Με την ευκαιρία της συζήτησης σχετικά με την απόφαση του κράτους να αλλάξει τον τρόπο διαχείρισης των επιδοτήσεων μέσω των διαφόρων "Εξοικονομώ", συνεισφέρουμε μια πρόταση που ίσως βοηθήσει να λυθεί ο γόρδιος δεσμός των κατά γενική ομολογία αποτυχημένων προγραμμάτων. Αυτό για την περίπτωση που το κράτος σκοπεύει να εξακολουθήσει να δίνει επιδοτήσεις για εξοικονόμηση ενέργειας αντί να τις καταργήσει - που είναι κατά την άποψή μας η προτιμητέα λύση.
Ο λόγος που προτείνεται η κατάργηση των επιδοτήσεων για εξοικονόμηση ενέργειας είναι ότι οι επενδύσεις που απαιτούνται για αυτήν έχουν ιδιωτικό οικονομικό όφελος για τους πολίτες. Σε αντίθεση, για παράδειγμα, με την επένδυση σε ΑΠΕ, η οποία χωρίς επιδότηση κάποιου είδους δεν θα γινόταν απο κανένα ιδιώτη. Το υποτιθέμενο κοινωνικό όφελος απο τις ΑΠΕ διαφέρει από το ιδιωτικό όφελος για τον καταναλωτή - επενδυτή. Οι επιδοτήσεις για εξοικονόμηση ενέργειας είναι σπατάλη σπανιζόντων πόρων που τις στερούνται εναλλακτικές δράσεις οι οποίες θα μπορούσαν να προσθέσουν ιδιωτική ή κοινωνική αξία (τα λεφτά της ΕΕ δεν είναι "τζάμπα" - έχουν κόστος ευκαιρίας. Θα μπορούσαν να κλείσουν άλλες "τρύπες").
Αν οι επενδύσεις σε εξοικονόμηση ενέργειας έχουν ιδιωτικό οικονομικό όφελος για τους πολίτες γιατί δεν τις κάνουν; Αυτό είναι το ερώτημα που ίσως θα έπρεπε να απασχολεί το κράτος. Συνεπώς, αφού πρώτα με βάση εμπειρικά δεδομένα επιβεβαιώσει την υπόθεση ότι πράγματι οι πολίτες "αφήνουν ευρώ στο πεζοδρόμιο" και δεν σκύβουν να τα μαζέψουν θα πρέπει να σχεδιάσει πολιτικές που θα αντιμετωπίζουν τους λόγους που δεν δραστηριοποιούνται οι πολίτες. Όχι τίποτα μεγαλόπνοο.Τίποτα περισσότερο απο την διευκόλυνση των ελεύθερων συναλλαγών δηλαδή της αγοράς.
Η λύση που προτείνεται βασίζεται στην υπόθεση ότι οι καταναλωτές μένουν αδρανείς για τους εξής λόγους: Δεν έχουν την ισχύ για την πρόσβαση σε χρηματοδότηση ούτε την πληροφορία που απαιτείται για να πάρουν την μικρού μεγέθους (αλλά σχετικά μακροχρόνια) επενδυτική απόφαση που εμπεριέχει κίνδυνο στην απόδοσή της. Απο την άλλη μεριά, ο χρηματοδότης με όρους αγοράς δεν θα ασχοληθεί - ακριβώς επειδή πρόκειται για μεγάλο αριθμό μικροεπενδύσεων με μεγάλο κόστος συναλλαγής.
Απαιτούνται επιχειρηματικές οντότητες που θα βοηθήσουν με όρους αγοράς (είμαστε όλοι υπέρ των αγορών - έτσι δεν είναι;) στην αντιμετώπιση των εμποδίων αυτών. Χρειάζονται: α) Ένας aggregator, που θα ενημερώνει τους πολίτες και θα τους πείθει να τους εκπροσωπήσει ενώπιον πιθανών χρηματοδοτών (ελπίζοντας ότι θα βρεθούν τέτοιοι). β) Ενας ειδικός που θα σχεδιάζει και θα αξιολογεί κάθε επένδυση ώστε να αναλαμβάνει έναντι αμοιβής μέρος του κινδύνου στην απόδοση των μικροεπενδύσεων και γ) Ενας φορέας που θα αναλάβει την τήρηση των συμφωνημένων.
Ποιες οντότητες μπορούν να αναλάβουν τις λειτουργίες αυτές στην ελληνική πραγματικότητα; Να ξεκινήσουμε απο τα εύκολα. Η τήρηση των συμφωνημένων θα γίνεται μέσω των λογαριασμών ρεύματος. Η παράδοση να χρεώνονται δημοτικά τέλη και ΕΡΤ με το ρεύμα ας αποκτήσει και την θετική του πλευρά. Η εμπλοκή των προμηθευτών ρεύματος στις υπόλοιπες λειτουργίες όχι μόνο δεν είνα αναγκαία αλλά πρέπει να αποκλειστεί. Για προφανείς λόγους αντιτιθέμενων συμφερόντων (στο Berkeley της Καλιφόρνια την δουλειά την έκανε ο Δήμος μέσω της χρέωσης του φόρου περιουσίας - κάτι σαν τον ΕΝΦΙΑ. Εμείς έχουμε ήδη καλύτερη λύση στην Ελλάδα).
Ποιος θα μπορούσε να είναι ο aggregator; Στο Berkeley ήταν ίδιος ο Δήμος. Πράγμα μάλλον ανέφικτο στην Ελλάδα. Η λειτουργία μοιάζει πολύ με αυτή της χρηματοδοτικής μίσθωσης. Ίσως οι εταιρείες αυτές είνα οι πιο κατάλληλες να αναλάβουν τον ρόλο. Δεδομένου άλλωστε ότι ήδη χρηματοδοτούν τις δικές τους (μικρού μεγέθους συνήθως) συμβάσεις μέσω του τραπεζικού συστήματος, Στην πολύ προωθημένη αμερικανική έκδοση θα μπορούσαν να εκδώσουν ομολογιακούς τίτλους απευθυνόμενες στην κεφαλαιαγορά χωρίς άλλο ενδιάμεσο (εμπειρία aggregator έχουν και οι ασφαλιστικές εταιρείες οι οποίες πωλούν μακροχρόνιες συμφωνίες).
Η τρίτη (και δυσκολότερη) οντότητα, ο ειδικός που θα σχεδιάσει τα έργα και θα αναλάβει μέρος του κινδύνου για την αποδοσή τους είναι οι Έλληνες μηχανικοί - συλλογικά. Είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να κάνουν επιτέλους μια χρήσιμη δουλειά για την κοινωνία πέραν της διεκπεραίωσης έναντι γλίσχρας αμοιβής γραφειοκρατικών εργασιών που επιβαρύνουν χωρίς ουσιαστικό λόγο τους πολίτες έχοντας καθιερωθεί απο το κράτος περισσότερο ως βοήθημα για τους μηχανικούς. Οι μηχανικοί βέβαια θα χρειαστεί να οργανωθούν σε εταιρείες - αυτές που συνήθως ονομάζονται εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών (ESCo). Τις οποίες θυμήθηκε το κράτος ενόψει της αποδεδειγμένης αποτυχίας των "εξοικονομώ". Να σημειώσουμε με έμφαση εδώ ότι το κράτος πρέπει να καταργήσει όλα τα εμπόδια για την είσοδο στην αγορά αυτών των επιχειρήσεων. Ούτε ο από ετών καταρτισμένος κατάλογος του ΥΠΑΝ ούτε η αναγκαστική απασχόληση μηχανικών δεν θα πρέπει να αποτελούν προυπόθεση για να προσφέρονται οι υπηρεσίες που περιγράφονται εδώ. Θα εξαιρούνται μόνο οι Πάροχοι ενέργειας. Αν μπορούν οι δικηγόροι ή οι γιατροί να κάνουν την δουλειά ας το αποφασίσουν οι καταναλωτές. Αν και είναι εύλογο να υποθέσει και να ελπίσει κανείς ότι μηχανικοί θα ιδρύσουν και θα στελεχώσουν τις επιχειρήσεις αυτές. (Ίσως μια εξέλιξη μικρών πετυχημένων κατασκευαστικών εταιρειών εξειδικευμένων σε αναπαλαιώσεις κατοικιών;). Θα χρειαστούν βέβαια καλούς χρηματικοικονομκούς αναλυτές και λογιστές γιατί θα αναλαμβάνουν πραγματικό μακροπρόθεσμο κίνδυνο.
Θα έχουν ιδιοκτησιακή σχέση οι ESCos με τους aggregators; Υποθέτουμε ότι δεν θα το θελήσουν οι aggregators. Σε καθε περίπτωση καλό είναι το κράτος να μην το ενθαρύνει. Όσο λιγότερη κάθετη ολοκλήρωση στη αγορά τόσο καλύτερα (ισχύει και για τo ρεύμα!). Θα είναι όμως πιθανότατα οι οντότητες που θα λειτουργούν για λογαριασμό των aggregators ως lead generators. Αυτοί θα βρίσκουν και θα πείθουν τους πελάτες.
Και τι θα κάνει το κράτος (περισσότερο απο την αστυνόμευση της κοινωνίας που κάνει έτσι κι αλλιώς;) Αυτό που κάνει καλύτερα απο κάθε άλλον και με το οποίο κατακλύζει καθημερινά τους πολίτες. Την επικοινωνία. Θα χρηματοδοτήσει (απο τον κρατικό προυπολογισμό) την σχετική καμπάνια για να προσελκύσει την προσοχή των πολιτών. Και επιδοτήσεις; Δεν θα δώσει επιδοτήσεις; Όχι είναι η απάντηση γιατί δεν χρειάζονται για οικονομικούς λόγους. Αν όμως χρειάζονται για πολιτικούς λόγους θα πρέπει κατά προτίμηση μέσω των χρηματοδοτών να ορίσει κανόνες με τους οποίους ότι δίνεται ως επιδότηση θα κατευθύνεται σε μη προνομιούχους (πράγμα στο οποίο έχει αποτύχει με τα "εξοικονομώ"). Το πρόβλημα είναι ότι όλοι οι Έλληνες είναι, ή τουλάχιστον αισθάνονται, μη προνομιούχοι. Αυτό όμως θα το λύσει το κράτος. Εμείς σταματάμε τις δωρεάν εισηγήσεις εδώ. Εν τη παλάμη και ούτω βοήσωμεν για τα περαιτέρω.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου