Έξυπνοι Μετρητές: Ποιο είναι το όφελος;

Υπάρχει ανάγκη να εκλαϊκευτεί το θέμα των "έξυπνων" μετρητών γιατί όλο και περισσότερο αναφέρεται από πολιτικούς, δημοσιογράφους στελέχη επιχειρήσεων του κλάδου του ηλεκτρισμού (παρόχων ή προμηθευτών  εξοπλισμού) και άλλους δημοσιολογούντες  ως η νέα μεγάλη καινοτομία που θα αλλάξει την ζωή μας. Η επένδυση είναι πολύ μεγάλη και τα συμφέροντα επίσης μεγάλα. Βεβαίως όλοι προσπαθούν να πείσουν ότι η καινοτομία αυτή θα είναι προς όφελος των καταναλωτών. Πράγματι αυτό είναι υπό προϋποθέσεις αλήθεια. Αρκεί να είμαστε προσηλωμένοι στον στόχο: το οικονομικό όφελος. Ποιο είναι αυτό το όφελος και ποιες οι προϋποθέσεις;

Οι "έξυπνοι" μετρητές ή καλύτερα το "έξυπνο" δίκτυο θα μειώσει τόσο τις λειτουργικές δαπάνες όσο και τις δαπάνες κεφαλαίου του συστήματος παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. Οι δαπάνες κεφαλαίου όμως αποτελούν το 80% των συνολικών δαπανών του συστήματος και εξαρτώνται κατευθείαν από την μέγιστη ζήτηση ρεύματος τις ώρες αιχμής (και τον αριθμό των καταναλωτών) και όχι την ενέργεια που καταναλώνουν.

Το έξυπνο δίκτυο θα μειώσει τις δαπάνες κεφαλαίου γιατί θα επιτρέψει μέσω δυναμικών τιμολογίων να μεταφερθεί με ελάχιστο κόστος το μήνυμα της μεταβολής της τιμής του ρεύματος τις ώρες αιχμής στους καταναλωτές. Η ελαστικότητα της ζήτησης στη  αιχμή λοιπόν θα μειώσει μεσοπρόθεσμα την ζήτηση στην αιχμή άρα και τη ανάγκη νέων επενδύσεων σε μονάδες παραγωγής και δίκτυα επαρκή ώστε να καλύψουν την αιχμή. Προϋπόθεση συνεπώς είναι να υπάρχει επαρκής ελαστικότητα στην ζήτηση. Πράγματι πιλοτικά προγράμματα στις ΗΠΑ έχουν αποδείξει ότι αρκετά μεγάλος αριθμός καταναλωτών ανταποκρίνεται στην μεταβαλλόμενη δυναμικά τιμή - αρκετός πάντως για να καταστήσει την επένδυση σε έξυπνους μετρητές αποδοτική. Θα περάσει αυτό το όφελος στους καταναλωτές; Αυτό εξαρτάται από τον βαθμό ανταγωνισμού στις αγορές παραγωγής ενέργειας και διαθεσιμότητας ισχύος. Γενικά επικρατεί η άποψη ότι πράγματι ο ανταγωνισμός στις αγορές αυτές  θα είναι επαρκής ώστε η αύξηση της παραγωγικότητας να περάσει στο κοινό.

Το έξυπνο δίκτυο θα μειώσει και τις λειτουργικές δαπάνες του συστήματος. Τυπικό παράδειγμα η καταμέτρηση - δεν θα χρειάζεται πια να γίνεται από ανθρώπινο χέρι (ή μάλλον πόδι!). Η μείωση αυτή είναι όμως πολύ μικρή σε σχέση με τις κεφαλαιουχικές δαπάνες εκτός των άλλων γιατί αφορούν μια αγορά (της διανομής του ρεύματος) που είναι από την φύση της πολύ λιγότερο ανταγωνιστική από ότι η παραγωγή. Αυτό σημαίνει ότι η αύξηση της παραγωγικότητας θα μεταφραστεί πιθανότατα σε αύξηση των κερδών των επιχειρήσεων παρά μείωση του κόστους για τους καταναλωτές

Πράγματι η εμπειρία μέχρι τώρα είναι ότι όπου έχει γίνει μέχρι τώρα επένδυση σε έξυπνα δίκτυα, ο στόχος των επιχειρήσεων ήταν οι λειτουργικές δαπάνες και όχι οι κεφαλαιουχικές. Στις ΗΠΑ περίπου οι μισοί καταναλωτές έχουν πλέον έξυπνο μετρητή, σε ελάχιστους όμως από αυτούς έχουν προσφερθεί δυναμικά τιμολόγια.

Όταν λοιπόν ακούμε για οικονομικό όφελος από την επένδυση σε έξυπνο δίκτυο ρωτάμε αμέσως : Σε πόσους και ποιους καταναλωτές (από αυτούς στους οποίους θα εγκατασταθούν έξυπνοι μετρητές) προβλέπεται ότι θα προσφερθούν δυναμικά τιμολόγια; Μόλις σας πουν το νούμερο εμείς θα υπολογίσουμε το όφελος της επένδυσης. Ας δώσουμε όμως μια πρώτη γεύση. Στην Ελλάδα όλοι οι καταναλωτές Μέσης Τάσης (περίπου 10 χιλιάδες) έχουν εδώ και χρόνια  εγκατεστημένους έξυπνους μετρητές. Από ότι ξέρουμε σε κανέναν από αυτούς δεν έχουν προσφερθεί μέχρι τώρα δυναμικά τιμολόγια. Τζούφια η επένδυση μέχρι στιγμής. Μικρό το πρόβλημα - πρόκειται μόνο για 10.000 μετρητές. Αν όμως σας πούν για 7 εκατομμύρια;