Δεν Είναι οι Ρευματοκλοπές Ηλίθιε*!

Μια μη αναμενόμενη μικρή αύξηση στα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος τον Απρίλιο** έδωσε το έναυσμα για να διαχυθεί με μαζικό και επίμονο τρόπο σε όλα τα μέσα ενημέρωσης η ιδέα ότι για την εξέλιξη αυτή φταίνε οι ρευματοκλοπές. Ένα τεράστιο νούμερο αναφέρεται συχνά. Ότι οι ρευματοκλοπές στοιχίζουν 400 εκατομμύρια τον χρόνο στους υπόλοιπους έντιμους καταναλωτές. Το μήνυμα ενισχύθηκε από την πληροφορία ότι ο ΔΕΔΔΗΕ διεκδικεί αναδρομικά από τους Παρόχους ένα ποσό της τάξεως των 500 εκατομμυρίων για μη καταβληθείσες χρεώσεις για απώλειες δικτύου διανομής παρελθόντων ετών (2021 και 2022). Οι Λειτουργοί του Τύπου έσπευσαν να ταυτίσουν  τις συνολικές απώλειες δικτύου με τις ρευματοκλοπές. Ο γράφων έκανα μια μικρή έρευνα για να κατανοήσω καλύτερα το θέμα. Το δικό μου συμπέρασμα είναι ότι οι ρευματοκλοπές είναι μεν υπαρκτές αλλά χρησιμοποιούνται ως πολιτικάντικος φερετζές***. Ακολουθεί συνοπτική παρουσίαση των ευρημάτων μου.

Οι απώλειες δικτύου καθορίζονται με ετήσιες αποφάσεις της ΡΑΑΕΥ. Αυτό μέχρι το 2021. Μετά το 2021 δεν βρήκα σχετικές αποφάσεις στην ιστοσελίδα της. Η πιο παλιά απόφαση του 2006 καθόριζε τις απώλειες της χαμηλής τάσης σε ποσοστό 8,66%. Η επόμενη χρονικά απόφαση του 2015 την καθόριζε στο 8,44%. Το 2017 η απόφαση ανέβασε το ποσοστό στο 11,36%. Το 2018 σε 13,32%. Το 2019 το μείωσε ελαφριά στο 12, 74% αλλά τις επόμενες δύο χρονιές το ανέβασε στο 13,43% και στο 13,71% με την τελευταία του 2021. Το πρώτο ερώτημα είναι: Γιατί η ΡΑΑΕΥ σταμάτησε να αναδιαμορφώνει τον συντελεστή απωλειών μετά το 2021; Μήπως σε αυτό οφείλεται το ότι ο ΔΕΔΔΗΕ ζητά τώρα αναδρομικά αυξημένα ποσά απωλειών για τα χρόνια που αδράνησε η ΡΑΑΕΥ; Αλλά το πιο σημαντικό ερώτημα είναι: Γιατί μέσα σε 6 χρόνια (από το 2015 ως το 2021) διπλασιάστηκαν οι απώλειες του Δικτύου Διανομής; Ήταν το 2015, δηλαδή πέντε χρόνια ήδη μέσα στην κρίση που οι Έλληνες άρχισαν ξαφνικά να επιδίδονται στην ρευματοκλοπή; Αυτό που είναι πιο πιθανό είναι ότι αυξήθηκαν τα φωτοβολταικά στο δίκτυο. Με αποτέλεσμα να μειώνονται οι καταμετρημένες ποσότητες ρεύματος. Αυτό είναι το διεθνώς γνωστό φαινόμενο του "κύκλου του θανάτου" (death spiral) των δικτύων ηλεκτρισμού. Όσο περισσότερες εγκαταστάσεις κατανεμημένης παραγωγής υπάρχουν στο δίκτυο, τόσο λιγότερες οι κιλοβατώρες που διανέμει - άρα υψηλότερο το κόστος για τους υπόλοιπους καταναλωτές ώστε να διατηρηθεί το σταθερό απαιτούμενο έσοδο για την λειτουργία του δικτύου. Ακριβότερο δίκτυο όμως σημαίνει μεγαλύτερο κίνητρο για κατανεμημένη παραγωγή. Θανατερός Κύκλος.

Τον φαύλο αυτό κύκλο προσπάθησε η ΡΑΑΕΥ να εξουδετερώσει με την πρόσφατη αναδιάρθρωση της δομής των χρεώσεων δικτύου. Εδώ και ένα χρόνο περίπου περισσότερο από το 80% της χρέωσης έγινε σταθερή - πάγια σε αντίθεση με το παρελθόν που μόνο το 20% ήταν πάγια. Αυτό σημαίνει ότι στο μέλλον φαινόμενα ξαφνικής αναπροσαρμογής του ποσοστού απωλειών δεν θα χρειαστούν αν αυτό είναι παρηγοριά για τους καταναλωτές οι οποίοι έχουν ήδη υποστεί μια σημαντική αύξηση στους λογαριασμούς τους - ιδιαίτερα αυτοί με μικρότερες καταναλώσεις. Σε κάθε περίπτωση η ταύτιση των απωλειών δικτύου με τις ρευματοκλοπές δεν είναι πειστική. 

Αλλά ας αφήσουμε τον ίδιο τον ΔΕΔΔΗΕ να παρουσιάσει την  άποψή του για το θέμα. Στην αναφορά που υπέβαλε στην ΡΑΕΕΥ για την έγκριση του πλάνου του για την εγκατάσταση έξυπνων μετρητών υπάρχει σχετική ενότητα. Σε αυτή ο ΔΕΕΔΗΕ δηλώνει ότι αναμένει να εξοικονομήσει από την  μείωση των ρευματοκλοπών περίπου 1,1 εκατομμύρια ευρώ ετησίως όταν θα έχουν εγκατασταθεί μετά από 10 χρόνια όλοι οι έξυπνοι μετρητές - τα περίφημα 7,5 εκατομμύρια. Αν είναι αλήθεια ότι οι έξυπνοι μετρητές θα βοηθήσουν στην προσπάθεια μείωσης των ρευματοκλοπών (κατά 80% υπολογίζει ο ΔΕΔΔΗΕ - ο γράφων έχω τις αμφιβολίες μου) οι υπολογισμοί του ΔΕΔΔΗΕ δεν είναι εύκολο να υποστηρίξουν ποσά της τάξεως των 400 εκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο που αναφέρουν οι πολιτικοί μας ηγέτες και επαναλαμβάνουν τα παπαγαλάκια τους. 

Για τον ΔΕΔΔΗΕ βέβαια οι ρευματοκλοπές δεν είναι κάτι νέο. Το περίεργο είναι ότι η τελευταία έκθεση του για το θέμα είναι από το 2019 και είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα της ΡΑΑΕΥ. Ο γράφων δεν μπόρεσε να βρει κάτι πιο επίκαιρο (αλλά αν υπήρχε δεν θα το είχε αναρτήσει η ΡΑΑΕΥ;). Τι λέει λοιπόν ο ΔΕΔΔΗΕ στην αναφορά του αυτή του 2019; Ότι έκανε 22.000 ελέγχους την χρονιά αυτή και ανακάλυψε 5.000 ρευματοκλοπές συνολικής αξίας 28 εκατομμυρίων ευρώ. Εισέπραξε μάλιστα μέσα στο 2019 18 εκατομμύρια ευρώ περίπου. Η έκθεση δεν περιλαμβάνει εκτίμηση για το συνολικό μέγεθος του προβλήματος αλλά οι αριθμοί που αναφέρονται δεν στοιχειοθετούν στατιστικά φαινόμενο της τάξεως των 400 εκατομμυρίων το χρόνο.

Το συμπέρασμα του γράφοντος από την μικρή αυτή ερασιτεχνική έρευνα (παρατηρήσεις, αντιρρήσεις ευπρόσδεκτες) είναι ότι το πρόβλημα της αύξησης των μη τεχνικών απωλειών είναι υπαρκτό και πιθανόν οφείλεται - σε σειρά σημαντικότητας α) στην κατανεμημένη παραγωγή β) στην μη καταμέτρηση ενός μεγάλου αριθμού μετρητικών διατάξεων από τον ΔΕΔΔΗΕ και γ) στην ρευματοκλοπή****. 

Όλα τα παραπάνω γίνονται αιτίες κραδασμών στην αγορά λόγω του ότι οι κρατικοί αρμόδιοι δεν κάνουν καλά την δουλειά τους - με πρώτο υπεύθυνο την ΡΑΑΕΥ και δεύτερο τον ΔΕΔΔΗΕ. Τελικά βεβαίως ευθύνεται η κατά καιρούς πολιτική ηγεσία. Αναμένουμε ανάληψη ευθύνης και συγγνώμη αντί για διασπορά fake news. Και να μη το ξανακάνουν.

* Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από το διάσημο πλέον σύνθημα του συμβούλου του Bill Clinton ("it is the economy stupid"!) που τον βοήθησε να εκλεγεί πρόεδρος το 1992.
** Που οφείλεται στην φόρμουλα υπολογισμού της τιμής του Πράσινου τιμολογίου
*** Θυμίζει την (θρυλική) προτροπή ποδοσφαιριστή του Θρύλου στον προπονητή σε ματς που δεν πήγαινε καθόλου καλά στο ημίχρονο: "Μίστερ να κάτσουμε άμυνα να χάσουμε με 1-0 και να τα ρίξουμε μετά στον διαιτητή" 
**** Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του γράφοντος οι απώλειες από την μη πληρωμή των λογαριασμών των "πελατών" των Παρόχων Καθολικής Υπηρεσίας (που καταμετρούνται!) είναι μεγαλύτερες από τις απώλειες λόγω ρευματοκλοπών. Και η λύση απλούστερη. Διακοπή τροφοδοσίας ή προπληρωμένος μετρητής.