Σε προηγούμενο σημείωμα, ο γράφων υποστήριξε ότι για να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής υπάρχει το Αυγό του Κολόμβου: Ο Φόρος Άνθρακα. Κατά ευτυχή σύμπτωση, ο πρωθυπουργός της χώρας έστειλε - τις ίδιες μέρες- επιστολή στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προτείνοντας να τεθεί ένας μοναδικός κοινός στόχος στην Ευρώπη σχετικά με την "κλιματική κρίση" και να αφεθούν οι χώρες-μέλη να πετύχουν τον στόχο αυτό ακολουθώντας ανεξάρτητες πολιτικές.
Ο στόχος αυτός, όπως έχει διατυπωθεί άλλωστε στο Κιότο ήδη το 1992, είναι να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα - ανεξάρτητα από την εξέλιξη της επιστημονικής έρευνας - με το μικρότερο δυνατό κόστος. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να γίνει αυτό είναι να επιβαρυνθεί η κατανάλωση ορυκτών καυσίμων - έμμεσα συνεπώς των εκπομπών CO2. Σε ότι ακολουθεί γίνεται μια προσπάθεια να αναλυθεί περισσότερο η πρόταση του κυρίου πρωθυπουργού. Γιατί το αυγό του Κολόμβου έχει ορισμένα μικρά -αλλά σημαντικά για την υλοποίησή του - γράμματα.
Το πρώτο βήμα είναι να επιλεγεί ο τρόπος που θα επιβληθεί η επιβάρυνση. Θα πρέπει να διαλέξουμε αν θα ελέγξουμε την τιμή (επιβάλλοντας φόρο ίσο με το κοινωνικό κόστος των εκπομπών) ή την ποσότητα (επιβάλλοντας όρια εκπομπών που, δημιουργώντας σπάνιδα, οδηγούν στον καθορισμό αγοραίας τιμής για αυτές - Cap and Trade). Θεωρητικά οι δύο αυτοί μέθοδοι είναι ισοδύναμοι. Πρακτικά όμως διαφέρουν. Ο φόρος άνθρακα έχει δυο πλεονεκτήματα. Επειδή η οριακή επιβάρυνση του κλίματος από μια πρόσθετη μονάδα εκπομπών είναι ανελαστική, ακόμα και μια μικρή μεταβολή των ορίων στις εκπομπές έχει ως αποτέλεσμα εξαιρετικά μεγάλες αλλαγές στην τιμή τους. Αυτό φαίνεται από την εμπειρία του Ευρωπαϊκού συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων, στο οποίο οι τιμές των δικαιωμάτων έχουν κυμανθεί από 5 έως 100 ευρώ τον τόνο την τελευταία 4ετία. Η εμπειρία του Ευρωπαϊκού συστήματος είναι επίσης μια πρόσθετη αντένδειξη για τον έλεγχο της ποσότητας. Περιλαμβάνει μέρος μόνο των εκπομπών και υπόκειται σε πολιτικές επιρροές που είναι από την φύση τους δύσκολο να προβλεφθούν. Αλλά το χειρότερο είναι ότι τα συστήματα ελέγχου ποσότητας εκπομπών (cap and trade) είναι δυσκολότερο να εφαρμοστούν μελλοντικά - όπως θα πρέπει να γίνει για να υπάρξει αποτέλεσμα σε παγκόσμια βάση - σε σχέση με τον Φόρο Άνθρακα. Η επιβολή Φόρου Άνθρακα ακόμα και σε ένα μόνο κράτος συνεισφέρει στην παγκόσμια προσπάθεια. Όχι όμως το Cap and Trade.
Επιλέγουμε συνεπώς την επιβολή ενός φόρου άνθρακα στην κατανάλωση ορυκτών καυσίμων και εμμέσως CO2. Αυτό είναι το εύκολο. Τα δύσκολα έπονται. Το προφανές πρώτο ερώτημα είναι το ύψος του φόρου. Υπάρχουν δυο επιλογές. Η πρώτη είναι ο υπολογισμός του κοινωνικού κόστους των εκπομπών CO2 με την χρήση των κλιματικών μοντέλων. Τα μοντέλα αυτά προσπαθούν να εκτιμήσουν την πρόσθετη ζημία που θα προκαλέσουν σημερινές εκπομπές CO2 στα επόμενα δεκάδες έως εκατοντάδες χρόνια που θα υπάρχουν στην ατμόσφαιρα. Όπως είναι αναμενόμενο, λόγω του τεράστιου χρονικού ορίζοντα, τα αποτελέσματα αυτών των υπολογισμών κυμαίνονται σε τόσο μεγάλο εύρος που είναι πρακτικά άχρηστα για τον σχεδιασμό πολιτικής. Ο κύριος Ross McKitrick οικονομολόγος καθηγητής στο πανεπιστήμιο Guelph του Καναδά έχει προτείνει μια μέθοδο υπολογισμού με βάση πραγματικές ιστορικές παρατηρήσεις (evidence based). Συγκεκριμένα προτείνει ένα φόρο το ύψος του οποίου θα εξαρτάται κάθε χρόνο από την θερμοκρασία της γης στην τροπόσφαιρα της περιοχής των τροπικών. Προβλέπει ότι οι επιχειρήσεις, στην προσπάθειά τους να προβλέψουν το ύψος του φόρου στο μέλλον (π.χ. στα 30 χρόνια ωφέλιμης ζωής ενός περιουσιακού στοιχείου) θα επιλέξουν τα κλιματικά μοντέλα των οποίων οι προβλέψεις θα αποδειχθούν πιο αξιόπιστες. Με τον τρόπο αυτό απαλλάσσοντας την επιστημονική έρευνα από πολιτική επιρροή.
Μέχρι εδώ καλά. Έπονται όμως τα προβλήματα στην επιβολή του Φόρου Άνθρακα στην αντιμετώπιση των οποίων θα πρέπει να αναλάβουν τις σημαντικότερες ευθύνες οι πολιτικοί. Εξηγούμε:
Αν ο Φόρος Άνθρακα είναι το Αυγό του Κολόμβου, οποιαδήποτε άλλη πολιτική για την αντιμετώπιση του προβλήματος περισσεύει. Όχι μόνο περισσεύει αλλά καθιστά την επιβολή του αντιπαραγωγική. Οι πολιτικοί συνεπώς θα πρέπει μεταξύ άλλων, να πείσουν τους επιχειρηματίες - ραντιέρηδες που προσέλκυσαν οι επιδοτήσεις στις ΑΠΕ να αποδεχθούν μειωμένα κέρδη από τις επενδύσεις τους. Προφανώς επιδοτήσεις για "εξοικονόμηση ενέργειας" και τα συναφή δεν θα έχουν επίσης λόγο ύπαρξης. Ο φόρος άνθρακα είναι επαρκής και οικονομικά αποτελεσματικός μηχανισμός κινήτρων τόσο για την παραγωγή ενέργειας με πηγές που δεν χρησιμοποιούν CO2 όσο και την κατανάλωση προϊόντων μειωμένης "έντασης CO2".
Ένα δεύτερο πρόβλημα - ίσως ευκολότερο για τους πολιτικούς - είναι ότι για να είναι αποτελεσματικός ο φόρος θα πρέπει το σύνολο των εσόδων του να γυρίζει πίσω στους πολίτες. Aντικαθιστώντας υπάρχοντες φόρους. Στην ιδανική περίπτωση φόρους που προκαλούν μεγαλύτερη δημοσιονομική επιβάρυνση (φύρα). Στο σημείο αυτό δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των οικονομολόγων. Ορισμένοι προτιμούν την επιστροφή με την μορφή σταθερού ετήσιου ποσού ανά οικογένεια και άλλοι την μείωση του φόρου εισοδήματος και των ασφαλιστικών εισφορών. Αυτή η δεύτερη λύση θα ήταν ίσως ιδανική για την περίπτωση της Ελλάδας - με σκοπό την επιτάχυνση της ιδιωτικοποίησης του συνταξιοδοτικού συστήματος. Το ευχάριστο είναι ότι μια τέτοιου είδους επιστροφή φόρου στους πολίτες βρίσκεται υπό συζήτηση τόσο στις ΗΠΑ (Carbon Dividend) όσο και στην Γερμανία (Klima Geld).
Στην προσπάθεια για δημοσιονομική ουδετερότητα του Φόρου Άνθρακα θα πρέπει να δοθεί προσοχή στο μέγεθος της υπάρχουσας φορολογικής επιβάρυνσης σε κάθε κράτος. Σε χώρες με υψηλότερη επιβάρυνση ο φόρος άνθρακα θα πρέπει να είναι χαμηλότερος για να είναι βέλτιστος ως προς την οικονομική αποτελεσματικότητά του. Αυτό είναι κάτι για το οποίο ο Έλληνας πρωθυπουργός θα πρέπει να είναι έτοιμος να διαπραγματευθεί (σκληρά) δεδομένου ότι ο φόρος άνθρακα για την χώρα θα μπορούσε να είναι χαμηλότερος από αυτόν που θα επιβληθεί σε άλλες χώρες- μέλη λόγω σχετικά υψηλότερης υπάρχουσας δημοσιονομικής επιβάρυνσης (στον βαθμό που αυτό μπορεί να τεκμηριωθεί).
Τέλος οι πολιτικοί θα πρέπει να βρουν τρόπο να πείσουν τους βαπτιστές - τους ιδεολόγους σε επίπεδο θρησκοληψίας της ¨κλιματικής κρίσης". Οι οποίοι δεν θα αποδεχθούν εύκολα την εγκατάλειψη του στόχου της μείωσης εκπομπών και την υιοθέτηση του στόχου της τιμής. Εκτός των άλλων γιατί είναι πιθανό να φανεί - αρχικά τουλάχιστον - ότι έχουν δίκιο. Να επιβληθεί ένας φόρος και οι εκπομπές αντί να μειωθούν να αυξηθούν (όπως άλλωστε συμβαίνει σε παγκόσμια κλίμακα αδιαλείπτως τα τελευταία 50 τουλάχιστον χρόνια). Θα πρέπει κάποιος να τους εξηγήσει ότι αυτό είναι ωφελιμότερο για το κοινωνικό σύνολο. Ότι, όπως φαίνεται στην πράξη, το κόστος για να μειωθούν οι εκπομπές είναι μεγαλύτερο από τις μελλοντικές ζημιές που είναι πιθανό να υπάρξουν λόγω κλιματικής αλλαγής - οπότε είναι ορθολογικό να μην το υποστούμε. Και ότι η αντίθετη - η δική τους - λογική, οδηγεί στο παράδοξο ότι ο βέλτιστος τρόπος να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή είναι η εξαφάνιση "από προσώπου γης" του ανθρώπινου είδους.
Για να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής ο φόρος άνθρακα θα πρέπει να επιβληθεί σε παγκόσμια κλίμακα. Έχει το πλεονέκτημα ότι παρέχει αντικίνητρο στην "κατανάλωση" CO2 και όχι στην παραγωγή του σε συγκεκριμένα γεωγραφικά όρια. Αυτό λύνει το πρόβλημα της "διαρροής CO2" που μεταφέρει παραγωγικές δραστηριότητες σε χώρες με χαμηλά (ή μηδενικά) κίνητρα για την μείωση εκπομπών. Η εφαρμογή της ιδέας του CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) από την ΕΕ είναι ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση - ένας παγκόσμιος φόρος άνθρακα.
Αυτό είναι ένα πρόχειρο, ημιερασιτεχνικό, συνοπτικό - καθόλου επιστημονικό/ακαδημαϊκό - σχέδιο για ένα πολιτικό πρόγραμμα σχετικά με την αντιμετώπιση του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής. Οι πολιτικές που ακολουθούνται σήμερα στην ΕΕ, δηλαδή για να είμαστε ακριβείς ο στόχος του Net Zero (που είναι μεταξύ άλλων η βασική αιτία της κρίσης στην αγορά του ρεύματος) είναι προς την λάθος κατεύθυνση. Πρέπει να αλλάξει ο στόχος - να αποθαρρυνθεί μέσω ενός κοινά αποδεκτού φόρου η "ανεπιθύμητη" έμμεση κατανάλωση CO2, στον βαθμό που επιλέγουν οι πολίτες μέσω του μηχανισμού της αγοράς και να αφεθούν οι χώρες-μέλη, όπως προτείνει ο Έλληνας πρωθυπουργός, να εφαρμόσουν στα πλαίσια του κοινού στόχου τις δικές τους παραμέτρους. Το παρόν αποτελεί μια ελάχιστη συμβολή προς αυτή την κατεύθυνση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου