Η λίστα ιστολογίων μου

19/8/25

Ψέματα, Καταραμένα Ψέματα και η Στατιστική (στην αγορά ρεύματος)

Είναι τα τρία είδη ψεμάτων κατά τον Benjamin Disraeli, Πρωθυπουργό της Μ. Βρετανίας στο τέλος του 19ου αιώνα, και η στατιστική είναι ένα από αυτά. Είναι πιθανό ότι η αντίδρασή του εξηγείται από το ότι "Τα Νούμερα" δεν ευνοούσαν την πολιτική του. Από την άλλη μεριά ίσως ήταν ένα είδος αυτογνωσίας και ειλικρίνειας. Ο ίδιος δεν ήταν μάλλον αθώος του εγκλήματος - δηλαδή της πρακτικής να "βασανίζει" τα νούμερα μέχρι να "ομολογήσουν" αυτό που τον συμφέρει πολιτικά.

Το ελληνικό πολιτικό - οικονομικό σύστημα είναι χειρότερο από αυτό - είναι υπερβολικά εχέμυθο. Προτιμά να μην παρέχει καθόλου δεδομένα στον λαό παρά να τα δίνει - έστω στρεβλωμένα. Την στρέβλωση  την αναθέτει συνήθως στους Λειτουργούς του Τύπου. Οι οποίοι, στην καλύτερη περίπτωση από άγνοια, παρουσιάζουν στατιστικές που τυχαίνει να συσκοτίζουν την πραγματικότητα αντί να την φωτίζουν. Θα ασχοληθούμε με ένα συγκεκριμένο παράδειγμα. Τα μερίδια των παικτών στην αγορά ηλεκτρικού ρεύματος.

Διαβάζει κανείς τον Τύπο ότι το μερίδιο της ΔΕΗ στην αγορά σε πωλήσεις έπεσε κάτω από το 50%. Όλα λοιπόν πάνε καλά. Ο ανταγωνισμός λειτουργεί και η νομική μνημονιακή υποχρέωση της ΔΕΗ εκπληρώνεται έστω με καθυστέρηση 7 ετών. Το νούμερο δεν είναι λάθος. Το συμπέρασμα σχετικά με την υποτιθέμενη λειτουργία του ανταγωνισμού όμως είναι λάθος. Παραπλανά τον αναγνώστη γιατί συγχωνεύει τρείς διαφορετικές αγορές. 

Την αγορά της Υψηλής Τάσης που αφορά γύρω στους 30 (τριάντα) καταναλωτές - μεγάλες ενεργοβόρες βιομηχανίες. Την Μέση Τάση που αφορά περίπου 10,000 (δέκα χιλιάδες) καταναλωτές - βιομηχανίες κυρίως. Και την Χαμηλή Τάση που αφορά 7.600.000 (επτά εκατομμύρια εξακόσιες χιλιάδες) καταναλωτές  - περίπου 5,5 εκατομμύρια οικιακούς και 2 εκατομμύριο μικρές επιχειρήσεις δηλαδή το 99,9% των καταναλωτών.

Το μερίδιο της ΔΕΗ στην Υψηλή Τάση (σε κιλοβατώρες πωλήσεων) είναι μόλις 15% έναντι 52% της Metlen. Πιθανόν αυτό οφείλεται σε ένα μόνο πελάτη - το Αλουμίνιο τη Ελλάδος που ανήκει στην Metlen και η κατανάλωσή του είναι κοντά το 50% της συνολικής στην Υψηλή Τάση. Στην Μέση Τάση είναι 41% με τον δεύτερο στο 22% (Metlen). Στην Χαμηλή Τάση όμως (που θυμίζουμε περιλαμβάνει το 99,9% των καταναλωτών) είναι 64,46% με τον δεύτερο (Metlen) στο 13%.

Τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα, Το μερίδιο της ΔΕΗ σε μετρητές στην Χαμηλή Τάση είναι στο 71% - σχεδόν σταθερό εδώ και τρία χρόνια. Από τους 7.600.000 μετρητές στην Χαμηλή Τάση εκπροσωπεί τους 5.500.000 με τον δεύτερο να εκπροσωπεί περίπου 600.000. Σημειωτέον ότι το μερίδιο αγοράς σε μετρητές είναι αυτό που χρησιμοποιούν οι Ευρωπαίοι για να μετρήσουν το επίπεδο ανταγωνισμού στην αγορά ρεύματος στην Χαμηλή Τάση.

Τα στοιχεία για τα μερίδια αγοράς στην Χαμηλή Τάση είναι - εδώ και χρόνια - απογοητευτικά. Η ενδιαφέρουσα και χρήσιμη ερμηνεία των στοιχείων της αγοράς ηλεκτρισμού για τον Έλληνα καταναλωτή (και πολίτη) είναι ότι, με ευθύνη του κράτους και των αρμόδιων οργάνων του, στην αγορά ενός κρίσιμου "κοινωνικού αγαθού" επικρατεί κατάσταση δυοπωλίου. Τον ένα "πόλο" του οποίου αποτελεί ο υπό κρατικό έλεγχο δεσπόζων Πάροχος. Αξίζει επιπλέον να μάθει ότι η κατάσταση αυτή τον φέρνει σε μειονεκτική θέση απέναντι σε όλους σχεδόν τους πολίτες των χωρών - μελών της ΕΕ.

Ο  Orwell είπε ότι δημοσιογραφία είναι να γράφεται κάτι που κάποιος άλλος δεν θα ήθελε να γραφτεί - όλα τα υπόλοιπα είναι δημόσιες σχέσεις. Αν οι Λειτουργοί του Τύπου συμφωνούν, έχουν τον τρόπο να παρουσιάζουν σωστότερα τα στοιχεία σχετικά με τα μερίδια αγοράς στην αγορά ρεύματος - και χωρίς τον κίνδυνο να δυσαρεστήσουν κάποιον - έτσι δεν είναι;

12/8/25

Μην Τους Ακούτε: Το Ρεύμα Έχει Γίνει Φθηνότερο!

Μπορεί σε πολλούς να ακούγεται περίεργο - ίσως εξωφρενικό. Αναμενόμενο, αφού οι οιμωγές για το ακριβό ρεύμα ακούγονται καθημερινά από τα μεγάφωνα των ΜΜΕ και των κοινωνικών δικτύων. Περίεργο, αλλά αληθινό - για όλους τους καταναλωτές και περισσότερο για αυτούς που είναι σε τιμολόγια (συνήθως σταθερής τιμής για 12μηνο) με υψηλό πάγιο. Αυτό γιατί η οριακή τιμή του ρεύματος δηλαδή η δαπάνη για μια πρόσθετη κιλοβατώρα κατανάλωσης έχει μειωθεί τον τελευταίο χρόνο δραματικά. 

Αυτό οφείλεται κυρίως σε δύο πρόσφατες αλλαγές. Μία την έκανε το κράτος και την δεύτερη η αγορά. Το κράτος "παγιοποίησε" την χρέωση των δικτύων διανομής και οι Πάροχοι προσφέρουν σταθερά τιμολόγια με υψηλά πάγια στις ανταγωνιστικές χρεώσεις. Οι "παγιοποιήσεις" αυτές, για έναν μέσο καταναλωτή με τριφασική παροχή (25KVA) σημαίνουν ότι πριν καταναλώσει την πρώτη του κιλοβατώρα πληρώνει 150+120= 270 ευρώ τον χρόνο (συν ΦΠΑ 6%).  Αφού πληρώσει τα 270 αυτά ευρώ, κάθε κιλοβατώρα που καταναλώνει στοιχίζει περίπου 15 λεπτά (σε σταθερό τιμολόγιο). Τα 10 λεπτά για το ογκομετρικό/μεταβλητό (ανά κιλοβατώρα) ανταγωνιστικό μέρος και τα 5 για το μεταβλητό μέρος των ρυθμιζόμενων χρεώσεων. Αυτά τα 15 λεπτά είναι το 60% περίπου της μέσης τιμής που υπολογίζεται σε 24 λεπτά από τον Δείκτη Τιμών του allazorevma.gr.

Συνεπώς όταν ο καταναλωτής προσπαθεί να αποφασίσει το ύψος της κατανάλωσής του, αυτό που (θα πρέπει ορθολογικά να) τον ενδιαφέρει είναι τα 15 λεπτά και όχι τα 24. Γιατί τα 9 από τα 24 τα έχει πληρώσει ήδη. Είναι "χυμένο γάλα"- δεν έχουν καμία σχέση με την κατανάλωση. Αυτό, θεωρητικά τουλάχιστον, έχει συνέπειες:

  • Βραχυπρόθεσμα δίνει κίνητρο στον καταναλωτή να καταναλώσει περισσότερο ρεύμα. Για παράδειγμα να λειτουργήσει περισσότερο το κλιματιστικό το καλοκαίρι ή την θέρμανση με ρεύμα τον χειμώνα (με την ευκαιρία ελαχιστοποιεί την ελκυστικότητα των "ζωνικών τιμολογίων¨).
  • Μακροπρόθεσμα δίνει κίνητρο για επενδυτικές αποφάσεις με τις οποίες υποκαθιστά την κατανάλωση άλλου είδους ενέργειας με ηλεκτρικό ρεύμα (π.χ. ηλεκτρικό αυτοκίνητο, αντλία θερμότητας). Από την άλλη μεριά είναι αναπόφευκτα αντικίνητρο για κάθε είδους αυτοπαραγωγή - πχ φωτοβολταικά αλλά και για επενδύσεις σε εξοικονόμηση ενέργειας - για παράδειγμα εγκατάσταση ηλιακού θερμοσίφωνα ή αλλαγή ψυγείου.

Η "παγιοποίηση" της τιμής του ρεύματος έγινε με ηρωικό, φιλόδοξο και δραστικό τρόπο στην χώρα σε σχέση με άλλες χώρες - η Ελλάδα ίσως είναι πρωτοπόρος πλέον στην παγιοποίηση των τιμολογίων ρεύματος στην ΕΕ. Αρκεί κανείς να παρατηρήσει ότι η οριακή τιμή των 10 λεπτών στα σταθερά τιμολόγια υπολείπεται κατά 10% της μέσης οριακής τιμής της χονδρικής του ρεύματος τους τελευταίους 12 μήνες. Επίσης ότι το 90% της χρέωσης δικτύου είναι πλέον πάγια - σε πλήρη αντιστροφή της ιστορικής σχέσης στην οποία το ποσοστό ήταν στο 10%.

Γιατί έγιναν όλα αυτά; Πως το επέτρεψαν οι πολιτικοί ενώ γνώριζαν (ή έπρεπε να γνωρίζουν) ότι η σημαντική αυτή μεταρρύθμιση, εκτός του ότι αποθαρρύνει την πολυπόθητη εξοικονόμηση ενέργειας, είναι έντονα αντίστροφα αναδιανεμητική; Δηλαδή ότι αυξάνει την τιμή για τους μικρούς καταναλωτές ενώ την μειώνει για τους μεγαλύτερους; Δεδομένου ότι αυξάνει δραματικά το κόστος πρόσβασης στο αγαθό έναντι σταθερού κόστους της κατανάλωσης. Είναι αυτή πρακτική που αντιστοιχεί σε "δημόσιο", "κοινωνικό" αγαθό - όπως συχνά το αναγορεύουν οι πολιτικοί;.

Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τους πρακτικούς λόγους (συμφέροντα, δύναμη στην αγορά ή στην πολιτική κλπ.) που εξηγούν την δραστική αλλαγή της δομής των τιμολογίων (η οποία ειρήσθω εν παρόδω έχει αγνοηθεί εντελώς από τους Λειτουργούς του Τύπου). Μπορούμε όμως να υποθέσουμε την θεωρητική της βάση. Η οποία είναι ότι η επίτευξη του Net Zero προϋποθέτει τον εξηλεκτρισμό των πάντων. Συνεπώς η οριακή τιμή του ρεύματος,  η οποία αποτελεί το κριτήριο για τις καταναλωτικές και επενδυτικές αποφάσεις των πολιτών πρέπει να αντανακλά το μεταβλητό - οριακό κόστος της παραγωγής της και όχι το πλήρες (με την ελπίδα ότι αυτό θα ωφελήσει και τις ΑΠΕ που έχουν σχεδόν μηδενικό οριακό κόστος παραγωγής). Και για να λέμε και του στραβού το δίκιο, η παραδοσιακή δομή των τιμολογίων (και όχι μόνο στην Ελλάδα) υποτιμούσε το σταθερό κόστος γιατί αυτό συνέφερε τόσο τους παραγωγούς όσο και τους πολιτικούς που τους "ρύθμιζαν". Σε περιόδους έντονης αύξησης της ζήτησης ρεύματος, (στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα), τα αυξημένα έσοδα των παραγωγών λόγω της ογκομετρικής χρέωσης, δεδομένου του ότι το κόστος τους ήταν πρακτικά σταθερό (τυπικά σε ποσοστό 80%)  πήγαιναν κατευθείαν στα κέρδη.

Όλα αυτά είναι σπουδαία και ίσως γι' αυτό τηρείται από όλους τους δημοσιολογούντες (αλλά περιέργως και την αντιπολίτευση) σιωπή του τάφου. Τα πράγματα περιπλέκονται από αποφάσεις του υπό κρατικό έλεγχο δεσπόζοντα Παρόχου ο οποίος πρόσφατα αποφάσισε όχι μόνο να μην καταργήσει τα κλιμάκια χρέωσης αλλά και να κατεβάσει το όριο χρέωσης της υψηλότερης ζώνης για τους οικιακούς καταναλωτές στο ειδικό τιμολόγιο. Δηλαδή αύξησε στην πράξη την οριακή τιμή για την πλειοψηφία των πελατών της*. Από την άλλη μεριά το κράτος επιδοτεί δαπάνες εξοικονόμησης ενέργειας των οποίων η ελκυστικότητα μειώνεται λόγω της νέας δομής των τιμολογίων. Μήπως στο νεοελληνικό κράτος η δεξιά δεν γνωρίζει τι ποιεί η αριστερά της; Ή μήπως το ιδιωτικό συμφέρον υπερτερεί μερικές φορές του δημόσιου; Αξίζει να το δούμε! Αναμένουμε επίσης τις μελέτες "πανεπιστημιακών" σχετικά με την επίδραση της σημαντικής μείωσης της οριακής τιμής του ρεύματος στην ζήτηση. Μήπως ισοφαρίσουμε το "αυτογκόλ" της αλλαγής του ωραρίου των ζωνικών τιμολογίων. 

*Να προσθέσουμε την παράλογη και απότομη κλιμάκωση των χρεώσεων ΥΚΩ που έχει την δυνατότητα να εξουδετερώσει το πλεονέκτημα της χαμηλής οριακή τιμής - ακόμα και σε τετράμηνα που η κατανάλωση περνά την κλίμακα μόνο για ένα μήνα. Αλλά αυτή είναι παλιά αμαρτία.

10/8/25

Δείκτης Ιουλίου '25: Η ΔΕΗ Συνεχίζει Τις Αυξήσεις

To allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην χώρα, δημοσιεύει τον μηνιαίο Δείκτη Τιμών Ρεύματος που καταρτίζει, για τον Ιούλιο του 2025. Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος τον Ιούλιο αυξήθηκε σε σχέση με τον δείκτη Ιουνίου 2025Από 231,39 πήγε στα 238,24 ευρώ την μεγαβατώρα.

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις του Ιουλίου '25 δεν περιλαμβάνουν κρατική επιδότηση και παρέμειναν σταθερές στα 80,62 έχοντας ήδη από τον προηγούμενο μήνα ενσωματώσει την αύξηση των χρεώσεων Δικτύου Διανομής.

Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών για οικιακούς καταναλωτές, ανέβηκε στα 144,33 ευρώ την μεγαβατώρα έναντι 137,86 τον Ιούνιο. Οι τιμές των εναλλακτικών Παρόχων τον Ιούλιο σε μέσο όρο ήταν στα 129,39 ευρώ την μεγαβατώρα, ελαφρά μειωμένες σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (131,39 ευρώ την μεγαβατώρα). Αντίθετα οι τιμές της ΔΕΗ σημείωσαν για δεύτερο συνεχή μήνα σημαντική αύξηση στα 153,20 ευρώ την μεγαβατώρα απο 148,42 τον Ιούνιο.

Στο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΔΕΗ τους τελευταίους 12 μήνες. 

Τον Ιούλιο η χονδρική τιμή είχε σημαντική αύξηση (+21%) σε σχέση με τον Ιούνιο. Οι Εναλλακτικοί Πάροχοι δεν πέρασαν (σε σταθμισμένο μέσο όρο) την αύξηση στις λιανικές τιμές (-1,47%). Αντίθετα η ΔΕΗ αύξησε κατά 3,22% τις τιμές της τον Ιούλιο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το μερίδιο αγοράς της ΔΕΗ στην Χαμηλή Τάση σε κιλοβατώρες αυξήθηκε σημαντικά και έφθασε τον Ιούλιο στο 64,46%, ποσοστό που είναι το μεγαλύτερο τους τελευταίους 12 μήνες (Ηταν 64,91% τον Σεπτέμβριο του '24, 65,14% τον Σεπτέμβριο του ΄23 και 66,64% τον Σεπτέμβριο του '22).

Το Τυπικό Κυμαινόμενο Τιμολόγιο για τον Ιούλιο του 2025 είναι στα 280,35 ευρώ την μεγαβατώρα, στα ίδια επίπεδα  του Ιουνίου (280,40). Το ΤΚΤ αποτελεί μια εκτίμηση της τιμής που πληρώνουν στην μεγάλη πλειοψηφία τους οι Έλληνες καταναλωτές που είναι ακόμα σε πράσινο τιμολόγιο και είναι υψηλότερο κατα 42,11 ευρώ την μεγαβατώρα απο τον Δείκτη Τιμών του allazorevma.gr ο οποίος καταρτίζεται με βάση τον σταθμισμένο μέσο όρο των φθηνότερων τιμολογίων που προσφέρονται στην αγορά. Η ετήσια δαπάνη για ρεύμα ενός μέσου καταναλωτή που θα παραμείνει το επόμενο 12μηνο σε πράσινο τιμολόγιο εκτιμάται ότι θα είναι 1.051 ευρώ - δηλαδή περίπου 306 ευρώ υψηλότερη απο ότι θα ήταν (745 ευρώ) αν επέλεγε το φθηνότερο τιμολόγιο.

2/8/25

Οι Επιδοτήσεις για Εξοικονόμηση Ενέργειας Είναι Λάθος - Αλλά...

Με την ευκαιρία της συζήτησης σχετικά με την απόφαση του κράτους να αλλάξει τον τρόπο διαχείρισης των επιδοτήσεων μέσω των διαφόρων "Εξοικονομώ", συνεισφέρουμε μια πρόταση που ίσως βοηθήσει να λυθεί  ο γόρδιος δεσμός των κατά γενική ομολογία αποτυχημένων προγραμμάτων. Αυτό για την περίπτωση που το κράτος σκοπεύει να εξακολουθήσει να δίνει επιδοτήσεις για εξοικονόμηση ενέργειας αντί να τις καταργήσει - που είναι κατά την άποψή μας η προτιμητέα λύση.

Ο λόγος που προτείνεται η κατάργηση των επιδοτήσεων για εξοικονόμηση ενέργειας είναι ότι οι επενδύσεις που απαιτούνται για αυτήν έχουν ιδιωτικό οικονομικό όφελος για τους πολίτες. Σε αντίθεση, για παράδειγμα, με την επένδυση σε ΑΠΕ, η οποία χωρίς επιδότηση κάποιου είδους δεν θα γινόταν απο κανένα ιδιώτη. Το υποτιθέμενο κοινωνικό όφελος απο τις ΑΠΕ διαφέρει από το ιδιωτικό όφελος για τον καταναλωτή - επενδυτή. Οι επιδοτήσεις για εξοικονόμηση ενέργειας είναι σπατάλη σπανιζόντων πόρων που τις στερούνται εναλλακτικές δράσεις οι οποίες θα μπορούσαν να προσθέσουν ιδιωτική ή κοινωνική αξία (τα λεφτά της ΕΕ δεν είναι "τζάμπα" - έχουν κόστος ευκαιρίας. Θα μπορούσαν να κλείσουν άλλες "τρύπες").

Αν οι επενδύσεις σε εξοικονόμηση ενέργειας έχουν ιδιωτικό οικονομικό όφελος για τους πολίτες γιατί δεν τις κάνουν; Αυτό είναι το ερώτημα που ίσως θα έπρεπε να απασχολεί το κράτος. Συνεπώς, αφού πρώτα με βάση εμπειρικά δεδομένα επιβεβαιώσει την υπόθεση ότι πράγματι οι πολίτες "αφήνουν ευρώ στο πεζοδρόμιο" και δεν σκύβουν να τα μαζέψουν θα πρέπει να σχεδιάσει πολιτικές που θα αντιμετωπίζουν τους λόγους που δεν δραστηριοποιούνται οι πολίτες. Όχι τίποτα μεγαλόπνοο.Τίποτα περισσότερο απο την διευκόλυνση των ελεύθερων συναλλαγών δηλαδή της αγοράς.

Η λύση που προτείνεται βασίζεται στην υπόθεση ότι οι καταναλωτές μένουν αδρανείς για τους εξής λόγους: Δεν έχουν την ισχύ για την πρόσβαση σε χρηματοδότηση ούτε την πληροφορία που απαιτείται για να πάρουν την μικρού μεγέθους (αλλά σχετικά μακροχρόνια) επενδυτική απόφαση που εμπεριέχει κίνδυνο στην απόδοσή της. Απο την άλλη μεριά, ο χρηματοδότης με όρους αγοράς δεν θα ασχοληθεί - ακριβώς επειδή πρόκειται για μεγάλο αριθμό μικροεπενδύσεων με μεγάλο κόστος συναλλαγής.

Απαιτούνται επιχειρηματικές οντότητες που θα βοηθήσουν με όρους αγοράς (είμαστε όλοι υπέρ των αγορών - έτσι δεν είναι;) στην αντιμετώπιση των εμποδίων αυτών. Χρειάζονται: α) Ένας aggregator, που θα ενημερώνει τους πολίτες και θα τους πείθει να τους εκπροσωπήσει ενώπιον πιθανών χρηματοδοτών (ελπίζοντας ότι θα βρεθούν  τέτοιοι). β) Ενας ειδικός που θα σχεδιάζει και θα αξιολογεί κάθε επένδυση ώστε να αναλαμβάνει έναντι αμοιβής μέρος του κινδύνου στην απόδοση των μικροεπενδύσεων και γ) Ενας φορέας που θα αναλάβει την τήρηση των συμφωνημένων. 

Ποιες οντότητες μπορούν  να αναλάβουν τις λειτουργίες αυτές στην ελληνική πραγματικότητα; Να ξεκινήσουμε απο τα εύκολα. Η τήρηση των συμφωνημένων θα γίνεται μέσω των λογαριασμών ρεύματος. Η παράδοση να χρεώνονται δημοτικά τέλη και ΕΡΤ με το ρεύμα ας αποκτήσει και την θετική του πλευρά. Η εμπλοκή των προμηθευτών ρεύματος στις υπόλοιπες λειτουργίες όχι μόνο δεν είνα αναγκαία αλλά πρέπει να αποκλειστεί. Για προφανείς λόγους αντιτιθέμενων συμφερόντων (στο Berkeley της Καλιφόρνια την δουλειά την έκανε ο Δήμος μέσω της χρέωσης του φόρου περιουσίας - κάτι σαν τον ΕΝΦΙΑ. Εμείς έχουμε ήδη καλύτερη λύση στην Ελλάδα).

Ποιος θα μπορούσε να είναι ο aggregator; Στο Berkeley ήταν  ίδιος ο Δήμος. Πράγμα μάλλον ανέφικτο στην Ελλάδα. Η λειτουργία μοιάζει πολύ με αυτή της χρηματοδοτικής μίσθωσης. Ίσως οι εταιρείες αυτές είνα οι πιο κατάλληλες να αναλάβουν τον ρόλο. Δεδομένου άλλωστε ότι ήδη χρηματοδοτούν τις δικές τους (μικρού μεγέθους συνήθως) συμβάσεις μέσω του τραπεζικού συστήματος, Στην πολύ προωθημένη αμερικανική έκδοση θα μπορούσαν να εκδώσουν ομολογιακούς τίτλους απευθυνόμενες στην κεφαλαιαγορά χωρίς άλλο ενδιάμεσο (εμπειρία aggregator έχουν και οι ασφαλιστικές εταιρείες οι οποίες πωλούν μακροχρόνιες συμφωνίες).

Η τρίτη (και δυσκολότερη) οντότητα, ο ειδικός που θα σχεδιάσει τα έργα και θα αναλάβει μέρος του κινδύνου για την αποδοσή τους είναι οι Έλληνες μηχανικοί - συλλογικά. Είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να κάνουν επιτέλους μια χρήσιμη δουλειά για την κοινωνία πέραν της διεκπεραίωσης έναντι γλίσχρας αμοιβής γραφειοκρατικών εργασιών που επιβαρύνουν χωρίς ουσιαστικό λόγο τους πολίτες έχοντας καθιερωθεί απο το κράτος περισσότερο ως βοήθημα για τους μηχανικούς. Οι μηχανικοί βέβαια θα χρειαστεί να οργανωθούν σε εταιρείες - αυτές που συνήθως ονομάζονται εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών (ESCo). Τις οποίες θυμήθηκε το κράτος ενόψει της αποδεδειγμένης αποτυχίας των "εξοικονομώ". Να σημειώσουμε με έμφαση εδώ ότι το κράτος πρέπει να καταργήσει όλα τα εμπόδια για την είσοδο στην αγορά αυτών των επιχειρήσεων. Ούτε ο από ετών καταρτισμένος κατάλογος του ΥΠΑΝ ούτε η αναγκαστική απασχόληση μηχανικών δεν θα πρέπει να αποτελούν προυπόθεση για να προσφέρονται οι υπηρεσίες που περιγράφονται εδώ. Θα εξαιρούνται μόνο οι Πάροχοι ενέργειας. Αν μπορούν οι δικηγόροι ή οι γιατροί να κάνουν την δουλειά ας το αποφασίσουν οι καταναλωτές. Αν και είναι εύλογο να υποθέσει και να ελπίσει κανείς ότι μηχανικοί θα ιδρύσουν και θα στελεχώσουν τις επιχειρήσεις αυτές. (Ίσως μια εξέλιξη μικρών πετυχημένων κατασκευαστικών εταιρειών εξειδικευμένων σε αναπαλαιώσεις κατοικιών;). Θα χρειαστούν βέβαια καλούς χρηματικοικονομκούς αναλυτές και λογιστές γιατί θα αναλαμβάνουν πραγματικό μακροπρόθεσμο κίνδυνο.

Θα έχουν ιδιοκτησιακή σχέση οι ESCos  με τους aggregators; Υποθέτουμε ότι δεν θα το θελήσουν οι aggregators. Σε καθε περίπτωση καλό είναι το κράτος να μην το ενθαρύνει. Όσο λιγότερη κάθετη ολοκλήρωση στη  αγορά τόσο καλύτερα (ισχύει και για τo ρεύμα!). Θα είναι όμως πιθανότατα οι οντότητες που θα λειτουργούν για λογαριασμό των aggregators ως lead generators. Αυτοί θα βρίσκουν και θα πείθουν τους πελάτες.

Και τι θα κάνει το κράτος (περισσότερο απο την αστυνόμευση της κοινωνίας που κάνει έτσι κι αλλιώς;)  Αυτό που κάνει καλύτερα απο κάθε άλλον και με το οποίο κατακλύζει καθημερινά τους πολίτες. Την επικοινωνία. Θα χρηματοδοτήσει (απο τον κρατικό προυπολογισμό) την σχετική καμπάνια για να προσελκύσει την προσοχή των πολιτών. Και επιδοτήσεις; Δεν θα δώσει επιδοτήσεις; Όχι είναι η απάντηση γιατί δεν χρειάζονται για οικονομικούς λόγους. Αν όμως χρειάζονται για πολιτικούς λόγους θα πρέπει κατά προτίμηση μέσω των χρηματοδοτών να ορίσει κανόνες με τους οποίους ότι δίνεται ως επιδότηση θα κατευθύνεται σε μη προνομιούχους (πράγμα στο οποίο έχει αποτύχει με τα "εξοικονομώ"). Το πρόβλημα είναι ότι όλοι οι Έλληνες είναι, ή τουλάχιστον αισθάνονται, μη προνομιούχοι. Αυτό όμως θα το λύσει το κράτος. Εμείς σταματάμε τις δωρεάν εισηγήσεις εδώ. Εν τη παλάμη και ούτω βοήσωμεν για τα περαιτέρω.