγια.

** Ο εντυπωσιακά μεγάλος αριθμός των παρευρισκόμενων στην σύσκεψη για την παρουσίαση από την ΡΑΑΕΥ των δυναμικών τιμολογίων, όπως αυτός αναφέρθηκε στον Τύπο, θύμισε στον γράφοντα τις εμπειρίες του ως σύμβουλος σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. 

Δείκτης Τιμών Αυγούστου: Τον Συγκράτησε η Επιδότηση ή ο "Ανταγωνισμός";

To allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην χώρα, δημοσιεύει τον μηνιαίο Δείκτη Τιμών Ρεύματος που καταρτίζει, για τον Αύγουστο του 2024. Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος τον Αύγουστο εμφάνισε πτώση σε σχέση με τον δείκτη Ιουλίου 2024. Από 230,01 έπεσε στα 215,98 ευρώ την μεγαβατώρα.

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις του Αυγούστου περιλαμβάνουν μετά από 8 μήνες κρατική επιδότηση και έπεσαν από τα 74,98 στα 58,98 ευρώ την μεγαβατώρα.  Υπενθυμίζεται ότι το allazorevma,gr περιλαμβάνει τις επιδοτήσεις στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις - ως πίστωση.

Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών για οικιακούς καταναλωτές,  περιλαμβανομένου του ΦΠΑ, αυξήθηκε ελαφριά από 142, 09 σε 144,78 ευρώ την μεγαβατώρα τον Αύγουστο . Οι τιμές των εναλλακτικών Παρόχων τον Αύγουστο σε μέσο όρο ανέβηκαν στα 149,74 ευρώ την μεγαβατώρα αυξημένο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (137,48) ευρώ την μεγαβατώρα. Φαίνεται ότι οι ανταγωνιστικές χρεώσεις έμειναν σχετικά σταθερές τον Αύγουστο κυρίως λόγω της εμπορικής πολιτικής του παρόχου που δεσπόζει στην αγορά (και είναι υπό κρατικό έλεγχο). 

Στο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΔΕΗ τους τελευταίους 12 μήνες και στον επόμενο η εξέλιξη του Μικτού περιθωρίου των παρόχων.

Τον Αύγουστο η χονδρική τιμή μειώθηκε σε ποσοστό -3,98% σε σχέση με τον Ιούλιο και ο Δείκτης Λιανικής έπεσε κατά 6% περίπου. Η πτώση αυτή είναι πρακτικά ίση με την κρατική επιδότηση δεδομένου ότι οι ανταγωνιστικές χρεώσεις είχαν μικρή μόνο αύξηση (+1,89%). Ο Πίνακας με την εξέλιξη του Μικτού Περιθωρίου δείχνει ότι οι Πάροχοι τους δυο "καυτούς" μήνες του καλοκαιριού θυσίασαν τα υπερκέρδη τους των πρώτων έξη μηνών περνώντας μικρό μόνο μέρος της αύξησης της χονδρικής στην λιανική τιμή. Λειτούργησε συνεπώς ο ανταγωνισμός με "πρωτοβουλία" του δεσπόζοντα υπό κρατικό έλεγχο Παρόχου. Γιατί χρειαζόταν τότε η επιδότηση; Άγνωστες οι βουλές των κυρίων μας!