Θα Είναι Ελκυστικό το Νέο "Μεσημεριανό" Τιμολόγιο;

Το κράτος αποφάσισε να ανανεώσει το νυκτερινό* τιμολόγιο του ηλεκτρικού ρεύματος. Ο δηλωμένος στόχος είναι να δοθεί κίνητρο στους καταναλωτές να μεταφέρουν την κατανάλωσή τους σε ώρες της ημέρας που υπάρχει υπερπροσφορά παραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας - οι οποίες πλέον κινδυνεύουν συχνά να απορρίπτονται ως πλεονάζουσες. Πόσο ισχυρό θα είναι αυτό το κίνητρο όμως; Η αλλιώς πόσο θα στοιχίζει η κιλοβατώρα που καταναλώνεται μέσα στα χρονικά όρια του νέου τιμολογίου;

Το κράτος μελετά σοβαρά το θέμα εδώ και πολλούς μήνες. Αυτό τουλάχιστον μπορεί να υποθέσει κανείς αν κρίνει από τις συνεχείς και επαναλαμβανόμενες σχετικές ανακοινώσεις των μαζικών μέσων επικοινωνίας. Έχουμε μάθει μέχρι τώρα  τις νέες χρονικές ζώνες μέσα στις οποίες θα ισχύσει και την  πιθανή ημερομηνία έναρξης της λειτουργίας του - τον Φεβρουάριο του 2025. Τα δημοσιεύματα επιπρόσθετα διαδίδουν με έμφαση ότι το νέο τιμολόγιο θα οδηγήσει σε φθηνότερο ρεύμα για τους καταναλωτές που θα το εκμεταλλευτούν. Χωρίς όμως να δίνουν την σημαντικότερη πληροφορία: Σε ποια τιμή θα πωλείται αυτό το "μεσημεριανό" τιμολόγιο; Η τουλάχιστον πόσο φθηνότερο θα είναι σε σχέση με το ημερήσιο;

Χρειάζεται συνεπώς να μαντέψουμε. Η πρόσφατη εμπειρία από την αγορά δεν είναι  ενθαρρυντική. Ο μόνος Πάροχος που δίνει διαφορετική (και χαμηλότερη) τιμή στο υπάρχον νυκτερινό είναι ο υπό κρατικό έλεγχο δεσπόζων - η ΔΕΗ. Η διαφορά όμως των τιμών μεταξύ "ημέρας" και "νύχτας" είναι δυσδιάκριτη με γυμνό μάτι: Είναι 0,00988 ευρώ την  κιλοβατώρα (0,15499-0,14514). Αν ένας μέσος καταναλωτής καταφέρει να μεταφέρει το 50% της κατανάλωσής του στις ώρες του σημερινού νυκτερινού της ΔΕΗ (από το 30% που είναι το σύνηθες) θα έχει ένα κέρδος λιγότερο από 1 ευρώ τον μήνα σε σχέση με το ημερήσιο.

Είναι προφανές ότι για τους Παρόχους το ζωνικό τιμολόγιο δεν είναι ελκυστικό. Αυτό είναι λογικό γιατί εισπράττουν χαμηλότερη τιμή για την κατανάλωση μέσα στην ζώνη ενώ το δικό τους κόστος παραμένει το ίδιο ανεξάρτητα από την ζώνη κατανάλωσης. Ο υπό κρατικό έλεγχο δεσπόζων Πάροχος το έχει διατηρήσει γιατί ίσως θέλει να τηρεί τις παραδόσεις - αλλά και αυτός έχει σχεδόν μηδενίσει την  ελκυστικότητά του. Στην πράξη, εδώ και χρόνια το "νυκτερινό" τιμολόγιο έχει καταργηθεί.

Τι μπορεί ή τι είναι πιθανό να γίνει; Μια πιθανότητα είναι να αναγκασθούν οι Πάροχοι να παρέχουν ζωνικά τιμολόγια με αρκετά διαφοροποιημένες τιμές ανά ζώνη (δεν γνωρίζουμε αν αυτό είναι νομικά δυνατό) ώστε να επηρεάσουν την συμπεριφορά των καταναλωτών (εκτιμούμε ότι για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει η σχέση των τιμών να είναι τουλάχιστον 1 προς 2)  Οι Πάροχοι, αν υποχρεωθούν, μπορούν να το κάνουν αυτό χωρίς να χάσουν από τα κέρδη τους αν μειώσουν την τιμή μειωμένης ζώνης και αυξήσουν ταυτόχρονα την τιμή στις υπόλοιπες ώρες της ημέρας. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να επιτευχθεί πιθανόν ο στόχος που αφορά το πλεόνασμα των ΑΠΕ αλλά θα έχει ουδέτερο αποτέλεσμα στους λογαριασμούς των καταναλωτών -τουλάχιστον πριν αυτοί μεταφέρουν ένα μέρος της κατανάλωσης στην μειωμένη ζώνη. Μετακίνηση που μακροπρόθεσμα οι Πάροχοι έχουν την  δυνατότητα να εξουδετερώσουν "καλιμπράροντας" κατάλληλα την τιμολογιακή και γενικότερη εμπορική τους πολιτική**.

Με τα σημερινά δεδομένα λοιπόν φαίνεται να υπάρχει αδιέξοδο. Οι δύο στόχοι του κράτους  - η λύση στο πρόβλημα των ΑΠΕ και η μείωση των τιμών του ρεύματος για τους καταναλωτές - προς το παρόν δεν μπορούν να επιτευχθούν ταυτόχρονα. Πάντως όχι από τον Φεβρουάριο του 2025. Η εμπειρία όμως μας οδηγεί στο να μαντέψουμε ότι για  το ελληνικό κράτος δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Θα δώσει εντολή (γιατί άλλωστε τον κρατά υπό τον έλεγχό του;) στον δεσπόζοντα Πάροχο να πάρει την πρωτοβουλία να θυσιάσει μέρος των κερδών του δίνοντας ένα ελκυστικό ζωνικό τιμολόγιο χωρίς να αυξήσει το ημερήσιο. Αν γινόταν αυτό, θα αποτελούσε κατάφωρη παραβίαση των όρων του ανταγωνισμού - προφανή (αλλά όχι πρωτοφανή) κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της ΔΕΗ στη αγορά. Μαντεύουμε επίσης ότι αυτό θα διαφύγει της προσοχής των αρμόδιων ρυθμιστών, του πολιτικού συστήματος κάθε απόχρωσης, όλων των "Πανεπιστημιακών", σχεδόν όλων των Λειτουργών του Τύπου και ίσως των ανταγωνιστών της ΔΕΗ. Μπορεί όμως και να μαντεύουμε λάθος.

*Στο παρόν χρησιμοποιούνται όροι όπως "νυκτερινό", "μεσημεριανό", "ημερήσιο" κλπ. για ευκολία κατανόησης . Θα μπορούσαν να αντικατασταθούν με τον γενικό όρο "ζωνικό".
** Οι Πάροχοι έχουν προσπαθήσει να "σκοτώσουν" την ζήτηση για νυκτερινό με το διαφημιστικό μήνυμα ότι πωλούν όλες τις κιλοβατώρες σε "τιμή νυκτερινού".

Υδροηλεκτρικά: Υποβλέπουν την Πιο Κερδοφόρα Δραστηριότητα της ΔΕΗ*;

Παρατηρώντας τα στοιχεία της χονδρικής αγοράς ηλεκτρισμού που παρέχει με τόσο εναργή τρόπο το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας, δεν μπορεί κανείς να μην εντυπωσιαστεί με την μεγάλη και απότομη εκτίναξη της μέσης οριακής τιμής του συστήματος μετά τις τρείς το απόγευμα. Από τα 118 ευρώ/μεγαβατώρα στις τρείς ανεβαίνει στα 161 ευρώ στις πέντε και τα 172 ευρώ την μεγαβατώρα στις έξη (στις 24/12/24). Με μια γρήγορη ματιά φαίνεται ότι στο διάστημα των "ακριβών" αυτών ωρών συμβαίνουν δύο πράγματα. 

Το ένα δεν είναι ελέγξιμο από τον άνθρωπο - δύει ο ήλιος και η συνεισφορά των ΑΠΕ στο σύστημα λογικά μειώνεται πολύ. Το άλλο είναι ελέγξιμο - συγκεκριμένα από τους ανθρώπους της ΔΕΗ. Στις "ακριβές" ώρες επιλέγουν να βάλουν σε λειτουργία ένα μέρος της υδροηλεκτρικής εγκατεστημένης ισχύος της. Λειτουργώντας στην πράξη για 6 περίπου ώρες κατά μέσο όρο περίπου 650 MW υδροηλεκτρικών σταθμών (στις 24/12), η ΔΕΗ εισπράττει την ημέρα ένα ποσό που πλησιάζει το ένα (1) εκατομμύριο ευρώ. Τις ίδιες ώρες οι σταθμοί φυσικού αερίου επίσης κάνουν πάρτι. Αλλά έχουν να πληρώσουν το αέριο που καταναλώνουν. Η ΔΕΗ δεν πληρώνει τίποτα για να έχει τα έσοδα από τα υδροηλεκτρικά. Τα χρήματα πάνε κατευθείαν στα κέρδη (στην γραμμή στον πάτο - το bottom line που λένε και οι κυνικοί αγγλοσάξονες).

Αυτό συμβαίνει γιατί η αγορά λειτουργεί με την λογική ότι οι παραγωγοί πληρώνονται με την οριακή τιμή (του ακριβότερου) και όχι με την  προσφορά τους (το κόστος τους). Η ΔΕΗ μπορεί να κάνει προσφορά κοντά στο μηδέν (ευρώ την μεγαβατώρα), για να σιγουρέψει ότι οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί της θα επιλεγούν για την συγκεκριμένη ώρα και θα πληρωθεί την τιμή που θα απαιτήσουν οι σταθμοί φυσικού αερίου. Η μέθοδος αυτή, που δεν αρέσει σε πολλούς Έλληνες "Πανεπιστημιακούς", συνεισφέρει με την εφαρμογή της κέρδη στην ΔΕΗ που σε ετήσια βάση είναι σε τάξη μεγέθους συγκρίσιμη με τα διοικητικά καθοριζόμενα κέρδη από τις ρυθμιζόμενες δραστηριότητες των Δικτύων.

Για να είμαστε δίκαιοι, ακόμα και όταν ήταν κρατικό μονοπώλιο η ΔΕΗ εκμεταλλευόταν τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς με παρόμοιο τρόπο. Όταν κυριαρχούσε στο σύστημα ο λιγνίτης, τα υδροηλεκτρικά κάλυπταν τις αιχμές έχοντας αμελητέο μεταβλητό κόστος και όντας ιδιαίτερα ευέλικτα - προτιμητέα από τους αεροστροβίλους που έκαιγαν καύσιμο για να παρέχουν ανάλογη ευελιξία. Στην εποχή μας, που κυριαρχεί το φυσικό αέριο, δεν υπάρχει τόσο μεγάλη ανάγκη ευελιξίας, πράγμα που δεν εμποδίζει την ΔΕΗ να έχει "υπερκέρδη" στις πλάτες του φυσικού αερίου.

Να έχει "υπερκέρδη"; Βαριά κουβέντα που, αν σε ένα ηλεκτρικό σύστημα με μονοπωλιακό καθετοποιημένο κρατικής ιδιοκτησίας Πάροχο δεν θα είχε καν νόημα, σε ένα σύστημα που υποτίθεται ότι λειτουργεί με όρους ελεύθερης αγοράς ίσως περνούσε έστω και ως σκέψη από το μυαλό των ανταγωνιστών. Θα ήταν δίκιο να ονειρευτούν  ότι θα μπορούσαν να πάρουν και αυτοί ένα μέρος της πίτας - γιατί όχι; Έναντι αμοιβής βέβαια. Με ανοιχτές διαδικασίες - ίσως κάποια δημοπρασία. Από την άλλη μεριά οι ρυθμιστικοί μηχανισμοί θα είχαν - και αυτοί -  κάποιο άγχος μήπως η προνομιακή θέση της ΔΕΗ στα υδροηλεκτρικά (και στα δίκτυα) θα μπορούσε να έχει δυσμενή επίδραση στον ανταγωνισμό. Σε ποιόν;

*Αφορμή για το παρόν σημείωμα ήταν δημόσιο σχόλιο στελέχους επιχείρησης του κλάδου ανταγωνιστή της ΔΕΗ.

Γιατί οι Πολιτικοί Παρεμβαίνουν στις Τράπεζες και όχι στον ΔΕΔΔΗΕ;

Παρακολουθήσαμε πρόσφατα μια έντονη πολιτική διαμάχη στο Κοινοβούλιο για τις χρεώσεις των Τραπεζών, η οποία κατέληξε σε μέτρα ελέγχου των εσόδων και της συμπεριφοράς των Τραπεζών από το κράτος που ήδη νομοθετήθηκαν. Η επέμβαση του κράτους με τρόπο ad hoc σε μια - έστω ολιγοπωλιακή - αγορά για τον έλεγχο των τιμών είναι συζητήσιμη ως προς την πραγματική ωφέλειά της για το κοινωνικό σύνολο στον βαθμό που δεν περιορίζει την  ισχύ των παικτών στην αγορά*. Το δικαίωμα (και η ευθύνη) για μόνιμη παρέμβαση του κράτους στην λειτουργία του μονοπωλιακού υπό τον έλεγχό του διαχειριστή του δικτύου διανομής ηλεκτρισμού** όμως, είναι απόλυτα θεμιτή, αναγκαία και νομικά πλήρως κατοχυρωμένη. 

Η λειτουργία του Δικτύου διανομής στοίχισε στους Έλληνες καταναλωτές περίπου 1 δισεκατομμύριο ευρώ το 2023, μια αύξηση της τάξεως των 300 εκατομμυρίων από το 2022 που ήταν κοντά στα 700 εκατομμύρια ευρώ. Η τεράστια αυτή αύξηση στα έσοδα αντικατοπτρίζεται στην θηριώδη αύξηση των χρεώσεων στους λογαριασμούς των καταναλωτών. Ένας μέσος καταναλωτής με τριφασική παροχή πληρώνει 150 ευρώ τον χρόνο για το δίκτυο διανομής πριν καταναλώσει την πρώτη κιλοβατώρα. Συνολικά η χρέωση για το δίκτυο διανομής (ενέργεια + ισχύς) έχει διπλασιαστεί από τον Μάϊο του 2023 από 80 σε 160 ευρώ τον χρόνο (για κατανάλωση 3.750 κιλοβατώρες και συμφωνημένη ισχύ 25 KVA).

Ακόμα χειρότερα, το γεγονός ότι η χρέωση δικτύου μετατράπηκε (από τον 5/23) πρακτικά σε πάγια - ανεξάρτητη από την κατανάλωση - την κατέστησε αντίστροφα προοδευτική. Οι μικρότεροι καταναλωτές πληρώνουν υψηλότερη τελική τιμή ανά κιλοβατώρα από ότι οι μεγάλοι καταναλωτές. Στον καταναλωτή των 2.500 κιλοβατωρών το δίκτυο στοιχίζει 6,4 λεπτά την κιλοβατώρα ενώ στον καταναλωτή των 4.000 κιλοβατωρών στοιχίζει 4 λεπτά - περίπου 40% λιγότερο.

Η επιβάρυνση του εισοδήματος των Ελλήνων από τις χρεώσεις του μονοπωλίου στην διανομή ηλεκτρισμού είναι ίσως μεγαλύτερη από αυτή των τραπεζικών προμηθειών***. Θα γίνει ακόμα σημαντικότερη στο μέλλον γιατί ο διαχειριστής ήδη απαιτεί από το κράτος υψηλότερες αμοιβές για τα επόμενα χρόνια. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή (με βάση την ευρωπαϊκή εμπειρία) είναι η απαίτησή του για εγγυημένη ετήσια απόδοση κεφαλαίων 8,2% (μεσοσταθμική, που σημαίνει ότι - αν υποτεθεί μια μόχλευση 50% - η απόδοση για τους μετόχους διπλασιάζεται. Απόδοση που θα έκανε ακόμα και τραπεζίτες ευτυχισμένους)

Το 35% έως 40% του λογαριασμού του ηλεκτρικού ρεύματος σήμερα αποτελείται από ρυθμιζόμενες χρεώσεις με τάση αυξητική. Οι χρεώσεις αυτές - με αδιαφανείς στην ουσία διαδικασίες - ορίζονται από το κράτος. Η άποψη του γράφοντος είναι ότι αν για τις Τράπεζες έγινε τόση πολιτική "φασαρία", αξίζει τουλάχιστον άλλη τόση για τον ΔΕΔΔΗΕ. Αν στις τράπεζες ο καταναλωτής έχει να διαλέξει έστω και από ένα υποτιθέμενο καρτέλ των τεσσάρων, στη διανομή του ρεύματος έχει να αντιμετωπίσει ένα πραγματικό μονοπώλιο. Το πρόβλημά του μπορεί να λυθεί μόνο με πολιτικό τρόπο. Αναρωτιέται κανείς πως αυτό έχει διαφύγει μέχρι τώρα της προσοχής των Ελλήνων πολιτικών - όλων των αποχρώσεων.

* Για να είμαστε δίκαιοι υπάρχει ένα τέτοιο μέτρο που αυξάνει τον ανταγωνισμό - η διευκόλυνση παροχής πιστώσεων από μη τραπεζικά ιδρύματα.
** Αναφερόμαστε στο δίκτυο διανομής αλλά το σχόλιο προφανώς περιλαμβάνει και τον ΑΔΜΗΕ που είναι μικρότερος σε μέγεθος αλλά αποτελεί μέρος του προβλήματος.
*** Να ένα θέμα για έρευνα και διατριβή από σπουδαστές των οικονομικών σχολών της χώρας

"Συν ... Σκυλακάκη και Χείρα Κίνει"

Ένα Θαύμα συντελέστηκε στην τιμή του ρεύματος τον μήνα που τρέχουμε, τον Δεκέμβριο του 2024. Ο πανικός που δημιουργήθηκε - και ενισχύθηκε από τα ΜΜΕ - τον προηγούμενο μήνα για την τιμή του ρεύματος στην χονδρική αγορά, ξεφούσκωσε με την ανακοίνωση των τιμών λιανικής για τον Δεκέμβριο. Η χονδρική αγορά είχε μια αύξηση της τάξεως του 40% τον Νοέμβριο. Αντίθετα, οι λιανικές τιμές που ανακοινώθηκαν για τον Δεκέμβριο παρουσίασαν μια ελαφρά υποχώρηση περίπου -1%. Πως έγινε αυτό; Υπάρχουν δυο λόγοι:

Ο ένας λόγος λέγεται ..."Σκυλακάκης". Ο Υπουργός, πανικοβλημένος από την εκτίναξη της χονδρικής, αποφάσισε ότι στα μεταβλητά τιμολόγια (στην πράξη στο πράσινο της ΔΕΗ) θα δώσει για τον Δεκέμβριο επιδότηση 1,5 λεπτό την κιλοβατώρα (χωρίς να έχει ακόμα αποφασίσει από που θα βρει τα λεφτά). Με τον τρόπο αυτό το πράσινο τιμολόγιο της ΔΕΗ αντί να έχει (σύμφωνα με την πολυθρύλητη φόρμουλα και την πρωτοφανή έκπτωση 68% στην βασική τιμή) αύξηση 10% σημείωσε μια ελαφριά πτώση, μικρότερη του 1% - έμεινε πρακτικά σταθερό.

Ο άλλος λόγος είναι ..τα σταθερά - μπλε- τιμολόγια. Που δικαίωσαν τον τίτλο τους: Σταθερά. Τα σταθερά τιμολόγια σύμφωνα με τον αλγόριθμο του allazorevma.gr είναι φθηνότερα από τα μεταβλητά (πράσινα και κίτρινα). Και αυτό όχι μόνο τον Δεκέμβριο αλλά και τους επόμενους 12 μήνες με βάση τις προβλέψεις των προθεσμιακών αγορών χονδρικής. 

Το συμπέρασμα που βγαίνει αβίαστα από την κατάσταση αυτή είναι ότι, όσοι καταναλωτές επέλεξαν σταθερά τιμολόγια δεν χρειάστηκαν την ελεημοσύνη του Βεζίρη για να τους προστατεύσει από τις μεταβολές των τιμών  του ρεύματος (Ελεημοσύνη που ο πονηρός Βεζίρης θα πάρει πίσω από τους ίδιους όπως έχουμε αναλύσει σε προηγούμενο σημείωμα). 

Δυστυχώς η μεγάλη πλειοψηφία των καταναλωτών - εκτιμούμε γιατί τα στοιχεία δεν είναι δημόσια διαθέσιμα -  είναι ακόμα σε πράσινα τιμολόγια και εξακολουθούν να έχουν ανάγκη την προστασία του Μεγάλου Βεζίρη. Αποδεικνύεται όμως ότι μπορούν να πάρουν την τύχη στα χέρια τους ενεργοποιούμενοι στην αγορά ρεύματος. Ακολουθώντας την προτροπή των αρχαίων προγόνων μας κατάλληλα τροποποιημένη για την περίσταση: "Συν Σκυλακάκη και Χείρα Κίνει".

Δείκτης Τιμών Νοεμβρίου: Νηνεμία Πριν την Καταιγίδα;

To allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην χώρα, δημοσιεύει τον μηνιαίο Δείκτη Τιμών Ρεύματος που καταρτίζει, για τον Νοέμβριο του 2024. Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος τον Νοέμβριο εμφάνισε  μικρή πτώση σε σχέση με τον δείκτη Οκτωβρίου 2024. Από 232,08 έπεσε στα 227,71 ευρώ την μεγαβατώρα.

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις του Οκτωβρίου δεν περιλαμβάνουν κρατική επιδότηση και παρέμειναν στα 74,98 ευρώ την μεγαβατώρα.

Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών για οικιακούς καταναλωτές,  περιλαμβανομένου του ΦΠΑ, μειώθηκε στα 140,12 ευρώ την μεγαβατώρα έναντι 143,97 τον Οκτώβριο . Οι τιμές των εναλλακτικών Παρόχων τον Οκτώβριο σε μέσο όρο έπεσαν στα 140,10 ευρώ την μεγαβατώρα μειωμένο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (149,37 ευρώ την μεγαβατώρα). 

Στο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΔΕΗ τους τελευταίους 12 μήνες. 

Τον Νοέμβριο η χονδρική τιμή είχε δραματική αύξηση (+44,0%) σε σχέση με τον Οκτώβριο. Η αύξηση προήλθε τόσο από την τιμή εκκαθάρισης της αγοράς όσο και από τους λογαριασμούς προσαυξήσεων. Οι Πάροχοι όχι μόνο δεν πέρασαν την αύξηση αυτή στις λιανικές τιμές αλλά αντίθετα μείωσαν τις ανταγωνιστικές χρεώσεις (-2,67%) λειτουργώντας με αρνητικά περιθώρια για τον μήνα. Η εξέλιξη των τιμών χονδρικής όμως προϊδεάζει για σημαντικές αυξήσεις στις τιμές του Δεκεμβρίου - κυρίως στα μεταβλητά τιμολόγια. Οπότε αναμένεται επιδότηση. (Υπενθυμίζεται ότι ο Δείκτης καταρτίζεται με βάση τα φθηνότερα διαθέσιμα τιμολόγια κάθε παρόχου, που στην περίοδο αυτή είναι τα τιμολόγια σταθερής τιμής. Αυτό σημαίνει ότι οι υπολογισμοί υπερεκτιμούν τα αρνητικά περιθώρια των παρόχων των οποίων η μεγάλη πλειοψηφία των πελατών είναι ακόμα σε μεταβλητά τιμολόγια)

ΔΕΗ: Μια Μετοχή για "Χήρες και Ορφανά";

Είναι η έκφραση που χρησιμοποιούν - με τον γνωστό κυνισμό τους - οι Αμερικανοί για να αναφερθούν στις μετοχές εταιρειών κοινής ωφέλειας (Utilities) εισηγμένες στον Χρηματιστήριο. Μετοχές που έχουν πολύ χαμηλή απόδοση αλλά σχεδόν μηδενικό κίνδυνο. Κατάλληλες για το χαρτοφυλάκιο των κατά τεκμήριο ασθενέστερων και απληροφόρητων. Για "Χήρες και Ορφανά".

Φαίνεται ότι η ΔΕΗ ακολουθεί συστηματικά το αμερικανικό πρότυπο. Η μετοχή της που στις 15/11/21 ήταν στα 10,90 ευρώ (αμέσως μετά την αύξηση κεφαλαίου των 1,5 δισ. ευρώ), έφθασε στις 15/11/24 - τρία χρόνια μετά - στα 11,63. Στην ίδια περίοδο ο Γενικός Δείκτης του ΧΑΑ πήγε από τα 910 στο 1.424. Η συνολική απόδοση της ΔΕΗ στα τρία χρόνια συνεπώς ήταν στο 7% και του ΧΑΑ στο 56%. Διαφορά τουλάχιστον μιας τάξης μεγέθους. Αν αυτό δεν  είναι μετοχή για "Χήρες και Ορφανά" τί είναι;

Για ένα Αμερικανό αναλυτή αυτό δεν θα ήταν κάτι περίεργο. Για την ΔΕΗ όμως, που από το 2021 και μετά φουσκώνει σαν μπαλόνι απορροφώντας τεράστια ποσά σε μετοχικό κεφάλαιο και δανεισμό δεν είναι το αναμενόμενο. Η αγορά φαίνεται ότι δεν έχει πεισθεί ότι η ΔΕΗ θα αξιοποιήσει με πετυχημένο τρόπο τα κεφάλαια που έχει συσσωρεύσει και δαπανά ασυστόλως. Η ΔΕΗ δεν αξιολογείται από την αγορά ως growth stock - για να χρησιμοποιήσουμε τον αγγλοσαξονικό όρο. Είναι μια επιχείρηση της οποίας η λογιστική αξία (book value) είναι ίση με την  χρηματιστηριακή - γύρω στα 4,5 δισ. ευρώ. Δημιουργούνται λοιπόν ερωτήματα:

Στην ΔΕΗ είναι μέτοχοι σε σημαντικό ποσοστό ιδιωτικά funds  που, ο γράφων υποθέτει χωρίς να τους γνωρίζει, δεν μοιάζουν καθόλου με "χήρες και ορφανά". Αυτοί όχι μόνο δείχνουν υπομονετικοί αλλά εκθειάζουν τις προοπτικές της επιχείρησης. Υπομονετικοί με αποδόσεις προθεσμιακών καταθέσεων ταμιευτηρίου για περίοδο τριών ετών; Αυτοί ξέρουν σίγουρα καλύτερα αλλά αυτό δεν μας αποτρέπει από το να αναρωτιόμαστε. Για τους μετόχους της ΔΕΗ και όχι τόσο του ΔΕΔΔΗΕ, τους Αυστραλούς, οι οποίοι τυχαίνει - αν όχι για "χήρες και ορφανά" - να διαχειρίζονται τα κεφάλαια για τους Αυστραλούς συνταξιούχους.

Στη πραγματικότητα οι Αυστραλοί (η Macquarie) ως μέτοχοι του ΔΕΔΔΗΕ απολαμβάνουν εγγυημένες ετήσιες αποδόσεις της τάξεως του 7% και έχουν πολλές ελπίδες να πείσουν το ελληνικό κράτος να τις αυξήσει σε επίπεδο πάνω από 8% για τα επόμενα χρόνια. Η ιστορία αυτή φαίνεται γνώριμη. Μοιάζει με την βρετανική εμπειρία της δεκαετίας του 1990 όταν οι (Αμερικανοί!) ιδιώτες που αγόρασαν τα δίκτυα διανομής βρέθηκαν σύντομα με τεράστια κέρδη - το έκαναν μοχλεύοντας την χαμηλή απόδοση που τους ενέκρινε το κράτος με δανεισμό (τα κέρδη ήταν τόσο πολλά που η επόμενη κυβέρνηση τα φορολόγησε εφάπαξ κατά λαϊκή απαίτηση. Έτσι μάθαμε και τον όρο "windfall tax"  - "ουρανοκατέβατα κέρδη").

Η διαφορά (με την Βρετανία) είναι ότι για τον ΔΕΔΔΗΕ το κράτος εγκρίνει υψηλότατες αποδόσεις (που για να δοθούν απαιτούνται οι μεγαλύτερες ιστορικά αυξήσεις στις χρεώσεις δικτύου για τους καταναλωτές) και τρομακτικές αυξήσεις στις επενδύσεις (που αυξάνουν την βάση πάνω στη οποία υπολογίζεται η εγκεκριμένη απόδοση). Το αποτέλεσμα είναι ότι οι Αυστραλοί είναι ικανοποιημένοι ενώ η ΔΕΗ και οι ιδιώτες μέτοχοί της παίζουν τον ρόλο της "γλάστρας που ποτίζεται από τον βασιλικό" - τον ΔΕΔΔΗΕ.

Η εικόνα που διαγράφεται είναι αυτή μιας μετοχής η οποία ως προς την απόδοση είναι πράγματι για "χήρες και ορφανά" αλλά έχει μεγαλύτερο κίνδυνο από ότι θα αναλογούσε σε τέτοιου είδους μετοχές. Ο γράφων έχει την άποψη ότι η αγορά έχει προεξοφλήσει τον κίνδυνο που προέρχεται από το ότι η ανάπτυξη της επιχείρησης επικεντρώνεται μονοδιάστατα σε κρατικοδίαιτες δραστηριότητες οι οποίες υποστηρίζονται από την τρέχουσα ιδεοληψία περί "κλιματικής κρίσης". Η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι το κράτος και οι ιδεοληψίες του είναι ένας από τους πιο απρόβλεπτους παράγοντες στο επιχειρηματικό περιβάλλον. Υπάρχει κίνδυνος το μπαλόνι που έχει γίνει η ΔΕΗ να σκάσει.

Αυτό θα επηρεάσει αρνητικά τους ιδιώτες επενδυτές της αλλά γι' αυτούς δεν θα χύσουμε δάκρυα. Το πρόβλημα είναι ότι με την στρατηγική που ακολουθεί η ΔΕΗ σπαταλά σπάνιους κεφαλαιακούς πόρους για την ελληνική οικονομία. Ακόμα και αν δεχθεί κανείς ότι οι καινοτομικές επενδύσεις στην πράσινη οικονομία είναι ελκυστικές (τόσο σε όρους ιδιωτικής όσο και κοινωνικής απόδοσης), ο μονοπωλιακός, καθετοποιημένος, υπό κρατικό έλεγχο ελέφαντας είναι η χειρότερη επιλογή για να τις υλοποιήσει. Διάσπαση στα εξ ων συνετέθη και πλήρης ιδιωτικοποίηση - τώρα. Που πιθανόν θα έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι η συνολική αξία των μερών θα είναι μεγαλύτερη της σημερινής.

Μήπως η Έκπτωση της ΔΕΗ Είναι Παραπλανητική;

Διαβάζουμε στον Τύπο κρατικές ανακοινώσεις ότι επιβλήθηκαν πρόστιμα ύψους εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ σε επιχειρήσεις του λιανεμπορίου επειδή έκαναν παραπλανητικές εκπτώσεις. Λιανεμπόριο υπάρχει και στο ρεύμα και προς στιγμή φοβηθήκαμε ότι επιχειρήσεις του κλάδου έπεσαν στην φάκα του Υπουργείου.

Ευτυχώς φαίνεται ότι δεν υπήρξε - προς το παρόν τουλάχιστον -πρόβλημα. Αλλά αυτή η έκπτωση που διαφημίζει η ΔΕΗ σε ποσοστό 68% είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Και δεν νομίζουμε ότι θα μπορούσε κανείς να κατηγορηθεί ως προκατειλημμένος αν παρατηρούσε ότι υπάρχουν ενδείξεις για παραπλάνηση του καταναλωτικού κοινού. Με μια πρώτη ματιά η έκπτωση είναι πολύ καλή για να είναι αληθινή. Πράγματι...

Πρώτον η έκπτωση δεν αφορά την τελική τιμή της ΔΕΗ για το ειδικό τιμολόγιο αλλά την βασική τιμή του τιμολογίου - που δεν είναι παρά ένα μέρος (το σταθερό) της τιμής του μεταβλητού τιμολογίου. Υπάρχει διαφορά. Γιατί παρά την έκπτωση (στην βασική τιμή) ή τελική τιμή είναι υψηλότερη από αυτή του προηγούμενου μήνα.

Δεύτερον, η ΔΕΗ ενώ μείωσε την βασική τιμή, αύξησε το μεταβλητό μέρος του τιμολογίου χαμηλώνοντας για τον Δεκέμβριο το πάνω όριο της ζώνης πάνω από το οποίο ενεργοποιείται ο μηχανισμός διακύμανσης - δηλαδή η ρήτρα αναπροσαρμογής. Αν δεν το είχε κάνει αυτό, (μεγαλώνοντας το μεταβλητό μέρος του τιμολογίου)  η έκπτωση που θα χρειαζόταν να δώσει για να καταλήξει στην τελική τιμή που τελικά έδωσε θα ήταν  48% και όχι 68%. Η αλλαγή του ορίου είναι νομότυπη (αλλάζει κάθε τρίμηνο) αλλά η ενέργεια της ΔΕΗ ελέγχεται ως προς τον χρόνο προειδοποίησης των καταναλωτών. Η σχετική Υπουργική απόφαση απαιτεί ένα μήνα προειδοποίησης. Αυτή έπρεπε συνεπώς να γίνει την 1η και όχι την 30η Νοεμβρίου.

Ας προσθέσουμε εδώ ότι, αν είμαστε η ρυθμιστική αρχή, θα ρωτούσαμε έστω από περιέργεια την ΔΕΗ γιατί σε μια περίοδο σημαντικής αύξησης της χονδρικής τιμής αυτή αποφάσισε να μειώσει το πάνω όριο της ουδέτερης ζώνης του τιμολογίου της - από 125 σε 95 ευρώ την μεγαβατώρα. Ίσως γνωρίζει κάτι που καλό είναι να το μοιραστεί με την Ρυθμιστική Αρχή.

Ακόμα και αν οι ενέργειες της ΔΕΗ είναι νομότυπες, η διαφημιζόμενη έκπτωση λειτουργεί ως αντικίνητρο για τους πελάτες της να επιλέξουν φθηνότερα τιμολόγια. Τόσο δικά της όσο και των ανταγωνιστών της (και τυχαίνει να υπάρχουν και μάλιστα σταθερής τιμής).

Κατανοούμε ότι υπάρχουν στην όλη υπόθεση δύο τουλάχιστον προβλήματα. Το ένα είναι ότι, αν η ΔΕΗ παραπλανά του καταναλωτές, το κράτος που την ελέγχει είναι συνυπεύθυνο (θα βάλει πρόστιμο το ένα υπουργείο στο άλλο;)  Το δεύτερο είναι ότι αν η ΔΕΗ πληρώσει πρόστιμο, θα το αισθανθεί όπως ο ελέφαντας το κουνούπι. Αν όμως το κράτος ρίξει μια ματιά και στους υπόλοιπους παρόχους - που ειδικά με τα όρια κάνουν συνήθως χειρότερα - θα τους δημιουργήσει πρόβλημα δεδομένου ότι ο κύκλος εργασιών του μεγαλύτερου από αυτούς είναι περίπου δέκα φορές μικρότερος από αυτόν της ΔΕΗ.

Δεν διαθέτουμε τις ειδικές γνώσεις που απαιτούνται για να στοιχειοθετήσουμε το ότι η ΔΕΗ παρανομεί ακολουθώντας παραπλανητικές τακτικές διαφήμισης. Ισχυριζόμαστε απλώς ότι - ως απλοί καταναλωτές - προς στιγμήν αισθανθήκαμε μια σύγχυση μέχρι να καταλάβουμε πως το 48% που περιμέναμε έγινε 68%. Προτείνουμε στο κράτος να υποδείξει στην υπό τον έλεγχο του επιχείρηση να είναι κάπως πιο προσεκτική γιατί εκθέτει και το ίδιο το κράτος μειώνοντας την ήδη χαμηλή του αξιοπιστία στα μάτια των πολιτών.