Το allazorevma.gr Προτείνει Δίχρωμα Τιμολόγια

(Το παρακάτω κείμενο υποβλήθηκε στην ΡΑΑΕΥ ως συμβολή του allazorevma,gr στην συμπληρωματική διαβούλευση για το ρεύμα)
 

Θέμα: Προτάσεις μας στα πλαίσια της συμπληρωματικής διαβούλευσης σχετικά με ρυθμιστικά μέτρα στην προμήθεια ρεύματος (Απρίλιος 25)

Κυρίες/κύριοι,

Υποβάλουμε ευσεβάστως σε ότι ακολουθεί τις απόψεις μας σχετικά με την τρέχουσα διαβούλευση. Συνοπτικά η άποψή μας είναι ότι τα «ευέλικτα» τιμολόγια δεν χρειάζονται. Ακόμα καλύτερο θα ήταν το κράτος να καταργήσει τον επιχρωματισμό των τιμολογίων. Στην περίπτωση που δεν γίνει αποδεκτή καμία από τις προτάσεις μας, προτείνουμε την δίχρωμη σήμανση για το «νέο» τιμολόγιο - το «μπλε κίτρινο» και τον προσεκτικό χειρισμό των «ευέλικτων» ρυθμιζόμενων χρεώσεων. Τέλος, παρατηρούμε ότι θα ήταν χρησιμότερο η ΡΑΑΕΥ να απασχοληθεί με τα σημαντικά προβλήματα της αγοράς ρεύματος στην Ελλάδα.

A. Επιλογή δίχρωμης σήμανσης για «ευέλικτα» τιμολόγια

Προτείνουμε, στην περίπτωση που το κράτος επιμείνει στην χρωματική σήμανση των τιμολογίων, να υιοθετηθεί η λύση των δίχρωμων τιμολογίων. Αυτό γιατί εγκυμονείται ο κίνδυνος η δημιουργικότητα των Παρόχων να καταστήσει αναγκαίο να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον χρώματα εκτός των βασικών με δυσμενείς επιπτώσεις στην κατανόηση των καταναλωτών (π.χ. γκρενά, τυρκουάζ, ρόζ, βεραμάν κλπ). Ειδικά για το νέο «ευέλικτο» τιμολόγιο προτείνεται η σήμανση «μπλε κίτρινο». Ο χρωματισμός αυτός έχει σημαντικά πλεονεκτήματα.

Αποτελεί μια συνέχεια των όσων μέχρι τώρα έχουν συνηθίσει οι καταναλωτές. Στην συνείδηση των οποίων ήδη το μπλε υποδηλώνει την σταθερότητα και το κίτρινο κάποιου είδους μεταβλητότητα - δηλαδή ευελιξία. Η πιθανότητα να «πιάσουν το νόημα» υποθέτουμε ότι αυξάνεται.

Με το προτεινόμενο δίχρωμο τιμολόγιο αποφεύγεται η χρήση του κόκκινου που στην συνείδηση των καταναλωτών είναι πιθανόν να δημιουργήσει μια αίσθηση «επικινδυνότητας». Χρειάζεται γενικά οικονομία στα χρώματα εκτός των άλλων γιατί έχουν ήδη «καεί» τόσο το  πράσινο όσο και το κίτρινο χρώμα.

Επιπρόσθετα, αν και δεν είμαστε ειδικοί, υποθέτουμε ότι η «συμπεριφορική» φιλοσοφία που φαίνεται ότι διαπνέει τον χρωματισμό των τιμολογίων δεν θα μείνει αδιάφορη στην δυνατότητα του «μπλε κίτρινου» τιμολογίου να δημιουργήσει θετικές διανοητικές αντιδράσεις (nudges) στην συνείδηση των καταναλωτών δεδομένου ότι περιέχει τα επίσημα χρώματα της Ευρωπαικής Ενωσης (αλλά και της Ουκρανίας!).

Θα θέλαμε επίσης να θέσουμε και ένα ερώτημα «μεταβατικής» φύσεως. Η ενέργειες της ΡΑΑΕΥ σχετικά με νέο τύπο τιμολογίου έρχονται πολλούς μήνες μετά την προσφορά στην αγορά τέτοιου είδους τιμολογίων με προφανώς – κρίνοντας εκ των υστέρων - «ακατάλληλη» σήμανση. Αναμένουμε ότι στην τελική μορφή της σχετικής διάταξης θα προβλεφθεί τρόπος για την εξομάλυνση αυτής της μικρής ανωμαλίας (για να αποφευχθεί πιθανή υποψία μεροληψίας εκ μέρους της ΡΑΑΕΥ)

B. Κατάργηση της χρωματικής σήμανσης

Το κράτος και η ΡΑΑΕΥ συγχαίρουν συχνά εαυτούς δημοσίως για την επιτυχία των χρωματιστών τιμολογίων. Η δική μας εμπειρία δεν επιβεβαιώνει την επιτυχία του σχεδιασμού. Αν και ομολογουμένως ανεκδοτολογικού χαρακτήρα, οι αντιδράσεις των καταναλωτών με τους οποίους ερχόμαστε σε επαφή είναι σχεδόν ομόφωνα αρνητικές. Επειδή, στον βαθμό που είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, η θετική αξιολόγηση της προσπάθειας από το κράτος δεν βασίζεται σε καλύτερης ποιότητας δεδομένα, προτείνουμε την διεξαγωγή ποσοτικής έρευνας απο ανεξάρτητο ερευνητή ώστε να διευκρινιστεί το θέμα. Αν η πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην έρευνα εκφράσει την άποψη ότι ο χρωματισμός δεν βοήθησε, θα πρέπει το κράτος να τον καταργήσει. 

Η πρότασή μας. Ολα τα τιμολόγια είναι σταθερά. Διαφέρουν ως προς το χρονικό διάστημα που ισχύει αυτή η σταθερότητα. Η ταξινόμησή τους συνεπώς γίνεται με βάση το χρονικό διάστημα στο οποίο η τιμή είναι σταθερή. Πέντε λεπτά; Ενα μήνα; Εξη μήνες; Ενα χρόνο; Δύο χρόνια; Το κράτος δεν χρειάζεται να καθορίσει απολύτως τίποτα ούτε να επιβάλει χρωματικές σημάνσεις. Απλώς θα υπενθυμίσει στους καταναλωτές ότι τα τιμολόγια διαφέρουν ως προς την διάρκειά τους (ή καλύτερα την διάρκεια της σταθερής τιμής τους). Οι πάροχοι θα καθορίζουν ο καθένας μόνος τον τρόπο μεταβολής της τιμής στην διάρκεια της 12μηνης σύμβασης. Η ΡΑΑΕΥ δεν έχει λόγο να σχεδιάζει και να επιβάλει πολύπλοκες φόρμουλες τις οποίες πρακτικά κανένας καταναλωτής δεν είναι σε θέση (ούτε έχει τον χρόνο) να κατανοήσει. Την ίδια στιγμή που οι φόρμουλες δίνουν στους παρόχους (π.χ. μηνιαία έκπτωση στην βασική τιμή) την ευκαιρία να καταστρατηγήσουν κάθε έννοια προβλεψιμότητας και συγκρισιμότητας που υποτίθεται ότι είναι ο στόχος τους.

Ένα σημείο που η λογική της ΡΑΑΕΥ μας βρίσκει σύμφωνους είναι η διάκριση μεταξύ μεταβολών που προέρχονται απο εξωτερικούς παράγοντες έναντι αυτών που οφείλονται στην συμπεριφορά του καταναλωτή. Αυτό όμως έχει την λογική συνέπεια ότι τα “ευέλικτα” τιμολόγια απλώς δεν χρειάζονται – αφού ήδη υπάρχουν με την  μορφή κλίμακας κατανάλωσης  είτε στις ανταγωνιστικές χρεώσεις (στις οποίες πρόσφατα ο δεσπόζων πάροχος εφάρμοσε καταχρηστική κατά την γνώμη μας πρακτική) είτε στις ρυθμιζόμενες (ΥΚΩ). Ακόμα και τα διζωνικά τιμολόγια εμπίπτουν στον ορισμό του «ευέλικτου».

Το κράτος πρέπει να δείξει εμπιστοσύνη στην αγορά. Οι πάροχοι  πράγματι έχουν αντικειμενικά την δυνατότητα (και συμφέρον) να προκαλούν σύγχυση (obfuscation) στους καταναλωτές χωρίς επίπτωση στις ανταγωνιστική τους θέση. Αυτό είναι ένα εύρημα της οικονομικής επιστήμης που χρονολογείται απο την δεκαετία του 1960 και σχετίζεται με το κόστος της πληροφορίας για τον καταναλωτή. Tο πρόβλημα αυτό είναι σε θέση να το αντιμετωπίσει η ίδια η αγορά και το έχει πράγματι αντιμετωπίσει. Συμφέρει κάποιους να προσφέρουν υπηρεσίες σύγκρισης τιμών μειώνοντας δραστικά το κόστος της πληροφορίας για τον καταναλωτή. Αντί συνεπώς η ΡΑΑΕΥ να συμβάλει στην ενίσχυση της σύγχυσης του καταναλωτή μέσω περίπλοκων διαδικασιών (στην διαβούλευση για τις οποίες συμμετέχουν μόνο οι ενδιαφερόμενοι πωλητές) θα μπορούσε απλώς να φροντίσει να παρέχει ένα αξιόπιστο εργαλείο σύγκρισης τιμών. Σε αυτό έχει αποτύχει προσπαθώντας εδώ και 8 περίπου χρόνια,  ενώ συγχρόνως αρνείται νομοτύπως να πιστοποιήσει ιδιωτικές σελίδες που κάνουν την δουλειά με ανεξαρτησία, αντικειμενικότητα και αξιοπιστία εδώ και 10 χρόνια. Στην λογική του «βυθισμένου κόστους» (sunk cost)  η ιστοσελίδα της ΡΑΑΕΥ θα πρέπει άμεσα να αποσυρθεί βελτιώνοντας έτσι αυτομάτως την μέση ποιότητα των ιστοσελίδων σύγκρισης τιμών που είναι διαθέσιμες στον Έλληνα καταναλωτή.

Γ. Ρυθμιζόμενες χρεώσεις και έξυπνοι μετρητές

Ορισμένα «ευέλικτα» προιόντα που προσφέρονται ήδη στην αγορά πωλούν πακέτα δαπάνης που περιλαμβάνουν τόσο τις ανταγωνιστκές όσο και τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις. Αυτό μειώνει την δυνατότητα του καταναλωτή που είναι πιθανό να επιλέξει το πακέτο χαμηλής κατανάλωσης να κατανοήσει ότι η ανταγωνιστική τιμή που εμμέσως χρεώνεται είναι διαφορετική (και πολύ μεγαλύτερη) αν η συμφωνημένη ισχύς της παροχής του είναι χαμηλή (8 KVA). Αναμένουμε την κσθοδήγηση της ΡΑΑΕΥ σε αυτό το θέμα, επισημαίνοντας ότι ο μη διαχωρισμός της δαπάνης των ρυθμιζόμενων απο τις ανταγωνιστικές χρεώσεις καθιστά δυσχερή (αλλά όχι αδύνατη) την σύγκριση των τιμολογίων αυτών με τα υπόλοιπα.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις και ειδικά αυτές του δικτύου διανομής καθιστούν στην πράξη όλα τα τιμολόγια που προσφέρονται σε καταναλωτές με έξυπνο μετρητή «ευέλικτα». Γιατί η μέθοδος χρέωσης του δικτύου διανομής διαφέρει από αυτή για τους συμβατικούς και - εκτός του ότι είναι εντελώς ακατανόητος για τους καταναλωτές – οδηγεί σε χρέωση που εξαρτάται απο το προφίλ κατανάλωσης.  Η άποψή μας είναι ότι για την εγκατάσταση έξυπνου μετρητή θα πρέπει να υπάρχει η συμφωνία του καταναλωτή (όπως εφαρμόζεται στην Μ. Βρετανία). Στην περίπτωση που το κράτος επιμένει να επιβάλει την εγκατάσταση χωρίς συναίνεση, προτείνουμε να δίνεται τουλάχιστον η δυνατότητα στον άτυχο πολίτη να επιλέγει τον τρόπο χρέωσης του δικτύου διανομής. Να του δίνεται δηλαδή η επιλογή να συνεχίσει να χρεώνεται με την μέθοδο του συμβατικού μετρητή.

Το πρόβλημα των «ευέλικτων» ρυθμιζόμενων χρεώσεων (περιλαμβάνεται και η κλίμακα των ΥΚΩ) θέτει σε κίνδυνο απαξίωσης την έννοια των «ευέλικτων» τιμολογίων και είναι ένας πρόσθετος λόγος που προτείνουμε να μην υιοθετηθούν.

Δ. Η ΡΑΑΕΥ πρέπει να ιεραρχίσει τις προτεραιότητές της

Ένα απο τα μη εμφανή σε πρώτη ανάγνωση προβλήματα (the unseen opportunity cost) είναι ότι με την συνεχή απασχόλησή της με θέματα στα οποία η λύση που θα έδινε η αγορά θα ήταν εξ ίσου αποτελεσματική, η ΡΑΑΕΥ καταναλώνει συλλογικά τον χρόνο και την φαιά ουσία στελεχών με προσόντα και εμπειρία υψηλής αξίας. Τα οποία θα μπορούσαν να αφιερωθούν στην αντιμετώπιση του σημαντικότερου προβλήματος της λιανικής αγοράς ρεύματος στην Ελλάδα. Το μειωμένο επίπεδο ανταγωνισμού που συνεχώς χειροτερεύει. ‘Ισως να απευθυνθεί στην Επιτροπή Ανταγωνισμού που φαίνεται ότι θα εκτιμούσε την χείρα βοηθείας.

Με εκτίμηση

Για την Clarus ESCo και το allazorevma.gr

Αθανάσιος Γκίκας

Ιδρυτής