Μετρητές Νυκτερινού - Είναι και Αυτοί Έξυπνοι!

Ο Διαχειριστής του Δικτύου Ηλεκτρισμού στην Ελλάδα έχει αποφασίσει (εδώ και χρόνια) να εγκαταστήσει 7 εκατομμύρια "έξυπνους" μετρητές με κόστος που έχει υπολογίσει σε περισσότερα από 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Την ίδια στιγμή δεν μπορεί να ικανοποιήσει τα αιτήματα των καταναλωτών σε μετρητές με δυνατότητα διπλού - δηλαδή νυκτερινού τιμολογίου.

Είναι κρίμα, γιατί χάνεται η δυνατότητα να αξιοποιηθεί η "εξυπνάδα" του νυκτερινού τιμολογίου. Ίσως πρέπει, ξεκινώντας από την αλφαβήτα να εξηγηθεί και πάλι σε τι συνίσταται αυτή η εξυπνάδα. Να το πούμε απλοϊκά. Ο νυκτερινός μετρητής "καταλαβαίνει" ότι τις βραδυνές ώρες η ζήτηση για ρεύμα είναι μειωμένη ενώ η προσφορά (τα εργοστάσια παραγωγής και τα δίκτυα) παραμένει διαθέσιμη αλλά ανενεργή. Γι αυτό και μειώνει την τιμή έτσι ώστε η ζήτηση των καταναλωτών να ανέβει για να χρησιμοποιήσει την διαθέσιμη προσφορά. 

Αυτός ο απλός μηχανισμός δημιουργεί ένα κοινωνικό πλεόνασμα που το μοιράζονται οι παραγωγοί και οι καταναλωτές. Οι πρώτοι γιατί καλύπτουν ένα μέρος του σταθερού κόστους τους με τα νυκτερινά έσοδα και οι δεύτεροι γιατί μειώνεται  η μέση τιμή της κιλοβατώρας που καταναλώνουν. Το μέγεθος (και η κατανομή) του κοινωνικού πλεονάσματος εξαρτάται από την δυνατότητα και θέληση των καταναλωτών να αλλάξουν συνήθειες μεταφέροντας κατανάλωση στις νυκτερινές ώρες και των παραγωγών να την ικανοποιήσουν (την ελαστικότητα της ζήτησης και της προσφοράς έναντι της τιμής).

Το ενδιαφέρον είναι ότι το κοινωνικό πλεόνασμα που επιτυγχάνεται με τον απλό μετρητή νυκτερινού είναι το μεγαλύτερο ποσοστό από το κοινωνικό πλεόνασμα που αναμένεται να επιτευχθεί με την εγκατάσταση των "έξυπνων" μετρητών. Η πρόσθετη ωφέλεια που θα προσφέρει η "εξυπνάδα" της επένδυσης του 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ είναι λιγότερη από αυτή που ήδη μπορεί να προσφέρει ο απλός φθηνός συμβατικός μετρητής διπλής χρέωσης.

Το προφανές ερώτημα είναι: Πώς το ξέρουμε αυτό; Η πρώτη απάντηση είναι ότι το ξέρουν οι συντάκτες της μελέτης κόστους ωφέλειας για την εγκατάσταση των 7 εκατομμυρίων έξυπνων μετρητών στην Ελλάδα. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η μελέτη, αν υπάρχει, δεν είναι δημόσια διαθέσιμη. Η δεύτερη απάντηση είναι η μελέτη κόστους/ωφέλειας των Γερμανών που (σε αντίθεση με την ελληνική) είναι δημόσια διαθέσιμη. Η μελέτη αυτή προτείνει να τοποθετηθούν "έξυπνοι" μετρητές μόνο στους καταναλωτές που έχουν ετήσια κατανάλωση πάνω από 6 MWh. Αυτό στην Ελλάδα θα ισοδυναμούσε σε σχεδόν μηδενικό αριθμό οικιακών και μικρών εμπορικών μετρητών. Σ' αυτούς η γερμανική μελέτη προτείνει σταδιακή αντικατάσταση των υπαρχόντων μετρητών με τον συνήθη ρυθμό τεχνολογικής ανανέωσης - δηλαδή περίπου 15 χρόνια. 

Κάλλιο πέντε και στο χέρι παρά δέκα και καρτέρει λέει  ο σοφός λαός μας. Ενώ ονειρευόμαστε το "έξυπνο " δίκτυο δεν βλάπτει να τοποθετούμε και μετρητές διπλού τιμολογίου - δεδομένου άλλωστε ότι και αυτούς τους χρεώνουμε στους καταναλωτές. Στο μεταξύ - είμαστε σίγουροι ότι θέλουμε να δώσουμε 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ για 7 εκατομμύρια μετρητές; Βρήκαμε την περίπτωση που οι Γερμανοί κάνουν το σωστό για να σταματήσουμε να τους αντιγράφουμε;

Η Χονδρική Τιμή του Ρεύματος είναι Υψηλή - Τι Να Κάνουμε;

Δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι η ελληνική χονδρική αγορά ρεύματος είναι από τις ακριβότερες στη Ευρώπη. Στην πραγματικότητα αυτό δεν είναι νέο - αποτελεί την συνήθη κατάσταση - το "business as usual". Πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα; Ένας πρόχειρος υπολογισμός με βάση τα στοιχεία του δημοσιεύματος είναι ότι οι Έλληνες καταναλωτές επιβαρύνονται με περίπου 1 δισ. ευρώ παραπάνω σε σχέση με τους καταναλωτές στην κεντρική Ευρώπη για το ρεύμα που καταναλώνουν (Διαφορά 20 ευρώ/μεγαβατώρα Χ 50 εκατομμύρια μεγαβατώρες τον χρόνο). Για να έχουμε καλύτερη εικόνα, να συγκρίνουμε το ποσό με τα 1,5 δισ. ευρώ τον χρόνο που πληρώνουμε για να  παράγεται το 20% του ρεύματος από ΑΠΕ και περίπου 800 εκατομμύρια ευρώ για να επιδοτούνται τα νησιά μας (κυρίως η Κρήτη). Αυτά σε ένα συνολικό μέγεθος αγοράς γύρω στα 5,5 δισ. ευρώ. Τα ερωτήματα είναι: α) Είναι ανάγκη να κάνουμε κάτι για αυτό; β) μπορούμε να κάνουμε κάτι; και γ) αν πρέπει να κάνουμε κάτι, τι;

Το πρώτο ερώτημα τίθεται γιατί, παρ΄όλο που έχουμε την ακριβότερη τιμή χονδρικής, οι τιμές λιανικής στην χώρα βρίσκονται κοντά στον μέσο όρο των Ευρωπαϊκών. Θα έλεγε κανείς συνεπώς ότι εκ πρώτης όψεως δεν είναι θέμα προτεραιότητος. Η πρώτη απάντηση είναι ότι, ενώ οι τιμές λιανικής για τους οικιακούς καταναλωτές είναι στον μέσο όρο (ή μάλλον ήταν πριν τις πρόσφατες μεγάλες αυξήσεις της ΔΕΗ) οι τιμές για την βιομηχανία είναι (παραδοσιακά) σχετικά υψηλές - δημιουργώντας έτσι πρόβλημα ανταγωνιστικότητος (Ο λαϊκισμός στα τιμολόγια του ρεύματος έχει ζωή όση και η ΔΕΗ - τα πράγματα διορθώθηκαν κάπως μόνο όταν ήρθε η Τρόικα). Η δεύτερη απάντηση είναι ότι στην Ελλάδα αντισταθμίζουμε την υψηλότερη χονδρική τιμή του ρεύματος με την υπο - τιμολόγηση των δικτύων για τα οποία έχουμε μια από τις χαμηλότερες χρεώσεις στη Ευρώπη. Αυτό είναι μακροπρόθεσμα σημαντικό πρόβλημα για την ασφάλεια της τροφοδοσίας. Στα δίκτυα τρώμε από τα έτοιμα  - από επενδύσεις που έγιναν πριν 50 χρόνια. Η τρίτη απάντηση βέβαια είναι ότι ποτέ δεν είναι αργά για να μειώσει κανείς ένα κόστος του 1 δισεκατομμυρίου αν μάλιστα η σχέση κόστους/οφέλους τυχόν επενδύσεων που θα απαιτηθούν είναι καλή.

Η απάντηση που δίνεται στο δημοσιογραφικό κείμενο στην δεύτερη ερώτηση είναι τυπική της αντιμετώπισης των πραγμάτων στην ελληνική αγορά: Τα προβλήματα θα λυθούν όλα με την εφαρμογή του περίφημου "Target Model", δηλαδή του μοντέλου αγοράς που επιβάλει η Ευρωπαϊκή Ένωση στις χώρες μέλη. Είναι πάντως προς την σωστή κατεύθυνση (παρ'όλη την καθυστέρηση εφαρμογής του μοντέλου κατά δύο χρόνια) γιατί η λογική της ΕΕ είναι η ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς ρεύματος στην Ευρώπη. Η ολοκλήρωση έχει βέβαια ένα κύριο στόχο: την σύγκλιση των τιμών. Αυτό σημαίνει ότι για να μειώσουμε το κόστος του ρεύματος πρέπει να εισάγουμε περισσότερο ρεύμα. Αυτή είναι και η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα που μεταφράζει την γενικολογία του target model σε πρακτική λύση.

Το τρίτο ερώτημα έχει λοιπόν λογική απάντηση : Αν θέλουμε να μειώσουμε το 1 δισ. ευρώ πρέπει να εισάγουμε ρεύμα και για να εισάγουμε ρεύμα πρέπει να φτιάξουμε επαρκείς διασυνδέσεις. Όπως η ενιαία αγορά αγαθών βασίζεται στην ύπαρξη αυτοκινητόδρομων, λιμανιών και αεροδρομίων, η ενιαία αγορά ηλεκτρισμού βασίζεται σε ηλεκτρικές διασυνδέσεις. Βεβαίως διασυνδέσεις υπάρχουν. Μέσω αυτών ήδη εισάγουμε περίπου το 15% των αναγκών μας σε ρεύμα. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να αυξηθούν οι διασυνδέσεις και να εισάγουμε όχι το 15% αλλά (παράδειγμα) το 40% του ρεύματος.

Δυο τελικές παρατηρήσεις: Πρώτον: Η αύξηση των διασυνδέσεων θα επιτρέψει και τις εξαγωγές ρεύματος. Αν στην χώρα ανακαλύψουμε πιο αποδοτικούς τρόπους παραγωγής ηλεκτρισμού, τότε θα μπορούμε να γίνουμε εξαγωγείς. Απλώς αυτή την περίοδο φαίνεται ότι η χώρα δεν έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στην παραγωγή ρεύματος, πράγμα που μπορεί να αλλάξει στο μέλλον. Δεύτερον: Φαίνεται ότι η σχέση κόστους /ωφέλειας από χερσαίες διασυνδέσεις με όμορες χώρες είναι πολύ πιο αποδοτικές από την υποβρύχια διασύνδεση της Κρήτης. Είμαστε σίγουροι ότι οι ταγοί της χώρας το έχουν λάβει υπόψιν. 

Επιστολή προς την κυρία Λιάγγου δημοσιογράφο της Καθημερινής

Ο κ. Αθανάσιος Γκίκας, Διευθύνων Σύμβουλος της Clarus ESCo και διαχειριστής της ιστοσελίδας allazorevma.gr, έστειλε στην παρακάτω επιστολή (με email) στη δημοσιογράφο κυρία Λιάγγου με αφορμή άρθρο της σχετικά με τη αγορά ηλεκτρισμού στην Καθημερινή της Κυριακής 6/10/19. Η επιστολή δημοσιοποιείται για λόγους διαφάνειας.

"Αγαπητή κυρία Λιάγγου,

Στο σημερινό σας άρθρο στην Καθημερινή αποφεύγετε να ενημερώσετε τους καταναλωτές σχετικά με την ύπαρξη (εδώ και 4 χρόνια) ανεξάρτητων, αντικειμενικών και αξιόπιστων εργαλείων σύγκρισης τιμών στο ρεύμα. Να σας ενημερώσω ότι οι μοναδικοί χρήστες της δικής μας ιστοσελίδας έχουν φθάσει το μισό εκατομμύριο και αυξάνονται με ρυθμό 15,000 τον μήνα. Το newsletter μας δυο φορές την εβδομάδα το παίρνουν περίπου 10,000 καταναλωτές. Καλύπτουμε έτσι σε ένα βαθμό την ανεπάρκεια της δημοσιογραφικής κάλυψης. Εξακολουθούμε όμως να αναρωτιόμαστε για την αιτία της ανεπάρκειας αυτής. Μπορείτε να μας διαφωτίσετε;

Με εκτίμηση

Αθανάσιος Γκίκας"

Χρέωση για τις ΑΠΕ: Εμείς την Κατεβάζουμε, οι Γερμανοί την Ανεβάζουν

Η ελληνική κυβέρνηση έχει υποσχεθεί να μειώσει την χρέωση στους λογαριασμούς ρεύματος για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας - το περίφημο ΕΤΜΕΑΡ.  Τυχαίνει την εποχή αυτή να καθορίζουν και οι Γερμανικές αρχές την ανάλογη χρέωση για το 2020. (Οι Γερμανοί το κάνουν με μέθοδο κάθε χρόνο και όχι όπως εμείς όταν.... αλλάζει κυβέρνηση).

Ενώ λοιπόν στην Ελλάδα οι πολιτικοί υπόσχονται μείωση, στην Γερμανία προβλέπεται ότι οι αρμόδιοι θα προτείνουν αύξηση. Όχι πολύ μεγάλη. Από 6,41 λεπτά/κιλοβατώρα σε περίπου 6,5-6,7 λεπτά/κιλοβατώρα (τα ποσά αφορούν οικιακούς και μικρούς εμπορικούς καταναλωτές). Αυτό είναι ενδιαφέρον για διάφορους λόγους:

Κατ' αρχήν γιατί η ανάλογη χρέωση στην Ελλάδα είναι σχεδόν το 1/3 αυτής της Γερμανίας -περίπου στα 2,3 λεπτά/κιλοβατώρα. Στην Γερμανία η χρέωση για τις ΑΠΕ αποτελεί το 23% περίπου του λογαριασμού (περιλαμβανομένων φόρων και τελών) ενώ στην Ελλάδα το 15%. Εξηγείται αυτή η διαφορά από την μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ στην Γερμανία από ότι στην Ελλάδα; Μάλλον όχι γιατί η εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ στην Ελλάδα παράγει περίπου το 20% της ηλεκτρικής ενέργειας ενώ στην Γερμανία περίπου το 30%. Η διαφορά αυτή δεν επαρκεί για να εξηγήσει την διαφορά αν μάλιστα ληφθεί υπ΄όψιν ότι οι εγγυημένες τιμές στην Ελλάδα είναι γενικά μεγαλύτερες από ότι στην Γερμανία. 

Ο δεύτερος λόγος που τα Γερμανικά νούμερα είναι ενδιαφέροντα  είναι ότι η αιτία για την αύξηση του τέλους ΑΠΕ στους Γερμανούς καταναλωτές είναι - λένε οι ειδικοί - η αυξημένη διείσδυση ανεμογεννητριών σε εγκαταστάσεις offshore, που αμείβονται με υψηλότερες εγγυημένες τιμές. 

Ορισμένα προκαταρκτικά συμπεράσματα είναι αναπόφευκτα:

• Κάποιοι κάπου κοροϊδεύουν κάποιους - και αυτό δεν συμβαίνει μάλλον στην Γερμανία
• Οι offshore  ανεμογεννήτριες είναι το μέλλον μας στην Ελλάδα

ΥΓ: Μέρος της εξήγησης ίσως είναι ότι το 1/5 περίπου της κατανάλωσης ρεύματος στην Γερμανία (περίπου 120 TWh) εξαιρείται από την χρέωση ΑΠΕ (περίπου 2,200 επιχειρήσεις - αριθμός που αυξάνεται από χρόνο σε χρόνο) επιβαρύνοντας έτσι τους "μη προνομιούχους" μικρούς καταναλωτές .

Διακοπές Ρεύματος: Υπάρχει Πρόβλημα-Τώρα και στο Μέλλον

Έχει παρατηρηθεί πρόσφατα στην χώρα ένα αυξημένο κύμα διακοπών ρεύματος σε σχέση με το παρελθόν. Δεν υπάρχουν δημόσια διαθέσιμα στοιχεία, οπότε οι παρατηρήσεις είναι ανεκδοτολογικού χαρακτήρα προς το παρόν. Οι πρόσφατες δηλώσεις πολιτικών ταγών όμως, που ίσως ξέρουν καλύτερα, είναι εξαιρετικά ανησυχητικές. Αν αυτό μας παρηγορεί, το πρόβλημα δεν είναι ελληνικό μόνο. Ηλεκτρικά συστήματα σε προηγμένες χώρες έχουν παρόμοια θέματα. Αυτά οφείλονται κυρίως σε δύο παράγοντες:

Ο πρώτος, από την πλευρά της ζήτησης, είναι ότι οι διακοπές έχουν πολύ μεγαλύτερο κόστος δεδομένου ότι όλο και πιο μεγάλο μέρος οικονομικών δραστηριοτήτων μεγάλης προστιθέμενης αξίας απαιτούν αδιάλειπτη παροχή ρεύματος. Εάν το μέλλον θέλουμε να είναι ψηφιακό, τότε πρέπει να διαθέτουμε ηλεκτρικά συστήματα με μεγαλύτερα περιθώρια ασφαλείας. Το κόστος της επένδυσης που θα απαιτηθεί είναι πολύ μικρό σε σχέση με την απώλεια οικονομικής δραστηριότητας από την έλλειψη των περιθωρίων αυτών.

Ο δεύτερος, από τη πλευρά της προσφοράς, είναι η συλλογική απόφαση που έχει ληφθεί για αυξημένη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ηλεκτρικό σύστημα. Όσο μεγαλύτερη είναι η διείσδυση αυτή τόσο μεγαλύτερες επενδύσεις απαιτούνται για την εξασφάλιση ενός δεδομένου επιπέδου ασφάλειας στην ηλεκτροδότηση.

Οι δύο αυτοί παράγοντες πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν από την πολιτεία (ή τον αρμόδιο ρυθμιστή) ώστε να εξασφαλίζεται ότι η ασφάλεια στην ηλεκτροδότηση (που είναι ένα γνήσιο "δημόσιο αγαθό") είναι επαρκής για τις ανάγκες της οικονομίας της χώρας όχι μόνο στον βραχυχρόνιο αλλά και στον μακροχρόνιο ορίζοντα. 

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά: Ας μετρήσουμε με αξιόπιστο και αντικειμενικό τρόπο το επίπεδο εξυπηρέτησης των φορτίων από το δίκτυο σήμερα. Αν δεν το μετρήσεις δεν μπορείς να το βελτιώσεις-σωστά; Σε δεύτερο (παράλληλο) βήμα ας κάνουμε την άσκηση του υπολογισμού του κοινωνικού κόστους των διακοπών ρεύματος ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας. Τρίτο ας μειώσουμε την  χρέωση για την αμοιβή των ΑΠΕ και ας μεταφέρουμε τα ποσά στην χρέωση για το δίκτυο (Να σημειωθεί ότι οι Γερμανοί καταναλωτές πληρώνουν για το δίκτυο τριπλάσιο ποσό από ότι εμείς στην Ελλάδα). Τέλος, ας εξασφαλίσουμε με σωστό έλεγχο ότι οι αυξημένες επενδύσεις (στο δίκτυο κυρίως) πιάνουν τόπο με την βελτίωση του επιπέδου εξυπηρέτησης των φορτίων (Με την ευκαιρία - η ιδιωτικοποίηση των Δικτύων δεν βλάπτει - αντίθετα ευνοεί την προσπάθεια αυτή).

Γράμμα σε "Πονηρό Πολιτευτή" για το Ρεύμα

Αγαπητέ Πονηρέ Πολιτευτή,

Θέλεις λοιπόν να έχεις αγορά στο ηλεκτρικό ρεύμα. Γιατί έχεις πεισθεί είτε ότι θα είναι καλύτερα από το σοβιετικό σύστημα "εντολής και ελέγχου" που κατέρρευσε πριν 40 χρόνια είτε γιατί αξιολόγησες ως μη λειτουργικό πλέον το κρατικοδίαιτο μοντέλο που οι λάθος αμερικανοί (New Dealers θαυμαστές του Μουσολίνι και του Λένιν στον μεσοπόλεμο) επέβαλαν στην χώρα σου πριν 70 χρόνια.  Φοβάμαι όμως ότι δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Απλώς απεκδύεσαι την ευθύνη να σκεφτείς για τον εαυτό σου και προχωράς με βάση τις οδηγίες τρίτου - της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία έχει πάρει τις αποφάσεις πίσω από τις οποίες μπορείς να κρυφτείς όταν χρειαστεί.

Παρ' ότι φαίνεται εύκολο δεν είναι - ούτε καν να κρυφτείς. Δεν μπορείς να σχεδιάσεις και να πείσεις για κάτι που δεν κατανοείς ή δεν έχεις τον τρόπο καν να σκεφτείς για αυτό. Είσαι ο Έλληνας πολιτικάντης του οποίου ή άγνοια είναι τόσο πλήρης, που δεν μπορεί να προωθήσει ούτε τα σωστά "λαϊκιστικά" μέτρα. Και χρειάζεται να μάθεις την αλφαβήτα. Να σε βοηθήσουμε λοιπόν. Όχι γιατί σε συμπαθούμε ή σου χρωστάμε κάτι αλλά γιατί σε αντίθεση με σένα, από την αγορά αυτή περιμένουμε να ζήσουμε. Θέλουμε συνεπώς - οι πολλοί - στοιχειώδεις κανόνες. 

Αλφα λοιπόν (αρχίζουμε από τα εύκολα): Οι αγορές επιζούν μόνο όταν υπάρχει προστασία της περιουσίας. Αυτό μεταξύ άλλων σημαίνει ότι η κλοπή αγαθού ή η μη πληρωμή για αγαθό που καταναλώθηκε αποθαρρύνεται έντονα - δηλαδή απαγορεύεται και τιμωρείται. Αν ο καταναλωτής δεν πληρώνει για ρεύμα δεν έχει ρεύμα. Αυτό ισχύει για όλους - ιδιοκτήτες βίλας στην Κηφισιά, μπαράκια στο Ηράκλειο Κρήτης, ή παραγωγούς νικελίου. Αυτό είναι σε ατομικό επίπεδο δεοντολογική πρόταση και σε συλλογικό επίπεδο η αναγνώριση πραγματικότητας. Πρώτη σου μέριμνα λοιπόν  να πληρώνεται το ρεύμα - στην ώρα του. Μην ξεχνάς ότι οι διακοπές του ρεύματος που δεν σε αφήνουν να κοιμηθείς είναι αποτέλεσμα του προβλήματος της μη πληρωμής. Να το επαναλάβουμε: αν δεν πληρώνουμε για ρεύμα δεν έχουμε ρεύμα.

Βήτα. Όσο πιο μεγάλη σε μέγεθος είναι η αγορά τόσο πιο μεγάλες οι οικονομίες κλίμακας άρα πιο φθηνό το αγαθό που παράγεται (έχεις ακούσει ίσως για κάποιον Adam Smith ακόμα και στην ΑΣΟΕΕ να πήγες - αυτός το πρωτοείπε πριν περίπου 250 χρόνια και κανείς δεν το έχει αντικρούσει ακόμα- ούτε οι σοβιετικοί προγραμματιστές). Τι σημαίνει αυτό για τον ηλεκτρισμό; Ότι όπως το εμπόριο διευκολύνεται με αυτοκινητόδρομους, λιμάνια και αεροδρόμια, το εμπόριο στο ρεύμα διευκολύνεται με διεθνή δίκτυα - με διασυνδέσεις. Δεύτερο μέλημα λοιπόν οι διεθνείς διασυνδέσεις - όχι η Κρήτη που την υπόσχονται οι Έλληνες πολιτικοί από το 1987. Οι διασυνδέσεις με τους βόρειους γείτονες και γιατί όχι με τους ανατολικούς (αν καταφέρεις να κάνεις και την διασύνδεση με τους Ιταλούς να δουλεύει θα σε παραδεχθώ!).

  

Γάμμα. Με το που εξασφάλισες επαρκείς διασυνδέσεις, άφησε τις δυνάμεις της αγοράς να αποφασίσουν αν η Ελλάδα είναι μια χώρα που έχει συγκριτικό πλεονέκτημα στην παραγωγή ηλεκτρισμού. Αυτό το έχει πεί ένας Άγγλος, ο David Ricardo, λίγα χρόνια μετά τον Adam Smith - δεν ξέρω αν φτάσατε σ' αυτόν στην ΑΣΟΕΕ. Αν σε βοηθάει λίγο αυτό είναι και το νόημα της Ευρωπαϊκής ενοποίησης τουλάχιστον στο οικονομικό πεδίο. Προσοχή εδώ όμως - γιατί υπάρχει πιθανότητα έκπληξης. Το συγκριτικό πλεονέκτημα να μειώνεται καθώς μεγαλώνουν οι διασυνδέσεις. Οπότε θα έχεις πιθανόν πολιτικά προβλήματα. Εσύ όμως επέλεξες να γίνει πολιτικός - στα δύσκολα σε θέλουμε 

Δέλτα. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να βρίσκεται οποιοσδήποτε συμμετέχων στην αγορά ηλεκτρισμού υπό κρατική ιδιοκτησία. Οι κρατικής ιδιοκτησίας επιχειρήσεις δρουν προς το συμφέρον των πολιτικών/ιδιοκτητών τους, των προμηθευτών τους και των εργαζομένων σ΄αυτές και όχι των πελατών τους (υποθέτω ότι δεν έγινες πολιτικός για να πάρεις την ΔΕΗ στην ιδιοκτησία σου-σωστά;). Παντού και πάντα. Δεν μπορώ να θυμηθώ ποιος μεγάλος στοχαστής το είπε καλύτερα και φοβάμαι ότι δεν σας το είπαν καν στην ΑΣΟΕΕ. Το έχει δείξει η ζωή όμως. Μην διστάσεις λοιπόν να πουλήσεις όλα τα ασημικά που βρήκες στην ιδιοκτησία σου όσο πιο γρήγορα γίνεται. Κριτήριο στην πώληση δεν είναι τα λεφτά που θα πάρεις αλλά το κοινωνικό πλεόνασμα από την ιδιωτική εκμετάλλευση των περιουσιακών στοιχείων και τον ανταγωνισμό σε βάθος χρόνου. Ότι και να εισπράξεις (ακόμα και αν χρειαστεί να πληρώσεις) είναι μηδαμινής αξίας μπροστά το κοινωνικό αυτό πλεόνασμα πίστεψέ με (Δεν επεκτείνομαι σε θέματα φυσικού μονοπωλίου και δικτύων γιατί αυτό φαίνεται ότι είναι μάθημα που ήδη έχεις εμπεδώσει). 

Έψιλον Έχεις πρόβλημα μετάβασης. Παρέλαβες μια αγορά με κυρίαρχο τον κρατικό (συλλογικά) ηλίθιο παίκτη - με ποσοστό 75% της αγοράς. Πρώτον: μη φοβάσαι (και σταμάτα να το επαναλαμβάνεις δημοσίως) ότι θα πάθει κάτι αν το μερίδιό του πέσει κάτω από 50%. Στην πραγματικότητα μακάρι να πέσει στο μηδέν (0%) γιατί οι πελάτες του τον κάνουν ζημιογόνο (δες Άλφα παραπάνω). Δεύτερον: Θα του βάλεις στόχο το μερίδιό του να πέσει στο 35% σε τρία χρόνια από τώρα δίνοντάς του ταυτόχρονα την διαταγή να μην έχει ζημιές στην περίοδο αυτή σε καμία από τις αγορές (χονδρική ή λιανική). Δίνοντας την εντολή αυτή δεν θα ξαναμιλήσεις για το ανταγωνιστικό μέρος των τιμολογίων του ρεύματος. Ποτέ. Σκασμός! Σε όσους σε ρωτούν θα λες ότι ο πολιτικός σου στόχος για τα επόμενα 4 χρόνια είναι  να έχει η λιανική αγορά ηλεκτρισμού "συντελεστή  Herfindahl κάτω από το 0,20". Θα τους αφήσεις όλους έκθαμβους και τρομαγμένους.

Ζήτα. Μετρητές. Θα σου φάνε το κεφάλι ότι πρέπει να πληρώσουμε 1,5 δισ. ευρώ για να βάλουμε 7 εκατομμύρια έξυπνους μετρητές δηλαδή στο σύνολο των καταναλωτών στα επόμενα 3 χρόνια. Θα σου πούνε ότι έτσι λέει η Ευρώπη. Όχι δεν λέει αυτό - απλώς θέλει να έχει μια ανάλυση σκοπιμότητος για τον ρυθμό της κάλυψης. Οι Γερμανοί ήδη αποφάσισαν να μη βάλουν στους μικρούς πελάτες δηλαδή στη συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών παρά μόνο με τον ρυθμό της προγραμματισμένης αντικατάστασης λόγω τεχνολογικής απαξίωσης στα 14 χρόνια. Θα σου πουν ότι θα μειωθούν οι ρευματοκλοπές - είναι αστείο. Ένας έξυπνος μετρητής παρακάμπτεται τόσο εύκολα όσο και ένας συμβατικός. Ίσως βοηθήσει στο Άλφα (θυμάσαι το Άλφα έτσι δεν είναι;) αν χρησιμοποιηθεί ως μετρητής προπληρωμής για τους δύστροπους πελάτες. Σε περιορισμένη έκταση - όχι βέβαια τα 7 εκατομμύρια. Θα σου πουν τέλος στην απελπισία τους ότι οι έξυπνοι μετρητές είναι το μέλλον και θα έχουν κάποιο δίκιο. Εσύ θα τους απαντήσεις: "Ότι πει η αγορά". Και θα δώσεις την απόφαση για την εγκατάσταση των έξυπνων μετρητών στους ιδιώτες προμηθευτές (λογαριάζω ότι σ΄αυτούς θα περιλαμβάνεται και η ιδιωτική πλέον ΔΕΗ κατά προτίμηση με νέα ονομασία όπως πχ Τιτανικός ΑΕ). Να τους βάλουν εκεί που προκύπτει πλεονέκτημα γι αυτούς και τους πελάτες τους.

Ήτα.  Ερχόμαστε τώρα στα δύσκολα. Οι φτωχοί Έλληνες καταναλωτές πληρώνουν τον χρόνο περίπου 2 δισεκατομμύρια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (ίσως κάτι παραπάνω από το 1% του ετήσιου ΑΕΠ). Μέσω των λογαριασμών του ρεύματος. Ξέρω είναι απόφαση της Ευρώπης και - τι να κάνουμε - πρέπει να προσαρμοστούμε. Δεν έχεις όμως μια υποχρέωση να εξηγήσεις στους καταναλωτές τι ακριβώς αγοράζουν με τα χρήματα αυτά; Ένα είδος ασφαλιστικής κάλυψης; Για πιο κίνδυνο; Είναι επαρκές το ασφάλιστρο ή μήπως είναι λίγο υπερβολικό; Η είναι απλώς το κόστος για ένα συγχωροχάρτι; Για ποια αμαρτήματα; Δεν είμαι σίγουρος ότι έχεις επαρκή κατάρτιση ή αρκετό πολιτικό θάρρος για να αντιμετωπίσεις αυτά τα ερωτήματα. Μπορείς όμως να κάνεις κάτι. Να δηλώσεις "στην Πόλη και την Οικουμένη" ότι η μόνη επιβάρυνση που δέχεσαι για την κλιματική αλλαγή είναι ένας παγκόσμιος φόρος άνθρακα. Τέρμα οι επιδοτήσεις σε "ανανεώσιμες" πηγές ενέργειας που είναι ο ακριβότερος τρόπος να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα. Και αν θέλεις να γίνεις ήρωας θα σου προτείνω και δυο ιδέες για γενναίους: 1) Το "μέρισμα άνθρακα" δηλαδή να γυρίζεις στους πολίτες σε ρευστό τα χρήματα που πληρώνονται από παραγωγούς (γενικά υπόχρεους) για την αγορά δικαιωμάτων εκπομπών και 2) Να δημιουργήσεις ένα ταμείο που θα δανειστεί για να πληρώνει τους ΑΠΕτζήδες μέχρις ότου η τιμή της αγοράς (μετά 20 χρόνια;) να γίνει μεγαλύτερη από τις επιδοτήσεις τους οπότε θα αρχίσει να αποπληρώνει τα δανεικά.

Θήτα (και τελευταίο προς το παρόν γιατί φοβάμαι ότι σε κούρασα). Η μείωση του ΦΠΑ στο 6% (που έγινε από τους προηγούμενους) και η μείωση του ΕΤΜΕΑΡ (που υποσχέθηκες) ήταν προεκλογικές εξαγγελίες και του γράφοντος - εδώ και χρόνια. Well Done (Καλώς καμωμένο - ευτυχώς εσύ νομίζω κατέχεις την αγγλική). Περιμένω βέβαια να δώ πόση θα είναι η μείωση του ΕΤΜΕΑΡ (έχω προτείνει 50%). Διαφωνώ όμως, όπως φαίνεται από τα παραπάνω, με το τάξιμο να ισοφαριστεί η αύξηση των τιμολογίων της ΔΕΗ από την μείωση του ΕΤΜΕΑΡ. Ο πρώτος λόγος είναι αυτός που προείπα. Θα πρέπει να βγάλεις τον σκασμό για ότι έχει να κάνει με το ανταγωνιστικό μέρος των τιμολογίων. Ο δεύτερος είναι ότι η μείωση του ΕΤΜΕΑΡ πρέπει να πάει στα δίκτυα, που δεν σ΄αφήνουν να κοιμηθείς και δικαίως, γιατί είναι σε κακή κατάσταση. Και στις (βόρειες) διασυνδέσεις.

Σε φιλώ
(με κατανόηση - γιατί είναι μια βρώμικη δουλειά και κάποιος πρέπει να την κάνει)
Αθανάσιος Γκίκας

Σημείωση: Θεωρώ δεδομένο ότι μόνο πονηροί πολιτευτές θα δουν τον εαυτό τους ως αποδέκτη του γράμματος. Οι υπόλοιποι ας το αγνοήσουν  - δεν τους αφορά.

Μετρητές Προπληρωμής - μια Λύση για το Πιο Σημαντικό Πρόβλημα

Το σημαντικό πολιτικό πρόβλημα στον κλάδο του ηλεκτρισμού, ή καλύτερα η ριζική αιτία όλων των προβλημάτων, δεν αντιμετωπίστηκε  ουσιαστικά από τις μέχρι τώρα δηλώσεις των νέων πολιτικών αρχόντων της χώρας. Αναφερόμαστε στην αδυναμία ή την άρνηση ενός μεγάλου μέρους των καταναλωτών να πληρώσουν τους λογαριασμούς του ρεύματος.

Το πρόβλημα του κλάδου (και ο κλάδος δεν είναι πλέον μόνο η ΔΕΗ) δεν είναι ούτε οι δημοπρασίες ΝΟΜΕ, ούτε η μείωση του μεριδίου αγοράς του δεσπόζοντα παρόχου, η οποία, εκτός από μνημονιακός στόχος, είναι ένας τρόπος εξυγίανσης του. Η ΔΕΗ δεν είναι ένας οργανισμός φτιαγμένος για να έχει πελάτες. Είχε μάθει όμως, στα εξήντα χρόνια της λειτουργίας της, να κάνει κάτι καλά, μέχρι την κρίση: Να είναι καλός εισπράκτορας. Να συλλέγει τα χρήματα από την κατανάλωση ρεύματος, προς όφελος δικό της αλλά και παράπλευρων κρατικών οντοτήτων. Με την κρίση έχασε κι αυτή την ικανότητα. 

Για να επανακτήσει την ικανότητα είσπραξης υπάρχει ένας τρόπος που δεν έχει δοκιμαστεί μέχρι τώρα. Αυτός είναι η υποχρεωτική τοποθέτηση μετρητών προπληρωμής σε δύστροπους πελάτες. Είναι δοκιμασμένη λύση σε αγγλοσαξωνικές κυρίως χώρες και μάλιστα έχει τις ρίζες της σε περιόδους που οι χώρες αυτές είχαν κρίσεις ή αντιμετώπιζαν ειδικές καταστάσεις. Παραδείγματα η Μεγάλη Βρετανία αμέσως μετά τον πόλεμο, οι ΗΠΑ σε προγράμματα αγροτικού εξηλεκτρισμού, (όπου μεταφερόταν στους καταναλωτές το τεράστιο κόστος καταμέτρησης), η Νότια Αφρική για την  είσπραξη από περιοχές - άβατα όπως το Σοβέτο.

Η εφαρμογή των προπληρωμένων μετρητών είναι συνεπώς μια λύση που πρέπει να διερευνηθεί και αποτελεί κατά την γνώμη μας εύκολη πολιτική απόφαση. Τα πλεονεκτήματα είναι τουλάχιστον δύο:

• Είναι μια ενδιάμεση "πολιτισμένη" λύση ανάμεσα στην αδιαφορία για ένα απαράδεκτο κοινωνικό φαινόμενο και τον αυταρχισμό των δικαστικών διώξεων και της απειλής διακοπής της ρευματοδότησης.
• Είναι μια ευκαιρία προώθησης, για πρακτικούς σημαντικούς στόχους, του προγράμματος που εξαγγέλλεται εδώ και χρόνια για τους έξυπνους μετρητές. Ας είναι η λειτουργία της προπληρωμής η πρώτη σε προτεραιότητα εφαρμογή τους. Θα τολμούσε κανείς να προτείνει (στο όνειρό του) ότι η μείωση των ανεξόφλητων και η βελτίωση των χρηματορροών από την εγκατάστασή τους σε δύστροπους καταναλωτές θα βοηθούσε και στην χρηματοδότηση της επένδυσης. 

Η κατάσταση έφθασε στην περίοδο της κρίσης σε επίπεδο τριτοκοσμικό στην μη πληρωμή του ρεύματος. Για να επανέλθουμε χρειάζεται δημιουργικότητα και θέληση για καινοτομία. Πάμε λοιπόν για προπληρωμή. Όλοι μας ξέρουμε ένα τουλάχιστον πελάτη (και μάλιστα Υψηλής Τάσεως) που θα μπορούσε να επωφεληθεί άμεσα από την καινοτομία αυτή.