Με την ευκαιρία της δημοσίευσης πρόσφατα (Φεβρουάριος 2023) των Πεπραγμένων της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) για το 2021(!) και λαμβάνοντας υπόψιν την δραστηριότητά της και για το 2022, ο γράφων αξιολογεί την επίδοση της ως προς την επίτευξη των στόχων που είχε θέσει ο ίδιος με σημείωμά του τον Ιούλιο του 2020* όταν εγκαταστάθηκε η παρούσα διοίκηση. Το αποτέλεσμα είναι ο χαμηλότερος προβιβάσιμος βαθμός LP** (Low Pass). Αυτό τεκμηριώνεται ως εξής.
Στο σημείωμα του Ιουλίου του 2020, ο γράφων είχε θέσει ως πρώτο στόχο για την ΡΑΕ την αντιμετώπιση των φαινομένων α) των κακοπληρωτών και β) της παραπλάνησης των καταναλωτών. Το γεγονός ότι ο Πάροχος Καθολικής Υπηρεσίας είναι πλέον ο πέμπτος μεγαλύτερος στην αγορά είναι ισχυρό τεκμήριο αποτυχίας. Ο ισολογισμός του Δεσπόζοντα Παρόχου εξακολουθεί να φέρει τεράστια και συνεχώς αυξανόμενα σε σχέση με τον κύκλο εργασιών του ποσά στους λογαριασμούς απαιτήσεων. Η ΡΑΕ δεν έκανε απολύτως τίποτα για να βοηθήσει την αγορά να αντιμετωπίσει το θεμελιώδες αυτό πρόβλημα που ήταν και εξακολουθεί να είναι ταυτόχρονα και το μεγαλύτερο εμπόδιο για το άνοιγμα της αγοράς (ο Δεσπόζων Πάροχος κάνει πιστωτικές διευκολύνσεις στα πλαίσια της εμπορικής του πολιτικής). Η πρόταση του γράφοντος για την χρήση μετρητών προπληρωμής από τον (τους) ΠΚΥ έπεσε σε αυτιά κουφών. Βαθμός: F
Όσον αφορά την παραπλάνηση των καταναλωτών, υπήρξε βελτίωση αλλά αυτή οφείλεται σε απόφαση της κυβέρνησης. Η διαδικασία καθορισμού των τιμών που ισχύει από τον 8/22, ανεξάρτητα από την συνολική κριτική που μπορεί να γίνει, βελτίωσε την διαφάνεια των λογαριασμών. Από την μεριά της η ΡΑΕ έκανε ότι μπορούσε για να κάνει τα πράγματα χειρότερα. Πέτυχε να αποφευχθεί (με νόμο!) η υποχρέωση της να πιστοποιεί ιδιωτικές ιστοσελίδες σύγκρισης τιμών αφήνοντας τους καταναλωτές στο έλεος σελίδων ψευδοσύγκρισης αλλά και της δικής της σελίδας (energycost.gr) που είναι όχι μόνο δύσχρηστη αλλά και ανακριβής. Να σημειωθεί επίσης η αναποτελεσματικότητα του πολυδιαφημισμένου myrae.gr μέσω του οποίου ο καταναλωτής απλώς προωθείται στον Πάροχό του για να τα "βρεί" μαζί του. Η τυποποίηση των λογαριασμών και των συμβάσεων ήταν μια αποτυχημένη (κρινόμενη εκ του αποτελέσματος) ιδέα υπερβολικής ρύθμισης - πολύς θόρυβος για το τίποτα. Υπάρχουν βέβαια σχέδια και υποσχέσεις για το μέλλον - δημιουργία "διαμεσολαβητή" και τα παρόμοια. Δεν αλλάζουν όμως την βαθμολογία: LP (αποφεύγεται το F λόγω καλών προθέσεων και καλής τύχης)
Ως δεύτερο στόχο της ΡΑΕ ο γράφων είχε θέσει την αύξηση του ανταγωνισμού στην λιανική αγορά ρεύματος. Οι αριθμοί δείχνουν ότι στην χαμηλή τάση (όπου βρίσκονται οι οικιακοί καταναλωτές και οι μικροί εμπορικοί) η Κρατική Εταιρεία Ηλεκτρισμού (γνωστή ως ΔΕΗ) από μερίδιο αγοράς 69% σε πωλήσεις τον Απρίλιο του '20 έπεσε στο 65% τον Ιανουάριο του '23. Σε αριθμό μετρητών είχε 5,49 εκατομμύρια τον 9/20 και έχει 4,98 τον 1/23 (οι αριθμοί αφορούν το Διασυνδεδεμένο Δίκτυο). Με το ρυθμό αυτό, ο νομοθετημένος μνημονιακός στόχος για μερίδιο τη ΚΕΗ κάτω από το 50% θα επιτευχθεί σε 10 χρόνια περίπου (και ο στόχος του 35% που έχει προτείνει ο γράφων ώστε ο HH Index της αγοράς να είναι στο 0,20 μόλις προλαβαίνει το τέλος του τρέχοντος αιώνα). Σε μεγάλα χρονικά διαστήματα ο δεσπόζων Πάροχος ακολουθούσε εμφανώς επιθετική εμπορική στρατηγική. Η ΚΕΗ πωλούσε τόσο προκλητικά κάτω από το κόστος της*** ώστε τον Νοέμβριο του '21 η Επιτροπή Ανταγωνισμού αποφάσισε να κάνει έναν ex post έλεγχο της αγοράς. Περισσότερο από ένα χρόνο μετά, η τύχη της προσπάθειας αυτής αγνοείται και η ΡΑΕ δεν φαίνεται να ανησυχεί ιδιαίτερα. Βαθμός LP (για την ηθική συμπαράσταση στην ΕΠΑΝ όταν ανακοίνωσε την έρευνά της).
Ο τρίτος στόχος που είχε θέσει ο γράφων ήταν ο ανασχεδιασμός της δομής των τιμολογίων (ειδικά των χρεώσεων δικτύου) ώστε το μεγαλύτερο μέρος να είναι πάγιο και όχι ογκομετρικό - ώστε να επιτυγχάνεται μεγαλύτερη κοστοστρέφεια. Πρέπει να αναγνωρισθεί ότι στο τέλος του '22 η ΡΑΕ έκανε ακριβώς αυτό. Άλλαξε την δομή των χρεώσεων δικτύου διανομής. Υπήρξε παρουσίαση από την Διοίκηση και ενημέρωση του κοινού από τον Τύπο. Υποτίθεται ότι ο νέος τρόπος χρέωσης θα ίσχυε από 1/1/23. Το πρόβλημα είναι ότι η σχετική απόφαση της ΡΑΕ δεν έχει ακόμα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της****. Ο βαθμός είναι: P (με την υπόθεση και ελπίδα ότι το σχέδιο της απόφασης είναι έτοιμο ανά πάσα στιγμή να δημοσιευθεί και η νέα μέθοδος να αρχίσει να εφαρμόζεται).
Ο τέταρτος στόχος που είχε προταθεί από το γράφοντα τον Ιούλιο του 2020 αφορούσε το Δίκτυο Διανομής. Περιλάμβανε στόχους που ήταν πράγματι δύσκολο να επιτευχθούν από την ΡΑΕ (τεμαχισμός και πλήρης ιδιωτικοποίηση ΔΕΔΔΗΕ) γιατί προϋπέθεταν πολιτικές αποφάσεις. Η πρόταση για ριζική αναθεώρηση του έργου των έξυπνων μετρητών αγνοήθηκε (μέχρι στιγμής) πλήρως (αλλά η ιλαροτραγική εξέλιξη του διατηρεί την ελπίδα ότι θα υπερισχύσει η στοιχειώδης λογική). Ο βαθμός είναι LP (λόγω μειωμένων προσδοκιών αλλά και γιατί η ΡΑΕ εξακολουθεί να αμύνεται και έχει κρατήσει την ρυθμιζόμενη μεσοσταθμική απόδοση του κεφαλαίου για τα δίκτυα κάτω από το 10%!).
Το πέμπτο σε προτεραιότητα θέμα αφορούσε τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και εστίαζε σε συγκεκριμένες προτάσεις σχετικά με την διαχείριση του κόστους τους για τους καταναλωτές. Η ΡΑΕ δεν υιοθέτησε καμία από αυτές, ανέθεσε όμως σε διεθνή εταιρία την μελέτη για τον προσδιορισμό της εξέλιξης του κόστους των επιδοτήσεων για τις ΑΠΕ. Η μελέτη αυτή είναι χρήσιμη ως σημείο αναφοράς για τις σχετικές συζητήσεις. Βαθμός : Pass (λόγω μειωμένων προσδοκιών).
Το έκτο θέμα αφορούσε την προώθηση των βόρειων διασυνδέσεων της χώρας, με δεδομένο ότι η μικρή τους χωρητικότητα είναι η κύρια αιτία για την σημαντική διαφορά μεταξύ της ελληνικής χονδρικής αγοράς και των Ευρωπαϊκών αγορών. Στον βαθμό που η ΡΑΕ επηρεάζει τα πλάνα του ΑΔΜΗΕ, η ΡΑΕ απέτυχε να στρέψει τις προσπάθειές του στη ενίσχυση των βόρειων διασυνδέσεων. Οι προτεραιότητες του ΑΔΜΗΕ εξακολουθούν να είναι εμφανώς στρεβλές. Η σχέση κόστους/οφέλους από τις βόρειες διασυνδέσεις είναι πολύ πιο ευνοϊκή από την διασύνδεση της Κρήτης. Μέρος της ευθύνης για την στρέβλωση αυτή δεν μπορεί παρά να χρεωθεί στην ΡΑΕ. Βαθμός: F
Το τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό θέμα του σημειώματος της 10ης Ιουλίου 2020 αφορούσε την δημιουργία αγοράς δυναμικότητας στην ελληνική αγορά. Είναι πράγματι ένα δύσκολο και πολύπλοκο θέμα στο οποίο εμπλέκεται και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η κατάσταση όμως έχει χειροτερέψει λόγω της ενεργειακής κρίσης καθότι οι κυβερνήσεις (κυρίως οι Ευρωπαϊκές με πρωτοπόρο την ελληνική) πανικοβλημένες προσπαθούν να κρατικοποιήσουν πλήρως τον κλάδο. Τι θα περίμενε κανείς από την Ρυθμιστική Αρχή; Το ελάχιστο: Την διατύπωση γνώμης με τρόπο που να είναι κατανοητός στους πολιτικούς και ακόμα καλύτερα στους πολίτες. Γνώμης που να απηχεί το γεγονός ότι η ΡΑΕ έχει λόγο ύπαρξης μόνο αν υπάρχει αγορά για να ρυθμιστεί. Αν κρατικοποιηθούν τα πάντα, το Υπουργείο αρκεί (ίσως με την μορφή ενός Gosplan). Βαθμός : F.
Μια πρόσθετη παρατήρηση που δεν αφορά τις απόψεις του γράφοντος αλλά τα παράπονα που διατύπωσε στα πρόσφατα δημοσιευμένα (πολύ καθυστερημένα) Πεπραγμένα ο Πρόεδρος της ΡΑΕ σχετικά με τον αριθμό και τις αποδοχές του προσωπικού. Έθεσε το πρόβλημα ως έλλειψη κατάλληλου προσωπικού για να γίνει η "δουλειά". Η λύση του προβλήματος εξαρτάται όμως από τον ορισμό της "δουλειάς". Δεν είναι σίγουρο ότι υπάρχει συμφωνία σχετικά με το εύρος (και το βάθος της - για παράδειγμα αν ο υπολογισμός "υπερκερδών" είναι στην αρμοδιότητα ή ακόμα και στις δυνατότητές της). Υπάρχει όμως κατά την άποψη του γράφοντος ένα σημαντικότερο (και πιο ευαίσθητο) πρόβλημα σχετικά με το προσωπικό. Ότι η ΡΑΕ έχει καταστεί προθάλαμος για την εξεύρεση καλύτερα αμειβόμενης εργασίας σε επιχειρήσεις τις οποίες ελέγχει. Η προσδοκία και μόνο για μια τέτοια μεταπήδηση είναι ισχυρό κίνητρο για συμπεριφορά που μπορεί να έχει αποτέλεσμα την "αιχμαλωσία του ρυθμιστή" από τον ρυθμιζόμενο (μεταφράζουμε την χαριτωμένη αγγλοσαξονική έκφραση "regulatory capture"). Ίσως πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή στο θέμα των πιθανών συγκρουόμενων συμφερόντων για στελέχη της ΡΑΕ με διαδικασίες παρόμοιες με αυτές που θεσμοθετούνται στην Δύση ακόμα και σε ιδιωτικές εταιρείες που εμπλέκονται σε διαδικασίες δημοσίου συμφέροντος (υπάρχουν αυξημένες απαιτήσεις από την γυναίκα του Καίσαρος...)
Είναι προφανές από τα παραπάνω ότι ο βαθμός Low Pass στην ΡΑΕ για την περίοδο μεταξύ Ιουλίου '20 και Ιανουαρίου '23 σύμφωνα με την αξιολόγηση του γράφοντος είναι ιδιαίτερα επιεικής (ένα είδος "πολιτικού πέντε"). Ο λόγος είναι προφανής. Αφορά περίοδο κρίσης, όπου είναι λογικό ότι οι προσπάθειες της ΡΑΕ εστιάστηκαν στο σβήσιμο πυρκαγιών και όχι στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Είναι κατανοητό ότι οι περιορισμένες ήδη δικαιοδοσίες της εκφυλίστηκαν σε υπαλληλική σχέση με το Υπουργείο. Από την άλλη μεριά η βαθμολογία θα μπορούσε να είναι αρκετά υψηλότερη, αν χαμήλωνε ο πήχης στο επίπεδο του Τρίτου κόσμου. Αυτό όμως ο γράφων είναι σίγουρος ότι δεν θα το ήθελε κανένας πολίτης κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου