Να Ιδιωτικοποιηθεί η Διαχείριση των Κακοπληρωτών

Επανερχόμαστε στο πρόβλημα των ληξιπρόθεσμων - δηλαδή των κακοπληρωτών στο ρεύμα - που απειλεί την υγεία του ηλεκτρικού συστήματος στην χώρα. Υποστηρίζουμε ότι στη ρίζα του προβλήματος είναι η "κοινωνικοποίησή" του, δηλαδή η παρεμβολή του κράτους στην διαδικασία διαχείρισης των οφειλών. Ισχυριζόμαστε ότι η λύση πρέπει να αναζητηθεί στην άρση αυτής της στρεβλής οργάνωσης. Η διαδικασία πρέπει να "ιδιωτικοποιηθεί". Η ευθύνη για την ομαλή λειτουργία της διαδικασίας είσπραξης των λογαριασμών πρέπει να περάσει στο σύνολό της στην αγορά - δηλαδή στους Παρόχους Η πολυαναμενόμενη εγκατάσταση των έξυπνων μετρητών θα διευκολύνει την μετάβαση αυτή.  

Το πρόβλημα στην διαδικασία όπως λειτουργεί σήμερα είναι ότι η διακοπή της ηλεκτροδότησης των πελατών που δεν πληρώνουν ή του ελέγχου αυτών που κλέβουν γίνεται με την ευθύνη του ΔΕΔΔΗΕ για λογαριασμό των Παρόχων. Η τακτική των Παρόχων να εστιάζουν το πρόβλημα στους "ενεργειακούς τουρίστες" είναι λανθασμένη. Δεν είναι κατανοητό γιατί ελπίζουν ότι, αν τους δοθεί η δυνατότητα να "κόβουν" παλιούς τους πελάτες, ο ΔΕΔΔΗΕ θα εκτελέσει την εντολή τους αφού γνωρίζουν ότι δεν το κάνει ούτε για τους ήδη πελάτες τους. Ο ΔΕΔΔΗΕ είναι ένας οργανισμός που ελέγχεται απο το κράτος (και ακόμα χειρότερα απο ένα ανταγωνιστή τους - την μητρική του). Τα κίνητρα της ιδιόμορφης αυτής "επιχείρησης " είναι σε μεγάλο βαθμό πολιτικά και όχι καθαρά επιχειρηματικά. Ακόμα και αν υποτεθεί ότι ο ΔΕΔΔΗΕ ως οργανισμός έχει τις καλύτερες προθέσεις, θα πρέπει κανείς να αναλογιστεί ότι τα στελέχη του θα προσπαθήσουν συχνά να αποφύγουν το ψυχολογικό βάρος της διακοπής τροφοδοσίας οποιουδήποτε - μερικές φορές συντοπίτη τους. Και δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει ότι θα υπάρξουν ορισμένοι που θα αποφασίσουν να μοιραστούν τα "κέρδη" με τον δύστροπο ή παρανομούντα καταναλωτή.

Η λύση είναι να απομακρυνθεί η διαδικασία εκτέλεσης της διακοπής τροφοδοσίας απο τον ΔΕΔΔΗΕ και να ανατεθεί στους Παρόχους. Οι οποίοι θα μπορούν να την υλοποιήσουν ο καθένας μόνος του ή μέσω μιας κοινής επιχείρησης που θα συστήσουν. Η εγκατάσταση έξυπνων μετρητών θα επιτρέψει να διεκπεραιώνεται η διαδικασία διακοπής εκ του μακρόθεν - όπως γίνεται στην τηλεφωνία. Συνέπεια αυτού είναι ότι το πλάνο εγκατάστασης των έξυπνων μετρητών θα πρέπει να βασίζεται στις ανάγκες των Παρόχων ώστε να εξασφαλιστεί ότι καλύπτονται οι προτεραιότητές τους.

Η ανάθεση της διαχείρισης των κακοπληρωτών στους Παρόχους θα τους δυσκολέψει ίσως λίγο αλλά ελπίζει κανείς ότι θα οδηγήσει σε έκρηξη καινοτομίας. Η δυσκολία έγκειται στην προτεινόμενη κατάργηση της δυνατότητας να "φορτώνουν" τους κακοπληρωτές στον Πάροχο Καθολικής Υπηρεσίας. Απο την άλλη μεριά είναι εύλογο να αναμένεται (ανάγκα και Θεοί πείθονται) ότι θα αξιοποιήσουν την  ευκαιρία να καινοτομήσουν. Η διαχείριση των οφειλών των πελατών τους, που είναι (και πρέπει να είναι) ένας από τους κρίσιμους παράγοντες επιτυχίας κάθε λιανοπωλητή, μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους και να αξιοποιηθεί ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Οι Πάροχοι ενδεικτικά θα μπορούσαν:

• Να βελτιστοποιήσουν την διαδικασία πιστωτικού ελέγχου των νέων πελατών.
• Να εφαρμόσουν ευέλικτη πολιτική εγγυήσεων-προκαταβολών  - βάσει της πιστοληπτικής ικανότητας των καταναλωτών
• Να ιεραρχήσουν και να στοχεύσουν σωστά την προσπάθεια είσπραξης ληξιπρόθεσμων (έχουν σχετική εμπειρία με τις εκπτώσεις συνέπειας)
• Να απαιτήσουν την εγκατάσταση μετρητών προπληρωμής σε δύστροπους πελάτες (ως λειτουργία των έξυπνων μετρητών)
• και βέβαια να αξιοποιήσουν την απειλή διακοπής τροφοδοσίας ως τελικό και αποφευκτέο μέτρο. 

Αυτός είναι ένας κατάλογος ιδεών που θα κατάρτιζε ένας τυπικός σύμβουλος επιχειρήσεων ("δώσε μου το ρολόι σου να σου πω τι ώρα είναι"). Οι έμπειροι επαγγελματίες του μάρκετινγκ που δουλεύουν για τους Παρόχους είναι σίγουρο ότι θα σκεφτούν πιο δημιουργικά τρικ για να πείσουν τους πελάτες τους να πληρώσουν - χωρίς καν να καταφύγουν στο μέτρο της διακοπής. Αν πρέπει να μαντέψει κανείς, ο ρυθμός διακοπών τροφοδοσίας θα μειωθεί δραματικά - ακόμα και απο τον σημερινό του ΔΕΔΔΗΕ. Όχι μόνο δεν θα χάσουμε αλλά έχουμε πολλά να κερδίσουμε αν "αφήσουμε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν" (όπως προέτρεπε ο Μεγάλος Τιμονιέρης).

Μακροπρόθεσμα τα Τιμολόγια Ρεύματος Είναι Μεταβλητά!

Ο περίφημος οικονομολόγος του 20ου αιώνα λόρδος Μέιναρντ Κέυνς, όταν οι συνάδελφοί του παρατηρούσαν ότι οι πολιτικές που πρότεινε ήταν βραχυπρόθεσμες, απαντούσε: "Μακροπρόθεσμα όλοι είμαστε νεκροί". Η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων κλπ. (ΡΑΑΕΥ), θα μπορούσε να καταργήσει την χρωματική σήμανση των τιμολογίων ρεύματος, που έχει ήδη αρχίσει να καταπνίγει την καινοτομία στην αγορά ρεύματος και να δικαιολογήσει την απόφασή της με την Κευνσιανή λογική: "Μακροπρόθεσμα όλα τα τιμολόγια είναι μεταβλητά".

Στο κάτω-κάτω η πρόταση σχετικά με τα τιμολόγια είναι αληθής - ίσως πιο αληθής απο αυτή του Κέυνς (ο οποίος μην έχοντας απογόνους αδιαφορούσε για το μακρυνό μέλλον). Και είναι αληθής γιατί, σε αντίθεση με τον Κέυνς που μιλούσε για δεκαετίες, η τιμή των σταθερών τιμολογίων δεν διατηρείται για περισσότερο απο 12 μήνες (οι 18 ή 24 είναι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα). Ακόμα και τα 12μηνα όμως, σύμφωνα με τον Κανονισμό Προμήθειας, μπορούν να αλλάξουν τους όρους (και την τιμή τους) στους 6 μήνες.

Οι καταναλωτές έχουν ήδη την εμπειρία των πρόσφατων χρόνων. Απο το 2021 μέχρι σήμερα, σε μια περίοδο μικρότερη απο 4 χρόνια, η τιμή του ρεύματος έχει μεταβληθεί σημαντικά προς τα πάνω- κατά περίπου 40% σε ονομαστικούς όρους (23% σε πραγματικούς).

Τι σημαίνουν τα παραπάνω στην πράξη; Ότι το κράτος πρέπει να αφήσει την αγορά να αποφασίσει τι "ποσοστό" σταθερότητας θα έχουν τα τιμολόγια που προσφέρονται στους καταναλωτές. Η προτίμησή τους, που διαμορφώθηκε απο την εποχή του μονοπωλίου, είναι για σταθερότητα. Το κράτος αγνόησε την προτίμηση αυτή υιοθετώντας και επισημοποιώντας την χρήση ρητρών απο την αγορά.  Με αποτέλεσμα μια άνευ προηγουμένου σύγχυση που τραυμάτισε τον ήδη κουτσό ανταγωνισμό και δυσφήμισε την αγορά στα μάτια των καταναλωτών.

Υπό κανονικές συνθήκες, η συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών θα προτιμούσαν σταθερότητα στις τιμές - για όση διάρκεια μπορεί να προσφέρει η αγορά. Δουλειά των παρόχων (που είναι λίγο πολύ και ο λόγος ύπαρξής τους) είναι να ανακαλύψουν το σωστό μίγμα - την σωστή διάρκεια. Που θα κυμαίνεται απο μερικά λεπτά της ώρας (για μια μικρή μειοψηφία) έως 6, 12 ή ακόμα και 24 μήνες (για την πλειοψηφία). Η κρατική τυποποίηση - δηλαδή τα χρώματα - δυσκολεύουν την διαδικασία αυτή. Πρέπει να καταργηθούν.

Αντίθετα το κράτος πρέπει να εστιάσει τις προσπάθειές του στην διαχείριση της μακροπρόθεσμης τάσης των τιμών. Να λάβει αποφάσεις για το ρυθμιστικό και πολιτικό βάρος που φορτώνεται το ρεύμα και να εξασφαλίσει την ομαλή λειτουργία του ανταγωνισμού. Άλλωστε ελέγχει το 40% της τιμής του ρεύματος μέσω των ρυθμιζόμενων χρεώσεων, οι οποίες είναι υπεύθυνες για το 1/3 περίπου της αύξησης των τιμών στην περίοδο '21-'25. Ίσως η σημαντικότερη παρέμβαση του κράτους θα ήταν η υποκατάσταση του ΕΤΜΕΑΡ και των δικαιωμάτων εκπομπών απο ένα φόρο άνθρακα του οποίου τα έσοδα θα επιστρέφονται στους πολίτες. Έτσι, μακροπρόθεσμα τα τιμολόγια θα είναι μεταβλητά - αλλά προς τα κάτω!

Είναι οι ΑΠΕ ο Φθηνότερος Τρόπος Παραγωγής Ρεύματος;

Ο δημόσιος διάλογος κατακλύζεται απο τις διαβεβαιώσεις πολιτικών και πνευματικών ηγετών ("Πανεπιστημιακών"), που παπαγαλίζονται απο ορισμένους Λειτουργούς του Τύπου αλλά και πολλούς άσχετους, ότι οι ΑΠΕ (δηλαδή τα φωτοβολταικά και τα αιολικά) είναι ο φθηνότερος τρόπος παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Αυτό, κατά την άποψη του γράφοντος, είναι ένα θηριώδες ψέμα - που το περιμένει κανείς απο πολιτικούς και ενδιαφερόμενους "επιχειρηματίες" αλλά ξαφνιάζει κάπως όταν λέγεται απο "πανεπιστημιακούς". Θηριώδες γιατί οι ΑΠΕ έχουν στοιχίσει δεκάδες δισεκατομμύρια στους Έλληνες και προβλέπεται ότι θα στοιχίσουν πολλά ακόμα στο μέλλον.

Ακόμα και το χειρότερο ψέμα όμως κρύβει μέσα του μια δόση αλήθειας. Ακόμα και η δαπάνη για επιδοτήσεις δισεκατομμυρίων που έχουν δοθεί στις ΑΠΕ δεν αρκεί για να αποδείξει ότι οι ΑΠΕ είναι ακριβές (ή φθηνές!). Θα αποδεχθούμε συνεπώς ότι είμαστε εμείς που δεν καταλαβαίνουμε τις δηλώσεις των πνευματικών μας ηγετών (δεν θα χάσουμε χρόνο για τους πολιτικούς) και θα προσπαθήσουμε να ξεκαθαρίσουμε  το τοπίο με την ελπίδα ότι θα βρούμε τρόπο να συνεννοηθούμε. Να εξασφαλίσουμε ότι μιλάμε για τα ίδια πράγματα πριν διαφωνήσουμε (ή παρ' ελπίδα συμφωνήσουμε!).

Η έννοια του κόστους δεν είναι εύκολη παρά μόνο για τους λογιστές. Οι εκ των "πανεπιστημιακών" οικονομολόγοι αλλά και οι μαθητές τους το ξέρουν κατά τεκμήριο καλά. Για τους οικονομολόγους, το κόστος αναφέρεται πάντα σε μια απόφαση που καλείται κάποιος να πάρει. Ανάμεσα σε περισσότερες απο μια εναλλακτικές αποφάσεις, το κόστος κάθε μιας απο αυτές είναι η ωφέλεια που θα είχαμε αν επιλέγαμε την άλλη. Τα πράγματα περιπλέκονται όταν οι αποφάσεις αφορούν μακροχρόνιες δεσμεύσεις αλλά η σύνδεση της έννοιας του κόστους με μια απόφαση δεν αλλάζει. Η ανάλυση που ακολουθεί είναι οργανωμένη με την λογική αυτή.

Οριακό κόστος - η απόφαση του Διαχειριστή. Αν οι "πανεπιστημιακοί" μας έβαζαν αυτή την παραπάνω λεξούλα "οριακό" τότε η δήλωση "Οι ΑΠΕ έχουν το μικρότερο οριακό κόστος" θα ήταν ορθή. Πράγματι, απο την στιγμή που κατασκευάστηκαν και είναι έτοιμες για λειτουργία, οι ΑΠΕ έχουν μηδαμινό κόστος - περίπου όπως και τα πυρηνικά. Ποια είναι η απόφαση που συνδέεται με το οριακό κόστος; Η απόφαση του διαχειριστή ενός διασυνδεδεμένου συστήματος παραγωγής να δίνει πρώτη προτεραιότητα για την κάλυψη της ζήτησης στην παραγωγή των ΑΠΕ - κάθε ώρα που είναι διαθέσιμη. 

Πλήρες κόστος - η απόφαση του Επενδυτή. Η απόφαση που πήρε ο διαχειριστής με βάση το οριακό κόστος έχει μια προυπόθεση. Ότι οι ΑΠΕ έχουν κατασκευαστεί και είναι διαθέσιμες για παραγωγή. Αυτή η απόφαση ανήκει στον επενδυτή, ο οποίος προφανώς δεν πρόκεται να δώσει τα λεφτά του σε ένα έργο που θα αμείβεται με το οριακό τους κόστος - δηλαδή σχεδόν με μηδέν. Η επενδυτική απόφαση λαμβάνεται με το μέσο (ή πλήρες) κόστος και όχι το οριακό. Που περιλαμβάνει την απόσβεση, την απόδοση κεφαλαίου και το λειτουργικό κόστος  σε όλη την διάρκεια της ωφέλιμης ζωής της εγκατάστασης (20 χρόνια;) Το οποίο πλήρες κόστος πρέπει να είναι μικρότερο ή ίσο με την τιμή της χονδρικής αγοράς ρεύματος στην ίδια περίοδο. Η επενδυτική απόφαση δεν είναι μόνο: "προχωρώ ή όχι". Μπορεί να είναι: "επιλέγω να επενδύσω σε ΑΠΕ αντί σε παραγωγή με φυσικό αέριο (ή το αντίθετο)".

Εδώ πρέπει να γίνει μια σημαντική παρατήρηση. Ο επενδυτής, όπως προαναφέρθηκε, για να πάρει την απόφασή του πρέπει να προβλέψει την τιμή της αγοράς σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Που καθορίζεται απο το οριακό κόστος των ανταγωνιστικών παραγωγών και μάλιστα του ακριβότερου από αυτούς. Ο επενδυτής των ΑΠΕ λοιπόν είναι ευτυχής γιατί ο κανόνας στην αγορά είναι ότι οι συμμετέχοντες δεν αμείβονται με το δικό τους οριακό κόστος αλλά αυτό του ακριβότερου. Ελπίζοντας ότι οι αρμόδιοι δεν ακούν ορισμένους αμόρφωτους αλλά δυστυχώς και ορισμένους "Πανεπιστημιακούς", που προκαλούν σύγχυση ισχυριζόμενοι - πολλές φορές στην ίδια πρόταση - ότι οι ΑΠΕ είναι ο φθηνότερος τρόπος παραγωγής και ότι στην αγορά ο καθένας πρέπει να πληρώνεται το κόστος του. Αν έχεις τέτοιους φίλους τι τους θέλεις τους εχθρούς. Καταστροφή! 

Είναι λοιπόν οι ΑΠΕ φθηνότερες λαμβάνοντας υπόψη την επενδυτική απόφαση με κριτήριο το πλήρες κόστος; Η απάντηση είναι εύκολη. Αν δεν υπήρχαν πλουσιοπάροχες κρατικές επιδοτήσεις (που έχουν επιβαρύνει τους καταναλωτές με δεκάδες δισεκατομμύρια) δεν θα είχε κατασκευαστεί στην Ελλάδα (αλλά και πουθενά στον κόσμο) ούτε ένα κιλοβάτ ΑΠΕ. Παρ΄ολ'αυτά ο αδιάφθορος εραστής της αλήθειας "πανεπιστημιακός" μας υποθέτουμε ότι θα είχε μια αντίρρηση: "Εγώ δεν είπα ότι οι ΑΠΕ ήταν - ή ακόμα ότι είναι - αλλά ότι ΘΑ είναι ο φθηνότερος τρόπος παραγωγής στο μέλλον". Η απάντηση είναι "Μακάρι". Το πρόβλημα δεν είναι οι ΑΠΕ καθεαυτές αλλά το κόστος τους και οι επιδοτήσεις που είναι  αναγκαίες για να γίνουν οι σχετικές επενδύσεις. Είναι αλήθεια ότι οι υπερβολικές επιδοτήσεις στις ΑΠΕ έχουν μειωθεί και αλλάζουν μορφή. Γίνονται εγγυήσεις με σκοπό την μείωση του κινδύνου για τους επενδυτές δεδομένου ότι η επενδυτική απόφαση για τις ΑΠΕ βασίζεται στο πλήρες κόστος και (κυρίως) στην πρόβλεψη για την τιμή του φυσικού αερίου στα επόμενα 20 χρόνια. Οπότε υπάρχει ένας καταμερισμός εργασιών. Ο "πανεπιστημιακός" μας θα σχεδιάζει (αδιαφανείς για το ευρύτερο κοινό) έμμεσες επιδοτήσεις για τις ΑΠΕ και εμείς θα τις αναδεικνύουμε το κατά δύναμιν. Σε κάθε περίπτωση, ο γράφων έχει την άποψη ότι ακόμα και σήμερα επενδύσεις σε ΑΠΕ στην Ελλάδα δεν γίνονται αν δεν τις ευνοήσει το κράτος (δηλαδή οι πολίτες) βάζοντας το "δάχτυλο στην ζυγαριά". Και δεν τελειώσαμε ακόμα.

Κόστος για το σύστημα-η απόφαση του σχεδιαστή του συστήματος. Όταν η διείσδυση των ΑΠΕ στο μίγμα παραγωγής είναι μικρή ο διαχειριστής λειτουργεί με βάση το οριακό κόστος χωρίς να ανησυχεί. Απο ένα σημείο και μετά όμως αρχίζει να αντιλαμβάνεται αυτό που ο παράνομος οικιστής με το αυτόνομο φωτοβολταικό ήδη γνωρίζει. Χρειάζεται να αγοράσει και μια μπαταρία. Το κόστος του ρεύματος που παράγεται απο το ΦΒ περιλαμβάνει και την επένδυση στην μπαταρία. Ο διαχειριστής πρέπει να αγοράσει μπαταρία. Και αν δεν βρεί πρέπει να καταφύγει σε κάποιου άλλου είδους εφεδρεία π.χ. στο φυσικό αέριο. Συνεπώς για να ερευνήσουμε το εάν οι ΑΠΕ είναι φθηνές θα πρέπει, αφού υπολογίσουμε το πλήρες κόστος, να προσθέσουμε το κόστος εφεδρείας με το οποίο επιβαρύνουν το ηλεκτρικό σύστημα. Έχουμε κάποια ένδειξη σχετικά; Έχουμε τουλάχιστον δύο πρόσφατες: Την  εκτόξευση του κόστους των υπηρεσιών εφεδρείας στην χονδρική αγορά που αυξάνουν την χονδρική τιμή (ΤΕΜ) κατά περίπου 30% και τις εκτεταμένες αναγκαστικές διακοπές στην παραγωγή χρυσοπληρωμένων ΑΠΕ. Το κόστος συστήματος είναι αποτέλεσμα της απόφασης που πήρε (ή αμέλησε να πάρει) ο σχεδιαστής του συστήματος (πιθανόν κάποιος "πανεπιστημιακός") στο παρελθόν. Ο οποίος αδιαφόρησε; Δεν πρόκανε; Να κάνει αυτό που έκανε η κρατική μονοπωλιακή επιχείρηση παραδοσιακά (και ο παράνομος οικιστής απο ανάγκη): Το "least cost planning". Τον προγραμματισμό ένταξης νέων μονάδων στο σύστημα με βάση προβλέψεις για την ζήτηση υπο τον περιορισμό του ελάχιστου συνολικού (πλήρους) κόστους (σε όρους παρούσας αξίας). Το κόστος συστήματος με 80% ΑΠΕ στο μίγμα παραγωγής είναι υψηλότερο απο αυτό με 50% και απείρως πιο υψηλό από αυτό με 0%.

Κοινωνικό κόστος - η απόφαση της κοινωνίας. Ο σχεδιαστής του συστήματος ίσως δεν ήταν αμελής. Θα ισχυριστεί ότι ο στόχος του είναι η αποτροπή της κλιματικής αλλαγής και η παραγωγή ρεύματος απο ΑΠΕ συνεισφέρει στην επίτευξη του στόχου αυτού. Καλό είναι να μην του δημιουργήσουμε διανοητική θύελλα ρωτώντας τον πόσο θα επηρεάσει (ή έχει επηρεάσει στο παρελθόν) η χώρα μας την παγκόσμια υπερθέρμανση και με ποιό τρόπο ο ίδιος έχει εξουσιοδοτηθεί να επιβάλει την ποινή της αγοράς συγχωροχαρτιού στην ελληνική κοινωνία.  Γιατί αν δώσει τις σωστές απαντήσεις, οποιαδήποτε συζήτηση για το αν οι ΑΠΕ είναι φθηνές ή ακριβές πρακτικά παύει να είναι ενδιαφέρουσα. 

Θα τον ρωτήσουμε πάντως αν, γενικά, οι ΑΠΕ είναι ο φθηνότερος τρόπος για να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης εκπομπών. Για να μας απαντήσει θα πρέπει να υπολογίσει (ή να ανακαλύψει) ένα κοινωνικό κόστος του άνθρακα και να το συγκρίνει με το κόστος αποτροπής μέσω των ΑΠΕ. Ακόμα όμως και αν δεν βρεί ένα επαρκώς τεκμηριωμένο κοινωνικό κόστος (ή ανακαλύψει ότι το φάσμα των σχετικών επιστημονικών εκτιμήσεων είναι τόσο μεγάλο που καθιστά την σύγκριση αδύνατη) θα πρέπει να συγκρίνει το κόστος αποτροπής μέσω ΑΠΕ σε σχέση με άλλες πολιτικές ή δράσεις. Υπάρχει σχετική βιβλιογραφία. Αφού την μελετήσει μπορούμε να επανέλθουμε για να συνεχίσουμε την συζήτηση περί φθηνών ή ακριβών ΑΠΕ.

Ο γράφων έχει διαμορφώσει την άποψή του για το εαν οι ΑΠΕ είναι ο φθηνότερος τρόπος παραγωγής ρεύματος σύμφωνα με τον οικονομικά ορθό τρόπο ορισμού του κόστους. Προφανώς δεν ήταν, δεν φαίνεται να είναι και είναι μεγάλη η  πιθανότητα ότι δεν θα είναι στο προβλεπτό μέλλον (δεν είναι καν ο φθηνότερος τρόπος αποτροπής της "κλιματικής αλλαγής"). Στο παρόν κείμενο όμως δεν προσπαθεί τόσο να πείσει για την άποψή του όσο να θέσει ένα πλαίσιο (μεθοδολογία, ορολογία) για την συνέχιση του διαλόγου. Για ποιο κόστος μιλάμε; Σε ποιόν χρονικό ορίζοντα; Κάτω απο ποιές υποθέσεις; Let the games begin.

Τα "Ληξιπρόθεσμα" στο Ρεύμα Είναι Πολιτικό Πρόβλημα

Το πρόβλημα των ανείσπρακτων λογαρισμών ρεύματος (και των ρευματοκλοπών) στην χώρα έφθασε σε επίπεδο τριτοκοσμικό την περίοδο της οικονομικής κρίσης από το 2010 και μετά. Η πολιτική ηγεσία του τόπου, με περίσσεια ανευθυνότητα, όχι μόνο δεν έκανε τίποτα για να περιορίσει το φαινόμενο αλλά κατά καιρούς το υπέθαλψε.

Αυτός είναι ο λόγος που το πρόβλημα παραμένει. 'Όχι πλέον σε τριτοκοσμικό επίπεδο αλλά σε σημείο πολύ χειρότερο απο τις υπόλοιπες χώρες του πολιτισμένου κόσμου - συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών της ΕΕ. Το κράτος κρύβει κάτω από το χαλί τους μπαταχτσήδες στον περίφημο Πάροχο Καθολικής Υπηρεσίας που με εκτοξευόμενο αριθμό πελατών απο το 2016 και μετά κατάντησε να είναι μεγαλύτερος απο τους περισσότερους εναλλακτικούς προμηθευτές.

Οι Προμηθευτές, στον βαθμό που υφίστανται τις επιπτώσεις του προβλήματος, εστιάζουν στον "ενεργειακό τουρισμό". Απαιτούν απο το κράτος να τους δώσει το δικαίωμα να ζητούν την διακοπή ηλεκτροδότησης σε πρώην πελάτες τους που άφησαν χρέη αλλάζοντας πάροχο. Αναρωτιέται κανείς απο που αντλούν την αισιοδοξία τους ότι θα αντιμετωπισθεί με τον τρόπο αυτό το πρόβλημα. Γιατί για να λυθεί το πρόβλημα πρέπει η απειλή για διακοπή να είναι αξιόπιστη. Στον ΔΕΔΔΗΕ, έναν οργανισμό που είναι υπο κρατικό έλεγχο, δεν αρέσει να "κόβει τον κόσμο¨ (και - γιατι να το κρύψωμεν άλλωστε - κανένα δεν ωφελεί σε προσωπικό επίπεδο). Και δεν τον κόβει - οι Πάροχοι το γνωρίζουν καλά. Υπάρχει πολιτικό κόστος και οι πολιτικοί του ιδιοκτήτες δεν το αντέχουν.

Ακόμα και αυτή την νομική διευκόλυνση όμως το κράτος δεν την έχει κάνει - πιθανόν γιατί το μεγαλύτερο πρόβλημα το έχει ο δεσπόζων πάροχος, του οποίου η διοίκηση  (την οποία ελέγχει)  είναι λιγότερο απαιτητική. 

Τα πράγματα τα κάνει ακόμα χειρότερα η δυνατότητα που δίνει στους πολιτικούς η διαιώνιση του προβλήματος να ρίχνουν την ευθύνη πίσω στους πολίτες. Που όταν παραπονούνται για τις υψηλές τιμές του ρεύματος παίρνουν την απάντηση (με την βοήθεια των επίμονων μεγαφώνων των Λειτουργών του Τύπου) ότι αυτές οφείλονται στους μπαταχτσήδες και τους ρευματοκλέφτες.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι μπαταχτσήδες και οι ρευματοκλέφτες είναι οι φυσικοί αυτουργοί του εγκλήματος της παράνομης αναδιανομής του κόστους του αγαθού του ηλεκτρισμού και της κλοπής της περιουσίας της έντιμης πλειοψηφίας των καταναλωτών. Υπάρχει ηθικός αυτουργός όμως και είναι το κράτος  με συνεργούς τους Παρόχους - κυρίως τον υπο κρατικό έλεγχο δεσπόζοντα. Οι οποίοι στην πράξη έχουν βρεί ένα σημείο ισορροπίας - το λάθος σημείο ισορροπίας αν αξιολογηθεί με κριτήριο το γενικό συμφέρον.

Για τον γράφοντα η ηθική αυτουργία των Παρόχων στοιχειοθετείται από το ότι αποφεύγουν να αναλάβουν το μερίδιο ευθύνης τους για το πρόβλημα και περιμένουν την αντιμετώπισή του απο το κράτος. Το οποίο εδώ και χρόνια κωφεύει στην πρόταση για εφαρμογή της δοκιμασμένης (και προφανούς ενόψει της εγκατάστασης των έξυπνων μετρητών) λύσης των μετρητών προπληρωμής. Πράγμα που υποδεικνύει ότι δεν είναι ότι δεν μπορεί (ή δεν ξέρει) αλλά ότι δεν θέλει.

Τι Μου Λένε οι Αριθμοί (για τις Τιμές του Ρεύματος!)*

Οι αριθμοί δεν λένε πάντα την αλήθεια. Είναι εύκολο να διαστρεβλωθούν με τρόπο που να "βγάζουν" προαποφασισμένα μηνύματα με σκοπό την διαμόρφωση της κοινής γνώμης προς μια κατεύθυνση. Γι' αυτό το allazorevma.gr, που έχει ταχθεί να υπηρετεί τους καταναλωτές με αντικειμενικότητα, ανεξαρτησία και αξιοπιστία,  αποφάσισε εδώ και χρόνια να τηρεί τα δικά του στοιχεία για την αγορά ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα και να τα δημοσιοποιεί με τη μορφή ενός μηνιαίου Δείκτη Τιμών. Ρωτήσαμε λοιπόν τα στοιχεία που συλλέγει το allazorevma.gr  το πως εξελίχθηκαν οι τιμές του ρεύματος το 12μηνο που μας πέρασε:  Απρίλιος του '25 σε σχέση με τον Απρίλιο του '24. Να τι μάς είπαν (Πίνακας παρακάτω):

Το Τυπικό Κυμαινόμενο Τιμολόγιο - δηλαδή το Πράσινο (Ειδικό) - τον 4/25 ήταν κατά 10% ακριβότερο από ότι τον 4/24. Στο Τιμολόγιο αυτό σύμφωνα με τα στοιχεία της ΡΑΑΕΥ είναι η μεγάλη πλειοψηφία των καταναλωτών (περίπου το 72% την 31/12/24).

Οι Ρυθμιζόμενες χρεώσεις (που είναι οι ίδιες για όλους τους καταναλωτές ανεξάρτητα απο τον Πάροχο) αυξήθηκαν κατά 6% στην 12μηνη περίοδο. Να σημειωθεί ότι ο αυξήσεις αυτές (που οφείλονται σε αυξήσεις στις χρεώσεις δικτύων) έχουν το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι ορίζονται απο το κράτος και είναι πρακτικά μόνιμες - σε αντίθεση με τις ανταγωνιστικές που υπάρχει μια ελπίδα να πάνε προς τα κάτω κάποια στιγμή.

Παρ΄ολ΄αυτά, ο Δείκτης Τιμών είχε μια ελαφριά μείωση (-0,9%) και οι ανταγωνιστικές χρεώσεις μια μεγαλύτερη (-4,8%) στο 12μηνο. Ο λόγος είναι ότι τα δύο αυτά μεγέθη λαμβάνουν υπόψη στον υπολογισμό τα φθηνότερα τιμολόγια που προσφέρονται την στιγμή της τιμοληψίας στην αγορά. Οι αριθμοί λένε ότι μεταξύ Απριλίου '24 και '25 η πτώση στις ανταγωνιστικές χρεώσεις (δηλαδή η αγορά) αντιστάθμισε τις (κρατικές) αποφάσεις για αύξηση των ρυθμιζόμενων χρεώσεων. Αξιοσημείωτο ότι τα φθηνότερα τιμολόγια σε όλη την 12μηνη περίοδο ήταν τα σταθερά τιμολόγια - στα οποία όμως βρίσκεται η μειοψηφία - περίπου το 14%  - των καταναλωτών (την 31/12/24).

Συνοψίζοντας. Τι μας είπαν οι αριθμοί όταν τους ρωτήσαμε; Μας είπαν ότι οι Έλληνες καταναλωτές έχουν την ευκαιρία (που οι περισσότεροι μέχρι στιγμής δεν την εκμεταλλεύονται) να μειώσουν την δαπάνη τους για ρεύμα (κατά περίπου 150 ευρώ τον χρόνο σε μέσο όρο), φεύγοντας απο τα πράσινα (ειδικά) τιμολόγια στα οποία τους έβαλε την 1/1/24 το κράτος χωρίς να τους ρωτήσει. 

Επίσης μας είπαν ότι αν οι καταναλωτές θέλουν να μειώσουν τον κίνδυνο που έρχεται απο τις ανεξέλεγκτες αυξήσεις στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις, θα πρέπει να δραστηριοποιηθούν όχι μόνο ως καταναλωτές αλλά και ως πολίτες (με νόμιμο και πολιτισμένο τρόπο - ίσως μέσω των πολιτικών τους εκπροσώπων).

Αυτά είπαν σε μας οι αριθμοί. Οταν μαζευτούν περισσότεροι θα ξαναρωτήσουμε και θα ενημερώσουμε για τις απαντήσεις τους. Στο μεταξύ, αν υπάρχουν τρίτοι που θέλουν να θέσουν δικές τους ερωτήσεις στους αριθμούς, εδώ είμαστε να δούμε αν μπορούμε να βοηθήσουμε.

*Τίτλος εμπνευσμένος απο την 3η Συμφωνία του Gustav Mahler

Είναι Υποχρεωμένος ο Καταναλωτής να Έχει "Εξυπνο" Μετρητή;

Είναι ένα ερώτημα που δεν έχει, απο ότι είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, τεθεί δημοσίως. Έχει όμως τεθεί ιδιωτικά απο καταναλωτές που παρέλαβαν τον πρώτο λογαριασμό τους ως ευτυχείς "τηλεμετρούμενοι ωριαία" και υπέστησαν την ζαλάδα απο τις χρεώσεις δικτύου που περιλαμβάνει. Οι οποίες παρατήρησαν ότι όχι μόνο είναι πολύ υψηλότερες απο αυτές που είχαν συνηθίσει (ακόμα και μετά τη αύξησή τους απο 1/5/23) αλλά και αδύνατο να κατανοήσουν τον υπολογισμό τους.

Αυτό και μόνο είναι λόγος να τεθεί το ερώτημα δημοσίως: Μπορεί ο καταναλωτής να αρνηθεί την εγκατάσταση "έξυπνου" μετρητή; Φαίνεται ότι η απάντηση στην χώρα μας είναι : "Όχι" Το κράτος θεωρεί δεδομένο ότι έχει το μονομερές δικαίωμα να το κάνει. Σε αντίθεση με άλλα πολιτισμένα κράτη στα οποία ο καταναλωτής πρέπει να δώσει την συγκατάθεσή του (Μ. Βρετανία).

Ακόμα και αν γίνει δεκτό ότι το κράτος έχει το δικαίωμα (όπως ήδη κάνει) να αλλάξει τον μετρητή χωρίς την σύμφωνη γνώμη του καταναλωτή (π.χ. για λόγους βλάβης ή τεχνικής απαξίωσης) δεν είναι προφανές ότι αυτό πρέπει να συνεπάγεται αλλαγή στον τρόπο χρέωσης του ρεύματος - ειδικά για τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις για τις οποίες δεν υπάρχει εναλλακτική επιλογή.

Κατανοούμε ότι η πρόθεση είναι να δοθεί η δυνατότητα τον καταναλωτή να διαχειριστεί καλύτερα την ζήτησή του προς όφελος τόσο του ιδίου όσο και του δικτύου. Η πολυπλοκότητα όμως της τιμολόγησης είναι τέτοια που η πιθανότητα να ενεργοποιηθεί ο καταναλωτής είναι μηδαμινή. Η διεθνής εμπειρία είναι καταλυτική: Η συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών δεν αντιδρά σε δυναμικά τιμολόγια. Πόσο μάλλον όταν επιβάλονται σε ρυθμιζόμενες χρεώσεις.

Προτείνουμε την άμεση εφαρμογή μιας απλής λύσης: Όταν εγκαθίσταται έξυπνος μετρητής, ο καταναλωτής να έχει δικαίωμα να επιλέξει τον τρόπο χρέωσης δικτύου. Να μπορεί δηλαδή να συνεχίσει να χρεώνεται όπως και όταν είχε συμβατικό μετρητή. Αυτό θα επιτρέψει να διαμορφώσει και το κράτος μια εικόνα για το ποσοστό των καταναλωτών που, έχοντας τεχνικές γνώσεις, περίσσεια χρόνου και αρκετή περιέργεια, θα επιλέξουν "δυναμική¨ χρέωση για το δίκτυο.  

Επιπρόσθετα, η λύση που προτείνουμε προστατεύει το κράτος απο την πιθανή κατηγορία ότι ασκεί χωρίς λόγο πολιτική διακρίσεων μεταξύ των πολιτών - ακριβώς γιατί πρόκειται περί ρυθμιζόμενων χρεώσεων.(Μας φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο να μπορέσει να αποδείξει ότι η διάκριση γίνεται για λόγους κοστοστρέφειας). Σε κάθε περίπτωση η αξιοποίηση των έξυπνων μετρητών με την προσφορά καινοτομικών τιμολογίων πρέπει να αφεθεί στην αγορά δηλαδή στους προμηθευτές ρεύματος. Το κράτος δεν έχει λόγο να μπερδεύεται τιμωρώντας αιφνιδιαστικά τους ατυχείς πολίτες - πελάτες του. 

Το Καλώδιο της Κρήτης και τα ΥΚΩ

Το υποβρύχιο καλώδιο (στην πραγματικότητα είναι δύο καλώδια που θα συνδεθούν με βρόγχο) που θα συνδέσει την Κρήτη με το διασυνδεδεμένο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας είναι ένα σημαντικό τεχνικό επίτευγμα. Με την επιφύλαξη ότι η έναρξη της πλήρους λειτουργίας του αργεί λίγο ακόμα, δεν μπορεί κανείς παρά να συγχαρεί τον ΑΔΜΗΕ για την εκπλήρωση ενός ονείρου τουλάχιστον 40 ετών (Το έργο το είχε ανακοινώσει ως πρόθεση ο αείμνηστος Α. Παπανδρέου εκεί γύρω στο 1986).

Με ορισμένα όνειρα όμως - ιδιαίτερα τα κρατικά ή κρατικοδίαιτα - υπάρχει συνήθως ένα θεματάκι. Άλλος τα ονειρεύεται (ίσως γιατί θα κερδίσει κάτι απο την υλοποίησή τους) και άλλος τα πληρώνει. Ο ΑΔΜΗΕ το κατανοεί αυτό και με την αμέριστη συμπαράσταση των εγχώριων Λειτουργών του Τύπου προσπαθεί να μας πείσει (εδώ και χρόνια) ότι θα ωφεληθεί και αυτός που θα το πληρώσει - ο Έλληνας καταναλωτής. Το κύριο επιχείρημα είναι ότι το καλώδιο θα μειώσει τις χρεώσεις για Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας - μέσω των οποίων οι κάτοικοι της υπόλοιπης χώρας επιδοτούν το ρεύμα των καταναλωτών στην Κρήτη. Συνήθως αναφέρεται ένα ποσό της τάξης των 300-400 εκατομμυρίων  ευρώ τον χρόνο. Για να το δούμε.

Το ποσό των 300-400 εκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο - πες 350 ως μέσο όρο - ακούγεται σημαντικό αλλά αντιστοιχεί σε μια ετήσια χρέωση για ΥΚΩ γύρω στα 25 ευρώ τον χρόνο για τον μέσο καταναλωτή. Αν είναι σε πράσινο τιμολόγιο (στο οποίο πσραμένει η συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών), το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 3% περίπου της ετήσιας δαπάνης του για ρεύμα. 

Θα είναι όμως 350 τα εκατομμύρια της εξοικονόμησης; Οι Λειτουργοί του Τύπου μας μεταφέρουν την είδηση ότι ίσως θα είναι κάπως λιγότερα - κατά 60 εκατομμύρια τον χρόνο περίπου. Γιατί αποφασίστηκε για λόγους ασφάλειας να παραμείνουν σε εφεδρεία οι υπάρχοντες συμβατικοί σταθμοί (Ντήζελ) στην Κρήτη. Πράγμα που φαίνεται ότι δεν είχε προβλεφθεί όταν σχεδιαζόταν το καλώδιο αλλά είναι μια σωστή απόφαση, δεδομένης της εμπειρίας της Κεφαλονιάς που παρά το ότι είναι διασυνδεδεμένη με υποβρύχια καλώδια σε βρόγχο, είχε πολυήμερη διακοπή στο παρελθόν (2006)*.

Οι Λειτουργοί του Τύπου δεν κάνουν όμως το επόμενο βήμα που θα είχαν εντοπίσει αν έριχναν μια ματιά στον λογαριασμό τους. Θα παρατηρούσαν ότι η χρέωση συστήματος (δηλαδή του ΑΔΜΗΕ) αυξήθηκε από την 1η Μαρτίου 2025 κατά 18%. Απο 0,00844 ευρώ την κιλοβατώρα πήγε στα 0,00999. Για ένα μέσο καταναλωτή αυτό αυξάνει την ετήσια δαπάνη για ρεύμα κατά 6 ευρώ περίπου. Μόνο απο τους μικρούς καταναλωτές, ο ΑΔΜΗΕ θα εισπράξει με αυτή την αυξησούλα περίπου 150 εκατομμύρια ευρώ περισσότερα τον χρόνο (η χρέωση του ΑΔΜΗΕ θα χρειαστεί να αναθεωρηθεί προς τα πάνω - εκτιμούμε πολύ σύντομα -  γιατί θα πρέπει να καλυφθεί το κόστος της διασύνδεσης με την Κύπρο). 

Ας κάνουμε τώρα τον υπολογισμό (αγνοώντας τα ΥΚΩ που θα πληρώσουν οι μεγάλοι πελάτες  - οι οποίοι σε μεγάλο μέρος θα τα μετακυλίσουν στους μικρούς) : 350-60-150=140 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Αυτά ισοδυναμούν με μια μείωση του λογαριασμού που την εκτιμούμε στα 8 ευρώ τον χρόνο ήτοι ένα ποσό μικρότερο απο το 1% της συνολικής ετήσιας δαπάνης για ένα μέσο καταναλωτή με πράσινο τιμολόγιο.

Μάζευε κι ας είναι ρώγες λέει ο λαός. Πράγματι έτσι είναι με την προυπόθεση ότι η - έστω μηδαμινή - μείωση στα ΥΚΩ θα γίνει πράξη. Οι πιθανότητες όμως δυστυχώς είναι μικρές. Ο λογαριασμός των ΥΚΩ είναι ελλειματικός κατά πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια (περίπου 400 - για δες σύμπτωση) που μοίρασε το κράτος για επιδότηση τον καιρό της κρίσης (όταν το ντήζελ ήταν φθηνότερο απο το φυσικό αέριο η Κρήτη επιδοτούσε την υπόλοιπη Ελλάδα!). Οι Λειτουργοί του Τύπου μας ενημερώνουν ότι το έλλειμμα αυτό θα το καλύψει ο κρατικός προυπολογισμός - δηλαδή οι Έλληνες θα γυρίσουν πίσω  την επιδότηση που τους δόθηκε μέσω των φόρων τους. Ακόμα όμως και μετά την "ένεση" απο το κράτος, η κατάσταση του λογαριασμού είναι τέτοια που θέτει σε αμφιβολία την δυνατότητα μείωσης των χρεώσεων (ακούγεται ότι θα υπάρξει έλλειμμα και μετά την κρατική χρηματοδότηση το οποίο θα "χωθεί¨" στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις λίγο- λίγο στα επόμενα χρόνια).

Το συμπέρασμα που, κατά την άποψή μας, βγαίνει εύκολα απο τα παραπάνω είναι ότι το τεχνικό επίτευγμα της διασύνδεσης της Κρήτης θα έχει αμελητέα ωφέλεια για τους καταναλωτές. Αυτή είναι μια αξιολόγηση που βασίζεται σε ¨ορατά¨ (αν και όχι πλήρη) δεδομένα. Σε μεγάλα έργα όμως όπως αυτό, που θα στοιχίσει περισσότερα απο 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ, το μη ορατό αλλά κύριο ερώτημα είναι αν η επένδυση αυτή ήταν καλύτερη απο την εναλλακτική της. Ακόμα και την ελάχιστη - να μην γίνει καθόλου και τα (πολύ λιγότερα) χρήματα να δοθούν -για παράδειγμα - για την επαύξηση της δυναμικότητας των βόρειων διασυνδέσεων της χώρας. Στην ανεπάρκεια των οποίων οι πολιτικοί (και πνευματικοί) μας ηγέτες επιρρίπτουν την  ευθύνη για την υψηλή τιμή της χονδρικής μας αγοράς σε σχέση με τις Ευρωπαικές. Λες και αυτοί ήταν αμέτοχοι παρατηρητές.

* Το Ιανουάριο του 2006, λόγω πτώσης και των δύο εναερίων τμημάτων του βρόχου, η Κεφαλονιά έμεινε χωρίς ρεύμα για 2 περίπου εβδομάδες.

Για Μια Επανάσταση στην Διαχείριση των Δικτύων Ηλεκτρισμού*

Δεν υπάρχει Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων. Υπάρχει μόνο μια (ολιγομελής - κρατική) Δημόσια Υπηρεσία Δικτύων (ΔΥΔ) που σχεδιάζει τις προδιαγραφές λειτουργίας των δικτύων ώστε να εξασφαλίζονται τα δημόσια αγαθά α) η πρόσβαση όλων των πολιτών στο δίκτυο σε ένα ελάχιστο επίπεδο και β) η ασφάλεια τροφοδοσίας. Η ΔΥΔ θέτει σε δημοπρασίες την διαχείριση των δικτύων και υπογράφει συμβάσεις με βάση τις προδιαγραφές αυτές. Η αμοιβή των διαχειριστών αφορά μόνο τις λειτουργικές δαπάνες και τις νέες επενδύσεις (opex και capex - και εμμέσως το κόστος κεφαλαίου για τις δραστηριότητες αυτές). Οι ιστορικές επενδύσεις (η Ρυθμιζόμενη Βάση Παγίων) τιτλοποιείται και προσφέρεται στο επενδυτικό κοινό με αποδόσεις που αντιστοιχούν στον κίνδυνο που αναλαμβάνει ο επενδυτής. Ο οποίος αναμένεται να είναι στο επίπεδο των κρατικών ομολόγων. Καταργείται συνεπώς η διαδικασία υπολογισμού του σταθμισμένου κόστους κεφαλαίου (wacc). Καταργείται η έννοια των εκ των προτέρων καθορισμένων "ρυθμιστικών περιόδων". Οι υποψήφιοι διαχειριστές καλούνται να προσφέρουν ολοκληρωμένες και καινοτομικές λύσεις που καλύπτουν όλες τις υπηρεσίες που απαιτούνται για την λειτουργία του δικτύου (ενέργεια, ισχύ, εφεδρείες κλπ). Οι διαχειριστές μπορεί να είναι περισσότεροι απο ένας και ο αριθμός τους μπορεί να αλλάζει με βάση τον σχεδιασμό της ΔΥΔ.

Η παραπάνω εικόνα μπορεί να είναι το όνειρο ή ο εφιάλτης του αναγνώστη του οποίου ο φόβος ή η ελπίδα αντίστοιχα είναι ότι αυτά τα πράγματα δεν γίνονται ούτε σε 100 χρόνια! Αυτό μπορεί να είναι αλήθεια. Είναι όμως επίσης αλήθεια ότι ο επαναστατικός αυτός σχεδιασμός βοηθάει να αντιμετωπισθεί το σημαντικότερο πρόβλημα της λειτουργίας των δικτύων ηλεκτρισμού (και όχι μόνο): Την αποδοτική αξιοποίηση των σπανιζόντων κεφαλαιουχικών πόρων που πρέπει να θυσιάσει το κοινωνικό σύνολο για να απολαμβάνει με επάρκεια και ασφάλεια το αγαθό του ηλεκτρικού ρεύματος. Αυτό επιτυγχάνεται με:

• Την ορθή (δηλαδή αυτή που αντιστοιχεί στον κίνδυνο για τον επενδυτή) αποτίμηση της απαιτούμενης απόδοσης στο επενδεδυμένο κεφάλαιο.
• Την αξιοποίηση (μέσω των δημοπρασιών) της ικανότητας των αγορών να επιβραβεύουν την καινοτομία.
• Την εξάλειψη της δυνατότητας των ιδιωτών διαχειριστών να μοχλεύουν υπέρμετρα τις αποδόσεις των κεφαλαίων τους (με μεθόδους financial engineering).
• Την κατάργηση της γραφειοκρατικής αδιαφανούς ρυθμιστικής διαδικασίας που είναι εν δυνάμει πηγή αναποτελεσματικότητας και στην χειρότερη περίπτωση διαφθοράς. 

Το πρόβλημα της διαχειρίσης των δικτύων δεν ειναι ελληνικό, αν και αφορμή του παρόντος είναι η απαίτηση των διαχειριστών των ελληνικών δικτύων για σταθισμένες αποδόσεις της τάξεως του 8%. Αποδόσεις που αν ήταν στο επίπεδο των κρατικών ομολόγων θα εξοικονομούνταν ίσως εκατοντάδες εκατομμύρια τον χρόνο για τους καταναλωτές. Το πρόβλημα είναι γενικότερο και το καθιστούν ιδιαίτερα επίκαιρο οι εκτιμήσεις ότι για να επιτευχθούν οι στόχοι του Net Zero θα πρέπει οι επενδύσεις στα δίκτυα να εκτοξευθούν - πράγμα που ήδη φαίνεται και στην χώρα μας αν κρίνουμε απο τα πλάνα των διαχειριστών.

Εκτιμούμε, με βάση την εμπειρία μας, ότι οι πιθανότητες να ξεκινήσει μια επανάσταση έτσι όπως περιγράφεται παραπάνω απο το ελληνικό κράτος όπως αυτό είναι σήμερα είναι πρακτικά μηδενικές. Απο την άλλη μεριά τι ζημιά μπορεί να προκαλέσει το επαναστατικό μιμίδιο; Για τον γράφοντα (αν προλάβει να το ακούσει), το μόνο όφελος : "Εδώ το διαβάσατε πρώτα!"

* Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια σύνοψη των ιδεών και προτάσεων του Dieter Helm καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης όπως τις κατάλαβε ο γράφων - που συνεπώς έχει την απόλυτη ευθύνη ότι τις κατάλαβε σωστά.

Δείκτης Τιμών Απριλίου: Η Ζωή χωρίς Επιδότηση!

To allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην χώρα, δημοσιεύει τον μηνιαίο Δείκτη Τιμών Ρεύματος που καταρτίζει, για τον Απρίλιο του 2025. Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος τον Απρίλιο είχε αύξηση σε σχέση με τον δείκτη Μαρτίου 2025. Από 204,65 πήγε στα 218,52 ευρώ την μεγαβατώρα.

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις του Απριλίου '25 ΔΕΝ περιλαμβάνουν όπως και τον Μάρτιο κρατική επιδότηση και για αυτό αυξήθηκαν στα 79,63 ευρώ την μεγαβατώρα.   Υπενθυμίζεται ότι ο Δείκτης καταρτίζεται με αφαίρεση της επιδότησης από τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις.

Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών για οικιακούς καταναλωτές, έπεσε στα 126,72 ευρώ την μεγαβατώρα έναντι 128,65 τον Μάρτιο. Οι τιμές των εναλλακτικών Παρόχων τον Απρίλιο σε μέσο όρο έπεσαν στα 132,39 ευρώ την μεγαβατώρα, μειωμένο ελαφρά σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (135,88 ευρώ την μεγαβατώρα). 

Στο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΔΕΗ τους τελευταίους 12 μήνες. 

Τον Απρίλιο η χονδρική τιμή είχε για δεύτερο συνεχή μήνα σημαντική πτώση (-12,34%) σε σχέση με τον Μάρτιο. Οι Πάροχοι πέρασαν μέρος μόνο της πτώσης στις λιανικές τιμές (-1,19%). Η αύξηση στον Δείκτη τιμών  οφείλεται στην απουσία της επιδότησης η οποία δεν υποκαταστάθηκε απο μείωση των τιμών λιανικής παρά την πτώση της χονδρικής.

Το Τυπικό Κυμαινόμενο Τιμολόγιο* για τον Απρίλιο του 2025 είναι στα 257,80 ευρώ την μεγαβατώρα, πρακτικά σταθερό σε σχέση με αυτό του Μαρτίου (257,43). Το ΤΚΤ αποτελεί μια εκτίμηση της τιμής που πληρώνουν στην μεγάλη πλειοψηφία τους οι Έλληνες καταναλωτές που είναι ακόμα σε πράσινο τιμολόγιο και είναι υψηλότερο κατα 39 ευρώ την μεγαβατώρα (+18%) απο τον Δείκτη Τιμών του allazorevma.gr  ο οποίος καταρτίζεται με βάση τον σταθμισμένο μέσο όρο των φθηνότερων τιμολογίων που προσφέρονται στην αγορά. Η ετήσια δαπάνη για ρεύμα ενός μέσου καταναλωτή που θα παραμείνει το επόμενο 12μηνο σε πράσινο τιμολόγιο εκτιμάται ότι θα είναι 967 ευρώ - δηλαδή περίπου 234 ευρώ υψηλότερη απο ότι θα ήταν (732 ευρώ) αν επέλεγε το φθηνότερο τιμολόγιο.

*Η μέθοδος υπολογισμού του ΤΚΤ δίνεται συνοπτικά παρακάτω:

1. Υπολογίζεται, καθε μήνα, η προβλεπόμενη δαπάνη για κατανάλωση 3.750 κιλοβατωρών ηλεκτρικού ρεύματος (ημερήσια) τους επόμενους 12 μήνες (Συμφωνημένη ισχύς 25 KVA)

2. Ο υπολογισμός γίνεται χρησιμοποιώντας τις φόρμουλες των μεταβλητών Πράσινων ("Ειδικών") τιμολογίων των Παρόχων με συνολικό μερίδιο αγοράς 80% (στην Χαμηλή Τάση) σε κιλοβατώρες (σταθμισμένος με το μερίδιο αγοράς του καθενός).

3. Για τους επόμενους 12 μήνες γίνονται προβλέψεις για την εξέλιξη των τιμών χονδρικής στο Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας με βάση προσθεσμιακές αγορές.

4. Περιλαμβάνονται οι ισχύουσες ρυθμιζόμενες χρεώσεις και ο ΦΠΑ. Ο υπολογισμός και η πρόβλεψη των εκπτώσεων στην βασική τιμή (που προβλέπουν οι φόρμουλες των "Πράσινων" τιμολογίων) γίνεται κατ' εκτίμηση, με βάση την ιστορική συμπεριφορά των Παρόχων. Δεν περιλαμβάνονται άλλες εκπτώσεις, προωθητικά δώρα και οι κρατικές επιδοτήσεις.

Αναπάντεχο! Η ΔΕΗ αύξησε την Τιμή του Πράσινου Τιμολογίου για τον Μάιο

Η ΔΕΗ επεφύλασε μια έκπληξη για την συντριπτική πλειοψηφία των πελατών της που έχουν παραμείνει στο μεταβλητό Πράσινο (Ειδικό) τιμολόγιο. Η τιμή που ανακοίνωσε για τον Μάιο ανήμερα την Πρωτομαγιά, στα 13,6 λεπτά την κιλοβατώρα, είναι 16,5 % υψηλότερη απο αυτή του Απριλίου (11,7)

Η έκπληξη είναι μεγαλύτερη γιατί η αύξηση αυτή δίνεται σε μια περίοδο που η τιμή της χονδρικής τιμής του ρεύματος είναι απο τον Μάρτιο ήδη σε έντονα πτωτική τάση - που αναμένεται να παρεμείνει πτωτική τον Μάιο και για τους θερινούς μήνες τουλάχιστον του 2025. Η χονδρική τιμή (Τιμή εκκαθάρισης αγοράς -ΤΕΜ- ήταν στα 158 ευρώ/MWh τον Φεβρουάριο, 107 τον Μάρτιο, έκλεισε με 89 τον Απρίλιο και αναμένεται να είναι στα επίπεδα των 82 ευρώ/MWh τον Μάιο.

Δεν είμαστε σε θέση να ξέρουμε τι σκέφτηκε η Διοίκηση της ΔΕΗ και πήρε αυτή την "περίεργη" απόφαση (αν και μπορούμε να κάνουμε υποθέσεις). Στέλνει όμως ένα μήνυμα στο καταναλωτικό κοινό:

"Φύγετε απο τα Πράσινα τιμολόγια. Όχι μόνο είναι τα ακριβότερα στην αγορά, όχι μόνο είναι μεταβλητά, αλλά μεταβάλονται συχνά και προς την λάθος κατεύθυνση. Ακούτε στον Τύπο και τα ΜΜΕ ότι οι τιμές του ρεύματος στην χονδρική κατακρημνίζονται και ο "πράσινος" λογαριασμός σας .... αυξάνεται".

Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η διοίκηση της ΔΕΗ προσφέρει με την τιμολογιακή της αυτή απόφαση ένα δώρο όχι μόνο στους μετόχους της (υποθέτουμε ότι τα κέρδη για τον Μάιο τουλάχιστον θα είναι στρατοσφαιρικά) αλλά και στο κοινωνικό σύνολο. Σε μια αγορά που λειτουργεί ομαλά, η πλειοψηφία των καταναλωτών (όπως σε όλες τις πολιτισμένες χώρες της Ευρώπης) είναι σε σταθερά τιμολόγια. Η αύξηση στο Πράσινο τιμολόγιο του Μαίου της ΔΕΗ είναι ένα ισχυρό μήνυμα σε εκατομμύρια καταναλωτές, οι οποίοι μπορούν να εξοικονομήσουν ποσά της τάξεως των 150 ευρώ τον χρόνο φεύγοντας απο το απρόβλεπτα μεταβλητό πράσινο τιμολόγιο.