Αυξάνεται κατά 18% η Χρέωση Δικτύου Μεταφοράς για Οικιακούς Καταναλωτές

Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, με απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων κλπ. (ΡΑΑΕΥ), αυξάνονται από 1 Μαρτίου 2025 οι χρεώσεις για το Δίκτυο Μεταφοράς Ηλεκτρισμού. Για τους οικιακούς πελάτες, που αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών, η χρέωση ανεβαίνει από τα 0,844 στα 0,999 λεπτά την κιλοβατώρα. Το ποσοστό της αύξησης αυτής είναι 18,3%.

Για τον μέσο καταναλωτή η πρόσθετη επιβάρυνση είναι μικρή. Μαζί με τον πρόσθετο ΦΠΑ (που για τους ιδιώτες είναι κόστος) φθάνει περίπου τα 2 ευρώ την μεγαβατώρα ή 8 ευρώ τον χρόνο. Ποσά που αντιστοιχούν σε ένα ποσοστό περίπου 1% στο σύνολο της ετήσιας δαπάνης για ρεύμα.

Παρά το ότι η επιβάρυνση είναι σχεδόν αμελητέα (τουλάχιστον για τον Έλληνα καταναλωτή που είναι κάπως χουβαρντάς) αξίζει να προσεχθεί γιατί α) το ποσοστό αύξησης είναι τεράστιο και β) η διαδικασία είναι  εντελώς αδιαφανής για τον μέσο πολίτη.

Τι ακριβώς συνέβη και το κόστος του συστήματος μεταφοράς του ρεύματος για τους μικρούς καταναλωτές ξαφνικά αυξήθηκε κατά 18%; Η συγκεκριμένη αύξηση είναι πράγματι μικρή αλλά υπήρξαν στο πρόσφατο παρελθόν αυξήσεις στις (ρυθμιζόμενες) χρεώσεις του δικτύων που τις έχουν σχεδόν διπλασιάσει σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Όπως έχει υπολογίσει το allazorevma.gr, η αύξηση κατά 38% της τιμής του ρεύματος από το 2021 οφείλεται κατά το 1/3 στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις. Όταν καεί κανείς από τον χυλό φυσάει και το γιαούρτι. Μπορεί αυτό το 18% να έχει μικρή επίπτωση αλλά καλό είναι να διερευνηθεί.

Το οποίο μας οδηγεί στο δεύτερο και σημαντικότερο πρόβλημα. Η αύξηση του 18%, όπως και όλες οι αυξήσεις για τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις, δόθηκε πρακτικά εν "κρυπτώ και παραβύστω". Με μια διαδικασία που (ελπίζει κανείς ότι) είναι νομότυπη αλλά πάσχει από πλήρη αδιαφάνεια. Αυτό τεκμηριώνεται αβίαστα αν προσπαθήσει κανείς να διαβάσει το κείμενο της απόφασης της ΡΑΑΕΥ όπως αυτό δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ. Ο γράφων έχει την υποψία ότι ακόμα και ο συγγραφέας της δεν είναι σε θέση να την παρουσιάσει σε ένα κοινό θνητό (ούτε καν σε μια/ένα πολιτικό) και να απαντήσει πειστικά στις απλές ερωτήσεις. Γιατί τόσο μεγάλη αύξηση; Ποιος και πως την υπολόγισε; Τι πρόκειται να γίνει τον επόμενη χρονιά; Με ποιο τρόπο ελέγχουμε τον - μονοπωλητή - Πάροχο της υπηρεσίας;

Θα υπάρξει η αντίρρηση ότι το πρόβλημα είναι σύνθετο και για αυτό σχεδόν αδύνατο να δοθούν απαντήσεις στα ερωτήματα των κοινών θνητών. Είναι απαραίτητο να υπάρχουν μεσάζοντες - διαιτητές. Στην περίπτωση αυτή θα έλεγε κανείς ότι η ευθύνη αυτή ανήκει στην ΡΑΑΕΥ. Η οποία όμως δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται να παίξει τον ρόλο αυτό.  Αλλά ακόμα και αν το κάνει, θα υπάρχει υποψία μεροληψίας υπέρ των συγκεντρωμένων και μεγάλων (ντόπιων ή ξένων) συμφερόντων έναντι των μικρών και διεσπαρμένων. Τι να κάνουμε λοιπόν; Ίσως μια λύση είναι να αντιγράψουμε τις ποδοσφαιρικές μας πρακτικές. Να φέρουμε ξένους διαιτητές. Γιατί όχι;

Τι Θα Κάνουμε Χωρίς το "Κοινωνικό Κόστος του CO2"; Υπάρχει Λύση!

Η νέα αμερικανική κυβέρνηση αποφάσισε να καταργήσει θεσμικά τον υπολογισμό από την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (EPA) του "κοινωνικού κόστους του CO2". Ο υπολογισμός αυτός χρησιμοποιείτο από το αμερικανικό κράτος για να  λαμβάνεται υπόψη η συνεισφορά των εκπομπών CO2 στην επιβάρυνση της κλιματικής αλλαγής σε κάθε είδους ρυθμιστικές αποφάσεις. Ανεξάρτητα από το πως δικαιολόγησε η νέα κυβέρνηση την απόφαση αυτή, είναι αλήθεια ότι ο υπολογισμός αυτός έπασχε. Η αιτία είναι ότι οι εκτιμήσεις για τους βασικούς παράγοντες που τον ορίζουν - τόσο η ευαισθησία του κλίματος στο CO2 όσο και ο κοινωνικός συντελεστής προεξόφλησης - έχουν ευρύτατα περιθώρια διακύμανσης. Τόσο μεγάλα που οι εκτιμήσεις του κοινωνικού κόστους από την EPA να κυμαίνονται από δεκάδες έως χιλιάδες δολάρια τον τόνο εκπομπών. Ακόμα χειρότερα, ο υπολογισμός και η διακύμανσή του άλλαζε με κάθε πολιτική αλλαγή.

Αυτό είναι ένα θεμελιώδες πρόβλημα για την κατάρτιση πολιτικών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Γιατί το "κοινωνικό κόστος του CO2" δεν είναι τίποτα άλλο από τον φόρο άνθρακα. Το φόρο που είναι η κλιματική πολιτική που προτιμούν σχεδόν ομόφωνα οι  οικονομολόγοι. Μέχρι τώρα οι πολιτικοί δεν απασχολούνταν ιδιαίτερα με το θέμα ακολουθώντας, ιδιαίτερα στην ΕΕ, βολονταριστικές (σταλινικές θα έλεγε κανείς) μεθόδους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Πρόσφατα όμως η ατμόσφαιρα, ή τουλάχιστον η ρητορική, άλλαξε. Υποθέτοντας ότι το ενδιαφέρον για τον φόρο άνθρακα θα επανέλθει ώστε να γίνουν πιο ορθολογικές οι πολιτικές για το κλίμα, στο παρόν παρουσιάζεται μια καινοτομική ιδέα για μια μέθοδο υπολογισμού και εφαρμογής του φόρου που έχει αναπτύξει ο Ross McKitrick οικονομολόγος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Guelph στον Καναδά. Η βασική ιδέα της πρότασης του κυρίου McKitrick (σε μια εφαρμογή των ιδεών του F.A. Hayek - The Use of Knowledge in Society) είναι να χρησιμοποιηθούν οι αγορές για να παραχθεί μια αντικειμενική και πρακτική εκτίμηση του συντελεστή του φόρου άνθρακα.  Ότι ακολουθεί είναι μια ελεύθερη απόδοση από τον γράφοντα στα ελληνικά ενός κειμένου του Ross McKitrick στο οποίο παρουσιάζει συνοπτικά την ιδέα του (στην διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου). 

Πριν δοθεί μια περιγραφή της ιδέας, πρέπει να τονισθούν τρία σημεία. Ο φόρος άνθρακα στην βέλτιστη σε όρους κοινωνικής ωφέλειας εφαρμογή του θα πρέπει α) να αντικαταστήσει πλήρως το υπάρχον μείγμα αναποτελεσματικών πολιτικών για το κλίμα, όχι να προστεθεί σε αυτές β) Τα έσοδα από τον φόρο να χρησιμοποιηθούν για μείωση άλλων φόρων - και μόνο και γ) η  πολιτική να αξιολογείται με μέτρο επιτυχίας την θέσπιση μιας ενιαίας τιμής για τις εκπομπές και όχι την εξασφάλιση συγκεκριμένου ορίου εκπομπών.

Προτείνεται να επιβληθεί ένας σχετικά χαμηλός αρχικά φόρος στις εκπομπές CO2 και να συνδεθεί η μετέπειτα εξέλιξή του με ένα κατάλληλο μέτρο της θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα. Αν ανέβει η θερμοκρασία, αυξάνεται και ο φόρος. Αν όχι, ο φόρος δεν αλλάζει. Σκεπτικιστές, που δεν πιστεύουν στην παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας θα αναμένουν ότι ο φόρος δεν θα αυξηθεί - ίσως ακόμη και να μειωθεί. Αυτοί που είναι πεπεισμένοι ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ταχεία υπερθέρμανση, θα περιμένουν ότι ο φόρος θα αυξηθεί γρήγορα με τα χρόνια. Οι υπόχρεοι στον φόρο (π.χ. εταιρείες που διαχειρίζονται σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής) θα πρέπει να αξιολογήσουν το ποιος είναι πιο πιθανό να έχει δίκιο, γιατί δισεκατομμύρια δολάρια μελλοντικών φορολογικών τους υποχρεώσεων θα εξαρτηθούν από το τι πρόκειται να συμβεί. Κανείς δεν θα ωφελείται από την χρήση ψευδών ή υπερβολικών "επιστημονικών" προβλέψεων: Αντίθετα, η αγορά θα εντοπίσει αυτούς που μπορούν να αποδείξουν ότι κατανοούν το κλίμα αρκετά καλά ώστε να κάνουν ακριβείς προβλέψεις. Και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα έχουν την εγγύηση ότι, ό,τι κι αν κάνει ο φόρος στο μέλλον, η πολιτική που έχουν επιλέξει είναι ορθολογική.

Είναι εύλογο να υποθέσει κανείς ότι με την εφαρμογή του φόρου θα δημιουργηθεί μια αγορά συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης στην οποία οι υπόχρεες στον φόρο επιχειρήσεις θα μπορούν να αγοράσουν συμβόλαια για την κάλυψη του κόστους του φόρου ανά τόνο εκπομπών στο μέλλον (π.χ. σε χρονικό ορίζοντα 30 ετών), Αυτό θα μείωνε τον κίνδυνό τους για τα επόμενα χρόνια. Ακόμα καλύτερα, η αγορά συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης θα γινόταν το πιο ακριβές και αντικειμενικό κλιματικό μοντέλο που υπήρξε ποτέ. Με δισεκατομμύρια δολάρια να διακυβεύονται, οι επενδυτές θα "ξεδιαλέγουν" ανελέητα τους κατασκευαστές κλιματικών μοντέλων για να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην πρόβλεψη της αξίας τέτοιων συμβάσεων, θέτοντας έτσι την πιο αξιόπιστη επιστημονική γνώση στην υπηρεσία του ελέγχου του κλίματος.

Ποια μέτρηση θερμοκρασίας θα πρέπει να οδηγεί την εξέλιξη του φορολογικού συντελεστή; Το ιδανικό μέτρο είναι αυτό που ανταποκρίνεται γρήγορα στις εκπομπές CO2 και όχι σε άλλες αλλαγές στο κλιματικό σύστημα. Τα κλιματικά μοντέλα που χρησιμοποιούνται σήμερα προβλέπουν ότι, εάν το CO2 οδηγεί την κλιματική αλλαγή, το ισχυρότερο σημάδι είναι μια αυξητική τάση θέρμανσης στην τροπική τροπόσφαιρα: η τεράστια περιοχή από την επιφάνεια της γης  έως και 16 χιλιόμετρα υψόμετρο, που εκτείνεται στους τροπικούς σε πλάτος 20 μοιρών. Τα μοντέλα προβλέπουν ότι οι θερμοκρασίες στο σημείο αυτό δεν αλλάζουν ανταποκρινόμενες σε πράγματα που προκαλούν θέρμανση σε άλλα μέρη της ατμόσφαιρας, όπως η καταστροφή του όζοντος, οι ηλιακές παραλλαγές και οι αλλαγές στην χρήση γης. Συνεπώς,  τα επίπεδα θερμοκρασίας στην τροπική τροπόσφαιρα είναι το ιδανικό μέρος για να παρακολουθήσει κανείς το μέγεθος της επίδρασης των εκπομπών CO2. Υπάρχουν δεδομένα καλής ποιότητας για αυτήν την περιοχή της ατμόσφαιρας από δορυφόρους και μετεωρολογικά μπαλόνια, οπότε η ιδέα θα ήταν εύκολο να υλοποιηθεί. 

Ας υποθέσουμε ότι ορίστηκε ο αρχικός φόρος άνθρακα σε περίπου 10 δολάρια ΗΠΑ ανά τόνο, που είναι αρκετά χαμηλός για να μην γίνει οποιαδήποτε πραγματική οικονομική ζημιά, αρκεί να χρησιμοποιήσουμε όλα τα έσοδα για να πληρώσουμε την μείωση φόρων εισοδήματος. Το IPCC προβλέπει ρυθμό θέρμανσης στην τροπική τροπόσφαιρα λόγω των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μεταξύ 0,2 και 1,2 βαθμών Κελσίου ανά δεκαετία κατά την διάρκεια αυτού του αιώνα. Με έναν απλό υπολογισμό μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι στο ανώτερο άκρο των προβλέψεων θέρμανσης, ο φόρος θα πρέπει να φτάσει τα 200$ ανά τόνο CO2  έως το 2100, επιβάλλοντας μια στροφή στο παρόν προς τις πηγές ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα. 

Κι αν κανείς δεν πιστεύει στις προβλέψεις; Εδώ η ιδέα γίνεται ενδιαφέρουσα. Δεν υπάρχει κίνητρο για τους υπόχρεους στον φόρο να προωθήσουν ή να χρησιμοποιήσουν λανθασμένες προβλέψεις. Τα μεγαλύτερα οφέλη θα προκύψουν σε εκείνους που βασίζουν τα σχέδιά τους στην ακριβέστερη πρόβλεψη. Όσοι κάνουν κακές προβλέψεις θα έχουν ζημιές. Με μια κίνηση λύνεται το πρόβλημα της πολιτικοποίησης της επιστήμης του κλίματος χρησιμοποιώντας την αγορά για να εξαλείψει τα λανθασμένα μοντέλα.

Υπάρχουν ορισμένες κριτικές που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Πρώτον, φαίνεται ότι ο φόρος είναι οπισθοδρομικός, επειδή βασίζεται σε τρέχοντα και ιστορικά επίπεδα θερμοκρασίας. Αλλά η θερμοκρασία της τροπόσφαιρας στους τροπικούς είναι φυσικός πρόδρομος δείκτης - η θέρμανση εκεί υποτίθεται ότι έρχεται νωρίτερα και είναι ισχυρότερη από την θέρμανση στην επιφάνεια της γης. 

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι η πολιτική είναι στραμμένη προς το μέλλον γιατί οι επενδυτές είναι στραμμένοι προς το μέλλον. Μια εταιρεία που κατασκευάζει π.χ. ένα εργοστάσιο χαρτοπολτού δεν ενδιαφέρεται για το ποιος είναι ο φορολογικός συντελεστής σήμερα, πολύ λιγότερο πέρυσι. Αντίθετα, θέλει να ξέρει ποιο είναι πιθανό να είναι το ποσοστό σε 10 χρόνια από τώρα, όταν το εργοστάσιο θα λειτουργεί στην πλήρη δυναμικότητά του. Η αγορά θα αναγκάσει τους επενδυτές να κάνουν την καλύτερη δυνατή χρήση των πληροφοριών για το μέλλον και να πιέσουν για βελτιώσεις στις κλιματικές προβλέψεις. Επομένως, η πολιτική είναι η πιο στραμμένη προς το μέλλον που μπορούμε να εφαρμόσουμε. 

Δεύτερον, ο φόρος που προτείνεται ξεκινάει μικρός. Οι περιβαλλοντολόγοι θα προβάλλουν την αντίρρηση ότι ένας χαμηλός φόρος δεν θα επιφέρει τη αναγκαία μείωση εκπομπών. Αυτό είναι σωστό, αφού το κόστος της αποφυγής εκπομπών είναι πολύ ακριβό και επομένως οι συμμετέχοντες στην αγορά θα τείνουν να προτιμούν να πληρώνουν τον φόρο και να συνεχίζουν να καίνε ορυκτά καύσιμα. Αν όμως έχουν δίκιο οι περιβαλλοντολόγοι στις προβλέψεις τους, ο φόρος δεν θα μείνει χαμηλά για πολύ. Όποιος παραπονιέται ότι ο φόρος δεν θα ανέβει ποτέ, και ως εκ τούτου, θα ήταν άχρηστος για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, θα πρέπει να μπορεί να κατανοήσει την αντίφαση στην θέση του. 

Τέλος, οι φόροι μπορούν να επιβληθούν μόνο σε εθνικό επίπεδο, αλλά οι εκπομπές CO2 έχουν παγκόσμιο αποτέλεσμα, οπότε φαίνεται ότι ο φόρος δεν μπορεί να προσφέρει μια παγκόσμια απάντηση. Αλλά αυτός είναι ένας περιορισμός όλων των προτάσεων πολιτικής. Όλες οι πολιτικές εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο, όχι μόνο οι φόροι. Μια πολιτική για το κλίμα που θα επιβληθεί παγκόσμια είναι απίθανο να γίνει αποδεκτή σύντομα. Αλλά αυτή η ιδέα δεν χρειάζεται να υιοθετηθεί παγκοσμίως για να είναι παγκοσμίως ωφέλιμη. Θα απαιτείτο μόνο μια χώρα να το εφαρμόσει, για να επωφεληθούν όλες οι άλλες από την δημιουργία της αγοράς για φορολογικά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης που θα αποκάλυπταν τις βέλτιστες προβλέψεις για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Η (έστω μοναδική) χώρα που θα την εφαρμόσει, θα επωφεληθεί από την γνώση ότι ακολουθεί την ορθολογική πολιτική, ανεξάρτητα από το πώς θα εξελιχθεί στο μέλλον το κλίμα. 

Δύο Μετρητές Ρεύματος στο Σπίτι;

Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για το ρεύμα που πρόσφατα ενσωματώθηκε στο ελληνικό Δίκαιο (σχετικό απόσπασμα στο τέλος του παρόντος*) προβλέπει μια πολύ ενδιαφέρουσα καινοτομία. Το να προσφέρεται η δυνατότητα στους καταναλωτές να έχουν δυο μετρητές και όχι μόνο ένα. Που σημαίνει ότι θα μπορούν να έχουν δυο διαφορετικούς Παρόχους για δυο ξεχωριστά τμήματα του φορτίου τους. Αυτό είναι διαφορετικό από τον διζωνικό (νυκτερινό/μεσημβρινό) μετρητή που είναι μοναδικός και απλώς δίνει την δυνατότητα διαφορετικής τιμολόγησης για το σύνολο του φορτίου σε προκαθορισμένα χρονικά διαστήματα σε ένα μόνο Πάροχο.

Γιατί είναι ενδιαφέρουσα αυτή η καινοτομία; Γιατί δίνει την δυνατότητα να εκμεταλλευθεί ο καταναλωτής (σε συνεργασία και για αμοιβαίο όφελος με τον Πάροχο) τα διαφορετικά χαρακτηριστικά των φορτίων του. Πιο συγκεκριμένα να διαχωρίσει τα φορτία για τα οποία αδιαφορεί για τον έλεγχό τους και είναι διατεθειμένος να τον αναθέσει στον Πάροχο. Η δυνατότητα ελέγχου των φορτίων έχει αξία για τον Πάροχο - αξία που θεωρητικά (εφόσον λειτουργεί ο ανταγωνισμός) θα μπορούσε να την μοιραστεί με τον καταναλωτή.

Ποια είναι αυτά τα φορτία; Η φόρτιση ηλεκτρικού αυτοκινήτου, η λειτουργία αντλίας θερμότητας, θερμοσυσσωρευτές, καταψύκτες. Αλλά και οποιαδήποτε άλλη συσκευή που είναι "έξυπνη" - έχει δηλαδή ενσωματωμένη την δυνατότητα να ανταποκρίνεται σε σήματα από το δίκτυο μέσω του μετρητή. Ποια είναι η αξία που έχει ο έλεγχος των φορτίων από τον Πάροχο; Στην απλούστερη περίπτωση εκμεταλλεύεται την μείωση του κινδύνου από την μεταβολή της χονδρικής - μπορεί να μειώσει το "ασφάλιστρο" για την αντιστάθμιση (hedging premium) των φορτίων που ελέγχει. Επιπρόσθετα μπορεί να παράσχει έναντι αμοιβής στο δίκτυο υπηρεσίες βραχυπρόθεσμης εφεδρείας - την περίφημη απόκριση ζήτησης (demand response).

Η καινοτομία αυτή (θεσμική μόνο προς το παρόν) έχει την δυνατότητα να διευκολύνει σημαντικά την αποδοχή και την πλήρη αξιοποίηση των "έξυπνων" μετρητών. Γιατί (με την προϋπόθεση ότι με την εγκατάσταση του "έξυπνου" μετρητή θα παραμείνει και ο συμβατικός) θα εξαφανίσει οποιονδήποτε δισταγμό των καταναλωτών να δώσουν τον έλεγχο μέρους των φορτίων τους στον Πάροχο αφού θα γνωρίζουν εκ των προτέρων πιο κομμάτι θα  παραδώσουν. Έναντι αμοιβής που στην πιο συνηθισμένη μορφή θα μπορούσε να είναι όχι μόνο μια χαμηλότερη σταθερή τιμή για μεγάλο χρονικό διάστημα αλλά μια σταθερή (π.χ. ετήσια ) δαπάνη. 

Οι συνέργειες μεταξύ των ηλεκτρικών δικτύων και των τεχνολογιών της πληροφορικής του διαδικτύου και των τηλεπικοινωνιών είναι τεράστιες, γνωστές και πολλές από αυτές διαθέσιμες ήδη από τον προηγούμενο αιώνα. Η καθυστέρηση στην αξιοποίησή τους οφείλεται στο ότι ο κλάδος παγκοσμίως βρίσκεται υπό κρατικό έλεγχο. Και το κράτος δεν καινοτομεί - ειδικά το ελληνικό κράτος. Το οποίο έσπευσε να ενσωματώσει την Οδηγία για τον λάθος λόγο. Η ελπίδα όμως πεθαίνει τελευταία - και σε κάθε περίπτωση δεν μας απαγορεύει κανείς να ονειρευόμαστε το μέλλον έστω και αν δεν πρόκειται να κρατήσουμε την αναπνοή μας περιμένοντας τον νέο θαυμαστό κόσμο του ηλεκτρισμού στην πατρίδα μας.

*(19)...Advances in metering and sub-metering technology combined with information and communication technology make it technically possible to have multiple suppliers for individual premises. Customers should be able to choose a separate supplier in particular for electricity to power appliances such as heat pumps or electric vehicles which have a particularly high consumption or which also have the capability to shift their electricity consumption automatically in response to price signals. To that end, customers should be allowed to have more than one metering and billing point covered by the single connection point for their premises, allowing different appliances to be metered and supplied separately. Metering points should be clearly distinguished from each other and should comply with applicable technical rules. The rules for the allocation of the associated costs should be determined by the Member States. Some smart metering systems are able to directly cover more than one metering point and therefore enable customers to have more than one electricity supply contract or energy sharing agreement at the same time. Suppliers should have balancing responsibility only for metering and billing points to which they supply. Moreover, by enabling the use of dedicated measurement solutions, attached to or embedded in appliances with flexible, controllable loads, final customers can participate in other incentive-based demand response schemes that provide flexibility services on the electricity market and to transmission system operators and distribution system operators. Overall, such arrangements should be compatible with energy sharing and should contribute to the increased uptake of demand response and to consumer empowerment, thereby allowing customers to have more control over their energy use and bills, while providing the electricity system with additional flexibility in order to cope with supply and demand fluctuations.

Ιεραρχία των Παρόχων: "Χρωματιστή" Άπνοια και Κρατική Σύγχυση το 2024

Η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων κλπ. (ΡΑΑΕΥ) δημοσίευσε τις αναφορές της για την λιανική αγορά ηλεκτρισμού μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2024. Στον παρακάτω Πίνακα, φαίνεται η εξέλιξη στα μερίδια αγοράς (σε αριθμό μετρητών στην Χαμηλή Τάση) στην περίοδο από 31/12/23 μέχρι τον 9/24. Οι παρατηρήσεις μας:

Η δεσπόζουσα θέση του υπό κρατικό έλεγχο Παρόχου (ΔΕΗ) στην Χαμηλή Τάση, με το 71,94% των μετρητών την 30/9/24, παραμένει συντριπτική και σταθερή (ήταν 72,30% στις 31/12/23). Η ΔΕΗ είχε 5.547.494 πελάτες στην Χαμηλή Τάση την 30/9/24, 16.396 λιγότερους από ότι την 31/12/23.

Ειδικά τον Σεπτέμβριο, παρατηρήθηκαν ορισμένες αξιοπρόσεκτες εξελίξεις: α) η Protergia έκανε ρεκόρ πρόσκτησης νέων πελατών σε ένα μήνα (13.300). β) Αντίστροφα, ο Πάροχος Καθολικής Υπηρεσίας είχε αρνητικό μηνιαίο ρεκόρ ("έχασε" περίπου 8.000 μετρητές) παραμένοντας όμως ψηλά στην ιεραρχία των Παρόχων (7ος) και γ) Μειώθηκε σημαντικά ο ρυθμός απώλειας μετρητών από τον δεσπόζοντα Πάροχο. Αυτό συνοδεύτηκε από μεγαλύτερες απώλειες ορισμένων εναλλακτικών παρόχων (η ΔΕΗ έχασε 2.700 πελάτες ενώ οι Elpedison, NRG και Φυσικό Αέριο έχασαν συνολικά περίπου 11.000 πελάτες). Eκτός της Protergia, μόνο ο Ήρων (+5.000) και η Ζενίθ (+3.300) από τους Εναλλακτικούς είχαν θετικό πρόσημο τον Σεπτέμβριο 

Τα στοιχεία του πρώτου 9μήνου με χρωματιστά τιμολόγια εξακολουθούν να επιβεβαιώνουν ότι το κράτος απέτυχε οικτρά στην (υποτιθέμενη) προσπάθεια για ενίσχυση του ανταγωνισμού. Κύριος υπαίτιος είναι η κρατική προπαγάνδα για τα περίφημα "πράσινα" μεταβλητά τιμολόγια, που ενίσχυσαν την σύγχυση των καταναλωτών και τους οδήγησαν σε αδράνεια. Πρόσφατα διαχύθηκαν "εμπιστευτικές" δημοσιογραφικές πληροφορίες ότι το κράτος άλλαξε άποψη και ότι σκοπεύει να σκορπίσει ακόμα περισσότερη σύγχυση στους καταναλωτές προωθώντας και επιδοτώντας τα σταθερά τιμολόγια. Ευτυχώς όμως, στην ίδια περίοδο, ανακοινώθηκε ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού σκοπεύει να ρίξει ακόμα μια ματιά στην αγορά ηλεκτρισμού.

Το allazorevma.gr κρατάει (για λίγο για να μην σκάσει) την αναπνοή του στο άκουσμα της επέμβασης του Ιππικού και με την ευκαιρία επαναλαμβάνει - ακόμα μια φορά - την πρότασή του α) να μεταφερθούν όλοι οι καταναλωτές σε σταθερά τιμολόγια το γρηγορότερο δυνατό (όπως μεταφέρθηκαν σε πράσινα την 1/1/24). Με διοικητικό τρόπο και όχι με επιδότηση και β) Να τεθούν υπό κοστολογικό έλεγχο τα τιμολόγια της ΔΕΗ και να καθοριστούν σε επίπεδο που θα καθιστά την λιανική αγορά ηλεκτρισμού διεκδικίσιμη - όχι μόνο από τους "ισχυρούς" παίκτες αλλά και από φιλόδοξους νεοεισερχόμενους. 

Το allazorevma.gr Φακτ Τσεκς τον Πρωθυπουργό για το Ρεύμα

Με την απόλυση των "Φακτ Τσέκερς" από το facebook, άρχισαν πάλι να εμφανίζονται αναρτήσεις που μόνο ως παραπληροφόρηση μπορούν να χαρακτηριστούν. Το εντυπωσιακό είναι  ότι μια από τις πρώτες υπογράφεται από τον Πρωθυπουργό της Ελλάδος. Το allazorevma.gr, επειδή η ανάρτηση αφορά (μεταξύ άλλων) το ρεύμα, υποχρεώνεται να αναλάβει χρέη Φακτ Τσέκερ του Πρωθυπουργού της χώρας.

Η ανάρτηση ξεκινά με ένα ισχυρισμό που είναι αληθής (το κείμενο της ανάρτησης παρουσιάζεται παρακάτω στα σχόλια του παρόντος*). Πράγματι, "ο δείκτης τιμών (ρεύματος για οικιακούς πελάτες) παρέμεινε ο ίδιος μεταξύ 2023 και 2024" στην Ελλάδα. Αλλά η υπόλοιπη φράση απλώς δεν βγάζει νόημα. Αναφέρεται σε μια σύγκριση με την Ευρώπη και προσπαθεί να δώσει την εντύπωση ότι από το 2019 μέχρι το 2024 η τιμή του ρεύματος αυξήθηκε στην Ελλάδα με ρυθμό 10% χαμηλότερο από ότι στην Ευρώπη. Για να βγάζει νόημα θα πρέπει να αναφέρεται σε κάποιο αριθμό. Αν εννοεί τον ευρωπαϊκό σταθμισμένο μέσο όρο για τα οικιακά τιμολόγια (που είναι και το μόνο νούμερο που δίνει η Eurostat) ο ισχυρισμός είναι ψευδής. Ο μέσος όρος αυτός σωρευτικά αυξήθηκε με τον ίδιο ακριβώς ρυθμό με τον ελληνικό - περίπου στο 38%. Επειδή δε ο σωρευτικός πληθωρισμός στην Ευρωζώνη για την ίδια περίοδο ήταν σχεδόν ίδιος για όλες τις χώρες- μέλη η πραγματική τιμή του ρεύματος κινήθηκε επίσης με τους ίδιους ρυθμούς (σε ονομαστικά μεγέθη και όχι σε μεγέθη ανηγμένα με βάση τη αγοραστική δύναμη - αλλά αυτό κατανοούμε γιατί θα ήθελε να αποφύγει ο πρωθυπουργός).

Η επόμενη φράση κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα. Γιατί ο Πρωθυπουργός ισχυρίζεται, αντιστρέφοντας προκλητικά την πραγματικότητα, ότι η (υποτιθέμενη) επιτυχία σε σχέση με την Ευρώπη οφείλεται στα "χρωματιστά" τιμολόγια.  Τα οποία έσπειραν την σύγχυση στους καταναλωτές και όχι μόνο δεν ενέτειναν τον ανταγωνισμό αλλά οδήγησαν σε υπέρογκα κέρδη για τους Παρόχους (τουλάχιστον το πρώτο εξάμηνο του 2024) και απώλεια δεκάδων εκατομμυρίων από τους καταναλωτές. Οι οποίοι, αφού μεταφέρθηκαν με αυταρχικό τρόπο - χωρίς να τους ρωτήσει κανείς - στα περίφημα μεταβλητά πράσινα τιμολόγια, με την προτροπή του κράτους, που ψευδώς τα παρουσίαζε ως τον τρόπο που θα εύρισκαν το φθηνότερο τιμολόγιο, δεσμεύτηκαν σε αυτά - τα ακριβότερα στην αγορά. 

Αλλά το πράγμα φθάνει τα όρια της ευθείας και απαράδεκτης παραπλάνησης όταν ο πρωθυπουργός της χώρας υποδεικνύει στους καταναλωτές να επισκεφθούν τον ιστότοπο invoices.gr της ΡΑΑΕΥ για να συγκρίνουν τα τιμολόγια ρεύματος. Εδώ υπάρχουν όχι ένα αλλά δύο προβλήματα. Ο προσεκτικός καταναλωτής, αν είχε μπροστά τον λογαριασμό του, θα έβλεπε ότι σ' αυτόν υποδεικνύεται άλλος ιστότοπος της ΡΑΑΕΥ για σύγκριση τιμών - το energycost.gr. Υπόδειξη που αποτελεί υποχρέωση των Παρόχων με βάση ισχύουσα Υπουργική απόφαση. Που πρέπει να καταφύγει ο καταναλωτής; Εκεί που τον παροτρύνει η πρωθυπουργική ανάρτηση ή ο λογαριασμός;

Δυστυχώς για τον καταναλωτή, η απάντηση στο ερώτημα είναι:  Πουθενά. Αν ακολουθήσει την υπόδειξη του πρωθυπουργού και επισκεφθεί το invoices.gr, θα δει ένα κατάλογο των διαθέσιμων τιμολογίων αλλά δεν θα μπορέσει να κάνει καμία σύγκριση παρά μόνο για ένα μήνα. Με την εφαρμογή αυτή το κράτος έμμεσα του λέει ότι πρέπει να κοιτάει τον λογαριασμό του κάθε μήνα και να αλλάζει (μεταβλητό) τιμολόγιο ανάλογα με τις νέες τιμές. Να γίνει δηλαδή "ενεργειακός τουρίστας". Αν ο καταναλωτής θέλει να επιλέξει τιμολόγιο σταθερής τιμής για 6 ή περισσότερους μήνες, η εφαρμογή της ΡΑΑΕΥ δεν μπορεί να τον βοηθήσει. Αν στην απόγνωσή του επισκεφθεί το energycost.gr, τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα. Γιατί ο δεύτερος αυτός ιστότοπος της ΡΑΑΕΥ έχει αφεθεί στην τύχη του από την Αρχή η οποία κρατώντας τον προσβάσιμο στο Διαδίκτυο παραβιάζει κάθε έννοια δεοντολογίας. όπως αυτή ορίζεται από την Ευρωπαϊκή και Ελληνική νομοθεσία.

Τα ψεύδη και η παραπλάνηση που περιέχονται την πρωθυπουργική ανάρτηση δεν είναι μεγάλης σημασίας. Είναι, κατά την άποψή μας, περισσότερο δείγματα αδιαφορίας και έλλειψης στοιχειώδους επαγγελματισμού από αυτούς που την ετοίμασαν (αμφιβάλουμε ότι την συνέταξε ο ίδιος προσωπικά). Υπονομεύουν όμως, χωρίς σπουδαίο λόγο, την αξιοπιστία του κράτους, που δεν έχει περιθώριο να πέσει παρακάτω στα μάτια των πολιτών. Προτείνουμε, την επόμενη φορά που ο Πρωθυπουργός θα θελήσει να μοιραστεί τις σκέψεις του με τον λαό για το ρεύμα, να στείλει το κείμενο του στο allazorevma.gr. Θα τον προστατεύσουμε από τα παραπατήματα έναντι στοιχειώδους αμοιβής - διαπραγματεύσιμης. 

*Στη χώρα μας, τα τιμολόγια ρεύματος για τα νοικοκυριά έχουν σταθεροποιηθεί. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο δείκτης τιμών παρέμεινε ο ίδιος μεταξύ 2023 και 2024, ενώ η σωρευτική αύξηση των τελικών λιανικών τιμών για τους καταναλωτές σε σχέση με το 2019 είναι χαμηλότερη στην Ελλάδα από την υπόλοιπη ΕΕ κατά 10 μονάδες. Αυτό αποδεικνύει και την επιτυχία των «χρωματιστών» τιμολογίων που έχουν εντείνει τον ανταγωνισμό και διευκολύνουν την σύγκριση τιμών μεταξύ των παρόχων. Σας παροτρύνω να περιηγηθείτε στην εξαιρετικά χρηστική και φιλική στους καταναλωτές ιστοσελίδα της ΡΑΑΕΥ, https://invoices.rae.gr/, όπου μπορείτε να συγκρίνετε εύκολα τις τιμές κάθε παρόχου και να εντοπίσετε τις καλύτερες προσφορές που μπορούν να σας εξασφαλίσουν μεταξύ άλλων πολύ ανταγωνιστικά τιμολόγια.

Ονειρευόμαστε την Απάντηση της Ούρσουλα στον Κυριάκο για την Ενέργεια

Το κείμενο που ακολουθεί είναι δημιούργημα της φαντασίας του γράφοντος. Η σύνταξή του προκλήθηκε από απελπισία και ντροπή. Διαβάζοντας το έγγραφο που εστάλη στην κυρία Φον Ντερ Λαιεν για τα θέματα της ενέργειας και φέρει τη υπογραφή του πολιτικού εκπροσώπου της χώρας της οποίας ο γράφων είναι ευπειθής υπήκοος.

Αγαπητέ Κυριάκο,

Ευχαριστώ για την επιστολή σου σχετικά με την ενέργεια. Προτάσεις και ιδέες είναι πάντα ευπρόσδεκτες ακόμα και αν προέρχονται από φτωχές χώρες-μέλη, με αγορές ενέργειας αμελητέες στο σύνολο της ΕΕ. Άλλωστε είναι γνωστό ότι, ειδικά η Ελλάδα, είναι η χώρα μέλος με τον υψηλότερο δείκτη εξυπνάδας κατά κεφαλή - ειδικά όσον αφορά τους κυβερνήτες και τους "πανεπιστημιακούς" της. Να λοιπόν η απάντησή μου στα θέματα που θέτεις.

Συμφωνώ ότι οι τιμές της ενέργειας στην ΕΕ είναι υψηλές. Επικεντρώνεις την προσοχή σου στο ρεύμα και ειδικά στις χονδρικές τιμές. Δυο παρατηρήσεις: Γιατί δεν αναφέρεσαι στις τιμές λιανικής που αφορούν περισσότερο τους καταναλωτές - πελάτες μας; Επίσης όταν μιλάμε για υψηλές τιμές καλό είναι να δίνουμε και το μέτρο σύγκρισης: Υψηλές σε σχέση με ποιους; Τις ΗΠΑ; την Κίνα; την Αφρική; Αν δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης και αξιολόγηση των επιπτώσεων των διαφορών, οι προτάσεις δεν έχουν ισχυρή τεκμηρίωση.

Ας δούμε λοιπόν τις τιμές χονδρικής του ρεύματος. Συνδέεις τις τιμές του φυσικού αερίου με την τιμή του ρεύματος. Να σου θυμίσω ότι η επίπτωση της αύξησης της τιμής του αερίου στην χονδρική είναι συγκρίσιμη με την επίπτωση της τιμής των δικαιωμάτων εκπομπών CO2. Μπορεί το αέριο να έχει σχεδόν τριπλάσια τιμή σήμερα (46) από ότι το 2020 (16) αλλά η τιμή των δικαιωμάτων είναι πενταπλάσια, στα 78 όταν το 2020 ήταν στα 15 ευρώ τον τόνο. Αυτό σημαίνει ότι η αύξηση της χονδρικής τιμής του ρεύματος, στον βαθμό που καθορίζεται από την οριακή τιμή των σταθμών φυσικού αερίου, οφείλεται κατά 1/3 στην τιμή των δικαιωμάτων και 2/3 στην τιμή του αερίου. Την τιμή των δικαιωμάτων μπορούμε ίσως να την πειράξουμε. Μήπως να την χαμηλώσουμε λίγο - την ελέγχουμε όπως ξέρεις - δεν πιστεύω όμως να θέλεις να βάλουμε σε κίνδυνο το Net Zero;* Η αλήθεια πάντως είναι ότι, όπως ξέρεις οι Αμερικάνοι οι Κινέζοι και οι Ινδοί δεν βάζουν τόσο φιλόδοξους στόχους. 

Αλλά ας μείνουμε στο φυσικό αέριο. Πράγματι η τιμή του στην Ευρώπη είναι τέσσερεις φορές η τιμή στις ΗΠΑ. Δεν είναι όμως μόνο η διαφορά στην τιμή. Οι διακυμάνσεις της τιμής στην Ευρώπη, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, είναι πραγματικά τρομακτικές. Χρειάζεται μια ανάλυση της χαώδους αυτής διαφοράς πριν προχωρήσουμε σε δράση. Ελπίζω να μην πιστεύεις αυτά που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο, ότι δηλαδή η διαφορά οφείλεται στους σπεκουλαδόρους των αγορών και στους εφοπλιστές που κερδοσκοπούν μεταφέροντας το αέριο. Έχεις κάποια ιδέα σχετικά με τις αιτίες αυτής της διαφοράς; Θα χαρώ να την ακούσω.

Πάντως ομολογώ ότι μια από τις φράσεις σου με βρίσκει αντίθετη. Γράφεις: ..."η ενεργειακή μας κατάσταση παραμένει επισφαλής, παρά την πρόοδο που έχουμε σημειώσει όσον αφορά στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας"... Ίσως είναι ορθογραφικό λάθος. Ήθελες σίγουρα να πεις "εξ αιτίας της προόδου" και όχι "παρά την πρόοδο" - που είναι και η πραγματικότητα. Συγχωρεμένος.

Με την ευκαιρία να μου λύσεις και μια απορία. Μου λένε ότι η Ελλάδα παράγει το 40% του ρεύματος με φυσικό αέριο ενώ η Γερμανία το 12%. Γιατί τόσο μεγάλη διαφορά; Μου λένε μάλιστα ότι το ποσοστό αυτό έχει μείνει σταθερό εδώ και χρόνια - ακόμα και την περίοδο της κρίσης όταν το αέριο είχε φθάσει τα 300 ευρώ την μεγαβατώρα. Θα μου πεις ότι - αντίθετα - εσύ αντιγράφεις τους Γερμανούς. Αυτοί έκλεισαν τα πυρηνικά εσύ τα λιγνιτικά. Σε πληροφορώ ότι οι Γερμανοί το έχουν μετανιώσει γιατί κάτι τέτοια έχουν δώσει στο AfD ένα πρόσθετο 10% στις δημοσκοπήσεις.

Σχετικά τώρα με τις τιμές στην λιανική. Καταλαβαίνω ότι η Ελλάδα δεν είναι μακριά από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αλλά η συμμετοχή της χονδρικής στην λιανική τιμή που πληρώνει ο καταναλωτής δεν είναι μεγαλύτερη από το 35%. Είμαι σίγουρη ότι έχεις πάρει όλα τα μέτρα που απαιτούνται για να κρατήσεις υπό έλεγχο τους συντελεστές κόστους που είναι ρυθμιζόμενοι. Για παράδειγμα, όπως ίσως γνωρίζεις, οι Γερμανοί κατήργησαν το ΕΤΜΕΑΡ. Χωρίς να θέλω να επέμβω στα εσωτερικά σου - εσύ στην Ελλάδα το σκέφτεσαι καθόλου; Υπενθυμίζω "Συν Ούρσουλα και Χείρα Κίνει".

Πάμε τώρα στις προτάσεις σου. Στην πρώτη από αυτές, που αφορά το ρεύμα, μας προτείνεις - βραχυπρόθεσμα - να μαζευτούμε πέντε - έξη να κάνουμε μια τριμελή επιτροπή (ομάδα εργασίας)  για να σχεδιάσουμε πως θα εφαρμόσουμε στην πράξη το Μοντέλο - Στόχο. Που έχει στόχο να εξισώνει όσο είναι τεχνικά δυνατό την τιμή του αγαθού σε όλη την "Ενιαία Αγορά" ηλεκτρισμού. Καταγράφουμε με σεβασμό και προσοχή την πρότασή σου αλλά να σε ενημερώσω ότι δεν φέρνεις "κουκουβάγια στις Βρυξέλες". Το πρόβλημα μας βασανίζει εδώ και χρόνια - από τότε που θεσπίσαμε το target model. Επιτροπές (ομάδες εργασίας) να χορτάσει το μάτι σου. Μια ακόμα δεν θα κάνει πάντως κακό (έχεις κανένα "πανεπιστημιακό" να βολέψουμε; Κανένα πρόβλημα)

Μακροπρόθεσμα προτείνεις να "σκεφτούμε διαφορετικά για τα δίκτυα". Να μην "βασιζόμαστε υπερβολικά στα συμφέροντα κάθε χώρας και στις προτεραιότητες των διαχειριστών δικτύων". Πολύ καλή σκέψη. Θα μου επιτρέψεις όμως να σου θυμίσω την λαϊκή ελληνική παροιμία "δάσκαλε που δίδασκες και λόγο δεν εκράτεις". Εσύ που αφήνεις τον διαχειριστή σου να επενδύει με πρώτη προτεραιότητα σε υποβρύχια καλώδια για Κρήτη και Κύπρο και αδιαφορείς για την διασύνδεση της χώρας σου με την υπόλοιπη Ευρώπη; Το ξέρεις ότι στην ΕΕ έχουμε στόχους για την χωρητικότητα των διασυνδέσεων (εδώ και χρόνια αφού είναι προ απαιτούμενες για την λειτουργία του target model) και ότι η χώρα σου είναι από τις πιο καθυστερημένες; Με την ευκαιρία μαθαίνω ότι κάποιος κινέζος έχει ποσοστό στον Διαχειριστή σου. Είσαι σίγουρος ότι αυτό  υπηρετεί τα συμφέροντα της χώρας σου και της Ευρώπης συνολικά; Σου θυμίζω ότι οι Γερμανοί απαγόρευσαν συμμετοχή κινέζων στον δικό τους διαχειριστή για λόγους εθνικής ασφάλειας. Πάντως κατανοώ απόλυτα την πρότασή σου ότι "χρειαζόμαστε έναν μηχανισμό για την αποζημίωση χωρών που υλοποιούν επενδύσεις οι οποίες ωφελούν σε υπέρμετρο βαθμό το ευρωπαϊκό δίκτυο". Υποθέτω ότι έχεις κατά νου συγκεκριμένα έργα και ποσό χρημάτων. Να το δούμε - κάτι θα κάνουμε.

Σχετικά με τη ασφάλεια τροφοδοσίας με φυσικό αέριο. Προτείνεις να "ρυθμίσουμε καλύτερα τις χρηματιστηριακές αγορές". Δεν ξέρω πως το βλέπεις. Ίσως έχεις τέτοια εμπειρία από την χώρα σου. Στην Ευρώπη όμως (και γενικά στην Δύση) θεωρούμε ότι είναι ανώφελο και επικίνδυνο το παιχνίδι "πειράζουμε τις αγορές". Θα σε παρακαλούσα να εξειδικεύσεις την πρότασή σου. Πως ακριβώς θα ρυθμιστούν "καλύτερα" οι χρηματιστηριακές αγορές; (Αυτή για την οποία μπορούμε να κάνουμε κάτι, όπως είπα παραπάνω, είναι ή αγορά δικαιωμάτων - έχουμε σχετική εμπειρία - αλλά στο αέριο;). Όσο για την πρότασή σου να "παρακολουθούμε στενά τις αγορές" σε έχω ήδη καλύψει. Έδωσα εντολή να εμφανίζονται σε πραγματικό χρόνο οι τιμές (spot και προθεσμιακές) του φυσικού αερίου στην οθόνη του υπολογιστή του γραφείου μου και στο κινητό μου.  Μπορείς αυτό να το υποσχεθείς στον Ελληνικό λαό. 

Στην επόμενη πρότασή σου σε χάνω λίγο. Προτείνεις να "δώσουμε στις ευρωπαϊκές εταιρείες δύναμη να επενδύσουν σε έργα και υποδομές φυσικού αερίου και να υπογράψουν συμβάσεις που εγγυώνται την ευρωπαϊκή πρόσβαση σε παγκόσμιες προμήθειες". Όταν λες "δύναμη" εννοείς να τις επιδοτήσουμε; Αυτό το καταλαβαίνω. Αλλά να υπογράψουν συμβάσεις που εγγυώνται ευρωπαϊκή πρόσβαση; Τι ακριβώς εννοείς; Να εγγυώνται από ποιόν; Και όταν λες παγκόσμιες περιλαμβάνεται και η Ρωσία; 

Η τρίτη σου πρόταση μου δημιούργησε - περισσότερο από τις δυο πρώτες - σύγχυση και πολλές ανησυχίες. Ξεκινάς με την παρουσίαση του φόβητρου της "υπερρύθμισης". Αυτό, ομολογώ ότι μου ακούστηκε κάπως Τραμπικό. Γράφεις: "Ας συμφωνήσουμε σε έναν κεντρικό αριθμό για τη μείωση των εκπομπών και στη συνέχεια ας αφήσουμε τα κράτη μέλη να επιλέξουν τη δική τους πορεία". Κατ' αρχάς συμφωνία για "κεντρικό αριθμό" έχουμε - λέγεται Net Zero - το ξέχασες; Δεν πιστεύω να προτείνεις να καταργήσουμε το EUTS και να το αντικαταστήσουμε με φόρο άνθρακα - κάθε χώρα-μέλος τον δικό της; Και να ξεχάσουμε την μέτρηση των εκπομπών σε γεωγραφική βάση; Και να επιταχύνουμε και διευρύνουμε τον μηχανισμό της αντιστάθμισης άνθρακα στις εισαγωγές;

Αλλά όταν μιλάς για ανεξάρτητες επιλογές από τις χώρες μέλη τι ακριβώς εννοείς; Ότι θα μπορούσαν (για παράδειγμα) κάποιες χώρες να μην θέσουν παράλληλα με τον "κεντρικό αριθμό" στόχους για τις ΑΠΕ, την αποθήκευση και την εξοικονόμηση ενέργειας μαζί με τις σχετικές επιδοτήσεις; Αυτά τα λένε οι νεοφιλελεύθεροι ακροδεξιοί. Ανησυχώ,  σε παρακαλώ πες μου τι ακριβώς έχεις στο μυαλό σου γιατί στην ακριβώς επόμενη παράγραφο το τερματίζεις.

Εξακολουθώντας να χρησιμοποιείς νεοφιλελεύθερη ακροδεξιά ρητορική γράφεις ότι πρέπει να εφαρμόσουμε "τις αρχές της άτεγκτης ουδετερότητας ως προς τις διαφορετικές τεχνολογίες και της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας". Κυριάκο μου, δεν ξέρω αν το καταλαβαίνεις, αλλά αν εφαρμόζαμε αυτές τις αρχές δεν θα είχε εγκατασταθεί ούτε ένα κιλοβάτ ΑΠΕ σε όλη την Ευρώπη. Ίσως εννοείς ότι έφθασε ο καιρός να σταματήσουμε ή τουλάχιστον να ελέγξουμε καλύτερα αυτή την τρέλα. Αν είναι έτσι πάρε εσύ την πρωτοβουλία να ενημερώσεις τους Λαθρεμπόρους και Βαπτιστές που αναθρέψαμε εμείς οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης τόσα χρόνια τώρα.

Αγαπητέ Κυριάκο, χάρηκα για το γράμμα σου - δεν παίρνω συχνά τέτοια γράμματα από πρωθυπουργούς χωρών-μελών. Βέβαια τι ακριβώς σε έπιασε να μου γράψεις εσύ το ξέρεις καλύτερα αλλά αν πρόκειται για τα χρηματάκια κάτι θα μπορέσουμε να κάνουμε, αν και ξέρεις ότι τελευταία έχω κάποιες δυσκολίες (δεν χρειάζονται πάντως μακρόσυρτες επιστολές γι' αυτό - τα λέμε και στο τηλέφωνο). Στο μεταξύ ενημέρωσε σε παρακαλώ τον ελληνικό λαό ότι πήρα το μήνυμα και θα ενεργήσω  άμεσα**.

Δική σου, 

σε φιλώ 

Ursula

Για την πιστή αντιγραφή 

Αθανάσιος Γκίκας

* Δεν θα ήταν κακή ιδέα να αναθέσεις σε κάποιους από τους τετραπέρατους πανεπιστημιακούς σου (τουλάχιστον δύο, οι οποίοι καλό θα είναι να διαφωνούν ex ante μεταξύ τους) να υπολογίσουν σε ποιο ύψος θα πρέπει να είναι η τιμή των αδειών ώστε να αντικατοπτρίζουν επαρκώς το κοινωνικό κόστος των εκπομπών CO2. 
** Ένα πουλάκι μου μετέφερε ότι ένας υπουργός σου (Σκυλακάκης ή κάτι τέτοιο) παραπονιέται δημοσίως ότι η ΕΕ δεν υπολογίζει το κόστος της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Μάζεψέ τον σε παρακαλώ (αν και φαίνεται ότι κανείς δεν του δίνει σημασία). Τέτοια πράγματα συζητιούνται μεταξύ μας - και όπως σωστά έκανες εσύ, δεν μπαίνουν ποτέ σε επιστολές - ακόμα και σε αυτές που κανείς δεν θα διαβάσει.

Να Φύγει το Τέλος της ΕΡΤ από τους Λογαριασμούς του Ρεύματος

Οι καταναλωτές ρεύματος στην Ελλάδα πληρώνουν κάθε χρόνο ένα ποσό γύρω στα 200 εκατομμύρια ευρώ για την ΕΡΤ μέσω των λογαριασμών ρεύματος. Ένας οικιακός καταναλωτής πληρώνει 36 ευρώ τον χρόνο - που ισοδυναμεί με το 4,5 % της δαπάνης του για ρεύμα (συγκρίσιμο με ένα πρόσθετο ΦΠΑ). Θα περίμενε κανείς ότι θα ήταν το όνειρο ενός μεταρρυθμιστή και εκσυγχρονιστή πολιτικού η κατάργηση της πρακτικής αυτής. Πράγματι υπήρξε μια προσπάθεια της αείμνηστης Μελίνας να "αντισταθεί" στο "χαράτσι" της ΕΡΤ στην δεκαετία του '70 - πριν το κόμμα της γίνει κυβέρνηση. Αυτή η προσπάθεια τελικά δεν ευοδώθηκε και αυτό φαίνεται ότι απογοήτευσε όλους τους επόμενους επίδοξους εκσυγχρονιστές. Ο γράφων έχει την άποψη ότι η προσπάθεια της Μελίνας ήταν κάπως πρόωρη αλλά κυρίως δεν πρότεινε εναλλακτικές λύσεις. Να ορισμένες από αυτές:

Να αναλάβει η ίδια η ΕΡΤ την είσπραξη του τέλους, όπως κάνει το BBC που είναι και το πρότυπο κάθε δημόσιας τηλεόρασης - παγκοσμίως. Ένα πλεονέκτημα της λύσης αυτής είναι ότι το τέλος θα επιβάλλεται μόνο σε αυτούς που διαθέτουν τηλεόραση και όχι - όπως σήμερα - σε "δίκαιους και αδίκους". Το προφανές μειονέκτημα είναι ότι η ΕΡΤ θα επιβαρυνθεί το κόστος της βεβαίωσης και είσπραξης των τελών.

Το κράτος όμως διαθέτει ένα μηχανισμό είσπραξης - αυτόν της AAΔΕ. Θα μπορούσε η ΕΡΤ να τον χρησιμοποιήσει με τον τρόπο που χρησιμοποιεί σήμερα τον εισπρακτικό μηχανισμό της ΔΕΗ (και των άλλων προμηθευτών ρεύματος). Αυτό θα βελτίωνε και την εισπραξιμότητα του τέλους - οι μπαταξήδες της εφορίας είναι πολύ λιγότεροι από αυτούς του ρεύματος. Στην ΕΡΤ θα παραμείνει η υποχρέωση της βεβαίωσης των χρεώσεων. Θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να ελέγχει το ποιος έχει τηλεόραση και ποιος όχι. Υπάρχει διεθνής εμπειρία (πχ πάλι το BBC) που μπορεί να γίνει πηγή ιδεών προς αντιγραφή. Αυτό όμως, σε συνδυασμό με το ότι αυτοί που έχουν (ή θα αποφασίσουν να έχουν) τηλεόραση είναι λιγότεροι από αυτούς που ηλεκτροδοτούνται θα μειώσει κάπως τα έσοδα της ΕΡΤ και θα χρειαστεί να στρογγυλοποιηθεί το τέλος προς τα πάνω - (ίσως στα 40 ευρώ τον χρόνο;).

Κατανοεί κανείς ότι αυτή η λύση, που για τον γράφοντα έχει ήδη αργήσει πολύ να εφαρμοστεί, δεν είναι αρκετά ελκυστική για τον επίδοξο εκσυγχρονιστή - ούτε ίσως για την πλειοψηφία των πολιτών - που θα υποπτευθούν ότι  απλώς "άλλαξε ρούχα ο Μανωλιός". Για να γίνει ελκυστική θα πρέπει να γίνει κάτι καινοτομικό. Να καταργηθεί το τέλος και να χρηματοδοτείται η ΕΡΤ από τον κρατικό προϋπολογισμό. Πολλοί θεωρούν ότι η χρηματοδότηση των δημόσιων αγαθών (αν θεωρηθεί η ΕΡΤ ως τέτοιο) είναι προτιμότερο να γίνεται μέσω της γενικής φορολογίας που έχει μια αναδιανεμητική τάση παρά από ανταποδοτικά τέλη που χρεώνονται κατά κεφαλή - ανεξαρτήτως εισοδήματος. Προφανώς αυτή η λύση έχει και το πλεονέκτημα ότι μηδενίζονται τα κόστη βεβαίωσης και είσπραξης.

Η λύση της χρηματοδότησης από τον κρατικό προϋπολογισμό, στην περίπτωση που ο εκσυγχρονιστής μας πολιτικός βρεθεί σε παροξυσμό εκσυγχρονιστικής μανίας, μπορεί να ανοίξει τον δρόμο σε πανέμορφους πρόσθετους εκσυγχρονισμούς: Να νομοθετηθεί η ανάγκη ενισχυμένης πλειοψηφίας στο κοινοβούλιο για να εγκριθεί ο προϋπολογισμός της ΕΡΤ. Να απαγορευθεί στην ΕΡΤ η πώληση διαφημίσεων (έτσι κι αλλιώς δεν τα καταφέρνει) και να επιτρέπεται μόνο η (διαφανής) χορηγία συγκεκριμένων εκπομπών. Να επιτραπεί στην ΕΡΤ να εισπράττει από τους θεατές της είτε για το σύνολο του προγράμματος είτε για συγκεκριμένα προγράμματα εθελούσιες συνεισφορές μέσω περιοδικών εκστρατειών ("Αν θέλετε το καταπληκτικό μας πρόγραμμα να συνεχίσει να εκπέμπεται στείλτε μας τώρα το κάτι τι σας").

Ο γράφων έχει ακόμα περισσότερες - πιο καινοτομικές  - ιδέες και προτάσεις, που όμως υπάρχει ο φόβος ότι θα εξαντλούσαν (μέχρι αφασίας) και τον πιο ενθουσιώδη εκσυγχρονιστή Έλληνα πολιτικό. Εκτιμά δε ότι τέτοιος δεν είναι καθόλου εύκολο να υπάρξει (το γιατί ίσως το ανακαλύψει  ο αναγνώστης περιδιαβάζοντας το Διαδίκτυο). Αυτό όμως δεν είναι δικαιολογία να μην κάνουμε την πρόταση να φύγει η ΕΡΤ από τους λογαριασμούς ρεύματος. 'Ώστε όχι μόνο να ψηφίσουμε αλλά να χτίσουμε και άγαλμα στο εκσυγχρονιστή  πολιτικό που το πέτυχε!

Πως Ψήλωσαν Τόσο Πολύ τα "Καπέλα" στην Χονδρική του Ρεύματος;

Οι Έλληνες καταναλωτές ρεύματος, με την βοήθεια των Λειτουργών του Τύπου, των πολιτικών  και διαφόρων "ειδικών" ("Πανεπιστημιακών"- νυν ή πρώην) έχουν στην διάθεσή τους περισσότερες πληροφορίες για την χονδρική αγορά ρεύματος από όσες μπορούν να χωνέψουν. Τα "μιμίδια" που κυκλοφορούν είναι η έντονη μεταβλητότητα (που είναι συνήθως ξενόφερτη), το εργαλείο του διαβόλου - το χρηματιστήριο και τα μεγάλα μονοπώλια. Τώρα που η λιανική αγορά είναι σε θέση να προσφέρει τιμολόγια σταθερής τιμής, ελπίζει κανείς ότι ο θόρυβος για την χονδρική θα κοπάσει. Είναι καιρός η συζήτηση να εστιασθεί στο μέρος της χονδρικής που δεν επηρεάζεται ούτε από τους ξένους ούτε από το χρηματιστήριο - και αν επηρεάζεται από μονοπώλια αυτά είναι (σε ένα βαθμό) ντόπια και μάλιστα υπό κρατικό έλεγχο.

Οι υπολογισμοί που φαίνονται στον παρακάτω Πίνακα* (και αφορούν το κόστος όπως αυτό διαμορφώνεται στην Χαμηλή Τάση όπου είναι και η συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών) δείχνουν ότι στην χονδρική τιμή του ρεύματος, όπως αυτή καθορίζεται από τις προσφορές των παραγωγών στην χρηματιστηριακή αγορά, επιβάλλεται - μέχρι να φθάσει στους Παρόχους ρεύματος - ένα "καπέλο" που το 2024 εκτιμούμε ότι έχει φθάσει στο ποσοστό του 30%. Είναι αυτό πολύ ή λίγο;. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το ποσοστό αυτό α) είναι διπλάσιο από αυτό που ήταν το 2015 και β) είναι επίσης διπλάσιο από τον διεθνή μέσο όρο - τουλάχιστον στα πολιτισμένα κράτη της ΕΕ. Θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας στους δύο κυριότερους παράγοντες κόστους που επιβαρύνουν την χρηματιστηριακή τιμή: Τους Λογαριασμούς Προσαυξήσεων και τις απώλειες του Δικτύου στην Χαμηλή Τάση.

Γιατί το "καπέλο" για τους Λογαριασμούς Προσαυξήσεων ανέβηκε από το 6% πάνω στην τιμή το 2015 στο 14% το 2024; Οι λογαριασμοί αυτοί καλύπτουν την ανάγκη του συστήματος ηλεκτρισμού σε εφεδρεία. Λογικό είναι να υποθέσει κανείς λοιπόν ότι η αύξησή τους οφείλεται σε μεγαλύτερες ανάγκες εφεδρείας. Το σύστημά μας φαίνεται ότι έγινε πιο ευαίσθητο τα τελευταία 10 χρόνια - σχεδόν 2,5 φορές πιο ευαίσθητο. Γιατί άραγε; Και ποιος ωφελείται; Ο γράφων δεν έχει ούτε τον χρόνο για να αποκτήσει τα στοιχεία ούτε τις ειδικές γνώσεις για να απαντήσει ως "Πανεπιστημιακός" (γιατί δεν είναι). Θα τολμήσει όμως να κάνει μια ημιερασιτεχνική ("φαινομενολογική") υπόθεση. Ότι οι αυξημένες ανάγκες εφεδρείας οφείλονται στην αυξημένη διείσδυση των ΑΠΕ στο σύστημα και ότι από αυτό ωφελούνται οι Παραγωγοί που έχουν κατάλληλους σταθμούς για την παροχή των υπηρεσιών εφεδρείας - σταθμούς φυσικού αερίου και υδροηλεκτρικά. Αν η ημερήσια χονδρική ("χρηματιστηριακή") αγορά είναι ολιγοπωλιακή, η αγορά εφεδρειών είναι πιο κοντά στο δυοπώλιο. Το φαινόμενο της αύξησης των απαιτούμενων εφεδρειών δεν είναι ελληνικό, το επίπεδο των προσαυξήσεων όμως δείχνει ότι το ελληνικό σύστημα τις αγοράζει ακριβά.

Ο Συντελεστής Απωλειών Δικτύου Διανομής είναι ένα ακόμα μεγαλύτερο "καπέλο" που μάλιστα επιβάλλεται στο άθροισμα της χονδρικής τιμής και των προσαυξήσεων. Με τα στοιχεία που μπόρεσε να συλλέξει ο γράφων στον περιορισμένο χρόνο του, φαίνεται στον Πίνακα ότι οι τυποποιημένες (εγκεκριμένες από την ΡΑΑΕΥ και όχι πραγματικές) απώλειες του Δικτύου Διανομής αυξήθηκαν ως ποσοστό από το 8,4% το 2015 στο 13,75% το 2024. Ένα πρώτο πρόβλημα είναι ότι οι πραγματικές απώλειες φαίνεται ότι είναι πολύ μεγαλύτερες - ο ΔΕΔΔΗΕ κάνοντας την εκκαθάριση του 2022 τις ανεβάζει στο 18% προκαλώντας το ερώτημα πότε και πως θα περάσει αυτή η πρόσθετη χρέωση στους λογαριασμούς των καταναλωτών. Το σημαντικό ερώτημα όμως είναι: Που οφείλεται αυτό το τεράστιο ποσοστό απωλειών- διπλάσιο από το ποσοστό στις πολιτισμένες χώρες; 

Ένα μέρος των απωλειών είναι τεχνικές απώλειες στο δίκτυο. Αυτές έχουν σχέση με τον σχεδιασμό του δικτύου. Ακόμα και αν δεχθεί κάποιος ότι είναι υψηλές δεν εξηγούν τον ρυθμό αύξησης- το δίκτυο δεν έχει αλλάξει τα τελευταία 10 χρόνια τόσο πολύ και τυχαίνει το ρεύμα που περνάει μέσα από αυτό να έχει μείνει σχεδόν σταθερό. Αν λοιπόν οι τεχνικές απώλειες υποτεθεί ότι είναι σε ένα (υψηλό αλλά λογικό) επίπεδο του 6%, μένει ένα 8-12% να εξηγηθεί από τις "εμπορικές" απώλειες. Πιο συγκεκριμένα, δεδομένου ότι οι τεχνικές απώλειες είναι απίθανο να έχουν αλλάξει σημαντικά, τίθεται το ερώτημα: Γιατί οι εμπορικές απώλειες αυξήθηκαν από το 2,5% το 2015 στο 7,5% το 2024 (ή στο 12% το 2022 σύμφωνα με την εκκαθάριση του ΔΕΔΔΗΕ;). 

Τι είναι αυτές οι εμπορικές απώλειες; Κυκλοφορεί ευρέως το "μιμίδιο" ότι αφορούν κυρίως ρευματοκλοπές. Με άλλα λόγια προσπαθούν ορισμένοι να επιρρίψουν την ευθύνη στους κακούς καταναλωτές που υπάρχουν ανάμεσά μας. Πρέπει όμως να μας εξηγήσουν γιατί οι Έλληνες αποφάσισαν ξαφνικά το 2015 να αρχίσουν να κλέβουν ρεύμα με την μορφή πανδημίας; Και μάλιστα την εποχή που (με την πολιτική ηγεσία του τόπου να τους κλείνει το μάτι) είχαν την επιλογή απλώς να μην πληρώσουν; Όπως και έκαναν. Δημιουργώντας μια τρύπα στην ΔΕΗ της τάξης των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Ο γράφων δεν σκοπεύει στο παρόν να μαντέψει την αιτία των απίστευτα υψηλών εμπορικών απωλειών - που το ύψος τους το έχει συναντήσει τον περασμένο αιώνα σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (αμέσως μετά την κατάρρευση) και του Τρίτου Κόσμου. Αν και υποπτεύεται ότι οι ρευματοκλοπές στην ελληνική περίπτωση είναι - με διαφορά - το μικρότερο πρόβλημα. Η αιτία πρέπει να αναζητηθεί αλλού. Μια ιδέα που ίσως βοηθήσει τους ερευνητές: Ποιο άλλο μέγεθος στο ηλεκτρικό σύστημα είχε την τελευταία 10ετία παρόμοια τάση; Μήπως αυτή η συσχέτιση αποτελεί και ένδειξη αιτιακής σχέσης; 

Δεν υπάρχουν στο παρόν προτάσεις από την μεριά του γράφοντος για το πρόβλημα των "καπέλων" στην χονδρική. Προτείνω όμως να εστιασθούν οι προσπάθειες στο ποσοστό - το 30% (αφού βέβαια πρώτα επιταχυνθούν οι εκκαθαρίσεις του ΔΕΔΔΗΕ για να έχουμε ακριβέστερο νούμερο). Η πολιτική ηγεσία πρέπει να θέσει ως στόχο την μείωσή του στο μέσο ευρωπαϊκό επίπεδο - δηλαδή να μειωθεί στο μισό (μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα - π.χ. μια "ρυθμιστική περίοδο"). Το πρώτο βήμα είναι, όπως έχει προτείνει ο Σύνδεσμος των Προμηθευτών (ΕΣΠΕΝ), να περιληφθούν οι απώλειες δικτύου στο έσοδο του ΔΕΔΔΗΕ και μάλιστα με μηχανισμό κινήτρων για την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου (και όχι των ρευματοκλοπών). Με την ελπίδα ότι οι μέτοχοί του θα "πιάσουν" το μήνυμα. Άντε να δούμε.

* Πηγές και επεξηγήσεις σχετικά με τον Πίνακα είναι διαθέσιμες σε τυχόν ενδιαφερόμενους - σημειώνεται όμως ότι όλα τα στοιχεία είναι δημόσια διαθέσιμα.

Πόσα Κέρδισαν οι Πάροχοι και οι (Ενημερωμένοι) Καταναλωτές το 2024;

Το 2024 ήταν μια ενδιαφέρουσα χρονιά για τη λιανική αγορά ρεύματος. Ήταν η χρονιά που το κράτος "χρωμάτισε" τα τιμολόγια ρεύματος και μας έβαλε όλους - θέλαμε δεν θέλαμε - σε μεταβλητό τιμολόγιο - το πράσινο. Ταυτόχρονα, η αγορά αντέδρασε με υγιή τρόπο με την προσφορά - μετά από καιρό - ελκυστικών σταθερών τιμολογίων. Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται μια ανάλυση με βάση στοιχεία από τον Δείκτη Τιμών που καταρτίζει κάθε μήνα το allazorevma.gr. Να οι παρατηρήσεις μας:

Σχεδόν σε όλη την διάρκεια του 2024 (10 στους 12 μήνες) και στον μέσο ετήσιο όρο τα σταθερά τιμολόγια ήταν περίπου 9% φθηνότερα από το πράσινο τιμολόγιο της ΔΕΗ (στο οποίο είναι η μεγάλη πλειοψηφία των καταναλωτών)*. Ένας μέσος καταναλωτής που ήταν αρκετά ενημερωμένος και ενεργός ώστε να φύγει αμέσως από το πράσινο εξοικονόμησε γύρω στα 50 ευρώ το 2024 επιλέγοντας ένα τυπικό σταθερό τιμολόγιο (όχι αναγκαστικά το φθηνότερο). Επιπρόσθετα είχε το κεφάλι του ήσυχο και δεν χρειάσθηκε να υποδύεται τον ενεργειακό τουρίστα αλλάζοντας μεταβλητό τιμολόγιο (και ίσως Πάροχο) κάθε μήνα.

Η μεγάλη πλειοψηφία των καταναλωτών όμως έμεινε αδρανής. Το αδρανές χαρτοφυλάκιο με τα ακριβά πράσινα τιμολόγια επέτρεψε στους Παρόχους να κρατήσουν το μικτό τους περιθώριο στο επίπεδο του 10%. Είναι αρκετό αυτό το 10%; Για (πολύ) μεγάλους με τεράστιο αριθμό πελατών που η κατακράτησή τους είναι πρακτικά κληρονομικό τους δικαίωμα  πρέπει να είναι όχι μόνο επαρκές αλλά στα όρια του "υπερκέρδους". Για τους υπόλοιπους όχι τόσο - όσο μικρότεροι τόσο χειρότερα.

Ήταν πάντως αρκετό για να τους δώσει το κίνητρο να προσφέρουν σταθερά τιμολόγια για να προσελκύσουν νέους πελάτες. Τιμολόγια σταθερά στα οποία το περιθώριο τους είναι σχεδόν μηδενικό (της τάξεως του 1% όπως φαίνεται στον Πίνακα).

Η συνολική κερδοφορία κάθε παρόχου συνεπώς είναι η σταθμισμένη συμμετοχή των σταθερών τιμολογίων το χαρτοφυλάκιό του. Για παράδειγμα, αν το 5% του χαρτοφυλακίου αποτελείται από σταθερά, τότε το μικτό περιθώριο μειώνεται στο 9,4% (από 10%). Η ελκυστικότητα των σταθερών τιμολογίων για τους καταναλωτές τείνει να γίνει πλέον κοινός τόπος - μέχρι και το κράτος, που μέχρι πρόσφατα προωθούσε τα πράσινα άρχισε να τροποποιεί την ρητορική του. Το ερώτημα είναι πόσο θα αντέξουν τα περιθώρια των Παρόχων στην  προσφορά σταθερών προϊόντων με οριακή κερδοφορία. Μήπως δούμε και τον ανταγωνισμό να οδηγείται πλέον από τα περίφημα "ζωώδη ένστικτα" ** των Ελλήνων επιχειρηματιών του κλάδου.

* Η σύγκριση γίνεται μεταξύ του Δείκτη Τιμών του allazorevma.gr - που σε όλη την διάρκεια του 2024 συμπεριλαμβάνει πρακτικά μόνο σταθερά τιμολόγια και του πράσινου τιμολογίου της ΔΕΗ στο οποίο προστίθεται το πάγιο ώστε να καταστεί συγκρίσιμο με τον υπολογισμό του Δείκτη. Οι υπολογισμοί γίνονται για το μέσο καταναλωτή των 3.750 κιλοβατωρών τον χρόνο.
** Animal Spirits - Lord Keynes. Ο διάσημος οικονομολόγος θεωρούσε ότι τα κίνητρα των επιχειρηματιών δεν είναι ορθολογικά αλλά ενστικτώδη - όπως των ζώων.

Τι Συμβαίνει με τις Ιστοσελίδες Σύγκρισης Τιμών της ΡΑΑΕΥ;

Στον λογαριασμό ρεύματος που έλαβα πρόσφατα παρατήρησα ότι υπάρχει προτροπή να επισκεφθώ τον "ιστότοπο" της ΡΑΑΕΥ energycost.gr  για να συγκρίνω τις τιμές του Παρόχου μου. Ο Πάροχός μου από ότι φαίνεται συμμορφώνεται με την Υπουργική Απόφαση της 21/11/23* που στην παράγραφο 3 του άρθρου 4 προβλέπει αυτή την υποχρέωση. Είχα ξεχάσει αυτή την προτροπή, που είχε διαφημιστεί έντονα και από Υπουργικά χείλη πριν ένα χρόνο. Η ΡΑΑΕΥ διευκόλυνε την απώλεια μνήμης γιατί έχει κατακλύσει εδώ και καιρό τα κοινωνικά δίκτυα με την προτροπή να καταφεύγουν οι καταναλωτές σε μια άλλη ιστοσελίδα της "σύγκρισης τιμών", το invoices.gr. Τι ακριβώς συμβαίνει; Δεν είναι οι δυο σελίδες μια περισσότερη από ότι χρειάζεται; Γιατί η ΡΑΑΕΥ ενεργεί αγνοώντας την Υπουργική Απόφαση; Αλλά το πιο σημαντικό: Τι μπορεί να κάνει ο καταναλωτής μπροστά σε αυτή την προφανή ανακολουθία;

Η απάντηση είναι ότι το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να αγνοήσει και τις δυο ιστοσελίδες της ΡΑΑΕΥ αν θέλει να κάνει σύγκριση των τιμολογίων που προσφέρονται στην αγορά ρεύματος. Η πρώτη από αυτές, το energycost.gr - η οποία στοίχισε δεκάδες χιλιάδες ευρώ και πήρε χρόνια για να κατασκευαστεί, φαίνεται ότι έχει απαξιωθεί από την  ίδια την ΡΑΑΕΥ. Περιέχει ακόμα  λάθη υπολογισμών και κείμενα χαμηλής ποιότητας που μοιάζουν να έχουν παραχθεί από μηχανή. Η δεύτερη, το invoices.gr**,  είναι ένα απλό φύλλο εργασίας που περιλαμβάνει ένα κατάλογο των ισχυόντων κάθε μήνα τιμολογίων των παρόχων. Αυτή είναι η μόνη χρήσιμη λειτουργία του - την οποία χρησιμοποιεί και το allazorevma.gr για να επιβεβαιώσει τους τιμοκαταλόγους (οι Πάροχοι έχουν την υποχρέωση να δίνουν την πληροφορία στην ΡΑΑΕΥ). Πρόσφατα εμπλουτίστηκε με τον υπολογισμό της δαπάνης για κάθε τιμολόγιο αλλά περιορίζεται στον τρέχοντα μήνα - πράγμα που το καθιστά άχρηστο για να συγκρίνει κανείς σταθερά τιμολόγια έναντι των μεταβλητών.

Η ΡΑΑΕΥ έχει πετύχει στο θέμα των εργαλείων σύγκρισης τιμών (η ύπαρξη των οποίων προβλέπεται από την Ευρωπαϊκή αλλά πλέον και την Ελληνική νομοθεσία) το δύο στα δύο. Και τα δύο εργαλεία που προσφέρει στο καταναλωτικό κοινό είναι πρακτικά άχρηστα - έως επικίνδυνα παραπλανητικά όσον αφορά την λειτουργία της σύγκρισης τιμών. Τι πρέπει να γίνει λοιπόν; Έφθασε το πλήρωμα του χρόνου: H ΡΑΑΕΥ πρέπει άμεσα να πιστοποιήσει τις ιδιωτικές ιστοσελίδες που λειτουργούν στην αγορά (από το 2015, δηλαδή πολύ πριν η τότε ΡΑΕ να δημιουργήσει το θνησιγενές energycost.gr) και καλύπτουν τις απαιτήσεις και προϋποθέσεις του Νόμου και να δημοσιοποιήσει την πιστοποίηση αυτή. Μεταξύ άλλων θα αντιμετωπίσει έτσι και το πρόβλημα των ανεξέλεγκτων σελίδων ψευδο-σύγκρισης τιμών που σκορπούν σύγχυση στους καταναλωτές και δυσφημούν την αγορά - και τους ίδιους τους Παρόχους***.

Το πρόβλημα της εύκολης και αξιόπιστης σύγκρισης τιμών δεν είναι ίσως το σοβαρότερο που αντιμετωπίζει η αγορά ρεύματος. Είναι όμως μια ευκαιρία για την ΡΑΑΕΥ να αποδείξει με την παρέμβασή της  ότι λειτουργεί προς το συμφέρον των καταναλωτών. 

*Υπουργική απόφαση (ΥΠΕΝ/ΔΗΕ/120637/2107) 21 Νοεμβρίου 2023 Άρθρο 4 παράγραφος 3 : "Από την 1η Ιανουαρίου 2024, εισάγεται στους Λογαριασμούς Κατανάλωσης και σε κάθε ενημερωτικό μήνυμα των Προμηθευτών στους πελάτες τους, ηλεκτρονικό ή έντυπο, διακριτό πεδίο με κωδικό QR για την αυτόματη σύγκριση του τιμολογούμενου προϊόντος προμήθειας με τα λοιπά προσφερόμενα ανά κατηγορία καταναλωτή, όπως επίσης και διακριτό πεδίο, με κεφαλαία γράμματα, για την παραπομπή στον ιστότοπο δημοσίευσης του Εργαλείου Σύγκρισης Τιμών της Ρ.Α.Α.Ε.Υ. (www.energycost.gr)"
** Το allazorevma.gr ανέπτυξε μια εμπλουτισμένη έκδοση του φύλλου εργασίας της ΡΑΑΕΥ (allazorevma.gr/invoices). Η ανάπτυξή του δεν απαίτησε περισσότερες από δυο εργάσιμες ημέρες.
*** Δεν θα ήταν άσχημη ιδέα η ΡΑΑΕΥ επίσης να φροντίσει να προσαρμοστούν οι Πάροχοι με κάποιο τρόπο σε νέα ερμηνεία (ή σε τροποποίηση)  της Υπουργικής Απόφασης.

Δείκτης Τιμών Δεκεμβρίου '24: Η Επιδότηση που Περίσσευε

To allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην χώρα, δημοσιεύει τον μηνιαίο Δείκτη Τιμών Ρεύματος που καταρτίζει, για τον Δεκέμβριο του 2024. Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος τον Δεκέμβριο εμφάνισε  πτώση σε σχέση με τον δείκτη Νοεμβρίου 2024. Από 227,71 έπεσε στα 210,10 ευρώ την μεγαβατώρα.

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις του Δεκεμβρίου περιλαμβάνουν κρατική επιδότηση 15 ευρώ την μεγαβατώρα και έπεσαν από 74,98 σε 59,98 ευρώ την μεγαβατώρα.

Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών για οικιακούς καταναλωτές,  περιλαμβανομένου του ΦΠΑ, μειώθηκε στα 138,12 ευρώ την μεγαβατώρα έναντι 140,12 τον Νοέμβριο . Οι τιμές των εναλλακτικών Παρόχων τον Οκτώβριο σε μέσο όρο αυξήθηκαν στα 145,75 ευρώ την μεγαβατώρα αυξημένο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (140,10 ευρώ την μεγαβατώρα). 

Στο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΔΕΗ τους τελευταίους 12 μήνες. 

Τον Δεκέμβριο η χονδρική τιμή είχε μικρή πτώση (-4,91%) σε σχέση με τον Νοέμβριο. Οι Πάροχοι δεν πέρασαν όλη την μείωση στις λιανικές τιμές μειώνοντας τις ανταγωνιστικές χρεώσεις μόνο κατά -1,35%. Πάντως η αναμενόμενη μεγάλη αύξηση στις τιμές του Δεκεμβρίου δεν έγινε πράξη. Οπότε η επιδότηση που δόθηκε περίσσευε. (Υπενθυμίζεται ότι ο Δείκτης καταρτίζεται με βάση τα φθηνότερα διαθέσιμα τιμολόγια κάθε παρόχου, που στην περίοδο αυτή είναι τα τιμολόγια σταθερής τιμής. Αυτό σημαίνει ότι οι υπολογισμοί υπερεκτιμούν τα αρνητικά περιθώρια των παρόχων των οποίων η μεγάλη πλειοψηφία των πελατών είναι ακόμα σε μεταβλητά τιμολόγια).

Η Υπάκουη* ΔΕΗ και το "Μεσημβρινό" Τιμολόγιο

Δεν ήταν ανάγκη να πάρει τηλέφωνο ο Υπουργός την ΔΕΗ για να της υπενθυμίσει ότι το νυκτερινό της τιμολόγιο, όπως ήταν το Δεκέμβριο, όχι μόνο δεν υπηρετούσε την ρητορική του νέου φθηνού "μεσημβρινού" τιμολογίου αλλά την γελοιοποιούσε. Με διαφορά μικρότερη από 1 λεπτό την κιλοβατώρα μεταξύ του ημερήσιου και του νυκτερινού (0,009985 ευρώ/KWh), έδινε στον μέσο καταναλωτή (300 KWh τον μήνα) το "συνταρακτικό" κίνητρο των 0,63 ευρώ τον  μήνα αν κατόρθωνε να μεταφέρει ένα 20% της κατανάλωσής του στην χαμηλή ζώνη**.

Δεν ήταν ανάγκη να πάρει τηλέφωνο ο Υπουργός. Η ΔΕΗ από τη ίδρυσή της, στα μέσα του περασμένου αιώνα, έχει ενσωματώσει στο συλλογικό της DNA την ικανότητα να μαντεύει την θέληση του γκουβέρνου. Αποφάσισε λοιπόν για τον Ιανουάριο να μειώσει την τιμή του νυκτερινού από 0,14514 σε 0,13088 ευρώ την  κιλοβατώρα. Αυξάνοντας την διαφορά από την ημερήσια ζώνη σε 2,4 λεπτά την κιλοβατώρα (0,02387). Όπως είναι συνηθισμένο, δεν δόθηκε απολύτως καμία εξήγηση γιατί ελήφθη η απόφαση αυτή ούτε - μέχρι στιγμής - διαφημίστηκε. Αρκεί υποθέτουμε ότι πήρε το μήνυμα ο Ιδιοκτήτης.

Με το νέο αυτό διζωνικό τιμολόγιο ένας μέσος καταναλωτής (300 κιλοβατώρες τον μήνα) που θα καταφέρει να μεταφέρει το 20% της κατανάλωσής του στην ζώνη χαμηλής χρέωσης (60 κιλοβατώρες) θα έχει ένα όφελος περίπου 2,5 ευρώ τον μήνα η περίπου 4,5% χαμηλότερη δαπάνη (από 54 σε 51,5 ευρώ τον μήνα - περιλαμβανομένου του παγίου και του ΦΠΑ).

Υπάρχουν δυο ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν: Το πρώτο είναι αν το αυξημένο αυτό κίνητρο των 2,5 ευρώ τον μήνα θα είναι πράγματι αρκετό για να μεταφερθεί από τον Φεβρουάριο το 20% της κατανάλωσης στην χαμηλή ζώνη. Ή, για να είμαστε πρακτικοί: τι ποσοστό κατανάλωσης θα μεταφερθεί στην χαμηλή ζώνη μέσα στον Ιανουάριο; Είμαστε σίγουροι ότι η ΔΕΗ (εκμεταλλευόμενη και την νέα διαδικασία της  μηνιαίας καταμέτρησης!) θα μπορέσει να απαντήσει στα ερωτήματα αυτά.

Το δεύτερο ερώτημα είναι η επίπτωση της μεταφοράς της κατανάλωσης στην ζήτηση στις ώρες υπερπαραγωγής των ΑΠΕ και συνεπώς στην τιμή της χονδρικής αγοράς. Θα τολμήσουμε να μαντέψουμε με βάση τους δικούς μας πρόχειρους υπολογισμούς. Μια μεταφορά του 20% της ζήτησης από το 50% των οικιακών  καταναλωτών με Γ1Ν στην ζώνη χαμηλής χρέωσης (υπόθεση που είναι στα όρια της υπεραισιοδοξίας) θα αυξήσει την ζήτηση στις ώρες αυτές κατά 0,69%. Θα έχει συνεπώς αμελητέα επίδραση. Η δική μας υπόθεση πάντως είναι ότι η σχέση μεταξύ των τιμών των ζωνών θα πρέπει να υπερβεί το 2:1 για να έχει κάποια επίδραση στη συμπεριφορά των καταναλωτών (άλλωστε αυτή περίπου ήταν η σχέση στο πρόσφατο παρελθόν αλλά και τα παλιά καλά χρόνια του κρατικού μονοπωλίου όταν η ΔΕΗ είχε την καλή συνήθεια να αντιγράφει τους Γάλλους κρατικούς μονοπωλητές).

Σχέση 2:1 σημαίνει ότι η ΔΕΗ θα πρέπει να πουλάει το ανώτερο στα 8 λεπτά στην χαμηλή ζώνη. Αν το κάνει αυτό, οι ανταγωνιστές της θα την ακολουθήσουν; Η  εμπειρία λέει ότι θα είναι δύσκολο δεδομένου ότι θα μειώνονται τα έσοδά τους χωρίς να μειώνεται το κόστος τους. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς την τακτική που θα ακολουθήσουν οι παίκτες της αγοράς το κράτος και οι ρυθμιστικές αρχές, δεδομένου ότι οι τιμολογιακές πρακτικές της ΔΕΗ θα πρέπει να παρακολουθούνται για τυχόν "στραγγαλισμό περιθωρίου" των ανταγωνιστών της (margin squeeze). Γι' αυτό δεν είναι απίθανο ο θόρυβος για το "μεσημβρινό" τιμολόγιο να καταλαγιάσει σύντομα και το όλο θέμα να αποσιωπηθεί και να αποσυρθεί στο μεγάλο καλάθι των μεσοβέζικων (και γι' αυτό αποτυχημένων) κρατικών παρεμβάσεων στο ρεύμα. Μέχρι να έρθουν οι έξυπνοι μετρητές οπότε είναι πιθανό ότι θα αρχίσει και το πραγματικό Μεγάλο Πανηγύρι. Θα πάρει χρόνια - πολλά χρόνια.

* Στο κείμενο που ακολουθεί γίνεται μια δίκη προθέσεων και τίθενται ορισμένα ερωτήματα. Τα ερωτήματα παραμένουν έστω και αν η διεύρυνση της απόστασης μεταξύ τιμολογίων χαμηλής και υψηλής ζώνης οφείλεται απλώς στην φόρμουλα του πράσινου τιμολογίου. Από την άλλη αυτό είναι ένδειξη ότι η πολιτική τιμολογίων έχει αφεθεί στον αυτόματο πιλότο. Δεν είναι προφανές ότι αυτό είναι καλύτερο από την πρόθεση.
** Εκτιμούμε ότι όλοι οι καταναλωτές που έχουν διζωνικό μετρητή ήδη διατηρούν μια σχέση 80/20 μεταξύ ημερήσιας και νυκτερινής κατανάλωσης και υποθέτουμε ότι το κίνητρο της χαμηλότερης τιμής τους πείθει να την μεταβάλoυν σε 60/40.