"No Taxation without representation". Κανένας Φόρος Χωρίς Εκπροσώπηση. Αυτή ήταν η επαναστατική κραυγή των Άγγλων αποίκων στην Αμερική απέναντι στον βασιλιά Γεώργιο τον Τρίτο πριν 250 περίπου χρόνια - για φόρο στο τσάι! "Δεν διαθέτουμε εκπροσώπηση στο Αγγλικό Κοινοβούλιο - συνεπώς οι φόροι που μας επιβάλεις δεν έχουν καμία νομιμοποίηση".
Το ελληνικό κράτος, εφαρμόζοντας πολιτικές που έχουν αποφασιστεί στις Βρυξέλες, απο την 1η Ιανουαρίου του 2027 σκοπεύει να επιβάλει Φόρο Ανθρακα στην κατανάλωση ενέργειας στις κατοικίες και στις μεταφορές. Ο φόρος αυτός σύμφωνα με μελέτες θα στοιχίσει στα νοικοκυριά ένα ποσό απο 0,5 έως 1 δισεκατομμύριο τον χρόνο. Σε αντίθεση με τους Άγγλους αποίκους στην Αμερική - θα υπέθετε κανείς - δεν πρέπει να έχουμε παράπονο. Εμείς εκπροσωπούμαστε τόσο στην χώρα μας όσο και στην Ευρωπαική Ένωση. Είναι όμως αυτού του είδους η εκπροσώπηση αποτελεσματική; Για να δούμε.
Όλες οι αναφορές στον Τύπο που έπεσαν στην αντίληψη του γράφοντος πωλούν στους αναγνώστες τους ένα "χρυσωμένο χάπι". Εστιάζουν στα "καλούδια" που θα μοιράσει το κράτος χρησιμοποιώντας τα έσοδα του νέου φόρου αντί να δίνουν την πιο σημαντική πληροφορία που αφορά τους πολίτες: Έρχεται νέος φόρος - που μπορεί να ανεβάσει την τιμή του λίτρου της βενζίνης στα 3 ευρώ.
Συγχρόνως ο Τύπος δεν έχει καμία αναφορά ή σχόλιο απο πολιτικό ή κόμμα είτε της συμπολίτευσης είτε της αντιπολίτευσης. Θα υπάρξει ο αντίλογος: Τους ψηφίσαμε και τους δώσαμε εμμέσως αλλά σαφώς την εντολή να μας επιβάλουν τον φόρο. Είναι περίεργο ότι φαίνεται να είναι το μόνο ζήτημα στο οποίο υπάρχει υπερκομματική ομοφωνία αλλά - τι να κάνουμε αυτή είναι η δημοκρατία.
Αυτή η ομοφωνία θυμίζει στον γράφοντα το ανέκδοτο του David Friedman για την λειτουργία της αμερικανικής δημοκρατίας: "Στις ΗΠΑ έχουμε δύο κόμματα. Το ηλίθιο κόμμα και το διαβολικό κόμμα. Εγώ είμαι με το ηλίθιο κόμμα. Μερικές φορές τα δυο κόμματα πετυχαίνουν ομοφωνία - με καταστρεπτικά αποτελέσματα για την χώρα. Αυτό το ονομάζουμε υπερκομματισμό". Με άλλα λόγια δεν φαίνεται να υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην πραγματικότητα που βίωναν οι επαναστατημένοι αμερικανοί άποικοι πριν 250 χρόνια απο αυτή που ζουν οι κάτοικοι της δικής μας χώρας σήμερα (και ίσως όλων των χωρών της Ευρώπης). Η διαδικασία εκπροσώπησής μας είναι τυπικά υπαρκτή αλλά ελάχιστα αποτελεσματική.
Τα προφανή ερωτήματα που πρέπει να τεθούν και να απαντηθούν απο τους εκπροσώπους μας είναι όμως υπαρκτά. Γιατί πληρώνουμε τον φόρο; Αν συμφωνήσουμε ότι πρέπει να τον πληρώσουμε πως θα υπολογιστεί το ύψος του; Αφού υπολογίσουμε το ύψος του τι θα κάνουμε τα λεφτά που θα μαζευτούν; Στα ερωτήματα αυτά υπάρχουν ορισμένες ενδιαφέρουσες απαντήσεις που δεν εμφανίζονται συχνά στον δημόσιο διάλογο.
Πληρώνουμε τον φόρο γιατί θέλουμε να πάρουμε ένα συγχωροχάρτι για αμαρτήματα που δεν κάναμε. Παίζουμε τον ρόλο της μαντάμ Σουσού αδιαφορώντας για τον Παναγιωτάκη - τον λαό. Οι πολίτες του σημερινού ελληνικού κράτους δεν έχουμε καμιά ευθύνη για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα δεν ήταν ποτέ σοβαρή βιομηχανική χώρα. Η συνεισφορά της στην συγκέντρωση CO2 στην ατμόσφαιρα σωρευτικά μέχρι σήμερα είναι αμελητέα. Όπως είναι και η μελλοντική συνεισφορά της για την λύση του προβλήματος. Στην καλύτερη περίπτωση πληρώνουμε τον φόρο ως ένα είδος χρέωσης για την συμμετοχή της χώρας σε ένα κλάμπ-την ΕΕ. Αυτή - και μόνο αυτή - την δικαιολογία, κατά την γνώμη του γράφοντος, είναι δυνατόν να υπερασπιστεί κανείς με ορθολογικό τρόπο. Θα πρέπει όμως να διατυπωθεί με σαφήνεια απο τους πολιτικούς και να τεθεί στην κρίση του λαού. Ενισχυμένη με την "Καζαντζάκεια" άποψη (ανηγμένη σε συλλογικό επίπεδο), που μας ενέπνεε στα μετεφηβικά μας χρόνια - ότι είναι χρέος μας εμείς να σώσουμε τον κόσμο.
Αποφασίσαμε λοιπόν να σώσουμε τον κόσμο. Πάμε στα πρακτικά. Πόσο θα μας στοιχίσει; Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Ο ένας λόγος είναι ότι το κόστος της αποτροπής είναι το ίδιο για όλη την ανθρωπότητα. Θα πληρώσουν όμως οι άλλοι; Ο άλλος και σημαντικότερος είναι ότι για να υπολογίσουμε το κόστος θα πρέπει να κάνουμε προβλέψεις για τα επόμενα δεκάδες έως εκατοντάδες χρόνια. Οι πολιτικοί θα πρέπει να πουν στους πολίτες την αλήθεια. Ότι οι επιστημονικές προβλέψεις για το "κοινωνικό κόστος" του άνθρακα είναι τόσο διεσπαρμένες - απο 10 έως χιλιάδες ευρώ τον τόνο, που είναι άχρηστες για τον σχεδιασμό πολιτικής. Αυτό που σήμερα έχουμε μέσω του μηχανισμού εμπορίας δικαιωμάτων είναι εντελώς τυχαίο. Δεν βασίζεται σε καμία επιστημονικά τεκμηριωμένη υπόθεση. Παρ' όλο που είναι στόχος τοποθετημένος με πολιτικές διαδικασίες δεν εξασφαλίζει καν την εκπλήρωση του στόχου του Net Zero που έχει θέσει η ΕΕ. Το ύψος του φόρου, όπως αυτό καθορίζεται στην ΕΕ και συνεπώς στην χώρα μας, υπολογίζεται με την - γνώριμη για εμάς τους Έλληνες - μέθοδο της κολοκυθιάς. Αυτή είναι η πικρή αλήθεια και οι πολίτες πρέπει να την μάθουν.
Υποθέτουμε ότι οι πολιτικοί μας έπεισαν ότι πρέπει να πληρώσουμε τον φόρο (για να μείνουμε στην Ευρώπη) και εμείς αποδεχτήκαμε το κόστος (κυρίως γιατί ήταν ειλικρινείς μαζί μας). Αρκεί να μην αλλάζουν κάθε τόσο τους κανόνες του παιχνιδιού της κολοκυθιάς χωρίς να μας ρωτήσουν ή έστω μας ενημερώσουν έγκαιρα. Τώρα μπαίνουμε στο τελευταίο και πολύ σημαντικό ερώτημα. Τι θα τα κάνουμε τα λεφτά; Είναι το σημείο απο το οποίο εκκινούν οι Λειτουργοί του Τύπου ενημερώνοντάς μας για την γενναιοδωρία και ευσπλαχνία του Βεζίρη που θα κάνει τα πάντα για να ελαφρύνει το βάρος μας - με τα δικά μας τα λεφτά.
Το πρόβλημα είναι ότι η επιστημονική άποψη των οικονομολόγων απο τις αρχές του 20ου αιώνα ακόμα είναι (A Pigou) ότι ο Βεζίρης θα πρέπει να κάνει ένα - και μόνο ένα - πράγμα. Να επιστρέψει τα λεφτά - δηλαδή τα έσοδα του φόρου στους πολίτες. Οι οικονομολόγοι δεν είναι όλοι σύμφωνοι για την μέθοδο επιστροφής αυτού του "Μερίσματος Άνθρακα". Μερικοί προτιμούν την μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, άλλοι την αποστολή ετήσιων ισόποσων επιταγών σε όλες τις οικογένειες. Ανεξάρτητα απο τον τρόπο επιστροφής, το κράτος επιτυγχάνει με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο δύο τρυγόνια με ένα σμπάρο. Δημιουργεί αντικίνητρο στις εκπομπές CO2 χωρίς να επιβαρύνει υπέρμετρα τους πολίτες. Αυτός είναι ο πιο (οικονομικά δηλαδή ορθολογικά) αποτελεσματικός τρόπος για να επιτευχθεί η "Δίκαιη Μετάβαση" που μας πωλούν οι πολιτικοί όλων των αποχρώσεων σε όλα τα επίπεδα στην ΕΕ*.
Δεν ξαφνιάζει το γεγονός ότι καμία χώρα δεν επιλέγει αυτή την "καθαρή" λύση. Δεν θα αναλύσουμε τις αιτίες γι' αυτό**. Θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε γιατί οι εναλλακτικές είναι αναποτελεσματικές. Αν υποτεθεί ότι συμφωνήσαμε σε ένα "κοινωνικό κόστος" των εκπομπών, θα μπορέσουμε να το συγκρίνουμε με το κόστος των εναλλακτικών μεθόδων αποτροπής τους***. Εκεί θα ανακαλύψουμε ότι - για παράδειγμα - το κόστος των επιδοτήσεων στις ΑΠΕ είναι ψηλότερο απο το κοινωνικό κόστος. Αρα, δεδομένης της σπάνιδος των πόρων είναι αναποτελεσματικός τρόπος αποτροπής. Σπαταλάμε πόρους σε λύση που αποδίδει λιγότερο ανα μονάδα αποτροπής εκπομπών απο άλλες εναλλακτικές. Ακόμα χειρότερα, θα ανακαλύψουμε ότι η επιδότηση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων έχει ακόμα υψηλότερο κόστος. Αρα, αν έπρεπε να επιλέξουμε, θα προτιμούσαμε τις ΑΠΕ γιατί είναι σχετικά λιγότερο αναποτελεσματικές. Και ούτω καθεξής χωρίς να αποκλείεται να ανακαλύψουμε δράσεις που όχι μόνο δεν έχουν κοινωνικό κόστος αλλά αντίθετα έχουν και ιδιωτικό όφελος.
Σήμερα έχουμε φθάσει στο χρονικό σημείο που τα πρώτα ερωτήματα έχουν απαντηθεί στην πράξη. Είμαστε στην στιγμή που το κράτος θα αποφασίσει τι θα κάνει τα λεφτά. Η πιθανότητα να επιλέξει την καλύτερη λύση, δηλαδή να γυρίσει τα έσοδα του φόρου στους πολίτες, είναι μηδαμινή. Η διαδικασία εκπροσώπησης φαίνεται ότι δεν λειτουργεί καλά - αυτό είναι ένα γενικότερο πρόβλημα τού πολιτικού συστήματος που αποκαλείται "φιλελεύθερη δημοκρατία" ειδικά ευρωπαικού τύπου.
Απο την άλλη μεριά ελπίζει κανείς ότι θα υπάρξουν καινοτόμοι πολιτικοί που θα πάρουν την ευκαιρία να αξιοποιήσουν τον ερεθισμό των "πολλών" απο τις αυξήσεις στην τιμή της ενέργειας. Ειδικά στην χώρα μας όχι για να ξεκινήσουν την επανάσταση αλλά για να μας γλυτώσουν τουλάχιστον απο το ΕΤΜΕΑΡ και να μας γυρίσει το κράτος πίσω αν όχι όλα, τουλάχιστον ένα μέρος απο τα έσοδα του φόρου. Με την δικαιολογία ότι έτσι έκαναν (ή σκοπεύουν να κάνουν) και οι Γερμανοί. Dum Spiro Spero.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου