Ο Διαχειριστής του Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικού Ρεύματος της χώρας, ο ΔΕΔΔΗΕ, κατάρτισε το Προκαταρκτικό Σχέδιο Ανάπτυξης του Δικτύου του για τα επόμενα 5 χρόνια (μέχρι το 2028 - το 2024 περιλαμβάνεται). Το Σχέδιο καταλήγει στον υπολογισμό των απαιτούμενων χρημάτων για να υλοποιηθεί: 2,99 δισεκατομμύρια ευρώ (περισσότερο από μισό δισεκατομμύριο τον χρόνο). Αυτός είναι ο λογαριασμός που στέλνει στην Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΑΕΥ) και έμμεσα στο κοινωνικό σύνολο - δηλαδή στους πολίτες της χώρας.
Ο λογαριασμός του ΔΕΔΔΗΕ, που ευτυχώς είναι προκαταρκτικός, πρέπει να επιστραφεί από την ΡΑΑΕΥ αμέσως μόλις ληφθεί (υποθέτουμε ότι έχει ήδη ληφθεί!) με τους εξής όρους: Εγκρίνεται αμέσως (για να προκάνουμε και το υπόλοιπο του 2024!) χωρίς καμία περαιτέρω διαδικασία το 50% των δαπανών που προβλέπονται στο Σχέδιο. Η έγκριση αφορά το ποσό των 1,495 δισ. ευρώ και όχι συγκεκριμένα έργα. Ο ΔΕΔΔΗΕ καλείται να αποστείλει ταχύτατα αναθεωρημένο σχέδιο στο οποίο θα αναλύει συγκεκριμένα αιτήματα για κάθε πρόσθετο ευρώ από το ήδη εγκεκριμένο 50%. Αυτό προϋποθέτει ότι έχει αποφασίσει για τα έργα που θα γίνουν με το 50% που έχει ήδη εγκριθεί και έχει κατατάξει κατά προτεραιότητα τα πρόσθετα έργα που αιτείται για την δαπάνη πάνω από το 50%. Αυτό σημαίνει ότι αν η ΡΑΑΕΥ αποδεχθεί τις προτεραιότητες του προτείνει ο ΔΕΔΔΗΕ η επιπλέον του 50% δαπάνη θα αφορά συγκεκριμένα έργα ανάλογα με το επιπλέον ποσοστό που θα εγκρίνει.
Το σημαντικότερο (και δυσκολότερο) στην διαδικασία όπως περιγράφεται παραπάνω είναι η συμφωνία/αποδοχή της ΡΑΑΕΥ με τις προτεραιότητες που θα προτείνει ο ΔΕΔΔΗΕ για τα έργα πέραν του 50% της δαπάνης. Δυσκολότερο γιατί το Σχέδιο στην παρούσα μορφή του είναι ένας κατάλογος των υπηρεσιών που ο διαχειριστής νομίζει ότι πρέπει να παρέχει σε ένα επίπεδο ποιότητας που δεν καθορίζεται επαρκώς. Λείπει από τον λογαριασμό οποιαδήποτε κατάταξη σε σχέση με προτεραιότητες. Ο λαός πρέπει να αποδεχθεί τα πάντα και να πληρώσει όσα απαιτεί ο (μονοπωλιακός) προμηθευτής. Η ΡΑΑΕΥ, εκπροσωπώντας και υποκαθιστώντας τον λαό, έχει την υποχρέωση να ζητήσει διευκρινίσεις. Ακολουθεί ένας προκαταρκτικός κατάλογος τέτοιων ερωτημάτων που θα πρέπει να απαντηθούν στο αναθεωρημένο σχέδιο που θα υποβάλει ο ΔΕΔΔΗΕ.
Ποιοι είναι οι στόχοι του Σχεδίου για τους στοιχειώδεις δείκτες τεχνικής εξυπηρέτησης του Δικτύου; (Συχνότητα και Διάρκεια διακοπών). Ποια είναι η ιστορική τους τάση; Τι κόστος επιφέρουν στους καταναλωτές (κατά κατηγορία) οι διακοπές (Value of Lost Load);. Ποιο μέρος της συνολικής επενδυτικής δαπάνης αφιερώνεται στην βελτίωση των δεικτών αυτών; Πως συγκρίνεται η επένδυση με την αναμενόμενη μείωση των απωλειών φορτίου; Θα βοηθούσε η παράθεση στοιχείων για τους δείκτες αυτούς από τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Επίσης θα ήταν ευχής έργο να παρατεθεί (σε παράρτημα ίσως) η διαδικασία που ακολουθεί ο ΔΕΔΔΗΕ για την μέτρηση των δεικτών αυτών και η τυχόν πρόθεση να ανατεθεί σε ανεξάρτητο φορέα ο έλεγχός της.
Ο υπολογισμός της αύξησης της ζήτησης είναι λεπτομερής και τεχνικά άρτιος. Θα βοηθούσαν όμως, για να γίνει ένας έλεγχος λογικότητας, ιστορικά στοιχεία. Ποια ήταν η αύξηση της ζήτησης τα τελευταία 5-10 χρόνια; Πως εξηγείται η (διαφαινόμενη) τεράστια αλλαγή προς τα πάνω του ρυθμού αύξησης τα επόμενα χρόνια; Πως μεταφράζεται η αύξηση της ζήτησης (και ειδικότερα της αιχμής η οποία είναι και ο σημαντικότερος παράγων για τον καθορισμό της επενδυτικής δαπάνης) σε αύξηση των επενδύσεων στο δίκτυο; Ποια ήταν η ιστορική τάση της σχέσης; Σε ποιο βαθμό αναμένεται να επηρεάσει τις επενδύσεις στο δίκτυο η χρήση έξυπνων μετρητών (και αποθήκευσης!) οι οποίοι - θεωρητικά τουλάχιστον - θα βοηθήσουν στην μετατόπιση φορτίου εκτός αιχμής;
Σχετικά με τους έξυπνους μετρητές που αφορούν σχεδόν το 1/3 της δαπάνης του Σχεδίου. Με βάση τις μελέτες του ίδιου του ΔΕΔΔΗΕ, το κόστος της επένδυσης για τον Διαχειριστή είναι μεγαλύτερο από την εξοικονόμηση που θα έχει από την εγκατάστασή τους στην λειτουργία του (καταμέτρηση, ρευματοκλοπές, εκ του μακρόθεν διακοπές κλπ.). Η σημαντικότερη ωφέλεια (σύμφωνα πάντα με τον ίδιο τον ΔΕΔΔΗΕ) θα είναι η μετατόπιση της αιχμής του φορτίου λόγω του κινήτρου που θα παρέχουν στους καταναλωτές τα δυναμικά τιμολόγια. Το πρόβλημα εδώ είναι ότι ο ΔΕΔΔΗΕ, ενώ είναι σε θέση να ελέγξει τον ρυθμό εγκατάστασης των μετρητών (έστω και με καθυστερήσεις), δεν είναι σε θέση να πείσει τους καταναλωτές (και τους Παρόχους) για την αποδοχή των δυναμικών τιμολογίων. Δεδομένου ότι η διεθνής εμπειρία είναι άκρως απογοητευτική, ο ΔΕΔΔΗΕ θα πρέπει ίσως να αναθεωρήσει εκ βάθρων το σχέδιο εγκατάστασης των μετρητών αναμένοντας τις θεσμικές κινήσεις που είναι απαραίτητες για να εξασφαλιστεί η κοινωνική αποδοτικότητα της επένδυσης. Το λιγότερο που θα πρέπει να απαιτήσει η ΡΑΑΕΥ στο αναθεωρημένο σχέδιο του ΔΕΔΔΗΕ είναι ο υπολογισμός εν νέου της αποδοτικότητας της επένδυσης σε έξυπνους μετρητές με την υπόθεση ότι η διείσδυση των δυναμικών τιμολογίων (σε αριθμό μετρητών Χαμηλής Τάσης και κυρίως οικιακών) θα είναι ανάλογη με αυτή του μέσου όρου των άλλων χωρών μελών της ΕΕ. Να σημειωθεί (γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε) ότι ο γράφων έχει προτείνει την πλήρη αποδέσμευσή του ΔΕΔΔΗΕ από τη εγκατάσταση των έξυπνων μετρητών με την ανάθεσή της στους Παρόχους. Επίσης την συμμετοχή των καταναλωτών στην επενδυτική δαπάνη όπως γίνεται άλλωστε με τους μετρητές διπλής καταγραφής (νυκτερινό) σήμερα.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία που παρατίθενται στο Σχέδιο του ΔΕΔΔΗΕ είναι ότι περίπου το 50% των επενδύσεων (1,5 από τα 3 δισεκατομμύρια ευρώ) θα γίνουν με σκοπό να ενσωματωθούν εγκαταστάσεις ΑΠΕ. Τόσες ώστε να επιτευχθούν οι κρατικοί στόχοι (80%!)για την διείσδυσή τους στο ενεργειακό μείγμα. Αυτό δημιουργεί ερωτήματα. Ένα από αυτά είναι ότι ήδη έχουν ενσωματωθεί στο δίκτυο 7,5 GW εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ. Εδώ, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, θα βοηθούσαν τα ιστορικά στοιχεία για να γίνει ένας πρόχειρος έλεγχος λογικότητας. Πόσες επενδύσεις χρειάστηκαν τα περασμένα χρόνια για να υλοποιηθεί αυτό το - ομολογουμένως - γιγαντιαίο - έργο; Ένα δεύτερο ερώτημα είναι: Δεδομένου ότι αυτά τα 7,5 GW έχουν αρχίσει να υποαπασχολούνται, πόση αβεβαιότητα υπάρχει για τον ρυθμό ενσωμάτωσης στο μέλλον; Αυτό είναι και ένα τυπικό θέμα. Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενεργειακή Μετάβαση (το ΕΣΕΚ) είναι υπό αναθεώρηση. Είναι εύλογο να περιμένει ο ΔΕΔΔΗΕ (και η ΡΑΑΕΥ) την τελική μορφή του ΕΣΕΚ πριν αποφασιστούν οι προτεινόμενες επενδύσεις στο δίκτυο. Ίσως πάρει χρόνο.
Δεδομένου ότι οι επενδύσεις του ΔΕΔΔΗΕ οδηγούνται σε μεγάλο βαθμό από τις δαπάνες για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής, θα περίμενε κανείς να δίδεται προτεραιότητα στις σχετικές δράσεις (έργα) με βάση μια εκτίμηση για το κοινωνικό κόστος των εκπομπών CO2 (social cost of carbon). Η εκτίμηση αυτή θα πρέπει βέβαια να υπάρχει και στο ΕΣΕΚ αλλά είναι αναγκαία και στο Σχέδιο του ΔΕΔΔΗΕ. Αυτό γιατί, ανεξάρτητα από την τιμή του (για την οποία η περιοχή είναι εξαιρετικά ευρεία) σε κάθε δράση μπορεί να "πιστωθεί" ένα μέρος του κόστους αυτού ανάλογα με τις εκπομπές CO2 που αποτρέπει. Για παράδειγμα (τυχαίο), η παραγωγή με ΑΠΕ μπορεί να είναι πολύ πιο αποδοτική σε όρους κοινωνικού κόστους του CO2 σε σχέση με την ηλεκτροκίνηση. Αυτό θα βοηθούσε σημαντικά την προσπάθεια ιεράρχησης των έργων του Σχεδίου Ανάπτυξης Δικτύου. Το ερώτημα (που προτείνουμε να θέσει η ΡΑΑΕΥ στον ΔΕΔΔΗΕ ενόψει της αναθεώρησης του Σχεδίου) είναι: "Ποια είναι η εκτίμησή σας για το κοινωνικό κόστος των εκπομπών CO2; Πως ιεραρχούνται οι δράσεις του σχεδίου σας ανάλογα με την συνεισφορά τους στην αποτροπή των εκπομπών; (τόνοι εκπομπών CO2 που αποφεύχθηκαν ανά ευρώ επενδυτικής δαπάνης). Αυτό θα βοηθούσε πολύ την ΡΑΑΕΥ να αποφασίσει ποια έργα θα "κόψει" (ή θα "μικρύνει") αν παρ' ελπίδα δεν είναι σε θέση να εγκρίνει το 100% του επενδυτικού Πλάνου.
Ένα πρόσθετο ερώτημα που γεννάται είναι κατά πόσο ο ΔΕΔΔΗΕ παρέχει εσωτερικά επαρκή κίνητρα στα στελέχη του ώστε να προσπαθούν να εξασφαλίσουν την καλύτερη ποιότητα εξυπηρέτησης με το χαμηλότερο δυνατό κόστος. Ένα πλαίσιο εσωτερικής ανταγωνιστικής σύγκρισης (Competitive benchmarking) μεταξύ των μονάδων του ΔΕΔΔΗΕ (πχ. σε επίπεδο Περιφέρειας) θα βοηθούσε να εξασφαλιστεί με αποτελεσματικό τρόπο η κινητοποίηση του οργανισμού προς επιθυμητούς στόχους. Θα μπορούσε να αξιοποιηθεί η σχετική εμπειρία από τον Ofgem (τον Βρετανό ρυθμιστή που το εφαρμόζει στις ανεξάρτητες εταιρείες διανομής).
Οι παρατηρήσεις και τα ερωτήματα που τίθενται στο παρόν δεν μειώνουν την τεχνική αρτιότητα του κειμένου του ΣΑΔ του ΔΕΔΔΗΕ. Αντίθετα, ο γράφων εκτιμά - στον βαθμό που μπορεί να κρίνει - ότι το προϊόν είναι υψηλότατου επιπέδου. Δεν μπορεί να μεμφθεί κανείς τους συντάκτες του για το ότι δεν απάντησαν σε ερωτήματα που δεν τους τέθηκαν.
Χρειάζεται όμως να τεθούν και να απαντηθούν. Γιατί για (όλους) τους πολιτικούς, τους Λειτουργούς του Τύπου, τους κρατικούς, υπό κρατικό έλεγχο και κρατικοδίαιτους οργανισμούς και τους προμηθευτές τους η λέξη "Επένδυση" έχει μια θετική χροιά. Ο λαός όμως πρέπει να "κουμπώνεται" όταν ακούει την λέξη. Οι επενδύσεις απαιτούν θυσία από αυτούς που τελικά πληρώνουν και αυτοί είναι πάντα και μόνο οι πολλοί. Είναι λοιπόν στο συμφέρον τους η θυσία να πιάσει τόπο. Για αυτό θεσμοθετήσαμε την ΡΑΑΕΥ - για να το εξασφαλίσει αυτό για μας. Για να δούμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου