Η λιανική αγορά ηλεκτρισμού στην Ελλάδα, 20 χρόνια μετά την απελευθέρωσή της, εξακολουθεί να παρουσιάζει υψηλότατο βαθμό συγκέντρωσης (Herfindahl-Hirschman Index 4.171 για το 2020). Έναν από τους υψηλότερους στην Ευρωπαϊκή Ένωση (τον υψηλότερο αν εξαιρεθούν κράτη μέλη όπως η Μάλτα, η Κύπρος και ορισμένα πρώην μέλη της Κομεκόν). Η κατάσταση αυτή οδήγησε στην μνημονιακή υποχρέωση, που είναι νόμος του κράτους, να μειωθεί το μερίδιο αγοράς του δεσπόζοντα παρόχου, της ΔΕΗ, σε ποσοστό κάτω του 50% μέχρι το τέλος του 2019. Με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία (Σεπτέμβριος 2021) το μερίδιο αυτό βρίσκεται στο 65%.
Αυτό και μόνο αρκεί κατά την άποψή μας για να είναι η αγορά σε διαρκή επιτήρηση από τα όργανα της πολιτείας που έχουν ως αρμοδιότητα τον έλεγχο του ανταγωνισμού. Άλλωστε πρόκειται για μια αγορά των 5 δισ. ευρώ ετησίως περίπου, ήτοι το 3% του ΑΕΠ. Στο παρόν θα θέλαμε να επιστήσουμε την προσοχή των αρμόδιων Αρχών της Πολιτείας σε ένα συγκεκριμένο θέμα. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι ο δεσπόζων Πάροχος, πωλώντας κάτω του κόστους, εφαρμόζει εμπορικές πρακτικές στην λιανική αγορά που είναι ανάγκη να ελεγχθούν.
Η ΔΕΗ προωθεί στη αγορά προϊόντα για οικιακούς καταναλωτές, ειδικά το myHome Online, με σταθερή λιανική τιμή 10 λεπτά την κιλοβατώρα (η τιμή περιλαμβάνει πάγιο, προωθητικές ενέργειες και ποινή αποχώρησης στους 12 μήνες για ετήσια κατανάλωση 3.750 κιλοβατωρών) και διάρκεια σύμβασης 2 ετών. Η τιμή αυτή είναι κατά 29% χαμηλότερη από τη μέση τιμή της χονδρικής αγοράς (ΤΕΑ) για τον μήνα Σεπτέμβριο (13,47) που ισοδυναμεί με 40% χαμηλότερη από το πλήρες κόστος χονδρικής αν προστεθεί η χρέωση προσαυξήσεων και απωλειών στην Χαμηλή Τάση (16,62), είναι 56% χαμηλότερη από την λιανική τιμή του μέσου εναλλακτικού παρόχου για συμβόλαιο σταθερής τιμής ίσης διάρκειας (22,70) και είναι 17% χαμηλότερη από την προθεσμιακή (χονδρική) τιμή για το έτος 2022 (cal22) του Eυρωπαϊκού Xρηματιστήριου Eνέργειας την 31/10/21 (12,03).
Είμαστε σίγουροι ότι η ΔΕΗ ως επιχείρηση διαθέτει επαρκή εμπειρία, διορατικότητα και διάθεση για καινοτομία, ώστε να μπορεί να ενισχύει την θέση της στην αγορά. Η άποψή μας είναι ότι αυτές οι ικανότητες δεν αρκούν για να εξηγήσουν την δυνατότητα προσφοράς των προϊόντων που αναφέρθηκαν παραπάνω. Για το λόγο αυτό προτείνουμε και εισηγούμαστε τον έλεγχο της Πολιτείας. Πιο συγκεκριμένα:
Είναι απίθανο και συνεπώς εξαιρετικά δύσκολο να γίνει αποδεκτό ότι ο Πάροχος που είναι εκτεθειμένος περισσότερο από όλους τους άλλους (τουλάχιστον τους "καθετοποιημένους") στις μεταβολές της χονδρικής τιμής, πουλά έως και 50% φθηνότερα στην λιανική σε σχέση με τους άμεσους ανταγωνιστές του - κυριολεκτικά στην μισή τιμή! Αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός ότι πουλά σε πολύ χαμηλότερη τιμή από την προθεσμιακή τιμή Cal22 στο ΕΕΧ. Αν τα στελέχη της έχουν ανακαλύψει μια τόσο καταπληκτική μέθοδο αντιστάθμισης θα ήταν κοινωνική προσφορά από μέρους της ΔΕΗ (ως "Δημόσιας" επιχείρησης) να την δημοσιοποιήσει - πάντως θεωρούμε ότι είναι υποχρεωμένη να την εξηγήσει, έστω εμπιστευτικά, στα ελεγκτικά όργανα.
Επίσης είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς την διαχείριση κινδύνου από πλευράς ΔΕΗ δεδομένου ότι η ποινή αποχώρησης για τις συγκεκριμένες συμβάσεις είναι της τάξης των 17 ευρώ μετά τους 12 μήνες ενώ η τυπική ποινή στη αγορά για συμβόλαια σταθερής τιμής κυμαίνεται σε ποσά γύρω στα 50 ευρώ. Η δυνατότητα της ΔΕΗ να "ισοφαρίσει" τις σημερινές ζημίες της με κέρδη στη διετή διάρκεια των συμβάσεων σχεδόν εκμηδενίζεται.
Ας σημειωθεί ότι, οι τιμές των προϊόντων λιανικής που είναι το θέμα της παρούσης, σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές της αγοράς είναι κατά 40% χαμηλότερες από συμβάσεις σταθερής τιμής (12μηνης διάρκειας) που προσφέρονται σε μεγάλους βιομηχανικούς πελάτες. Η πιθανότητα οι συμβάσεις προμήθειας για τα οικιακά τιμολόγια σταθερής τιμής να είναι ζημιογόνες για την ΔΕΗ μέχρι την λήξη τους είναι εξαιρετικά μεγάλη. Η δε επίπτωσή τους στα συνολικά κέρδη θα μπορεί να αντισταθμιστεί μόνο με αυξημένες τιμές στους άλλους πελάτες της ΔΕΗ - ειδικά στις επιχειρήσεις. Αυτό θυμίζει την παλιά (προ τρόικας), συνήθη πρακτική της σταυροειδούς επιδότησης από την ΔΕΗ σε μοντέρνα μορφή.
Καλό θα ήταν να ελεγχθεί επίσης κατά πόσο η ΔΕΗ είχε ήδη λειτουργικές ζημίες από το Α' εξάμηνο του 2021 δεδομένου ότι τα κέρδη της προέκυψαν μετά από λογιστικό χειρισμό (αντιστροφή προβλέψεων κατά την γνώμη μας όχι επαρκώς τεκμηριωμένη). Η δική μας εκτίμηση είναι ότι από τα προϊόντα σταθερής τιμής στην λιανική, η ΔΕΗ ζημιώνεται ποσό περίπου 8-10 εκατομμύρια για κάθε μήνα που η χονδρική τιμή παραμένει στα σημερινά επίπεδα (τα "κέρδη" του Α' εξαμήνου ήταν περίπου 30 εκατ. ευρώ).
Υπενθυμίζουμε ότι η ΔΕΗ είχε το 2020 κύκλο εργασιών μειωμένο κατά 100 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2019 αλλά επισφαλείς απαιτήσεις (με πάνω από 12 μήνες καθυστέρηση) αυξημένες κατά 200 εκατ. ευρώ. Αυτό είναι ένδειξη ότι η Επιχείρηση δεν έχει λύσει ακόμα το πρόβλημα των ανείσπρακτων λογαριασμών σε επίπεδο κανονικότητας. Αυτό δεν προβλέπεται να βελτιωθεί το 2021 και θέτει ένα περαιτέρω ερώτημα σχετικά με την τιμολογιακή πολιτική της Επιχείρησης.
Θεωρούμε ότι τα παραπάνω είναι επαρκείς ενδείξεις συμπεριφοράς που αντίκειται στον θεμιτό ανταγωνισμό και προτείνουμε στην Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και την Επιτροπή Ανταγωνισμού, στην οποία η παρούσα κοινοποιείται, να εκκινήσουν διαδικασία ελέγχου της εμπορικής πολιτικής του δεσπόζοντα παρόχου στην Ελληνική αγορά. Λαμβάνοντας υπόψη επιπρόσθετα ότι οι πρακτικές αυτές της ΔΕΗ "μολύνουν" την αγορά εξωθώντας τους εναλλακτικούς Παρόχους σε αμφιλεγόμενες πρακτικές προώθησης των δικών τους προϊόντων.
Επιπρόσθετα, με την ευκαιρία των προβλέψεων της νέας οδηγίας 944/2019 (περί παρέμβασης της Πολιτείας στην αγορά σε μεταβατικές περιόδους), που δυστυχώς δεν έχει ακόμα ενσωματωθεί στο Ελληνικό Δίκαιο 10 μήνες μετά την παρέλευση της ημερομηνίας που αυτό θα έπρεπε να έχει γίνει, προτείνουμε η ΡΑΕ να προχωρήσει σε μια ενέργεια που καθυστερεί εδώ και πολλά χρόνια. Να εγκαταστήσει μεταβατικό μηχανισμό κοστολογικού ελέγχου της ΔΕΗ στην λιανική αγορά και την τοποθέτηση ελάχιστου ορίου κάτω από το οποίο θα απαγορευτεί να τιμολογεί μέχρις ότου το μερίδιο αγοράς της πέσει κάτω από το 35% ώστε ο Δείκτης Herfindahl-Hirschman να είναι κοντά στο 2.000.
Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορεί πλέον να γίνεται αποδεκτό να λειτουργεί με ζημίες ο δεσπόζων Πάροχος στην αγορά ηλεκτρισμού. Είτε μέσω της χαλαρότητας στην είσπραξη των λογαριασμών του είτε με υποκοστολόγηση των προϊόντων του. Αυτό προσιδιάζει σε χώρες του Τρίτου κόσμου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου