Η μεγάλη αύξηση στην τιμή του ρεύματος τους τελευταίους οκτώ μήνες είναι το θέμα της εποχής. Ειδικοί και μη προστρέχουν να εξηγήσουν το πρόβλημα στο ευρύ κοινό. Τα μαζικά αλλά και τα κοινωνικά δίκτυα επικοινωνίας έχουν κατακλυσθεί με έννοιες όπως "χρηματιστήριο" "οριακή τιμή", "υπερκέρδη" - όλα αυτά με αρνητική χροιά. "Διεφθαρμένο" χρηματιστήριο, "ακριβή" οριακή τιμή και βεβαίως "απαράδεκτα" υπερκέρδη.
Τα περισσότερα από αυτά που λέγονται και γράφονται είναι παραπληροφόρηση. Είτε από άγνοια είτε από συμφέρον - κυρίως το πρώτο. Θα εστιασθούμε στο Χρηματιστήριο Ενέργειας. Η πραγματικότητα είναι ότι η διαδικασία καθορισμού της (χονδρικής) τιμής του ρεύματος μέσω του χρηματιστηρίου ενέργειας δεν έχει διαφορά από την διαδικασία που ακολουθούσε η Κρατική Εταιρεία Ηλεκτρισμού (η ΔΕΗ) όταν ήταν μονοπώλιο στα πρώτα 50 χρόνια της ζωής της. Εκτός από μια: Είναι διαφανής. Το ίδιο καλή ή κακή, στρεβλή ή ομαλή με την παραδοσιακή, αλλά πάντως διαφανής.
Όπως γινόταν και παλιά (και όπως γίνεται σε όλα τα διασυνδεδεμένα ηλεκτρικά συστήματα παντού) κάθε μέρα ο διαχειριστής του ηλεκτρικού συστήματος προσπαθεί α) να προβλέψει ποια θα είναι η ζήτηση την επόμενη ήμερα (ανά ώρα) και β) επιλέγει τις μονάδες παραγωγής που θα την καλύψουν (επίσης ανά ώρα).
Πως επιλέγει τις μονάδες; Για κάθε ώρα της επόμενης μέρας τις ιεραρχεί με βάση το μεταβλητό (οριακό) τους κόστος. Πρώτα δίνει εντολή στις φθηνότερες και αφού εξαντλήσει την δυναμικότητά τους προχωρά στην αμέσως ακριβότερη - μέχρι να καλύψει την ζήτηση (πάντα για την συγκεκριμένη ώρα.
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στον διαχειριστή στην περίπτωση του μονοπωλητή και αυτή του χρηματιστηρίου; Ότι ο μονοπωλητής εκτιμά το μεταβλητό (οριακό) κόστος των μονάδων μόνος του "εν κρυπτώ και παραβύστω" - χωρίς να δίνει εξήγηση σε κανένα. Αν κάνει λάθος (τυχαία ή από πρόθεση) δεν το μαθαίνει κανείς και η πιθανότητα να διορθωθεί είναι μηδαμινή Στην χρηματιστηριακή αγορά ο κάθε συμμετέχων που έχει στην ιδιοκτησία του μια μονάδα παραγωγής, δίνει συγκεκριμένη διαφανή προσφορά. Αν κάνει λάθος στην προσφορά του υφίσταται την συνέπεια στα κέρδη του. Η πιθανότητα είναι ότι την επόμενη φορά θα το αποφύγει.
Η διαφορά που κάνει η διαφάνεια της αγοράς είναι η διαφορά μεταξύ της αποτελεσματικότητας ενός (πολιτικά ελεγχόμενου) μονοπωλίου και μιας ανταγωνιστικής αγοράς - έστω και στρεβλής - έστω και ολιγοπωλιακής. Η αγορά - στην συγκεκριμένη περίπτωση η χρηματιστηριακή αγορά ενέργειας - είναι η λύση και όχι το πρόβλημα στην τιμή του ρεύματος. Γιατί είναι ένας μηχανισμός που παρέχει κίνητρα να διορθώνονται λάθη. Έχει δηλαδή ενσωματωμένη την τάση να ψάχνει την φθηνότερη μονάδα παραγωγής ρεύματος με αντικειμενικό και διαφανή τρόπο.
Όσο και "διεφθαρμένη" να είναι μια αγορά (και σίγουρα η ελληνική αγορά ενέργειας απέχει πολύ από το τέλειο), δεν συγκρίνεται με την εν δυνάμει διαφθορά ενός μονοπωλητή κρατικής ιδιοκτησίας. Τουλάχιστον στην αγορά είναι εξαιρετικά δύσκολο να κρυφτεί κανείς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου