Η νέα αμερικανική κυβέρνηση αποφάσισε να καταργήσει θεσμικά τον υπολογισμό από την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (EPA) του "κοινωνικού κόστους του CO2". Ο υπολογισμός αυτός χρησιμοποιείτο από το αμερικανικό κράτος για να λαμβάνεται υπόψη η συνεισφορά των εκπομπών CO2 στην επιβάρυνση της κλιματικής αλλαγής σε κάθε είδους ρυθμιστικές αποφάσεις. Ανεξάρτητα από το πως δικαιολόγησε η νέα κυβέρνηση την απόφαση αυτή, είναι αλήθεια ότι ο υπολογισμός αυτός έπασχε. Η αιτία είναι ότι οι εκτιμήσεις για τους βασικούς παράγοντες που τον ορίζουν - τόσο η ευαισθησία του κλίματος στο CO2 όσο και ο κοινωνικός συντελεστής προεξόφλησης - έχουν ευρύτατα περιθώρια διακύμανσης. Τόσο μεγάλα που οι εκτιμήσεις του κοινωνικού κόστους από την EPA να κυμαίνονται από δεκάδες έως χιλιάδες δολάρια τον τόνο εκπομπών. Ακόμα χειρότερα, ο υπολογισμός και η διακύμανσή του άλλαζε με κάθε πολιτική αλλαγή.
Αυτό είναι ένα θεμελιώδες πρόβλημα για την κατάρτιση πολιτικών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Γιατί το "κοινωνικό κόστος του CO2" δεν είναι τίποτα άλλο από τον φόρο άνθρακα. Το φόρο που είναι η κλιματική πολιτική που προτιμούν σχεδόν ομόφωνα οι οικονομολόγοι. Μέχρι τώρα οι πολιτικοί δεν απασχολούνταν ιδιαίτερα με το θέμα ακολουθώντας, ιδιαίτερα στην ΕΕ, βολονταριστικές (σταλινικές θα έλεγε κανείς) μεθόδους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Πρόσφατα όμως η ατμόσφαιρα, ή τουλάχιστον η ρητορική, άλλαξε. Υποθέτοντας ότι το ενδιαφέρον για τον φόρο άνθρακα θα επανέλθει ώστε να γίνουν πιο ορθολογικές οι πολιτικές για το κλίμα, στο παρόν παρουσιάζεται μια καινοτομική ιδέα για μια μέθοδο υπολογισμού και εφαρμογής του φόρου που έχει αναπτύξει ο Ross McKitrick οικονομολόγος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Guelph στον Καναδά. Η βασική ιδέα της πρότασης του κυρίου McKitrick (σε μια εφαρμογή των ιδεών του F.A. Hayek - The Use of Knowledge in Society) είναι να χρησιμοποιηθούν οι αγορές για να παραχθεί μια αντικειμενική και πρακτική εκτίμηση του συντελεστή του φόρου άνθρακα. Ότι ακολουθεί είναι μια ελεύθερη απόδοση από τον γράφοντα στα ελληνικά ενός κειμένου του Ross McKitrick στο οποίο παρουσιάζει συνοπτικά την ιδέα του (στην διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου).
Πριν δοθεί μια περιγραφή της ιδέας, πρέπει να τονισθούν τρία σημεία. Ο φόρος άνθρακα στην βέλτιστη σε όρους κοινωνικής ωφέλειας εφαρμογή του θα πρέπει α) να αντικαταστήσει πλήρως το υπάρχον μείγμα αναποτελεσματικών πολιτικών για το κλίμα, όχι να προστεθεί σε αυτές β) Τα έσοδα από τον φόρο να χρησιμοποιηθούν για μείωση άλλων φόρων - και μόνο και γ) η πολιτική να αξιολογείται με μέτρο επιτυχίας την θέσπιση μιας ενιαίας τιμής για τις εκπομπές και όχι την εξασφάλιση συγκεκριμένου ορίου εκπομπών.
Προτείνεται να επιβληθεί ένας σχετικά χαμηλός αρχικά φόρος στις εκπομπές CO2 και να συνδεθεί η μετέπειτα εξέλιξή του με ένα κατάλληλο μέτρο της θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα. Αν ανέβει η θερμοκρασία, αυξάνεται και ο φόρος. Αν όχι, ο φόρος δεν αλλάζει. Σκεπτικιστές, που δεν πιστεύουν στην παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας θα αναμένουν ότι ο φόρος δεν θα αυξηθεί - ίσως ακόμη και να μειωθεί. Αυτοί που είναι πεπεισμένοι ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ταχεία υπερθέρμανση, θα περιμένουν ότι ο φόρος θα αυξηθεί γρήγορα με τα χρόνια. Οι υπόχρεοι στον φόρο (π.χ. εταιρείες που διαχειρίζονται σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής) θα πρέπει να αξιολογήσουν το ποιος είναι πιο πιθανό να έχει δίκιο, γιατί δισεκατομμύρια δολάρια μελλοντικών φορολογικών τους υποχρεώσεων θα εξαρτηθούν από το τι πρόκειται να συμβεί. Κανείς δεν θα ωφελείται από την χρήση ψευδών ή υπερβολικών "επιστημονικών" προβλέψεων: Αντίθετα, η αγορά θα εντοπίσει αυτούς που μπορούν να αποδείξουν ότι κατανοούν το κλίμα αρκετά καλά ώστε να κάνουν ακριβείς προβλέψεις. Και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα έχουν την εγγύηση ότι, ό,τι κι αν κάνει ο φόρος στο μέλλον, η πολιτική που έχουν επιλέξει είναι ορθολογική.
Είναι εύλογο να υποθέσει κανείς ότι με την εφαρμογή του φόρου θα δημιουργηθεί μια αγορά συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης στην οποία οι υπόχρεες στον φόρο επιχειρήσεις θα μπορούν να αγοράσουν συμβόλαια για την κάλυψη του κόστους του φόρου ανά τόνο εκπομπών στο μέλλον (π.χ. σε χρονικό ορίζοντα 30 ετών), Αυτό θα μείωνε τον κίνδυνό τους για τα επόμενα χρόνια. Ακόμα καλύτερα, η αγορά συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης θα γινόταν το πιο ακριβές και αντικειμενικό κλιματικό μοντέλο που υπήρξε ποτέ. Με δισεκατομμύρια δολάρια να διακυβεύονται, οι επενδυτές θα "ξεδιαλέγουν" ανελέητα τους κατασκευαστές κλιματικών μοντέλων για να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην πρόβλεψη της αξίας τέτοιων συμβάσεων, θέτοντας έτσι την πιο αξιόπιστη επιστημονική γνώση στην υπηρεσία του ελέγχου του κλίματος.
Ποια μέτρηση θερμοκρασίας θα πρέπει να οδηγεί την εξέλιξη του φορολογικού συντελεστή; Το ιδανικό μέτρο είναι αυτό που ανταποκρίνεται γρήγορα στις εκπομπές CO2 και όχι σε άλλες αλλαγές στο κλιματικό σύστημα. Τα κλιματικά μοντέλα που χρησιμοποιούνται σήμερα προβλέπουν ότι, εάν το CO2 οδηγεί την κλιματική αλλαγή, το ισχυρότερο σημάδι είναι μια αυξητική τάση θέρμανσης στην τροπική τροπόσφαιρα: η τεράστια περιοχή από την επιφάνεια της γης έως και 16 χιλιόμετρα υψόμετρο, που εκτείνεται στους τροπικούς σε πλάτος 20 μοιρών. Τα μοντέλα προβλέπουν ότι οι θερμοκρασίες στο σημείο αυτό δεν αλλάζουν ανταποκρινόμενες σε πράγματα που προκαλούν θέρμανση σε άλλα μέρη της ατμόσφαιρας, όπως η καταστροφή του όζοντος, οι ηλιακές παραλλαγές και οι αλλαγές στην χρήση γης. Συνεπώς, τα επίπεδα θερμοκρασίας στην τροπική τροπόσφαιρα είναι το ιδανικό μέρος για να παρακολουθήσει κανείς το μέγεθος της επίδρασης των εκπομπών CO2. Υπάρχουν δεδομένα καλής ποιότητας για αυτήν την περιοχή της ατμόσφαιρας από δορυφόρους και μετεωρολογικά μπαλόνια, οπότε η ιδέα θα ήταν εύκολο να υλοποιηθεί.
Ας υποθέσουμε ότι ορίστηκε ο αρχικός φόρος άνθρακα σε περίπου 10 δολάρια ΗΠΑ ανά τόνο, που είναι αρκετά χαμηλός για να μην γίνει οποιαδήποτε πραγματική οικονομική ζημιά, αρκεί να χρησιμοποιήσουμε όλα τα έσοδα για να πληρώσουμε την μείωση φόρων εισοδήματος. Το IPCC προβλέπει ρυθμό θέρμανσης στην τροπική τροπόσφαιρα λόγω των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μεταξύ 0,2 και 1,2 βαθμών Κελσίου ανά δεκαετία κατά την διάρκεια αυτού του αιώνα. Με έναν απλό υπολογισμό μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι στο ανώτερο άκρο των προβλέψεων θέρμανσης, ο φόρος θα πρέπει να φτάσει τα 200$ ανά τόνο CO2 έως το 2100, επιβάλλοντας μια στροφή στο παρόν προς τις πηγές ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Κι αν κανείς δεν πιστεύει στις προβλέψεις; Εδώ η ιδέα γίνεται ενδιαφέρουσα. Δεν υπάρχει κίνητρο για τους υπόχρεους στον φόρο να προωθήσουν ή να χρησιμοποιήσουν λανθασμένες προβλέψεις. Τα μεγαλύτερα οφέλη θα προκύψουν σε εκείνους που βασίζουν τα σχέδιά τους στην ακριβέστερη πρόβλεψη. Όσοι κάνουν κακές προβλέψεις θα έχουν ζημιές. Με μια κίνηση λύνεται το πρόβλημα της πολιτικοποίησης της επιστήμης του κλίματος χρησιμοποιώντας την αγορά για να εξαλείψει τα λανθασμένα μοντέλα.
Υπάρχουν ορισμένες κριτικές που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Πρώτον, φαίνεται ότι ο φόρος είναι οπισθοδρομικός, επειδή βασίζεται σε τρέχοντα και ιστορικά επίπεδα θερμοκρασίας. Αλλά η θερμοκρασία της τροπόσφαιρας στους τροπικούς είναι φυσικός πρόδρομος δείκτης - η θέρμανση εκεί υποτίθεται ότι έρχεται νωρίτερα και είναι ισχυρότερη από την θέρμανση στην επιφάνεια της γης.
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι η πολιτική είναι στραμμένη προς το μέλλον γιατί οι επενδυτές είναι στραμμένοι προς το μέλλον. Μια εταιρεία που κατασκευάζει π.χ. ένα εργοστάσιο χαρτοπολτού δεν ενδιαφέρεται για το ποιος είναι ο φορολογικός συντελεστής σήμερα, πολύ λιγότερο πέρυσι. Αντίθετα, θέλει να ξέρει ποιο είναι πιθανό να είναι το ποσοστό σε 10 χρόνια από τώρα, όταν το εργοστάσιο θα λειτουργεί στην πλήρη δυναμικότητά του. Η αγορά θα αναγκάσει τους επενδυτές να κάνουν την καλύτερη δυνατή χρήση των πληροφοριών για το μέλλον και να πιέσουν για βελτιώσεις στις κλιματικές προβλέψεις. Επομένως, η πολιτική είναι η πιο στραμμένη προς το μέλλον που μπορούμε να εφαρμόσουμε.
Δεύτερον, ο φόρος που προτείνεται ξεκινάει μικρός. Οι περιβαλλοντολόγοι θα προβάλλουν την αντίρρηση ότι ένας χαμηλός φόρος δεν θα επιφέρει τη αναγκαία μείωση εκπομπών. Αυτό είναι σωστό, αφού το κόστος της αποφυγής εκπομπών είναι πολύ ακριβό και επομένως οι συμμετέχοντες στην αγορά θα τείνουν να προτιμούν να πληρώνουν τον φόρο και να συνεχίζουν να καίνε ορυκτά καύσιμα. Αν όμως έχουν δίκιο οι περιβαλλοντολόγοι στις προβλέψεις τους, ο φόρος δεν θα μείνει χαμηλά για πολύ. Όποιος παραπονιέται ότι ο φόρος δεν θα ανέβει ποτέ, και ως εκ τούτου, θα ήταν άχρηστος για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, θα πρέπει να μπορεί να κατανοήσει την αντίφαση στην θέση του.
Τέλος, οι φόροι μπορούν να επιβληθούν μόνο σε εθνικό επίπεδο, αλλά οι εκπομπές CO2 έχουν παγκόσμιο αποτέλεσμα, οπότε φαίνεται ότι ο φόρος δεν μπορεί να προσφέρει μια παγκόσμια απάντηση. Αλλά αυτός είναι ένας περιορισμός όλων των προτάσεων πολιτικής. Όλες οι πολιτικές εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο, όχι μόνο οι φόροι. Μια πολιτική για το κλίμα που θα επιβληθεί παγκόσμια είναι απίθανο να γίνει αποδεκτή σύντομα. Αλλά αυτή η ιδέα δεν χρειάζεται να υιοθετηθεί παγκοσμίως για να είναι παγκοσμίως ωφέλιμη. Θα απαιτείτο μόνο μια χώρα να το εφαρμόσει, για να επωφεληθούν όλες οι άλλες από την δημιουργία της αγοράς για φορολογικά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης που θα αποκάλυπταν τις βέλτιστες προβλέψεις για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Η (έστω μοναδική) χώρα που θα την εφαρμόσει, θα επωφεληθεί από την γνώση ότι ακολουθεί την ορθολογική πολιτική, ανεξάρτητα από το πώς θα εξελιχθεί στο μέλλον το κλίμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου