H Λιανική Ρεύματος: Προτάσεις Εκλογικού προγράμματος-η Στρατηγική

Σε προηγούμενο σημείωμα προσπαθήσαμε να βοηθήσουμε μεταρρυθμιστή Έλληνα πολιτικό να θέσει στόχους για την λιανική αγορά ηλεκτρισμού στην χώρα ενόψει των επερχόμενων εκλογών. Η πρότασή μας ήταν να στοχεύσει σε μια αγορά στην οποία (στο τέλος της τετραετίας) ο μεγαλύτερος ¨παίκτης" θα έχει μερίδιο 35%, θα υπάρχουν πέντε ακόμα με μερίδια 10% ο καθένας και η αγορά θα συμπληρώνεται από 7 μικρούς παίκτες με μερίδια 2% ο καθένας. Η δομή αυτή προτάθηκε γιατί εξασφαλίζει με σιγουριά επαρκή ανταγωνισμό ώστε να είναι αποδεκτή από τον αυστηρότερο ελεγκτή/ρυθμιστή Έλληνα ή Ευρωπαίο. Πως θα επιτευχθεί ο στόχος αυτός;

Κυρίως εξασφαλίζοντας ότι ο δεσπόζων πάροχος δεν θα έχει ζημιές στην λειτουργία της Εμπορίας/Προμήθειας κατά την τετραετή περίοδο ή μέχρις ότου το μερίδιο του πέσει κάτω από το 35%. Ο πολιτικός δεν θα ασχοληθεί με τις λεπτομέρειες - απλώς θα δώσει την κατεύθυνση αφού βεβαιωθεί (μέσω ειδημόνων αλλά με προσοχή στην σχέση αξία συμβουλών/κόστος) ότι η προετοιμασία και ο έλεγχος των οικονομικών καταστάσεων του δεσπόζοντος παρόχου γίνονται σωστά (δυστυχώς αυτό δεν είναι προφανές στην χώρα μας). Αυτό ισοδυναμεί με εκ των προτέρων κοστολογικό έλεγχο με τον οποίο θα καθορίζεται μια ελάχιστη τιμή κάτω από την οποία θα απαγορεύεται να πωλεί ο δεσπόζων πάροχος.

Αν και δεν αφορά τον φέρελπιν πολιτικό μας, να τον καθησυχάσουμε ότι υπάρχουν πολλοί εναλλακτικοί τρόποι για να πετύχει ο δεσπόζων πάροχος τον στόχο αυτό (χωρίς μάλιστα να απολύσει ούτε ένα εργαζόμενο). Ένας είναι να εφαρμόσει ρήτρα μεταβλητού κόστους στα τιμολόγιά του. Ένας άλλος είναι να παρέχει μικρότερη έκπτωση συνέπειας στους καλοπληρωτές του και μόνο όταν το ζητήσουν αυτοί. Ένας πρόσθετος και προφανής είναι να καταργηθεί η περίφημη "χρέωση προμηθευτή" για τις ΑΠΕ και να μεταφερθεί ολόκληρη στο ρυθμιζόμενο σκέλος του τιμολογίου (Να αντισταθεί επίσης στις σειρήνες που θα τον πιέζουν να "πειράξει" τις δημοπρασίες ΝΟΜΕ). 

Είναι αλήθεια ότι οι ενέργειες αυτές θα δημιουργήσουν την εντύπωση ότι αυξήθηκε η τιμή του ρεύματος και θα αναγκασθεί ο πολιτικός μας να εξηγεί τα ανεξήγητα. Έχουμε όμως και γι' αυτό λύση. Ο πολιτικός μας θα πρέπει να κατανοήσει ότι η αγορά, ακόμα και η πιο ανταγωνιστική, "ελέγχει" λιγότερο από το 50% του λογαριασμού του ρεύματος. Αυτός ο ίδιος και η κυβέρνησή του "πουλά" το υπόλοιπο 50% στους καταναλωτές. Για να βοηθήσει λοιπόν στο άνοιγμα της αγοράς θα κάνει και αυτός εκπτώσεις. Θα μειώσει την χρέωση για τις ΑΠΕ (το περίφημο ΕΤΜΕΑΡ) στο μισό (μειώνοντας ισόποσα τις ταρίφες που απολαμβάνουν οι παραγωγοί) και θα κατεβάσει τον συντελεστή ΦΠΑ στο ηλεκτρικό ρεύμα από το 13% στο 6% για τους οικιακούς πελάτες για τους οποίους ο ΦΠΑ - σε αντίθεση με τις επιχειρήσεις - είναι κόστος. Οι δύο αυτές ενέργειες και μόνο υπολογίζουμε ότι θα επιφέρουν μείωση της συνολικής τιμής του ρεύματος για ένα μέσο νοικοκυριό κατά 15% (ετήσια δαπάνη μικρότερη κατά περίπου 90 ευρώ!).

Σε μια κανονική χώρα τα παραπάνω θα αρκούσαν. Άλλωστε δεν τα επινοήσαμε εμείς. Αποτελούν είτε συνήθεις πρακτικές σε πολιτισμένες χώρες της Δύσης (πχ ρήτρες μεταβλητού κόστους από τον δεσπόζοντα πάροχο) είτε προτάσεις καινοτόμων αλλά σοβαρών πολιτικών στις προαναφερθείσες χώρες (πχ χαμηλός ΦΠΑ, μείωση χρέωσης ΑΠΕ).

Η Ελλάδα όμως λόγω της κρίσης είναι σε μεταβατική περίοδο. Ειδικά στο ρεύμα οι Έλληνες έχασαν τη συνήθειά τους να πληρώνουν τους λογαριασμούς τους,  φέρνοντας την κοινωνία μας σε τριτοκοσμικό επίπεδο. Αυτό δημιουργεί πρόβλημα στη  επίτευξη του στόχου κερδοφορίας του δεσπόζοντα παρόχου ως προαπαιτούμενου για να ανοίξει  αγορά. Ο ριζοσπάστης πολιτικός μας λοιπόν πρέπει (προτείνουμε) να πάρει μια γενναία απόφαση για την μεταβατική περίοδο. Να κοινωνικοποιηθεί η ζημιά από τους απλήρωτους λογαριασμούς. Αυτό συνοπτικά σημαίνει ότι η ζημίες από τους κακοπληρωτές θα πρέπει να μεταφερθούν από το ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων (όλων των προμηθευτών) και να περάσουν στο ρυθμιζόμενο  - μαζί με τις αμοιβές των παραγωγών ΑΠΕ και τις ρευματοκλοπές. Τουλάχιστον για την τετραετία μέχρι την επίτευξη του στόχου της ανταγωνιστικής αγοράς. Παράλληλα θα πρέπει να υποστηρίξει πολιτικά (χωρίς επιδότηση-δεν χρειάζεται!) την υιοθέτηση από τον κλάδο της διεθνώς δοκιμασμένης με επιτυχία πολιτικής να εγκαθίστανται μετρητές προπληρωμής σε δύστροπους καταναλωτές. 

Ο μεταρρυθμιστής πολιτικός μας βέβαια είναι - ακόμα και αν δεν το ξέρει  - μαθητής του Μακιαβέλι.  Χρησιμοποιεί την λέξη ¨μεταρρυθμιστής" για να πείσει τις ομάδες συμφερόντων που είναι εκλογικοί του στόχοι ότι θα αλλάξει τα πράγματα όχι κατ' ανάγκη για το γενικό καλό - αλλά προς το συμφέρον τους. Ακόμα και αν τον πείσαμε λοιπόν με τις προτάσεις μας, πως θα τις συνδυάσει με τον δικό του πολιτικό στόχο; Δεν είμαστε του επαγγέλματος αλλά από ότι γνωρίζουμε στις δημοκρατίες συνήθως αυτό γίνεται λέγοντας μεγάλα λόγια και μικρά ψέματα. 

Σημείωση: Είχαμε υποσχεθεί και μια "αυταπάτη" για να δικαιολογηθεί η αποτυχία. Ορίστε: "Δεν μπορούμε να το πιστέψουμε - οι Θεσμοί με κανένα τρόπο δεν δέχθηκαν την μείωση του ΦΠΑ στο 6% - και δεν βρήκαμε επαρκή ισοδύναμα". Αλλά θα μας πεί κανείς βγήκαμε από τα μνημόνια - τότε λυπούμαστε τέρμα οι αυταπάτες!