Δεν πρόλαβε να στεγνώσει η μελάνη του σημειώματος όπου πανηγυρίζαμε το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού στο New Jersey των ΗΠΑ και «έκλεισε» η αγορά λιανικής στην Ελλάδα. Αυτή που είχε «ανοίξει» τον Φεβρουάριο του 2001. Το άνοιγμα (το πραγματικό άνοιγμα) της λιανικής αγοράς ηλεκτρισμού είναι εξαιρετικά σημαντικό για το μέλλον του κλάδου της ηλεκτρικής ενέργειας, πιο σημαντικό και απο την πώληση σε ιδιώτες μονάδων παραγωγής της ΔΕΗ. Πραγματικό άνοιγμα μεταξύ άλλων προυποθέτει την ύπαρξη λιανοπωλητών ανεξάρτητων απο τους παραγωγούς. Παραθέτουμε ορισμένους απο τους σημαντικότερους λόγους.
Εξασφάλιση ανταγωνισμού στην αγορά ηλεκτρισμού. Η ύπαρξη δύο ή τριών καθετοποιημένων επιχειρήσεων (μια ¨μεγάλη¨ ΔΕΗ και δυο ¨μικρές¨) οδηγεί σε καθεστώς ισχυρότατου ολιγοπωλίου. Κανένας δεν αγαπά το ολιγοπώλια (στην θεωρία τουλάχιστον) και δικαίως. Τα ολιγοπώλια ευνοούν την ύπαρξη υπερκερδών των μετόχων τους (ή του κράτους). Παράδειγμα: θα μείωναν δραστικά την θετική επίδραση στις τιμές των εισαγωγών μέσω των διασυνδέσεων με τρίτες χώρες (Το παράδειγμα δεν είναι θεωρητικό. Υπάρχει ήδη σχετική εμπειρία). Η εικόνα της καθετοποιημένης αγοράς? Η δεσπόζουσα ΔΕΗ δουλεύει στην λιανική με παχύ περιθώριο που καλύπτει την αναποτελεσματικότητά της και οι δύο «ανταγωνιστές» της κερδίζουν εύκολα ένα μικρό μερίδιο αγοράς δουλεύοντας με ένα ελάχιστα μικρότερο αλλά πολύ πιο κερδοφόρο περιθώριο. Στασιμότητα, απουσία καινοτομίας, υπερκέρδη. Η εικόνα της χονδρικής? Οχι πολύ διαφορετική απο τη σημερινή την οποία δεν θα σχολιάσουμε. Το χειρότερο απο όλα? Πρακτικά κλειδώνει η λιανική γιατί κανείς δεν θα μπορεί να ανταγωνιστεί επιχειρήσεις που μπορούν να μεταφέρουν τα κέρδη τους κατα το δοκούν μεταξύ των δύο αγορών.
Ομαλή ένταξη των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο. Οι υπάρχοντες συμβατικοί παραγωγοί δεν έχουν λόγο να αγαπούν τις ΑΠΕ - είναι εν δυνάμει ανταγωνιστές τους. Η προσπάθειά τους να περιλάβουν στο χαρτοφυλάκιο τους μονάδες ΑΠΕ γίνεται για αμυντικούς και πολιτικούς λόγους - θα προτιμούσαν να τις στραγγαλίσουν. Οι ΑΠΕ είναι (θα έπρεπε να είναι...) απο τη φύση τους μικρές αποκεντρωμένες μονάδες. Αυτός είναι ίσως και ο σημαντικότερος «κοινωνικός» λόγος για την προώθησή τους, πολύ πιο σημαντικός απο τη αντιμετώπιση του «φαινομένου του θερμοκηπίου». Ο λιανοπωλητής είναι ο φυσικός σύμμαχος των μικρών αποκεντρωμένων ΑΠΕ γιατί προσδοκώντας το κέρδος θα προσπαθήσει να «εκμαιεύσει» με εθελοντικό τρόπο (και όχι με το «τέλος ΑΠΕ») απο τους καταναλωτές το παραπάνω κόστος που απαιτείται (όσο απαιτείται) για την χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αυτό θα γίνει πιο σημαντικό όσο πλησιάζουμε τον εκμηδενισμό των ειδικών τιμολογίων, που φαίνεται ότι θα γίνει συντομότερα απο ότι προβλέπεται.
Εξοικονόμηση ενέργειας. Υπάρχει μια πρακτική αλήθεια που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι σχεδιαστές ένος καθετοποιημένου συστήματος: Η εξοικονόμηση ενέργειας δεν είναι στο συμφέρον των παραγωγών. Καμμία επιχείριση δεν ενεργεί αυτοβούλως (ή με μεγάλο ζήλο) για να μειώσει τον όγκο των πωλήσεών της. Η ανεξαρτησία των δύο αγορών στην ηλεκτρική ενέργεια δημιουργεί τα κατάλληλα κίνητρα ώστε οι λιανοπωλητές να προσδοκούν κέρδη απο την προώθηση δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας στους πελάτες τους.
Διερεύνηση και κάλυψη των αναγκών των καταναλωτών σε υπηρεσίες διαχείρισης αιχμής. Αυτός είναι κατά τη γνώμη μας και ο σημαντικότερος λόγος ύπαρξης της λιανικής αγοράς. Είναι ο σημαντικότερος γιατί θα ενεργοποιήσει στο ελληνικό ηλεκτρικό σύστημα το επερχόμενο διεθνώς κύμα καινοτομίας που έχει ήδη ονομασθεί «έξυπνο δίκτυο». Το έξυπνο δίκτυο είναι ο εμπλουτισμός του ηλεκτρικού δικτύου, που μέχρι τώρα δεν διαφέρει απο αυτό που κατασκεύασε ο Εντισον τον 19ο αιώνα με τις σύγχρονες τεχνολογίες της πληροφορίας. Ο εμπλουτισμός αυτός θα φέρει δύο επαναστατικές αλλαγές:
- Την δυνατότητα να αυξηθεί δραματικά ο συντελεστής χρησιμοποίησης των παραγωγικών επενδύσων στον κλάδο του ηλεκτρισμού. Αυτό είναι και το «Ιερό Δισκοπότηρο» του ηλεκτρισμού απο την αρχή της ιστορίας του κλάδου. Ο ηλεκτρισμός δεν αποθηκεύεται γι αυτό και οι μονάδες και τα δίκτυα σχεδιάζονται για την αιχμή. Το 10% των επενδύσεων στον ηλεκτρισμό σε μονάδες παραγωγής και δίκτυα γίνεται για την κάλυψη της κατανάλωσης του 1% των ωρών του χρόνου (80-100 ώρες). Το έξυπνο δίκτυο θα επιτρέψει τον καλύτερο συγχρονισμό προσφοράς και ζήτησης με αποτέλεσμα την βελτίωση του συντελεστή χρησιμοποίησης (που σήμερα είναι γύρω στο 60% για τις μονάδες παραγωγής και 40% για τα δίκτυα).
- Την δυνατότητα να ενταχθούν ομαλά αποκεντρωμένες μικρές μονάδες (δηλαδή κυρίως μονάδες ΑΠΕ αλλά και οι μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων μας), αλλάζοντας έτσι την κατεύθυνση των δικτύων του ηλεκτρισμού προς την δραστική αποκέντρωση, με όλα τα οφέλη σε κόστος, ασφάλεια, αυτονομία και καινοτομία που αυτό συνεπάγεται.
Υποστηρίζουμε ότι η συμμετοχή της χώρας μας στην επανάσταση του έξυπνου δικτύου περνάει απο την απελευθέρωση τη λιανικής αγοράς του ηλεκτρισμού σήμερα. Αυτό γιατί μόνον μια τέτοια αγορά θα δώσει το κίνητρο/ευκαιρία για την «ανακάλυψη» των απαιτήσεων και προτιμήσων των καταναλωτών ώστε η σχετική επένδυση να φέρει πραγματική κοινωνική ωφέλεια. Εναλλακτικά (και έχουμε ήδη σχετικές ενδείξεις) οι κρατικοδίαιτοι (σε συνεννόηση με τους συνήθως διεθνείς προμηθευτές και τους τοπικούς αντιπροσώπους τους) στο όνομα του εκσυχρονισμού θα αναγκάσουν την κοινωνία μας να επενδύσει σε κάτι που τελικά θα αποδειχθεί ότι δεν ήθελε πραγματικά. Για το οποίο όμως ο λογαριασμός θα έρθει, (με την λογική της «προστασίας της επένδυσης») όπως έρχεται πάντα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου