Είναι το "Μεσημβρινό" Τιμολόγιο Μια Τρύπα στο Νερό;

Από την 1η Φεβρουαρίου του 2025, το ωράριο του διζωνικού τιμολογίου ρεύματος - το πρώην νυκτερινό - άλλαξε. Το επίσημο όνομα είναι πλέον διζωνικό αλλά το χαιδευτικό του είναι μεσημβρινό. Αυτό γιατί η χρησιμότητά του για τους καταναλωτές επικεντρώνεται στις ώρες 1100 ή 1200 - 1500. Η νυκτερινή ζώνη (0200 έως 0400 ή 0500) θα μπορούσε να αποκληθεί και "γερμανική" κατ' αναλογίαν της δυσκολότερης βάρδιας στον στρατό.  

Η αλλαγή έγινε για να μετατοπιστεί η κατανάλωση (των καταναλωτών που έχουν διζωνικό μετρητή) στις ώρες που η παραγωγή των ΑΠΕ "ρίχνει" την χονδρική τιμή του ρεύματος (φωτοβολταικά το μεσημέρι - αιολικά στην γερμανική βάρδια). Είναι ώρα να αναρωτηθούμε αν τα αποτελέσματα της παρέμβασης ήταν προς την επιθυμητή κατεύθυνση. Υπενθυμίζοντας την άποψη που είχε διατυπώσει ο γράφων πριν εφαρμοστεί ότι η αλλαγή θα έκανε μια "τρύπα στο νερό". Για δύο λόγους: α) Γιατί δυσκολεύει - σχεδόν απαγορεύει- την αξιοποίηση της νυκτερινής (γερμανικής) ζώνης από τους καταναλωτές και β) γιατί οι πάροχοι δεν έχουν κανένα κίνητρο να περάσουν την χαμηλότερη τιμή της χονδρικής στην λιανική. 

Η περιέργεια λοιπόν οδήγησε τον γράφοντα (που διαθέτει διζωνικό μετρητή)  να καταγράψει και να συγκρίνει τις δικές του καταναλώσεις μεταξύ του 5μηνου (Φεβρουάριος - Ιούνιος) του 2025 και του ίδιου 5μηνου του 24. Τα αποτελέσματα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. Σημειώνεται ότι το τιμολόγιο δεν είναι διζωνικό. Δεν δίνει κίνητρο να μετατοπισθεί η κατανάλωση στις ώρες χαμηλής χρέωσης. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να ελεγχθεί μόνο ο ένας απο τους παράγοντες που θα μπορούσαν να καταστήσουν το νέο ωράριο μη αποδοτικό. Η γερμανική βάρδια. 

Όπως λοιπόν φαίνεται στον παρακάτω Πίνακα, η συνολική  κατανάλωση στα δύο έτη έμεινε σχεδόν σταθερή. Αυτή όμως η σταθερότητα είναι το αποτέλεσμα της μείωσης της κατανάλωσης στην χαμηλή ζώνη και της αύξησης στην υψηλή. Η συμπεριφορά μου ως καταναλωτή δεν επηρεάστηκε καθόλου. Το νέο ωράριο όμως - μόνο του, αυτόματα - μετέφερε μέρος της κατανάλωσής μου στην ζώνη υψηλής χρέωσης. Πράγμα που για μένα ως καταναλωτή είναι αδιάφορο. Αλλά οι καημένες οι ΑΠΕ; Που, από ότι μαθαίνουμε, παράγουν τόσο πολύ το μεσημέρι που περισσεύει και τις κόβουμε; Τι έκανε για αυτές το νέο ωράριο;

Είναι προφανές ότι η "έρευνα" αυτή του ενός δείγματος είναι εντελώς ανεπαρκής για να αξιολογηθεί η επιτυχία ή όχι της παρέμβασης. Από την άλλη μεριά ενίσχυσε την αρχική μου άποψη για "τρύπα στο νερό"* κυρίως γιατί, όπως είχα προβλέψει, οι Πάροχοι δεν βιάστηκαν να δώσουν επαρκή κίνητρα. Αναμένω λοιπόν την πλήρη, επαρκώς τεκμηριωμένη αξιολόγηση του μέτρου από αυτούς που το εμπνεύστηκαν και το σχεδίασαν (μια καλή ιδέα θα ήταν να βάλουν με την ευκαιρία και την υπογραφή τους!). Υποθέτω ότι δεν είναι κοινοί θνητοί οπότε έχουν μια ελπίδα να πάρουν τα στοιχεία από τον μυστικοπαθή ΔΕΔΔΗΕ. Είμαι σίγουρος ότι έχουν και αυτοί την περιέργεια.

* Είναι χειρότερο απο "τρύπα στο νερό". Υπάρχει κόστος ευκαιρίας - καταναλώθηκαν σπανίζοντες πόροι. Χρόνος και φαιά ουσία των εμπνευστών και σχεδιαστών του μέτρου.

Πόσο Επηρεάζει τον Ανταγωνισμό η Συγχώνευση nrg-Ήρωνα;

Η συνοπτική απάντηση είναι: Ελάχιστα. Με τους ενθουσιώδεις πανηγυρισμούς ορισμένων Λειτουργών του Τύπου για την μεγαλειώδη επιχειρηματική κίνηση, που δεν δημιουργεί απλώς μια νέα επιχείριση αλλά ένα ακόμα "Πόλο" του ηλεκτρικού μας συστήματος (τι ακριβώς είναι ένας Πόλος; και πόσους Πόλους αντέχουμε;) υποθέτουμε ότι κάποιοι (η ΡΑΑΕΥ; η Επιτροπή Ανταγωνισμού;) θα ανησυχούσαν. Είμαστε στην ευχάριστη θέση να τους καθησυχάσουμε. Οι αριθμοί* δείχνουν ότι η διαφορά στο επίπεδο ανταγωνισμού είναι αμελητέα. Ο ελέφαντας στο δωμάτιο εξακολουθεί να είναι ο όμιλος ΔΕΗ.

Εστιάζοντας στην αγορά προμήθειας στην Χαμηλή Τάση, με την οποία τροφοδοτούνται η συντριπτική πλειοψηφία των περίπου 7,5 εκατομμυρίων καταναλωτών (σε αριθμό μετρητών), οι αριθμοί πριν και μετά την συγχώνευση, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του allazorevma.gr, είναι: Το μερίδιο αγοράς των 4 μεγαλύτερων Παρόχων σε κιλοβατώρες απο 87% ανεβαίνει στο 90,5%. Αυτό ίσως φαίνεται αξιοσημείωτο, αλλά το επίπεδο ανταγωνισμού, που μετριέται "επιστημονικά" με τον Herfindahl Hirschman Index (ΗΗΙ-το άθροισμα των τετραγώνων των μεριδίων αγοράς όλων των παικτών) αυξάνεται ελάχιστα: από 4.156 σε 4.211.  Αυτό σημαίνει ότι το ισοδύναμο επίπεδο ανταγωνισμού στην λιανική αγορά της ΧΤ (το αντίστροφο του HHI Index) μειώνεται απο τους 2,4 παίκτες στους .... 2,37. Διαφορά δυσδιάκριτη με το γυμνό μάτι.

Τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο ενδιαφέροντα αν ο δείκτης HHI υπολογιστεί όχι με βάση τις πωληθείσες κιλοβατώρες αλλά τους μετρητές που εκπροσωπούν οι Πάροχοι. Οι αριθμοί αυτοί είναι: αύξηση του HHI Index απο 5.265 σε 5.288 ή μείωση του ισοδύναμου αριθμού παικτών από 1,8989 σε 1,8908! Αυτό σημαίνει ότι σε αριθμούς μετρητών (που είναι και ο σωστότερος τρόπος να εκτιμάται το επίπεδο ανταγωνισμού στην ΧΤ) ο ανταγωνισμός παραμένει πρακτικά στο ίδιο επίπεδο - δεν επηρεάζεται καθόλου απο την συγχώνευση nrg - Ήρωνα.

Με την ευκαιρία και με όλο τον σεβασμό προς τους Λειτουργούς της Τέταρτης Εξουσίας, ας μας επιτρέψουν να παρατηρήσουμε ότι ο υπέρμετρος ενθουσιασμός για νέους Πόλους δεν συνάδει πλήρως με τον σκοπό του λετουργήματός τους. Σύμφωνα με το οποίο, η πρώτη αντίδρασή τους σε οποιαδήποτε συγχώνευση επιχειρήσεων θα έπρεπε να είναι η τοποθέτηση του βασικού ερωτήματος που ενδιαφέρει τους πολλούς: Πόσο επηρεάζει η επιχειρηματική αυτή κίνηση τον ανταγωνισμό - δηλαδή τους καταναλωτές; Ευτυχώς στην συγκεκριμένη περίπτωση το allazorevma.gr έκανε τους υπολογισμούς και έβγαλε κάποιο συμπέρασμα που τυχαίνει να είναι θετικό: ούτε γάτα ούτε ζημιά. Αυτό τουλάχιστον ελπίζουμε ότι μπορούν να το διαδώσουν (αφού το ελέγξουν βέβαια πρώτα μήπως κάναμε κάποιο λάθος!)

* Οι αριθμοί για τα μερίδια αγοράς σε κιλοβατώρες προέρχονται από την μηνιαία αναφορά του EnEx για τον Ιούνιο του '25. Για τους μετρητές η πηγή είναι οι αναφορές για την λιανική της ΡΑΑΕΥ και αφορούν στοιχεία μέχρι την 31/12/24. Απο τότε δεν έχει εκδώσει η ΡΑΑΕΥ νέες μηνιαίες αναφορές. Ποιος ξέρει γιατί - μήπως θύμωσε ο ΔΕΔΔΗΕ και δεν της στέλνει τα στοιχεία;

Κανένας Φόρος (Άνθρακα) Χωρίς Εκπροσώπηση

"No Taxation without representation". Κανένας Φόρος Χωρίς Εκπροσώπηση. Αυτή ήταν η επαναστατική κραυγή των Άγγλων αποίκων στην Αμερική απέναντι στον βασιλιά Γεώργιο τον Τρίτο πριν 250 περίπου χρόνια - για φόρο στο τσάι! "Δεν διαθέτουμε εκπροσώπηση στο Αγγλικό Κοινοβούλιο - συνεπώς οι φόροι που μας επιβάλεις δεν έχουν καμία νομιμοποίηση".

Το ελληνικό κράτος, εφαρμόζοντας πολιτικές που έχουν αποφασιστεί στις Βρυξέλες, απο την 1η Ιανουαρίου του 2027 σκοπεύει να επιβάλει Φόρο Ανθρακα στην κατανάλωση ενέργειας στις κατοικίες και στις μεταφορές. Ο φόρος αυτός σύμφωνα με μελέτες θα στοιχίσει στα νοικοκυριά ένα ποσό απο 0,5 έως 1 δισεκατομμύριο τον χρόνο. Σε αντίθεση με τους Άγγλους αποίκους στην Αμερική - θα υπέθετε κανείς - δεν πρέπει να έχουμε παράπονο. Εμείς εκπροσωπούμαστε τόσο στην χώρα μας όσο και στην Ευρωπαική Ένωση. Είναι όμως αυτού του είδους η εκπροσώπηση  αποτελεσματική; Για να δούμε.

Όλες οι αναφορές στον Τύπο που έπεσαν στην αντίληψη του γράφοντος πωλούν στους αναγνώστες τους ένα "χρυσωμένο χάπι". Εστιάζουν στα "καλούδια" που θα μοιράσει το κράτος χρησιμοποιώντας τα έσοδα του νέου φόρου αντί να δίνουν την πιο σημαντική πληροφορία που αφορά τους πολίτες: Έρχεται νέος φόρος - που μπορεί να ανεβάσει την τιμή του λίτρου της βενζίνης στα 3 ευρώ.

Συγχρόνως ο Τύπος δεν έχει καμία αναφορά ή σχόλιο απο πολιτικό ή κόμμα είτε της συμπολίτευσης είτε της αντιπολίτευσης. Θα υπάρξει ο αντίλογος: Τους ψηφίσαμε και τους δώσαμε εμμέσως αλλά σαφώς την εντολή να μας επιβάλουν τον φόρο. Είναι περίεργο ότι φαίνεται να είναι το μόνο ζήτημα στο οποίο υπάρχει υπερκομματική ομοφωνία αλλά - τι να κάνουμε αυτή είναι η δημοκρατία.

Αυτή η ομοφωνία θυμίζει στον γράφοντα το ανέκδοτο του David Friedman για την λειτουργία της αμερικανικής δημοκρατίας: "Στις ΗΠΑ έχουμε δύο κόμματα. Το ηλίθιο κόμμα και το διαβολικό κόμμα. Εγώ είμαι με το ηλίθιο κόμμα. Μερικές φορές τα δυο κόμματα πετυχαίνουν ομοφωνία - με καταστρεπτικά αποτελέσματα για την χώρα. Αυτό το ονομάζουμε υπερκομματισμό". Με άλλα λόγια δεν φαίνεται να υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην πραγματικότητα που βίωναν οι επαναστατημένοι αμερικανοί άποικοι πριν 250 χρόνια απο αυτή που ζουν οι κάτοικοι της δικής μας χώρας σήμερα (και ίσως όλων των χωρών της Ευρώπης). Η διαδικασία εκπροσώπησής μας είναι τυπικά υπαρκτή αλλά ελάχιστα αποτελεσματική.

Τα προφανή ερωτήματα που πρέπει να τεθούν και να απαντηθούν απο τους εκπροσώπους μας είναι όμως υπαρκτά. Γιατί πληρώνουμε τον φόρο; Αν συμφωνήσουμε ότι πρέπει να τον πληρώσουμε πως θα υπολογιστεί το ύψος του; Αφού υπολογίσουμε το ύψος του τι θα κάνουμε τα λεφτά που θα μαζευτούν; Στα ερωτήματα αυτά υπάρχουν ορισμένες ενδιαφέρουσες απαντήσεις που δεν εμφανίζονται συχνά στον δημόσιο διάλογο.

Πληρώνουμε τον φόρο γιατί θέλουμε να πάρουμε ένα συγχωροχάρτι για αμαρτήματα που δεν κάναμε. Παίζουμε τον ρόλο της μαντάμ Σουσού αδιαφορώντας για τον Παναγιωτάκη  - τον λαό. Οι πολίτες του σημερινού ελληνικού κράτους δεν έχουμε καμιά ευθύνη για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα δεν ήταν ποτέ σοβαρή βιομηχανική χώρα. Η συνεισφορά της στην συγκέντρωση CO2 στην ατμόσφαιρα σωρευτικά μέχρι σήμερα είναι αμελητέα. Όπως είναι και η μελλοντική συνεισφορά της για την λύση του προβλήματος. Στην καλύτερη περίπτωση πληρώνουμε τον φόρο ως ένα είδος χρέωσης για την συμμετοχή της χώρας σε ένα κλάμπ-την ΕΕ. Αυτή - και μόνο αυτή - την δικαιολογία, κατά την γνώμη του γράφοντος, είναι δυνατόν να υπερασπιστεί κανείς με ορθολογικό τρόπο. Θα πρέπει όμως να διατυπωθεί με σαφήνεια απο τους πολιτικούς και να τεθεί στην κρίση του λαού. Ενισχυμένη με την "Καζαντζάκεια" άποψη (ανηγμένη σε συλλογικό επίπεδο), που μας ενέπνεε στα μετεφηβικά μας χρόνια - ότι είναι χρέος μας εμείς να σώσουμε τον κόσμο.

Αποφασίσαμε λοιπόν να σώσουμε τον κόσμο. Πάμε στα πρακτικά. Πόσο θα μας στοιχίσει; Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Ο ένας λόγος είναι ότι το κόστος της αποτροπής είναι το ίδιο για όλη την ανθρωπότητα. Θα πληρώσουν όμως οι άλλοι; Ο άλλος και σημαντικότερος είναι ότι για να υπολογίσουμε το κόστος θα πρέπει να κάνουμε προβλέψεις για τα επόμενα δεκάδες έως εκατοντάδες χρόνια. Οι πολιτικοί θα πρέπει να πουν στους πολίτες την αλήθεια. Ότι οι επιστημονικές προβλέψεις για το "κοινωνικό κόστος" του άνθρακα είναι τόσο διεσπαρμένες - απο 10 έως χιλιάδες ευρώ τον τόνο, που είναι άχρηστες για τον σχεδιασμό πολιτικής. Αυτό που σήμερα έχουμε μέσω του μηχανισμού εμπορίας δικαιωμάτων είναι εντελώς τυχαίο. Δεν βασίζεται σε καμία επιστημονικά τεκμηριωμένη υπόθεση. Παρ' όλο που είναι στόχος τοποθετημένος με πολιτικές διαδικασίες δεν εξασφαλίζει καν την εκπλήρωση του στόχου του Net Zero που έχει θέσει η ΕΕ. Το ύψος του φόρου, όπως αυτό καθορίζεται στην ΕΕ και συνεπώς στην χώρα μας, υπολογίζεται με την - γνώριμη για εμάς τους Έλληνες - μέθοδο της κολοκυθιάς. Αυτή είναι η πικρή αλήθεια και οι πολίτες πρέπει να την μάθουν.

Υποθέτουμε ότι οι  πολιτικοί μας έπεισαν ότι πρέπει να πληρώσουμε τον φόρο (για να μείνουμε στην Ευρώπη) και εμείς αποδεχτήκαμε το κόστος (κυρίως γιατί ήταν ειλικρινείς μαζί μας). Αρκεί να μην αλλάζουν κάθε τόσο τους κανόνες του παιχνιδιού της κολοκυθιάς χωρίς να μας ρωτήσουν ή έστω μας ενημερώσουν έγκαιρα. Τώρα μπαίνουμε στο τελευταίο και πολύ σημαντικό ερώτημα. Τι θα τα κάνουμε τα λεφτά; Είναι το σημείο απο το οποίο εκκινούν οι Λειτουργοί του Τύπου ενημερώνοντάς μας για την γενναιοδωρία και ευσπλαχνία του Βεζίρη που θα κάνει τα πάντα για να ελαφρύνει το βάρος μας - με τα δικά μας τα λεφτά.

Το πρόβλημα είναι ότι η επιστημονική άποψη των οικονομολόγων απο τις αρχές του 20ου αιώνα ακόμα είναι (A Pigou) ότι ο Βεζίρης θα πρέπει να κάνει ένα - και μόνο ένα - πράγμα. Να επιστρέψει τα λεφτά - δηλαδή τα έσοδα του φόρου στους πολίτες. Οι οικονομολόγοι δεν είναι όλοι σύμφωνοι για την μέθοδο επιστροφής αυτού του "Μερίσματος Άνθρακα". Μερικοί προτιμούν την  μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, άλλοι την αποστολή ετήσιων ισόποσων επιταγών σε όλες τις οικογένειες. Ανεξάρτητα απο τον τρόπο επιστροφής, το κράτος επιτυγχάνει με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο δύο τρυγόνια με ένα σμπάρο. Δημιουργεί αντικίνητρο στις εκπομπές CO2 χωρίς να επιβαρύνει υπέρμετρα τους  πολίτες. Αυτός είναι ο πιο (οικονομικά δηλαδή ορθολογικά) αποτελεσματικός τρόπος για να επιτευχθεί η "Δίκαιη Μετάβαση" που μας πωλούν οι πολιτικοί όλων των αποχρώσεων σε όλα τα επίπεδα στην ΕΕ*.

Δεν ξαφνιάζει το γεγονός ότι καμία χώρα δεν επιλέγει αυτή την "καθαρή" λύση. Δεν θα αναλύσουμε τις αιτίες γι' αυτό**. Θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε γιατί οι εναλλακτικές είναι αναποτελεσματικές. Αν υποτεθεί ότι συμφωνήσαμε σε ένα "κοινωνικό κόστος" των εκπομπών, θα μπορέσουμε να το συγκρίνουμε με το κόστος των εναλλακτικών μεθόδων αποτροπής τους***. Εκεί θα ανακαλύψουμε ότι  - για παράδειγμα - το κόστος των επιδοτήσεων στις ΑΠΕ είναι ψηλότερο απο το κοινωνικό κόστος. Αρα, δεδομένης της σπάνιδος των πόρων είναι αναποτελεσματικός τρόπος αποτροπής. Σπαταλάμε πόρους σε λύση που αποδίδει λιγότερο ανα μονάδα αποτροπής εκπομπών απο άλλες εναλλακτικές. Ακόμα χειρότερα, θα ανακαλύψουμε ότι η επιδότηση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων έχει ακόμα υψηλότερο κόστος. Αρα, αν έπρεπε να επιλέξουμε, θα προτιμούσαμε τις ΑΠΕ γιατί είναι σχετικά λιγότερο αναποτελεσματικές. Και ούτω καθεξής χωρίς να αποκλείεται να ανακαλύψουμε δράσεις που όχι μόνο δεν έχουν κοινωνικό κόστος αλλά αντίθετα έχουν και ιδιωτικό όφελος.

Σήμερα έχουμε φθάσει στο χρονικό σημείο που τα πρώτα ερωτήματα έχουν απαντηθεί στην πράξη. Είμαστε στην στιγμή που το κράτος θα αποφασίσει τι θα κάνει τα λεφτά. Η πιθανότητα να επιλέξει την καλύτερη λύση, δηλαδή να γυρίσει τα έσοδα του φόρου στους πολίτες, είναι μηδαμινή. Η διαδικασία εκπροσώπησης φαίνεται ότι δεν λειτουργεί καλά - αυτό είναι ένα γενικότερο πρόβλημα τού πολιτικού συστήματος που αποκαλείται "φιλελεύθερη δημοκρατία" ειδικά ευρωπαικού τύπου.

Απο την άλλη μεριά ελπίζει κανείς ότι θα υπάρξουν καινοτόμοι πολιτικοί που θα πάρουν την ευκαιρία να αξιοποιήσουν τον ερεθισμό  των "πολλών" απο τις αυξήσεις στην τιμή της ενέργειας. Ειδικά στην χώρα μας όχι για να ξεκινήσουν την επανάσταση αλλά για να μας γλυτώσουν τουλάχιστον απο το ΕΤΜΕΑΡ και να μας γυρίσει το κράτος πίσω αν όχι όλα, τουλάχιστον ένα μέρος απο τα έσοδα του φόρου. Με την δικαιολογία ότι έτσι έκαναν (ή σκοπεύουν να κάνουν) και οι Γερμανοί. Dum Spiro Spero.

* Και είναι η μόνη σύμφωνη με την Διακήρυξη του Kyoto του 1992 που απαιτούσε αντιμετώπιση του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής με τον πιο αποτελεσματικό οικονομικά τρόπο.
**Σχηματικά υποθέτουμε ότι είναι η πολιτική συμμαχία των φανατικών ιδεολόγων "βαπτιστών" με τους ευέλικτους οπορτουνιστές "λαθρέμπορους" 
*** Η McKinsey έχει αναπτύξει σχετική μεθοδολογία

Να Καταργηθεί η Αιχμάλωτη ΡΑΑΕΥ (Εν Ευθέτω Χρόνω) !

Η πρώτη ιστορικά Ρυθμιστική Αρχή παγκοσμίως, που συστάθηκε το 1887 δεν υπάρχει πια - καταργήθηκε το 1995. Ήταν η Επιτροπή Διαπολιτειακού Εμπορίου (Interstate Commerce Commission) στις ΗΠΑ με αντικείμενο τον έλεγχο της αγοράς των μεταφορών μέσω σιδηροδρόμου. Η σύστασή της ήταν η απάντηση των πολιτικών της εποχής στην λαική κατακραυγή για τις ολιγοπωλιακές πρακτικές των "βαρώνων" (Robber Barons) ολιγαρχών ιδιοκτητών των σιδηροδρόμων. Η ιστορία της ICC είναι διδακτική για δύο (τουλάχιστον) λόγους.

Ο πρώτος, που έγινε ορατός γρήγορα, ήταν ότι ο οργανισμός "συνελήφθη αιχμάλωτος" από τους ολιγάρχες. Αντί να γίνει προστάτης των μικρών και φτωχών καταναλωτών μεταφορικών υπηρεσιών, έγινε ο προστάτης του καρτέλ των ιδιοκτητών των σιδηροδρόμων. Με πρόσχημα την αναγκαιότητα του ελέγχου των τιμών, εξασφάλιζε ότι η είσοδος νέων "παικτών" στην  αγορά γινόταν απαγορευτική. Αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι οι ολιγάρχες δεν έφεραν αντίρρηση στην δημιουργία της - αντίθετα φρόντισαν να την καταστήσουν υποχείριό τους στην εδραίωση της κυριαρχίας τους στην αγορά.

Ο δεύτερος λόγος που η ιστορία της ICC είναι διδακτική είναι ότι παρά την εμφανή αιχμαλωσία του Ρυθμιστή απο τα εγκατεστημένα συμφέροντα, οι πολιτικοί, δεν ενήργησαν για την κατάργησή της παρά μόνο όταν η τεχνολογική πρόοδος την είχε κάνει - ήδη για δεκαετίες - περιττή. Γιατί ο ανταγωνισμός ήρθε έξω απο τον κλάδο - απο τους αυτοκινητόδρομους και αργότερα το αεροπλάνο. 

Προσπαθώντας να αξιοποιήσουμε την εμπειρία της ICC στα δικά μας - και ειδικά στον χώρο του ηλεκτρισμού, δεν μπορούμε παρά να θέσουμε τα ερωτήματα α) Είναι η ΡΑΑΕΥ αιχμάλωτη των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο; β) Υπάρχει κάποιο φως στο τούνελ; Υπάρχει η τεχνολογική πρόοδος που θα καθιστούσε την ΡΑΑΕΥ περιττή (τουλάχιστον ως προς το "Ε" του τίτλου της;) και γ) Τι εναλλακτικές προτάσεις υπάρχουν για την υποκατάστασή της; Για να τα δούμε ένα ένα.

Το πρώτο ερώτημα απαντιέται σχετικά εύκολα με βάση τα αποτελέσματα - ανεξάρτητα απο προθέσεις*. Η ένταση του ανταγωνισμού στις αγορές ρεύματος που "ελέγχει" η ΡΑΑΕΥ χαμηλώνει κάθε μέρα που περνάει. Πολλοί δημοσιολογούντες και μεταξύ αυτών όλοι οι Λειτουργοί του Τύπου εμφανίζονται πεπεισμένοι ότι τα πράγματα θα γίνουν στο άμεσο μέλλον πολύ χειρότερα. Και μάλλον έχουν δίκιο.  Η κυριαρχία του υπο κρατικό έλεγχο παρόχου στην λιανική συνεχίζεται απρόσκοπτα παρά το ότι υπάρχει ισχύουσα ακόμα νομική υποχρέωση να μειωθεί. Καμία είσοδος νέου παίκτη στην αγορά - αλλά πολλές έξοδοι μερικές μέσω συγχωνεύσεων. Απόλυτη αδράνεια στην κατάχρηση της ισχύος στην αγορά όχι μόνο απο τον υπο κρατικό έλεγχο αλλά και όλους τους καθετοποιημένους παραγωγούς - προμηθευτές (φαινόμενο που ακόμα και οι Λειτουργοί του Τύπου έχουν παρατηρήσει και συνήθως επικροτούν με θαυμασμό). Εντελώς αντίθετη στα συμφέροντα των καταναλωτών υπερρύθμιση στην λιανική. Σχεδιασμοί που υποδεικνύονται απο το κράτος (θεωρητικά η ΡΑΑΕΥ δεν υπηρετεί το κράτος αλλά τον καταναλωτή - αν τα συμφέροντα του κράτους και του καταναλωτή συμπίπτουν, η ΡΑΑΕΥ περισσεύει) και επιτείνουν την σύγχυση του κοινού - προς το συμφέρον των Παρόχων. Με ταυτόχρονη πλήρη απουσία δυνατότητος (ή πρόθεσης;) επιβολής. Πλήρης απώλεια του ελέγχου των Δικτύων Ηλεκτρισμού. Αυτό έχει διαφύγει απο τους περισσότερους Λειτουργούς του Τύπου, αλλά οι χρεώσεις δικτύων στους λογαριασμούς και συνεπώς  τα έσοδα και οι αποδόσεις κεφαλαίων των υπο ρύθμιση επιχειρήσεων έχουν εκτοξευθεί και η προοπτική είναι ότι δεν έχουμε δεί ακόμα τίποτα.

Η γενική εικόνα είναι ότι η ΡΑΑΕΥ, αντικειμενικά και ανεξάρτητα από πρόθεση, εργάζεται για τα συμφέροντα των παικτών και του κράτους και όχι των καταναλωτών - όπως στο μακρινό παρελθόν και η ICC. Είναι ακόμα χειρότερο - και εντυπωσιακό - το ότι υπάρχει μια ανομολόγητη και σιωπηρή συναίνεση στην αγορά ότι, όταν η ΡΑΕΕΥ παρεμβαίνει, κάνει συνήθως τα πράγματα χειρότερα - ενοχλεί χωρίς λόγο ακόμα και τους Παρόχους (πράγμα που ομολογουμένως μειώνει την πιθανότητα να ενεργεί απο πρόθεση).

Υπάρχει τεχνολογική πρόοδος που προβλέπεται ότι θα μπορούσε να κάνει τον ρυθμιστή στο ρεύμα περιττό; Υπάχουν τουλάχιστον δύο. Η μείωση των οικονομιών κλίμακος στην παραγωγή ρεύματος και οι συνέργειες μεταξύ των δικτύων ρεύματος και τηλεπικοινωνιών (άσε που θα έχουμε και τεχνητή νοημοσύνη!). Οι δυο αυτές εξελίξεις (βεβαίως με την βοήθεια πάντα της τεχνητής νοημοσύνης!) θα μειώσουν στο ελάχιστο τις περίφημες "αποτυχίες" της αγοράς οι οποίες είναι και η βασική δικαιολογία για την ύπαρξη ρύθμισης. Η μικρού μεγέθους διεσπαρμένη παραγωγή (και αποκεντρωμένη αποθήκευση!) και η δυνατότητα αμφίδρομης επικοινωνίας με τον καταναλωτή σε πραγματικό χρόνο είναι τα συστατικά μιας αγοράς των ονείρων των νεοφιλελεύθερων εραστών των αγορών. Στην προοπτική αυτή το κύριο εμπόδιο είναι η κρατική αδράνεια και παρέμβαση για την προστασία του status quo - των κατεστημένων συμφερόντων.  

Υπάρχουν εναλλακτικές προτάσεις; Μπορούμε να καταργήσουμε την ΡΑΑΕΥ τώρα αμέσως; 'Όχι, αλλά αν το αποφασίσουμε δεν θα μας πάρει περισσότερα από 2 χρόνια (όσα θα πάρει και το DOGE να "διορθώσει" το αμερικανικό κράτος). Ο κύριος λόγος είναι ότι πριν καταργηθεί η ΡΑΑΕΥ θα πρέπει να ανασχεδιασθούν εκ βάθρων οι αγορές του ρεύματος. Η οποία θα είναι η μοναδική δραστηριότητά της (εκτός των διεκπεραιωτικών) στα 2 χρόνια μέχρι την κατάργησή της. Ανασχεδιασμός των αγορών στη ουσία σημαίνει πρώτα από όλα σαφή διαχωρισμό των ιδιωτικών απο τα δημόσια αγαθά που καλούνται να παρέχουν οι αγορές ρεύματος. Η μόνιμη ρυθμιστική διαδικασία, δηλαδή ο έλεγχος του ανταγωνισμού στις ανασχεδιασμένες αγορές - αν αυτός γίνει σωστά  - θα είναι τόσο εύκολος και απλός ώστε να μπορεί να ανατεθεί ακόμα και στην ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού μετά την διετία. 

Ποια είναι τα δημόσια αγαθά στο ρεύμα; Η ασφάλεια τροφοδοσίας και η εξασφάλιση ενός ελάχιστου επιπέδου ισότιμης πρόσβασης στο ηλεκτρικό σύστημα όλων των Ελλήνων  πολιτών (είτε ως παραγωγοί είτε ως καταναλωτές). Αυτά εξασφαλίζονται μέσω των δικτύων. Τα δίκτυα συνεπώς (και όχι η ΡΑΑΕΥ) θα αναλάβουν μελλοντικά την ευθύνη παροχής αυτών των αγαθών. Θα διαχωρισθεί η διαχειριστική από την επιτελική δραστηριότητα των σημερινών διαχειριστών των δικτύων. Η επιτελική δραστηριότητα θα ανατεθεί σε (ολιγομελείς!) κρατικές οντότητες και η διαχειριστική σε πλήρως ιδιωτικές επιχειρήσεις οι οποίες θα επιλέγονται με περιοδικές δημοπρασίες. Στις δημοπρασίες αυτές θα κερδίζει ο μειοδότης (ίσως περισσότεροι από ένας)  που έχει δεσμευθεί να καλύψει τις προδιαγραφές λειτουργίας του συστήματος που έχουν θέσει οι κρατικοί διαχειριστές. Ούτε "επιτρεπόμενο" έσοδο ούτε σταθμισμένη απόδοση κεφαλαίου (Wacc) - ούτε τίποτα**.

Ο σχεδιασμός, εκτός απο την εξασφάλιση της παροχής δημόσιων αγαθών, θα περιλαμβάνει την αναδιοργάνωση των περιουσιακών δικαιωμάτων ώστε ο ανταγωνισμός να λειτουργεί όσο είναι δυνατόν ως αυτορύθμιση. Μεταξύ άλλων αυτό σημαίνει πλήρη ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ,  αποεπένδυση της ΔΕΗ απο τον ΔΕΔΔΗΕ και τον ΑΔΜΗΕ, πλήρη ιδιοκτησιακό διαχωρισμό όλων των παρόχων απο τους παραγωγούς, η αποεπένδυση της ΔΕΗ απο τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς. Μεταβατικές διατάξεις θα εξασφαλίζουν κατώτερο όριο τιμών γα την ΔΕΗ μέχρι το μερίδιο αγοράς της στην λιανική και ιδιαίτερα στην χαμηλή τάση να πέσει κάτω απο το 30% σε αριθμό μετρητών. 

Είναι αλήθεια ότι όλα αυτά είναι μπελάς. Αλλά τα δύο χρόνια είναι - θεωρητικά τουλάχιστον - αρκετός χρόνος για να σχεδιασθεί η νέα αγορά ηλεκτρισμού στην Ελλάδα. Και αρκετός χρόνος για να καταφέρει το ¨Ε¨ της ΡΑΑΕΥ να δικαιολογήσει τον λόγο για τον οποίο κάποτε υπήρξε. Ο θαρραλέος πολιτικός  που θα αποφασίσει να το προσπαθήσει (μαζί με τον Πανεπιστημιακό που θα αναλάβει να οδηγήσει την ΡΑΑΕΥ στα τελευταία 2 χρόνια της ζωής της) θα πρέπει να ξέρει ότι η μεταρρυθμιστική του φήμη θα περάσει τα σύνορα της χώρας - θα γίνει ευρωπαικός πρωταθλητής. Ου μην και ιδεολογικός ήρωας των απανταχού νεοφιλελεύθερων. Ούτε ψύλλος στον κόρφο του.

* Αν και, επειδή η γυναίκα του Καίσαρα πρέπει να είναι και να φαίνεται τίμια, θα πρέπει να εξηγηθεί το φαινόμενο ότι οι Διευθύνσεις ρυθμιστικών σχέσεων των υπο κρατικό έλεγχο παικτών της αγοράς αποτελούν συνήθως το επόμενο βήμα καριέρας για πρώην στελέχη της ΡΑΑΕΥ. 

**Ενα σημαντικό θέμα (που ανάγεται τελικά σε εξασφάλιση της ασφάλειας τροφοδοσίας) είναι η καθιέρωση αγοράς δυναμικότητας. Ο γράφων είχε στο παρελθόν θετική γνώμη, η οποία όμως είναι υπο αναθεώρηση. 

Η ΔΕΗ "Αρμέγει" τους Αδρανείς Πελάτες Της

Τους αδρανείς, σίγουρους και συνεπώς κερδοφόρους πελάτες, οι κυνικοί Αμερικανοί τους παρομοιάζουν με αγελάδες - τις θρυλικές Cash Cows.  Που δεν παράγουν γάλα αλλά ρευστό. Η υπο κρατικό έλεγχο επιχείριση ηλεκτρισμού στην Ελλάδα, η ΔΕΗ, συμπεριφέρεται στην μεγάλη πλειοψηφία των πελατών της που παραμένουν στο πράσινο τιμολόγιό της σαν να είναι αγελάδες - Cash Cows.

Αυτό γιατί δεν αρκείται στην συνεχή αύξηση της τιμής του πράσινου τιμολογίου, σε μια περίοδο - εδώ και τρείς μήνες - που οι τιμές της χονδρικής πέφτουν. Άλλωστε αυτό κάνουν λίγο πολύ όλοι οι Πάροχοι ακολουθώντας την πρακτική του δεσπόζοντα. Η "Δημόσια" Επιχείρηση φερόμενη σαν λαίμαργος, κουτοπόνηρος ιδιώτης προχώρησε σε μια κίνηση με την οποία σκοπεύει να "αρμέξει" τους πελάτες της με ένα έμμεσο, αδιαφανή αλλά και πιο αποτελεσματικό τρόπο. Μεταφέρει την συντριπτική τους πλειοψηφία απο 1η Αυγούστου στην κλίμακα υψηλής χρέωσης. Πως το κατάφερε αυτό; Απλώς μείωσε το όριο της κλίμακας. Η υψηλή τιμή εφαρμόζεται πλέον απο την 201η κιλοβατώρα τον μήνα και όχι την 501η. Και βέβαια, όπως μέχρι τώρα, με την υπέρβαση του μηνιαίου ορίου των 200 κιλοβατωρών, εφαρμόζεται απο την πρώτη κιλοβατώρα. 

Πρέπει να ομολογήσουμε (για να λέμε και του "στραβού" το δίκιο) ότι για τους μετόχους της ΔΕΗ αυτή είναι μια εξαιρετική κίνηση. Χωρίς να είναι τυπικά αύξηση της τιμής, έχει ως αποτέλεσμα στην πράξη μια μόνιμη "ενίσχυση" των εσόδων της τάξης μερικών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο. Τα έμπειρα διευθυντικά στελέχη της ΔΕΗ γνωρίζουν την διεθνή εμπειρία στις λιανικές αγορές ρεύματος. Ακόμα και στις πιο ώριμες από αυτές, ένα ποσοστό περίπου 30-40% των καταναλωτών δεν έχουν αλλάξει ποτέ προμηθευτή. Αυτοί στην Ελλάδα είναι όλοι στην ΔΕΗ - η οποία και τους "αρμέγει" χωρίς φόβο να της φύγουν. Είναι οι Cash Cows της.

Το πρόβλημα της αδράνειας των καταναλωτών είναι λοιπόν σε υψηλή προτεραιότητα για τους πολιτικούς και τους ρυθμιστές στον πολιτισμένο κόσμο και ειδικά αυτόν της ΕΕ. Εκτός από την Ελλάδα στην οποία η ΡΑΑΕΥ καθεύδει τον ύπνο του δικαίου έχοντας πρακτικά παραιτηθεί των ευθυνών της. Είναι κρίμα, γιατί η πλειοψηφία των καταναλωτών πληρώνει σε μέσο όρο 1.000 ευρώ για ρεύμα τον χρόνο, ενώ θα μπορούσε να πληρώνει 250 ευρώ λιγότερα. Τώρα που οι επιδοτήσεις τύπου Βεζίρη στους ραγιάδες είναι δύσκολες, ίσως οι πολιτικοί αποφασίσουν να κάνουν κάτι. Για να δούμε.

Δείκτης Τιμών Ιουνίου : Είδες η ΔΕΗ;

To allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην χώρα, δημοσιεύει τον μηνιαίο Δείκτη Τιμών Ρεύματος που καταρτίζει, για τον Ιούνιο του 2025. Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος τον Ιούνιο αυξήθηκε σημαντικά σε σχέση με τον δείκτη Μαίου 2025. Από 218,15 πήγε στα 231,39 ευρώ την μεγαβατώρα.

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις του Ιουνίου '25 δεν περιλαμβάνουν κρατική επιδότηση και είχαν μια μικρή αύξηση στα 80,62 απο 79,63 ευρώ την μεγαβατώρα λόγω αύξησης των χρεώσεων Δικτύου Διανομής.

Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών για οικιακούς καταναλωτές, ανέβηκε στα 137,86 ευρώ την μεγαβατώρα έναντι 126,37 τον Μάιο. Οι τιμές των εναλλακτικών Παρόχων τον Ιούνιο σε μέσο όρο ήταν στα 131,39 ευρώ την μεγαβατώρα, πρακτικά σταθερές σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (131,45 ευρώ την μεγαβατώρα). Αντίθετα οι τιμές της ΔΕΗ σημείωσαν σημαντική αύξηση στα 148,42 ευρώ την μεγαβατώρα απο 128,04 τον Μάιο (κυρίως μέσω κατάργησης δώρων σε σταθερά τιμολόγια)

Στο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΔΕΗ τους τελευταίους 12 μήνες. 

Τον Ιούνιο η χονδρική τιμή είχε αύξηση (+9%) σε σχέση με τον Μάιο. Οι Εναλλακτικοί Πάροχοι δεν πέρασαν (σε σταθμισμένο μέσο όρο) την αύξηση στις λιανικές τιμές (-0,05%). Αντίθετα η ΔΕΗ αύξησε κατά 15,92% τις τιμές της τον Ιούνιο. 

Το Τυπικό Κυμαινόμενο Τιμολόγιο για τον Ιούνιο του 2025 είναι στα 280,48 ευρώ την μεγαβατώρα, σημαντικά αυξημένο σε σχέση με αυτό του Μαίου (262,07). Το ΤΚΤ αποτελεί μια εκτίμηση της τιμής που πληρώνουν στην μεγάλη πλειοψηφία τους οι Έλληνες καταναλωτές που είναι ακόμα σε πράσινο τιμολόγιο και είναι υψηλότερο κατα 49,80 ευρώ την μεγαβατώρα απο τον Δείκτη Τιμών του allazorevma.gr ο οποίος καταρτίζεται με βάση τον σταθμισμένο μέσο όρο των φθηνότερων τιμολογίων που προσφέρονται στην αγορά. Η ετήσια δαπάνη για ρεύμα ενός μέσου καταναλωτή που θα παραμείνει το επόμενο 12μηνο σε πράσινο τιμολόγιο εκτιμάται ότι θα είναι 1.052 ευρώ - δηλαδή περίπου 308 ευρώ υψηλότερη απο ότι θα ήταν (744 ευρώ) αν επέλεγε το φθηνότερο τιμολόγιο.

Η Αύξηση απο 1/8 στο Πράσινο Τιμολόγιο της ΔΕΗ είναι Σημαντική και Μόνιμη

Η ΔΕΗ, απο την 1η Αυγούστου 2025 θα κατεβάσει στο "Πράσινο"  τιμολόγιο το όριο της μηνιαίας κατανάλωσης πάνω απο το οποίο χρεώνει με ψηλότερη τιμή την κιλοβατώρα απο 500 κιλοβατώρες στις 200 κιλοβατώρες. Σε 0,172 απο 0,160 ευρώ την κιλοβατώρα. Αυτό σημαίνει ότι οι 201 κιλοβατώρες θα χρεώνονται με 0,172 ευρώ - απο την πρώτη κιλοβατώρα!

Αυτή είναι μια σημαντική "δομική" αλλαγή στο πράσινο τιμολόγιο της ΔΕΗ. Γιατί, ενώ ένα μικρό ποσοστό των πελατών της στο ειδικό/πράσινο τιμολόγιο καταναλώνει περισσότερες απο 500 κιλοβατώρες τον μήνα, η μεγάλη τους πλειοψηφία καταναλώνει πάνω απο 200. Η ΔΕΗ συνεπώς στην πράξη αυξάνει έμμεσα την βασική της τιμή κατά 7,5% για την μεγάλη πλειοψηφία των πελατών της στα πράσινα τιμολόγια. Που με πρόχειρους υπολογισμούς σημαίνει 45 ευρώ τον χρόνο περισσότερα για τον μέσο καταναλωτή και μια αύξηση στη συνολική δαπάνη για ρεύμα (περιλαμβανομένων των ρυθμιζόμενων χρεώσεων) της τάξεως του 5%.

Η αύξηση στο πράσινο τιμολόγιο της ΔΕΗ είναι μόνιμη. Δεν έχει καμία σχέση με τον μηχανισμό αναπροσαρμογής. Δηλαδή δεν εξαρτάται απο εξωτερικούς παράγοντες όπως η διεθνής τιμή του φυσικού αερίου. Απο την 1η Αυγούστου 2025, για κατανάλωση 201 κιλοβατωρών τον μήνα, η χρέωση για την βασική τιμή της ΔΕΗ στο πράσινο τιμολόγιο θα είναι 0,172Χ201=34,57 ευρώ απο 0,16Χ201=32,16 που ήταν μέχρι τώρα - δηλαδή αύξημένη κατά 7,5%*. Ο καταναλωτής στο πράσινο τιμολόγιο θα πρέπει να περιμένει την ΔΕΗ να του δώσει μια έκπτωση στη νέα αυτή αυξημένη βασική τιμή. Με άλλα λόγια ένα είδος ελεημοσύνης εντελώς απρόβλεπτης κάθε μήνα όπως μέχρι τώρα.

Το μήνυμα της ΔΕΗ είναι σαφές: Προτρέπει σιωπηρά (σε επίπεδο ψιθύρου βέβαια όπως ακόμα και η ΡΑΑΕΥ παρατήρησε) τους πελάτες της να φύγουν απο το Πράσινο τιμολόγιο. Ελπίζοντας παράλληλα ότι θα υπάρξουν αρκετοί που, παρά το ¨σπρώξιμο", θα παραμείνουν σ' αυτό - τόσοι ώστε αρμέγοντάς τους να εξασφαλίσει ένα πρόσθετο έσοδο μερικών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο.

Δεν υπάρχει κανένας λόγος πλέον ένας καταναλωτής να παραμείνει στο Πράσινο τιμολόγιο της ΔΕΗ. Το ίδιο ισχύει για το πράσινο τιμολόγιο οποιουδήποτε παρόχου αλλά ειδικά της ΔΕΗ που είναι η μόνη που εφαρμόζει αυξημένη χρέωση ανα κλίμακα κατανάλωσης. 

Το allazorevma.gr έχει ήδη τροποποιήσει τον αλγόριθμό του ενσωματώνοντας στην πρόβλεψη για την ετήσια δαπάνη για ρεύμα την νεα τιμολογιακή πολιτική της ΔΕΗ απο την 1/8/25. Παραμένοντας έτσι η μοναδική ανεξάρτητη, αντικειμενική και αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης για τους ΄Έλληνες καταναλωτές απο το 2015 μέχρι σήμερα.

* Για να πούμε και του στραβού το δίκιο για κατανάλωση 199 κιλοβατωρών, η νεα βασική τιμή είναι χαμηλότερη στα 14 λεπτά την κιλοβατώρα. Οι καταναλωτές θα χρεωθούν 199Χ0,14 = 27,86  αντί για 199Χ0,16=31,84 σήμερα - δηλαδή 14% φθηνότερα. Πόσοι είναι οι καταναλωτές που καίνε λιγότερες απο 200 κιλοβατώρες τον μήνα; Οι δικές μας εκτιμήσεις είναι γύρω στο 10%. Η ΔΕΗ, ο ΔΕΔΔΗΕ και η ΡΑΑΕΥ έχουν στην διαθεσή τους καλύτερη εκτίμηση - περιμένουμε να την δημοσιοποιήσουν.