Γιατί οι Πολιτικοί δεν Μιλούν για το Ρεύμα;

Βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο και ακούμε ότι το σημαντικότερο ζήτημα γύρω από το οποίο περιστρέφεται η πολιτική αντιπαράθεση είναι η ακρίβεια. Κυρίως αυτή που αφορά βασικά αγαθά για το νοικοκυριό δηλαδή τα τρόφιμα. Εντυπωσιάζει το γεγονός ότι από την συζήτηση απουσιάζει το ρεύμα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί όλα τα κόμματα σιωπούν για την ακρίβεια στο ρεύμα; Μπορούμε να φανταστούμε διαφορετικές αιτίες. Η χειρότερη από αυτές για τους πολίτες είναι η απλούστερη: Οι πολιτικοί φαίνεται να έχουν ένα είδος διακομματικής κατανόησης  - θυμίζοντας  το περίφημο ανέκδοτο του David Friedman*.

Μήπως το ρεύμα δεν είναι βασικό αγαθό; Προφανώς είναι. Μήπως η δαπάνη για το ρεύμα είναι αμελητέα σε σύγκριση με το εισόδημα των πολιτών; Καθόλου - είναι ίσως μικρότερη αλλά πάντως συγκρίσιμη με το σύνολο των δαπανών μιας οικογένειας για διατροφή. Μήπως το ρεύμα δεν έχει ακριβύνει τόσο πολύ; Η αλήθεια είναι ότι δεν έχει φθάσει τα επίπεδα του λαδιού αλλά είναι ακριβότερο από ότι ήταν 3 χρόνια πριν και δεν προβλέπεται να μειωθεί στο μέλλον. Το χειρότερο είναι ότι η αύξηση στο μέλλον δεν θα οφείλεται μόνο στις διεθνείς αγορές αλλά και στις κρατικά προσδιοριζόμενες ρυθμιστικές χρεώσεις δηλαδή τις χρεώσεις δικτύου. Μια πρώτη γεύση του τι θα πρέπει να περιμένουν οι καταναλωτές είναι η αύξηση των χρεώσεων δικτύου από 1/5/23 που έχει οδηγήσει στην πρωτοφανή κατάσταση ένας μέσος καταναλωτής να πρέπει να πληρώσει 150 ευρώ τον χρόνο πριν καταναλώσει την πρώτη κιλοβατώρα (έναντι 13 ευρώ που πλήρωνε πριν την 1/5/23)

Μήπως στην αγορά υπάρχει ανταγωνισμός που τουλάχιστον εξασφαλίζει ότι δεν υπάρχουν "αθέμιτα" κέρδη των παραγωγών - παρόχων; Όχι δεν υπάρχει ανταγωνισμός. Η αγορά ρεύματος στην Ελλάδα (μεγέθους πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο) είναι μια από τις λιγότερο ανταγωνιστικές αγορές βασικών αγαθών στην χώρα.  Και βέβαια τα δίκτυα είναι μονοπώλιο με επιχειρήσεις οι οποίες ανήκουν κατά μεγάλο ποσοστό σε διεθνείς επενδυτές των οποίων η απόδοση κεφαλαίων είναι σε μεγάλο βαθμό εγγυημένη για πολλά χρόνια (και είναι από τις υψηλότερες διεθνώς).

Μήπως οι τιμές στην Ελλάδα είναι χαμηλότερες από αυτές των άλλων χωρών της ΕΕ; Δεν βλέπουμε τους πολιτικούς να ασχολούνται πολύ. Για παράδειγμα δεν ακούσαμε να συγκρίνονται οι τιμές μας με αυτές της γειτονικής Βουλγαρίας (δεν γνωρίζουμε πόσο κάνει η φέτα στην Βουλγαρία πάντως το ρεύμα στοιχίζει 11 λεπτά την κιλοβατώρα - το μισό από ότι στην Ελλάδα!). Οι τιμές στην Ελλάδα είναι στο μέσο όρο της ΕΕ αλλά μόνο για τους οικιακούς καταναλωτές . Είναι υψηλότερες από τον μέσο όρο για τους βιομηχανικούς. Σε ποιους όμως μετακυλίουν οι βιομήχανοι τις υψηλότερες τιμές του ρεύματος;

Αν ισχύουν όλα τα προηγούμενα πως εξηγείται η διακομματική σιωπή; Η άποψη του γράφοντος είναι ότι όλα τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα διαπνέονται από την  ίδια κρατικιστική αντίληψη. Είτε για λόγους ιδεολογικούς είτε για λόγους συμφέροντος, θέλουν να ελέγχουν το ρεύμα. Αυτό είναι χειρότερο από τις κακές "πολυεθνικές". Δεν υπάρχει τρόπος να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα με επιστολή στην κυρία Βαν ντερ Λαιεν. Οι πολιτικές των κομμάτων κυμαίνονται από την πλήρη κρατική ιδιοκτησία μέχρι την ολιγοπωλιακή δομή με δεσπόζουσα την υπό κρατικό έλεγχο επιχείρηση. Η απόσταση είναι στην πράξη ελάχιστη και το γεγονός αυτό προδικάζει τα χειρότερα για την ελληνική οικονομία και την κοινωνία κατ' επέκταση. Γιατί διαφοροποιεί την Ελλάδα προς το χειρότερο σε σχέση με τον υπόλοιπο πολιτισμένο κόσμο. Στο ρεύμα βαδίζουμε εδώ και χρόνια προς τον Τρίτο Κόσμο με τον οποίο σύντομα θα συναντηθούμε.

*In America we have a two-party system. There is the stupid party. And there is the evil party. I am proud to be a member of the stupid party. Periodically, the two parties get together and do something that is both stupid and evil. This is called-bipartisanship.

Κάνει η ΡΑΑΕΥ "Λευκή Απεργία";

Παρακολουθώντας τις δραστηριότητες της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (και Αποβλήτων και Υδάτων!) - αναγκαστικά γιατί με αφορά η αγορά ρεύματος και αερίου- παρατηρώ ότι ο κρατικός αυτός οργανισμός αποφεύγει να κάνει την δουλειά του. Την απλή καθημερινή δουλειά ρουτίνας αλλά και την σημαντική δουλειά, που είναι ο έλεγχος και η ρύθμιση των αγορών. Συγκεκριμένα αρχίζοντας από τα θέματα ρουτίνας και περνώντας στα θέματα ελέγχου της αγοράς.

Η ΡΑΑΕΥ με είχε εκπλήξει θετικά στο μακρινό παρελθόν (το 2021) όταν μου έδωσε αριθμό πρωτοκόλλου για μήνυμα που είχα στείλει με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Τελευταία όμως διαπίστωσα ότι η καλή αυτή συνήθεια έχει χαθεί. Δεν δίδεται ούτε καν επιβεβαίωση ότι παρελήφθη το ηλεκτρονικό έγγραφο. Πλήρες blackout. Αναρωτιέμαι αν είμαι ο μόνος στον οποίο συμπεριφέρεται η Αρχή με τον τρόπο αυτό.

Η ΡΑΑΕΥ δεν έχει εκδώσει Έκθεση Πεπραγμένων τα τελευταία δύο χρόνια. Η πιο πρόσφατη έκδοση είναι αυτή του 2021. Μήπως υπάρχει νομοθετική ρύθμιση που απαλλάσσει την ΡΑΑΕΥ από το να εκδίδει Πεπραγμένα; Αμφιβάλω. Τότε γιατί δεν τηρεί την υποχρέωσή της; Υπενθυμίζω ότι η Έκθεση αυτή περιλαμβάνει στοιχεία (έστω και με καθυστέρηση ετών) που είναι απαραίτητα για την ανάλυση των αγορών.

Η ΡΑΑΕΥ αποφάσισε την περασμένη χρονιά (2023) να δημοσιοποιεί κάθε μήνα αναφορές για την λιανική αγορά ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου (που είναι μια ελαφριά επεξεργασία των πρωτογενών στοιχείων του ΔΕΔΔΗΕ). Οι αναφορές αυτές είναι σαν τα θαύματα που συμβαίνουν μόνο μια φορά. Γιατί, για λόγους που δεν είναι προφανείς, έπαψαν να εκδίδονται το 2024. Η Clarus ESCo έχει ζητήσει εγγράφως επανειλημμένα τις αναφορές αυτές ξεκινώντας ήδη από το 2016. Η έκδοσή τους το 2023 μου είχε προκαλέσει ενθουσιασμό - έστω και αν μετά από τόσα χρόνια η ΡΑΑΕΥ και ο ΔΕΔΔΗΕ (για λόγους που μου είναι άγνωστοι) αρνούνται να ικανοποιήσουν το αίτημά μου να αναφέρεται και ο αριθμός των αλλαγών παρόχου που έγιναν σε κάθε περίοδο*. Γιατί σταμάτησαν;

Τα παραπάνω είναι πταίσματα μπροστά στον τρόπο που η ΡΑΑΕΥ χειρίζεται το θέμα της ιστοσελίδας σύγκρισης τιμών - του energycost.gr. Έχω κάνει αλλού λεπτομερή κριτική και προτάσεις σχετικά με την σελίδα αυτή. Αυτό που επισημαίνω εδώ είναι η πλήρης αδιαφορία της Αρχής για το γεγονός ότι η εφαρμογή αυτή έχει τεθεί στην  διάθεση του κοινού χωρίς να έχει υποστεί στοιχειώδη έλεγχο. Την στιγμή που γράφεται το παρόν, η σελίδα, ένα μήνα μετά την ανάρτηση της στο διαδίκτυο, έχει προφανή λάθη και παραλείψεις. Είναι όχι μόνο παραπλανητική αλλά και επικίνδυνη για τον καταναλωτή που θα προσπαθήσει να την χρησιμοποιήσει. Η αδιαφορία της ΡΑΑΕΥ για την κατάσταση αυτή κατά την άποψη μου φθάνει στα όρια της παρανομίας. Παραβιάζει αν όχι το γράμμα πάντως το πνεύμα της Ευρωπαϊκής και ελληνικής νομοθεσίας.

Στις αναφορές που δημοσιοποίησε το 2023 (και σταμάτησε το 2024) η ΡΑΑΕΥ παρείχε στοιχεία μεριδίων αγοράς ανά μήνα στην λιανική αγορά ηλεκτρισμού. Τα στοιχεία αυτά έδειχναν ότι το μερίδιο αγοράς της υπό κρατικό έλεγχο δεσπόζουσας επιχείρησης, της ΔΕΗ, ήταν στην Χαμηλή Τάση στο 63% στις πωλήσεις (κιλοβατώρες) και στο 73% σε αριθμό μετρητών. Αυτό που δεν έδειχναν οι αναφορές αυτές είναι η εξέλιξη των μεγεθών αυτών στον χρόνο. Αν έδειχναν τα στοιχεία αυτά, θα φαινόταν ότι τα μερίδια της ΔΕΗ δεν διαφέρουν από αυτά του 2021. Εδώ και 3 τουλάχιστον χρόνια, η λιανική αγορά στην Χαμηλή Τάση δεν έχει διαφοροποιηθεί. Η ένταση του ανταγωνισμού (όπως μετριέται από τον Herfindahl Hirschman Index) παραμένει στο επίπεδο του δυοπωλίου. Η ΡΑΑΕΥ που είναι υπεύθυνη για τον έλεγχο του ανταγωνισμού στις αγορές ενέργειας (και έχει, αν δεν κάνω λάθος, πριν από χρόνια υπογράψει σχετικό μνημόνιο συνεργασίας με την Επιτροπή Ανταγωνισμού) δεν έχει κάνει απολύτως τίποτα για να αντιμετωπίσει το φαινόμενο αυτό. Έχει παραλείψει να κάνει το καθήκον της.

Ο προσεκτικός αναγνώστης θα παρατηρήσει ότι η κριτική που ασκείται παραπάνω αφορά πράγματα που η ΡΑΑΕΥ παραλείπει να κάνει. Δεν αφορά θέματα για τα οποία ενήργησε. Η άποψή μου και η κριτική μου σχετικά με τα θέματα αυτά (χρωματιστά τιμολόγια, ενεργειακός τουρισμός κλπ.) έχουν αναφερθεί αλλού. Γενικά η δική μου αξιολόγηση είναι ότι η ΡΑΑΕΥ (που έχει στην πράξη με το κράτος μια υπαλληλική σχέση) δημιουργεί μεγαλύτερα προβλήματα όταν ενεργεί παρά όταν αμελεί να ενεργήσει (με εξαίρεση την ρύθμιση του ανταγωνισμού που θα αποτελούσε και το litmus test της - ανύπαρκτης - ανεξαρτησίας της). Είναι κρίμα λοιπόν να δημιουργείται η αρνητική εντύπωση ότι η Αρχή κάνει ένα είδος "Λευκής απεργίας" στα θέματα ρουτίνας τα οποία θα μπορούσε να καλύψει εύκολα, γρήγορα και φθηνά με την βοήθεια εξωτερικών συνεργατών (το allazorevma.gr - που δεν έχει την  δυνατότητα να απεργήσει έναντι κανενός - έχει προτείνει να αναλάβει τόσο την ιστοσελίδα όσο και τις αναφορές έναντι αμελητέου τιμήματος). 

Αυτά τα θέματα ρουτίνας δεν λύνουν τα στρατηγικά προβλήματα της αγοράς αλλά διευκολύνουν κάπως τους καταναλωτές. Για αυτούς δεν εργαζόμαστε όλοι;

* Τον αριθμό αυτό για το 2023 θα τον μάθουμε (επισήμως γιατί ανεπισήμως κυκλοφορεί από στόμα σε στόμα) στην Έκθεση Πεπραγμένων της ΡΑΑΕΥ που με τα σημερινά δεδομένα θα εκδοθεί το 2025.

Το Πράσινο Τιμολόγιο Είναι "Διεστραμμένο"!

Το Πράσινο τιμολόγιο υπήρξε αντικείμενο θαυμασμού και απορίας για όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά ηλεκτρισμού. Έξη μήνες μετά την θεσμοθέτησή του είναι η ώρα να αξιολογηθούν τα αποτελέσματα της εφαρμογής του μήπως μας βοηθήσει να καταλάβουμε και τον στόχο των σχεδιαστών του. Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η σχετική ανάλυση. Χρησιμοποιείται ως αναφορά το Πράσινο τιμολόγιο του δεσπόζοντα, υπό κρατικό έλεγχο, Παρόχου - της ΔΕΗ, στο οποίο βρίσκονται, χωρίς στην πράξη να έχουν ερωτηθεί, η μεγάλη πλειοψηφία των καταναλωτών.

Το αποτέλεσμα της ανάλυσης ήταν αναπάντεχο. Γιατί, αν τα νούμερα διαβαστούν σύμφωνα με το πνεύμα του σχεδιασμού του, η φόρμουλα του τιμολογίου μεταφέρει την πτώση της τιμής στην χονδρική σε μικρότερη πτώση της λιανικής τον επόμενο μήνα. Αντίστροφα, η αύξηση της τιμής της χονδρικής μεταφέρεται ως μεγαλύτερη αύξηση της λιανικής τον επόμενο μήνα. Η φόρμουλα μοχλεύει τις μεταβολές των τιμών χονδρικής και λιανικής με τρόπο που αυξάνει πάντοτε τα περιθώρια των παρόχων! Επειδή αποκλείουμε να ήταν αυτός ο στόχος των σχεδιαστών αποφασίσαμε να το χαρακτηρίσουμε "διεστραμμένο". Άλλο ήθελαν να κάνουν και άλλο βγήκε!

Αν παρατηρήσει κανείς τις μεταβολές των τιμών στο κάτω μέρος του Πίνακα θα δεί ότι - για παράδειγμα - την πτώση της χονδρικής τον Ιανουάριο του '24 κατά 9% ακολούθησε πτώση της λιανικής τον Φεβρουάριο κατά 6%. Την πτώση της χονδρικής τον Φεβρουάριο κατά  21% ακολούθησε πτώση της λιανικής τον Μάρτιο κατά 15% . Και ούτω καθεξής μέχρι τον Μάϊο οπότε η χονδρική αναμένεται να αυξηθεί κατά 16%. Αν αυτό επιβεβαιωθεί, τότε ο τύπος του πράσινου τιμολογίου εξασφαλίζει ότι η αύξηση της λιανικής θα είναι στο 30% (αν δεν αλλάξει η έκπτωση στην βασική τιμή)!

Είναι φανερό ότι το Πράσινο τιμολόγιο είναι ένα λάθος. Σχεδιασμένο (στην καλύτερη περίπτωση), με στόχο να δώσει μια επίπλαστη αίσθηση σταθερότητας στους πολίτες, φαίνεται ότι πέτυχε να τους χρεώσει κάτι παραπάνω. Η πρότασή μας δεν είναι να καταργηθεί ή να τροποποιηθεί αλλά να αναλάβει το κράτος να πείσει τους καταναλωτές να φύγουν από αυτό το γρηγορότερο δυνατό δεδομένου άλλωστε ότι ήδη προσφέρονται ανταγωνιστικά σταθερά τιμολόγια - όπως πρέπει να είναι η ομαλή (default) κατάσταση της αγοράς. Ίσως έτσι επιτευχθεί και ο ξεχασμένος μνημονιακός στόχος της μείωσης του μεριδίου αγοράς του δεσπόζοντα Παρόχου. Του οποίου το Πράσινο Τιμολόγιο θα διατηρείται με ρυθμιστική παρέμβαση σε τέτοιο επίπεδο ώστε να καθιστά την αγορά διεκδικίσιμη (contestable) για τους ανταγωνιστές της - παρόντες και νεοεισερχόμενους.

Το Πράσινο Τιμολόγιο θα Εκτοξευθεί τον Ιούνιο! Εκτός Εάν....

Η ιλαροτραγωδία του πράσινου τιμολογίου ανεβαίνει πίστα! Τον Ιούνιο, το πράσινο τιμολόγιο της ΔΕΗ (στο οποίο είναι ακόμα η συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών) εκτιμάται ότι θα είναι περίπου 30% ακριβότερο από ότι ήταν τον Μάιο. Από 106,6  θα πάει στα 138,1 ευρώ την μεγαβατώρα. Ο υπολογισμός αυτός γίνεται με βάση την φόρμουλα (δηλαδή τις ρήτρες) που έχει καθορίσει το κράτος. Η ακρίβεια του υπολογισμού εξαρτάται από την πορεία της χονδρικής μέχρι τέλους του Μάϊου - το allazorevma.gr εκτιμά ότι αυτή θα κλείσει στα 70 ευρώ την μεγαβατώρα (έναντι 61 τον Απρίλιο). Αν προσθέσουμε το πάγιο και τα ρυθμιζόμενα, η τιμή για ένα μέσο καταναλωτή θα ανέβει περίπου στα 23 λεπτά - αύξηση πάνω από 10% μέσα σε ένα μήνα.

Εκτός εάν....Υπάρχει ένας τρόπος που το κράτος μπορεί να διορθώσει τα πράγματα. Να δώσει εντολή στην ΔΕΗ να αυξήσει την έκπτωσή της στην βασική τιμή από 10% σε 30%. Να χρεώσει βασική τιμή 112 ευρώ την μεγαβατώρα για τον Ιούνιο από 144 τον Μάϊο. Μπορεί όμως το κράτος να δώσει τέτοια εντολή στην δεσπόζουσα στην αγορά επιχείρηση ηλεκτρισμού;(που είναι εισηγμένη στο χρηματιστήριο;) Περιμένουμε με αγωνία να το μάθουμε.

Αν όμως οι καταναλωτές δεν θέλουν να εξαρτώνται από την ευσπλαχνία του κράτους, μπορούν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους επιλέγοντας τα σταθερά τιμολόγια που προσφέρονται από πολλούς παρόχους. Την καλύτερη εκτίμηση για την ωφέλεια τους από τα σταθερά  τιμολόγια θα την βρούν μόνο στο allazorevma.gr. Την μοναδική πηγή πληροφόρησης που παρουσιάζει μια ρεαλιστική εκτίμηση της δαπάνης για ρεύμα όχι τον επόμενο μήνα αλλά στο επόμενο 12μηνο. 

Δείκτης Τιμών Ρεύματος - Μεθοδολογικές Διευκρινίσεις

Για να αξιολογηθεί ορθά η πληροφορία που παρέχουν οι στατιστικοί δείκτες χρειάζεται ο αναγνώστης να κατανοεί εκ των προτέρων σε ποια ερώτηση προσπαθεί να απαντήσει κάθε συγκεκριμένος Δείκτης. Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος που από το 2019 καταρτίζει το allazorevma.gr προσπαθεί να συνοψίσει την απάντηση στο εξής ερώτημα: "Ποια θα είναι η δαπάνη για ρεύμα ενός μέσου καταναλωτή* για τους επόμενους 12 μήνες αν επιλέξει (σήμερα) το φθηνότερο τιμολόγιο κάθε παρόχου;". Αυτό σημαίνει:

• Ότι ο Δείκτης δεν δίνει ακριβή εικόνα των τιμών που πληρώνει ο μέσος καταναλωτής την στιγμή που καταρτίζεται. Ο Δείκτης αφορά μόνο νέους πελάτες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να υποεκτιμά το μικτό περιθώριο των Παρόχων δεδομένου ότι συνήθως οι τιμές για νέους πελάτες είναι χαμηλότερες - πιο ελκυστικές για την προσέλκυση πελατών. Παράδειγμα η σημερινή κατάσταση όπου η συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών είναι στο πράσινο τιμολόγιο ενός παρόχου (της ΔΕΗ). Αν ο δείκτης υπολογιζόταν με τα τρέχοντα τιμολόγια, η τιμή του θα ήταν πολύ ψηλότερη - όπως και το τεκμαρτό περιθώριο των παρόχων.
• Ότι ο δείκτης υπολογίζεται με βάση τον αλγόριθμο του allazorevma.gr ο οποίος χρησιμοποιεί προβλέψεις των προθεσμιακών  αγορών για την χονδρική τιμή του ρεύματος - που με στην σειρά της είναι συνδεδεμένη με τις τιμές των μεταβλητών τιμολογίων. Ο λόγος που το allazorevma.gr χρησιμοποιεί αυτή την μεθοδολογία είναι ότι έτσι δίνει καλύτερη εικόνα στον καταναλωτή για την μελλοντική του δαπάνη και - ειδικότερα - είναι ο μόνος τρόπος για να αξιολογηθεί η ελκυστικότητα των σταθερών τιμολογίων που πλέον προφέρονται σε μεγάλη κλίμακα από τους Παρόχους. Στην τρέχουσα περίοδο η δαπάνη που προκύπτει από την 12μηνη πρόβλεψη - και εμμέσως η τιμή- είναι ψηλότερες από αυτές που ανακοινώνονται κάθε μήνα. Αυτό γιατί οι προθεσμιακές αγορές προβλέπουν αύξηση της χονδρικής στο επόμενο 12μηνο. Να σημειωθεί ότι η διαφορά αυτή δεν αλλάζει την ελκυστικότητα μεταξύ των μεταβλητών τιμολογίων (πράσινα έναντι κίτρινων) δεδομένου ότι όλα αναπροσαρμόζονται με ρήτρες που βασίζονται στις ίδιες τιμές της χονδρικής αγοράς.

Ο Δείκτης Τιμών του allazorevma.gr έχει και μια πρόσθετη χρησιμότητα. Δεν δείχνει μόνο την παρούσα κατάσταση, αλλά δίνει και την εικόνα της ιστορικής τάσης των τιμών. Ανεξάρτητα από την απόλυτη τιμή του κάθε φορά, απαντάει στο ερώτημα: "Πόσο αυξήθηκε (ή μειώθηκε) η τιμή του ρεύματος σε μια συγκεκριμένη περίοδο;" ή στο ερώτημα "Πόσο αυξήθηκε (η μειώθηκε) το τεκμαρτό μικτό περιθώριο των παρόχων σε σύγκριση μεταξύ περιόδων;" Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα - που είναι πάντα επίκαιρα - δεν απαιτούν απόλυτη ακρίβεια της απόλυτης τιμής. Η τάση του Δείκτη στον χρόνο αρκεί για να δώσει χρήσιμες πληροφορίες και το κίνητρο σε ρυθμιστικούς παράγοντες να αναλάβουν δράση - αν χρειάζεται.

*Ο Δείκτης υπολογίζεται στο επίπεδο των 3.750 κιλοβατωρών τον χρόνο (ημερήσιας). Αυτό σημαίνει ότι υποεκτιμά την τιμή για καταναλωτές με μικρότερη κατανάλωση και μάλιστα από τον 5/23 σε μεγαλύτερο βαθμό λόγω δραματικής αύξησης των παγίων χρεώσεων για το δίκτυο διανομής. Την ίδια μέθοδο ακολουθεί και η Eurostast σταθμίζοντας όμως δυο ακόμα επίπεδα κατανάλωσης (2.500 και 5.000 κιλοβατώρες τον χρόνο)

"Μηνιαία Καταμέτρηση": Μήπως Βαφτίζουμε το Κρέας Ψάρι;

Παρέλαβα χθες τον λογαριασμό μου του ρεύματος. Διαπίστωσα με έκπληξη ότι ήταν "Εκκαθαριστικός". Δεν το περίμενα, γιατί δεν υπήρχε πρόσφατη καταμέτρηση από τον ΔΕΔΔΗΕ (η επόμενη είναι προγραμματισμένη για τον Ιούλιο). Ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη δοκίμασα όταν παρατήρησα ότι η τελευταία ένδειξη με βάση την οποία βγήκε ο λογαριασμός ήταν αυτή που ο ίδιος πριν 15 μέρες είχα δώσει στον Πάροχό μου μέσω στης ιστοσελίδας του.

Η αλήθεια είναι ότι οι εκπλήξεις αυτές δεν ήταν δυσάρεστες. Η δυσαρέσκεια ήρθε με την δεύτερη σκέψη. Την  υποψία ότι το κράτος - οι πολιτικοί, οι υπάλληλοι και τα φερέφωνά τους - με δουλεύουν "ψιλό γαζί". Θυμήθηκα τις διαβεβαιώσεις του κυρίου Υπουργού ότι σύντομα όλοι θα παίρνουμε εκκαθαριστικούς λογαριασμούς κάθε μήνα. Τις διαβεβαιώσεις στελεχών του ΔΕΔΔΗΕ ότι ήδη 2 εκατομμύρια μετρητές καταμετρούνται μηνιαία. Και τα φερέφωνα των πολιτικών να μεταφέρουν άκριτα στο ανυποψίαστο κοινό (σε όσους τους διαβάζουν - εμείς το κάνουμε από επαγγελματική διαστροφή) την κρατική γραμμή ότι με τον τρόπο αυτό θα μειωθούν οι ρευματοκλοπές.

Η υποψία μου είναι ότι όλα αυτά βασίζονται σε μια γλωσσική λαθροχειρία. Δημιουργούν σύγχυση ανάμεσα στις μηνιαίες ενδείξεις και τις μηνιαίες καταμετρήσεις. Δεν έχουν - και καλά κάνουν - κανένα σκοπό να καταμετρούν τους πάντες σε μηνιαία βάση (για αυτό και ο ΔΕΕΔΔΗΕ προτρέπει να εισάγουν οι ίδιοι οι καταναλωτές τις ενδείξεις στο σύστημά του. Αν είχε σκοπό να τους καταμετρά μηνιαία προς τι η προτροπή;). Μπορούν όμως εύκολα να έχουν διαθέσιμες μηνιαίες ενδείξεις- ο ΔΕΔΔΗΕ έχει στην βάση δεδομένων του όλα τα ιστορικά στοιχεία καταναλώσεων ανεξάρτητα από Πάροχο για κάθε μετρητή. Εστιάζοντας στον μηνιαίο λογαριασμό και ονομάζοντάς τον εκκαθαριστικό (έστω και αν βασίζεται σε ενδεικτικές μετρήσεις επιβεβαιωμένες "επίσημα" από τον ΔΕΔΔΗΕ), ο ΔΕΔΔΗΕ έχει την ευχέρεια να κάνει όσες καταμετρήσεις θέλει (και μπορεί) τον χρόνο και ταυτόχρονα ο Υπουργός να ισχυρίζεται ότι υλοποιήθηκε η ιδέα του.  

Όσο για τις ρευματοκλοπές, η υπόθεση ότι είναι του ύψους των 400 εκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο είναι κατά την γνώμη μου όχι απλώς υπερβολή αλλά υπερμεγέθες ψέμα (fake news στην καθομιλουμένη). Αρκεί κανείς να ρίξει μια ματιά στην έκθεση που έχει υποβάλει ο ΔΕΔΔΗΕ στην ΡΑΑΕΥ για να δικαιολογήσει την επένδυση στους έξυπνους μετρητές. Το υποτιθέμενο όφελος από την μείωση των ρευματοκλοπών λόγω έξυπνων μετρητών (μείωση κατά 80%!) υπολογίζεται στα 1,1 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο (όταν όλοι οι μετρητές θα είναι έξυπνοι - το 2031).

Είναι εύλογο το ερώτημα: Γιατί κανείς να ανησυχεί για αυτά τα μικρά αθώα ψεματάκια την στιγμή που η επίπτωση στον καταναλωτή είναι αμελητέα και ίσως ελαφρώς θετική*;. Η απάντηση είναι ότι τα μικρά αυτά "λευκά" ψεύδη υπονομεύουν την αξιοπιστία του κράτους στα μάτια των πολιτών. Θα μου πείτε ποιος έχασε την αξιοπιστία του και την βρήκε το ελληνικό κράτος; Σωστό και αυτό - ιδιαίτερα για μια κοινωνία που έχει γαλουχηθεί με τον Καραγκιόζη και τον Χατζηαβάτη στην υπηρεσία του Βεζίρη.

* Οι Υπουργικές ιδέες υποθέτουμε ότι θα έχουν  θετική επίπτωση στον υπό κρατικό έλεγχο δεσπόζοντα Πάροχο, την ΔΕΗ γιατί θα εκδίδει πλέον σε όλους τους πελάτες της μηνιαίο λογαριασμό επιταχύνοντας έτσι τις ταμειακές της εισροές σε σχέση με την παραδοσιακή διμηνιαία χρέωση. Επίσης, στη  "Τούρλα  του Σαββάτου" ο ΔΕΔΔΗΕ με αφορμή την υποτιθέμενη μηναία καταμέτρηση ζητά επισήμως από την ΡΑΑΕΥ το δικαίωμα να ζητά το κινητό τηλέφωνο των καταναλωτών - για να επισπεύδεται η διαδικασία (ο ΔΕΔΔΗΕ γνωρίζει ότι εκατομμύρια μετρητών δεν είναι προσβάσιμοι στον καταμετρητή αν δεν συναινέσει ο καταναλωτής. Θα απαντά όμως στο τηλεφώνημα;)  

Το Μεσημεριανό Τιμολόγιο και η Άγνοια (ή Αδιαφορία) των Σχεδιαστών του

Κυκλοφόρησε η είδηση ότι το κράτος σκέφτεται σοβαρά να μετατρέψει το νυκτερινό τιμολόγιο που προσφέρεται σήμερα σε μεσημεριανό. Δηλαδή η μειωμένη χρέωση που ισχύει σήμερα τις βραδινές ώρες να μετατοπισθεί το μεσημέρι. Ο λόγος είναι ότι η χονδρική τιμή τις μεσημβρινές ώρες έχει μειωθεί λόγω της υπερπροσφοράς των φωτοβολταικών στο σύστημα. Η θεωρία είναι ότι η μειωμένη χρέωση θα αυξήσει την ζήτηση και έτσι θα καταναλωθεί η περίσσεια ενέργεια που παράγουν τα φωτοβολταικά - η οποία αλλιώς θα έπρεπε να απορριφθεί από το σύστημα (και όντως ήδη  απορρίπτεται)

Πρέπει κανείς να δώσει εύσημα στους κρατικούς υπαλλήλους που προσπαθούν να λύσουν πρακτικά προβλήματα με δημιουργικούς τρόπους. Αλλά στην συγκεκριμένη περίπτωση οι υπάλληλοι αυτοί δείχνουν την άγνοιά τους (ή την αδιαφορία τους) για την οικονομία των ηλεκτρικών συστημάτων και ιδιαίτερα του δικού μας ελληνικού συστήματος. Μας θυμίζουν τον Friedrich Hayek που είχε πει (απόδοση από τον γράφοντα) ότι "ο παράδοξος στόχος της οικονομικής επιστήμης είναι να αποδείξει στους ανθρώπους πόσα λίγα ξέρουν για αυτά πού φαντάζονται ότι μπορούν να σχεδιάσουν". Οι κρατικοί σχεδιαστές με το μεσημβρινό τιμολόγιο πιθανότατα θα προκαλέσουν λίγη φασαρία και θα κάνουν μια τρύπα στο νερό.

Κατ' αρχάς μεσημεριανή ζώνη υπάρχει ήδη - στο νυκτερινό τιμολόγιο που ισχύει την χειμερινή περίοδο (πως τους διέφυγε;). Κατανοούμε ότι η επέκτασή του σε όλο τον χρόνο (με μια μικρή χρονική μετατόπιση αν χρειαστεί) δεν είναι επικοινωνιακά τόσο ελκυστική για τους πολιτικούς τους προϊστάμενους. Πιο σημαντικό όμως είναι - και απαραίτητο πριν σχεδιάσει κανείς κάτι καινούργιο- να διερευνήσει το στοιχειώδες ερώτημα. Πόσοι Πάροχοι προσφέρουν σήμερα ζωνικό τιμολόγιο; Και από αυτούς που το προσφέρουν πόσο σημαντικό κριτήριο για την επιλογή των καταναλωτών είναι ή ύπαρξη ζώνης χαμηλής τιμολόγησης;

Οι εναλλακτικοί Πάροχοι δεν προσφέρουν σήμερα ζωνικά τιμολόγια. Ο δεσπόζων μόνο το κάνει - από συνήθεια και γραφειοκρατική αδράνεια. Όχι μόνο δεν προσφέρουν  αλλά καταβάλουν κάθε επικοινωνιακή προσπάθεια να πείσουν τους νέους πελάτες τους να μην το επιλέξουν (ακόμα και αυτούς που έχουν ήδη εγκατεστημένο νυκτερινό μετρητή). Για ένα λόγο: Ότι ζημιώνονται  με την χαμηλή ζωνική χρέωση. Το δικό τους κόστος αγοράς στην χονδρική  είναι το ίδιο - ανεξάρτητα από το αν έχει ο καταναλωτής ζωνικό τιμολόγιο ή όχι. Θα αλλάξει ο κανονισμός συναλλαγών στην χονδρική αγορά για να διαφοροποιηθεί το κόστος για παρόχους με περισσότερους καταναλωτές με ζωνικό τιμολόγιο; Δεν το ακούσαμε αλλά αν σχεδιάζουν να το κάνουν γιατί δεν το έχουν κάνει τόσα χρόνια;

Αλλά το σημαντικότερο είναι η ελαστικότητα της ζήτησης (και όχι της προσφοράς δεδομένου  ότι η παραγωγή από τα φωτοβολταικά είναι εξ ορισμού ανελαστική - ο ήλιος δεν ενδιαφέρεται για την τιμή της χονδρικής!) . Πόση πρέπει να είναι η διαφορά στην τιμή ώστε να αποτελέσει αρκετό κίνητρο για τον καταναλωτή να αλλάξει τις καταναλωτικές του συνήθειες; Υπάρχουν σχετικές μελέτες; Γιατί υπάρχει κίνδυνος όλη η προσπάθεια να έχει αμελητέο αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, μαντεύουμε ότι η διαφορά που υπάρχει σήμερα μεταξύ ημερήσιου και νυκτερινού τιμολογίου της δεσπόζουσας (υπό κρατικό έλεγχο) επιχείρησης αφήνει τους καταναλωτές εντελώς αδιάφορους. 

Θα περιμένουμε λένε ορισμένα παπαγαλάκια- πωλώντας φύκια για μεταξωτές κορδέλες - τους έξυπνους μετρητές  Ένα από τα πλεονεκτήματα της καθυστέρησης της χώρας στην εγκατάσταση τέτοιων μετρητών είναι ότι έχουμε τις πρώτες ενδείξεις για την αποτελεσματικότητά τους. Τα νέα δεν είναι ευχάριστα. Έξυπνοι μετρητές έχουν μπει αλλά ζωνικά και ακόμα χειρότερα δυναμικά τιμολόγια δεν προσφέρονται σε μικρούς καταναλωτές. Oι καταναλωτές δεν τα επιλέγουν. Και οι Πάροχοι δεν τα προσφέρουν γιατί για να είναι αποτελεσματικά στην  διαχείριση της ζήτησης πρέπει α) η διαφορά της τιμής να είναι τεράστια (π.χ. 1: 5) μεταξύ αιχμής και κοιλάδας και β) δεν είναι διαθέσιμη ακόμα - και πιθανότατα δεν θα είναι σύντομα - η κατάλληλη τεχνολογία (enabling technology) - δηλαδή συσκευές που να ανταποκρίνονται αυτόματα στις μεταβολές της χονδρικής τιμής του ρεύματος 

Οι σχεδιαστές της ενεργειακής πολιτικής έχουν κάνει σοβαρά σφάλματα στο παρελθόν και είναι σίγουρο ότι θα εξακολουθήσουν να κάνουν στο μέλλον. Το μεσημβρινό τιμολόγιο είναι ένα πλημμέλημα. Αν μάλιστα καταφέρουν να βρουν τρόπο να δημιουργήσουν κίνητρο στους Παρόχους να προσφέρουν ζωνικά τιμολόγια ίσως υπάρξει και όφελος από την όλη προσπάθεια*. Σε κάθε περίπτωση θα περάσει κι αυτό...

* Ένα πρόσθετο όφελος θα ήταν αν μαθαίναμε πόσοι είναι σήμερα οι εγκατεστημένοι μετρητές με δυνατότητα ζωνικής τιμολόγησης ("με νυκτερινό"). Ακόμα πιο ενδιαφέρον θα ήταν να μαθαίναμε ποια είναι η ιστορική τάση. Τα στοιχεία αυτά δεν υπάρχουν δημόσια διαθέσιμα από τον ΔΕΔΔΗΕ (ή ίσως κάπου τα έχει καταχωνιάσει για να μην μπορούν να τα βρούν οι κοινοί θνητοί- όπως συνηθίζει) 

Δείκτης Τιμών Ρεύματος: Μικρή Μείωση Τιμών τον Απρίλιο

Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος με στοιχεία Απριλίου 2024 που υπολογίζει το allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην Ελλάδα, εμφάνισε ελαφρά μείωση σε σχέση με τον δείκτη με στοιχεία Μαρτίου 2024. Ο Δείκτης Τιμών από 220,92 έπεσε στα 220,59 ευρώ την μεγαβατώρα.  

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις, δεν περιλαμβάνουν πλέον την κρατική επιδότηση - η οποία καταργήθηκε από την 1/1/24 - και έμειναν σταθερές στα 74,98 ευρώ την μεγαβατώρα. 

Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών για οικιακούς καταναλωτές,  περιλαμβανομένου του ΦΠΑ, αυξήθηκε ελαφρά από 132,20 σε 133,12 ευρώ την μεγαβατώρα. Οι τιμές των εναλλακτικών Παρόχων κυμάνθηκαν από 102,75 έως 137,65 με μέσο όρο τα 124,65 ευρώ την μεγαβατώρα μειωμένο σχέση με τον προηγούμενο μήνα (130,05). Συνολικά, σε 12μηνη βάση (4/23-4/24), η μέση τιμή των εναλλακτικών Παρόχων (πριν τις επιδοτήσεις) μειώθηκε κατά 21% ενώ ο συνολικός δείκτης ανταγωνιστικών χρεώσεων που περιλαμβάνει και την ΔΕΗ μειώθηκε κατά 20%. 

Στο πρώτο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΔΕΗ τους τελευταίους 12 μήνες.  Στον δεύτερο παρουσιάζεται η εξέλιξη του μικτού περιθωρίου των Παρόχων τους πιο πρόσφατους μήνες.

Τον Απρίλιο η χονδρική τιμή συνέχισε την πτωτική της τάση με ποσοστό -8,3% σε σχέση με τον Μάρτιο. Ο Δείκτης Τιμών Λιανικής σημείωσε πολύ μικρή  πτώση (-0,15%). Το αποτέλεσμα είναι η αύξηση του μικτού περιθωρίου (35%) των Παρόχων σε επίπεδα ψηλότερα του Μαρτίου (το πάρτι συνεχίζεται!). Εξακολουθεί και τον Μάρτιο η διαφοροποίηση μεταξύ της υπό κρατικό έλεγχο εταιρείας Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ) και των εναλλακτικών παρόχων. Η συνολικά μικρή αύξηση των ανταγωνιστικών χρεώσεων προήλθε από αύξηση των τιμών της ΔΕΗ και πτώση των τιμών των εναλλακτικών παρόχων. Με συνέπεια το κίνητρο αλλαγής παρόχου από την ΔΕΗ σε εναλλακτικό Πάροχο να γίνει ισχυρότερο. Δεν υπάρχει όμως προς το παρόν καμία ένδειξη ότι αυτό είναι αρκετό για να επηρεάσει το συντριπτικό μερίδιο αγοράς της ΔΕΗ (73% των μετρητών).

Είναι Δυνατόν; Το Κράτος "Χαϊδεύει" τους Μπαταχτσήδες στο Ρεύμα;

Κι όμως φαίνεται ότι έτσι είναι. Προσπαθώντας να θέσει κανόνες ώστε να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα των ανείσπρακτων λογαριασμών ρεύματος, το Κράτος δυσχεραίνει την προσπάθεια των Παρόχων να εισπράξουν. Στο παράδοξο αυτό συμπέρασμα έφθασαν σχεδόν ομόφωνα οι Πάροχοι ρεύματος απαντώντας στην σχετική διαβούλευση της ΡΑΑΕΥ για την τροποποίηση του Κανονισμού Προμήθειας. Την οποία οι ίδιοι προκάλεσαν απαιτώντας ρυθμίσεις ώστε να μειωθεί ο περίφημος "ενεργειακός τουρισμός". Ο σοφός λαός περιγράφει καταστάσεις σαν κι αυτές με την παροιμία: "Πήγαν για μαλλί και βγήκαν κουρεμένοι".

Οι απαντήσεις των Παρόχων στην διαβούλευση είναι μια ανέξοδη - για έναν τρίτο - πηγή διασκέδασης. Όπου με πολύπλοκες "νομικίστικες" διατυπώσεις και έντεχνες λεκτικές φιοριτούρες προσπαθούν να περάσουν το μήνυμα (τι λέτε βρε παιδιά - είστε σοβαροί;) κρύβοντας τα βαθύτερα συναισθήματά τους - υποθέτουμε αισθήματα απογοήτευσης και τρόμου.

Δεν διαθέτουμε επαρκή ενσυναίσθηση για να συμμεριστούμε το πρόβλημα των Παρόχων. Άλλωστε οι ίδιοι προκάλεσαν την τύχη τους. Αυτοί όμως που θα πρέπει να ανησυχούν είναι οι πολίτες - καταναλωτές. Αν είναι αλήθεια αυτό που κατανοούν οι Πάροχοι (που ξέρουν καλύτερα τα προβλήματα της αγοράς) τι συμπέρασμα θα πρέπει να βγάλουν οι πολίτες για την συμπεριφορά του κράτους; Πως είναι δυνατόν το κράτος να υποστηρίζει στην πράξη τους λίγους που δεν θέλουν να πληρώνουν το ρεύμα εις βάρος των πολλών που το πληρώνουν; Πως συμβιβάζεται αυτό με την ρητορική εναντίον της ρευματοκλοπής;

Φαίνεται ότι αυτό που θέλει να αποφύγει το κράτος με κάθε θυσία είναι οι διακοπές στο ρεύμα όσων δεν πληρώνουν (και το κάνει προσποιούμενο ότι προστατεύει το δικαίωμα των καταναλωτών για επιλογή Παρόχου). Είναι τόσο ισχυρή η φοβία των πολιτικών (όλων των παρατάξεων) για το υποτιθέμενο πολιτικό κόστος των διακοπών ηλεκτροδότησης, που δεν δέχονται να συζητήσουν καν την εναλλακτική λύση να τοποθετούνται μετρητές προπληρωμής στους κακοπληρωτές. Μια πολιτισμένη πρακτική που είναι δοκιμασμένη σε πολλές πολιτισμένες χώρες.

Οι τελικές αποφάσεις που θα ληφθούν θα έχουν πιθανότατα το πρακτικό αποτέλεσμα να επιρριφθεί στους συνεπείς καταναλωτές η αδυναμία των Παρόχων να εισπράξουν και του κράτους να τους υποστηρίξει στην προσπάθειά τους. Γιατί είναι αυτό πιθανό; Γιατί είναι αυτό που ήδη συμβαίνει. Αυτή την στιγμή (31/12/23) υπάρχουν 209.000 καταναλωτές που "εκπροσωπούνται" από προμηθευτές "Καθολικής Υπηρεσίας" (την 31/12/19 ήταν 127.000) Το 80% από αυτούς (λένε οι Πάροχοι που τους εκπροσωπούν) έχουν σταματήσει να πληρώνουν. Κάποιος όμως πρέπει να πληρώσει το ρεύμα που καταναλώνουν και αυτός τελικά είναι ο συνεπής καταναλωτής. 

Αυτή η πρακτική όμως είναι φαύλος κύκλος. Γιατί αργά ή γρήγορα θα υποπτευθούν και οι συνεπείς ότι δεν δρουν ορθολογικά πληρώνοντας το ρεύμα στην ώρα του. Η υπό κρατικό έλεγχο δεσπόζουσα επιχείρηση έχει σχετική εμπειρία. Έχασε περίπου 3 δισεκατομμύρια ευρώ την τελευταία φορά που έγινε μαζική συνήθεια το "δεν πληρώνω". Κάποιος πολιτικός πρέπει να φροντίσει να μην επαναληφθεί η εμπειρία.