Σε μια χώρα που διψάει για επενδύσεις, ο υπό κρατικό έλεγχο οργανισμός που διαχειρίζεται τα δίκτυα διανομής ηλεκτρισμού σκοπεύει να προβεί σε φαραωνικές επενδύσεις τα επόμενα πέντε χρόνια που πλησιάζουν σε μέγεθος τα ήδη φουσκωμένα έσοδά του στην ίδια περίοδο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι ένα μεγάλο μέρος των επενδύσεων αφορούν την περίφημη "πράσινη μετάβαση" είναι δηλαδή malinvestments - επενδύσεις με αρνητική απόδοση* (τόσο ιδιωτική όσο και κοινωνική). Ένα δεύτερο σημαντικό πρόβλημα είναι ότι η διαδικασία με την οποία το κράτος ελέγχει (υποθέτοντας ότι έχει την θέληση) την αναγκαιότητα και την αποδοτικότητα των επενδύσεων αυτών είναι προβληματική. Συνεπώς είναι άμεση ανάγκη να αναθεωρηθεί το μέρος των επενδύσεων που σχετίζεται με την "πράσινη μετάβαση". Σε δεύτερο χρόνο θα πρέπει να ανασχεδιαστεί εκ βάθρων η μέθοδος ελέγχου του διαχειριστή. Συγκεκριμένα:
Οι επενδύσεις του ΔΕΔΔΗΕ για την υποστήριξη της "πράσινης μετάβασης", που σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ίδιου του οργανισμού αφορούν σχεδόν το 50% του αναπτυξιακού του πλάνου, θα πρέπει να αναμορφωθούν αφού αναθεωρηθεί το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ). Οι πρόσφατες έγγραφες δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών υψηλότατου επιπέδου περί "λανθασμένων στόχων" ή "λύσης λάθος προβλήματος" υποδεικνύουν ότι χρειάζεται (και ίσως επίκειται) αναθεώρηση προς τα κάτω των φιλόδοξων στόχων του Σχεδίου. Είναι πιθανό ότι σε ένα αναθεωρημένο ΕΣΕΚ ο στόχος για συμμετοχή των ΑΠΕ στην παραγωγή, για τοποθέτηση έξυπνων μετρητών αλλά και για εξηλεκτρισμό των πάντων θα είναι σημαντικά μειωμένος.
Είναι επίσης σημαντικός ο σαφής διαχωρισμός των επενδύσεων για την ανάπτυξη των δικτύου από αυτές που στην πράξη αποτελούν απλώς συντήρηση κεφαλαίου. Το δίκτυο διανομής της χώρας είναι φτωχής κατασκευής και μεγάλης ηλικίας και η ποιότητά του (π.χ. απώλειες, βλάβες, πρόκληση πυρκαγιών) που δεν ήταν ποτέ υψηλή έχει πιθανόν υποβαθμιστεί περαιτέρω. Η αποκατάστασή του θα πρέπει να βαρύνει τους σημερινούς καταναλωτές και όχι τους μελλοντικούς. Δεν θα έπρεπε συνεπώς να συμμετέχει στο επενδυτικό πλάνο το οποίο αυξάνει την ρυθμιζόμενη βάση παγίων και θα χρηματοδοτηθεί με νέα κεφάλαια (ίδια, δανεικά ή ευρωπαϊκές επιδοτήσεις). Θα πρέπει να "εξοδοποιείται" όπως λένε οι λογιστές.
Οι δύο αυτές παρεμβάσεις στον σχέδιο του ΔΕΔΔΗΕ θα μπορούσαν να μειώσουν το ύψος των επενδύσεων στο 1/3 περίπου του ποσού που προτείνεται. Από τα 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2030 στα 1,5 δισεκατομμύρια. Αυτό το ποσό θα αποτελεί ένα ποσοστό των εσόδων του ΔΕΕΔΗΕ τα επόμενα χρόνια της τάξεως του 20-25% (capex to sales) που είναι υψηλό αλλά αναμενόμενο για μια επιχείρηση έντασης κεφαλαίου. Αυτό θα απέχει σχεδόν μια τάξη μεγέθους από το περίπου 100% που προτείνεται με το τρέχον Σχέδιο και το οποίο αποτελεί ίσως παγκόσμια πρωτοτυπία.
Παράλληλα θα πρέπει να αρχίσει ο σχεδιασμός για πλήρη αναθεώρηση της μεθόδου ρυθμιστικού ελέγχου του ΔΕΔΔΗΕ. Η σημερινή διαδικασία δεν εξασφαλίζει τα αναγκαία κίνητρα (αντίθετα δημιουργεί αντικίνητρα) στους συμμετέχοντες για να υποκαταστήσουν έστω και προσεγγιστικά τον επιχειρηματικό ανταγωνισμό - πράγμα που είναι, θεωρητικά τουλάχιστον, η δουλειά τους.
Μια άμεση επέμβαση θα ήταν η χρησιμοποίηση ανεξάρτητου τρίτου ελεγκτή κατά προτίμηση διεθνούς φήμης και εμπειρίας - κατ' αναλογία με την (κατά γενική ομολογία πετυχημένη) χρήση ξένων διαιτητών στο ποδοσφαιρικό μας πρωτάθλημα. Ακόμα καλύτερο θα ήταν αν, με τη βοήθεια ίσως του ανεξάρτητου ελεγκτή, υιοθετηθεί ως υποκατάστατο του ανταγωνισμού η θεσμοθέτηση ενός πλαισίου σύγκρισης της αποτελεσματικότητας (benchmarking) στην ρυθμιστική διαδικασία. Το benchmarking θα μπορούσε να εφαρμόζεται σε σύγκριση (σωρευτικά):
- Με το δίκτυο μιας ευρωπαϊκής χώρας ή ένα μέσο όρο χωρών με δίκτυα που έχουν ομοειδή χαρακτηριστικά.
- Με το δίκτυο μιας επιχείρησης ευρωπαϊκής χώρας που ανήκει στον ελληνικό δεσπόζοντα Πάροχο (Ρουμανία).
- Μεταξύ των δικτύων των περιφερειών του ίδιου του Διανομέα - το αποκαλούμενο στην Μ. Βρετανία "yardstick competition" (που θα μπορούσε να αποτελέσει και μέρος ενός συστήματος αμοιβών με βάση την επίδοση των μονάδων και των στελεχών).
Όπως έχει παρατηρηθεί από άλλους σχολιαστές, το Σχέδιο Ανάπτυξης του ΔΕΔΔΗΕ δεν περιλαμβάνει επαρκώς δείκτες αποτελεσματικότητας. Η πρόταση του γράφοντος είναι ότι οι δείκτες αυτοί όταν θεσμοθετηθούν καλό θα ήταν να βασίζονται σε μια συγκριτική ανάλυση.
Ο ΔΕΔΔΗΕ (και ο ΑΔΜΗΕ) είναι αθροιστικά ίσως οι μεγαλύτεροι επενδυτές στην χώρα. Ο έλεγχος της αποτελεσματικότητας των επενδυτικών τους σχεδίων είναι ένα πρώτης τάξεως πολιτικό πρόβλημα δεδομένου ότι αφορούν βασικές υποδομές της χώρας. Επειδή η υπάρχουσα διαδικασία ελέγχου πάσχει εμφανώς οδηγώντας σε σπατάλη σπανιζόντων κεφαλαιουχικών πόρων (σαν να προσπαθούμε να γεμίσουμε τον Πίθο των Δαναΐδων), απαιτείται μια διακομματική συμφωνία για την εφαρμογή ριζοσπαστικών λύσεων στο πρόβλημα. Δεν αρκεί το κλότσημα παρακάτω στο τενεκεδάκι. Όσο ζούμε, ελπίζουμε.
* Όπως έχει αναλυθεί από το γράφοντα επανειλημμένα, η "πράσινη μετάβαση" στην χώρα δεν έχει κανένα όφελος ούτε για τους Έλληνες ούτε -πολύ περισσότερο - για την παγκόσμια κοινότητα. Έχει ωφέλεια μόνο σε μα ιδεατή πραγματικότητα ή ένα άλλο κόσμο - περίπου όπως ένα συγχωροχάρτι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου