Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις, το 49% του ΔΕΔΔΗΕ, του Διαχειριστή του Δικτύου Διανομής Ηλεκτρισμού της χώρας, πωλήθηκε στην αυστραλιανή επενδυτική τράπεζα Macquarie έναντι ποσού 1,3 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αποτελεί αυτό μια επιτυχία; Υποθέτουμε ότι το ευρύ κοινό θα ήθελε να ακούσει μια (όσο το δυνατόν) αντικειμενική άποψη για το θέμα. Ιδού λοιπόν μια αξιολόγηση του γεγονότος που μάλλον δεν θα ακουστεί από πολιτικούς και γενικά διαμορφωτές κοινής γνώμης.
Η διαδικασία πρέπει να θεωρηθεί ως επιτυχής. Διεκπεραιώθηκε σε μικρό χρόνο (8 μήνες - μεγαλύτερο μόνο από τη δημοπρασία για φάσμα 3G του 2001 που είχε συγκρίσιμα έσοδα και διεκπεραιώθηκε σε περίπου 6 μήνες), ήταν από ότι φαίνεται διαφανής, με επαρκώς προετοιμασμένο ρυθμιστικό πλαίσιο και προσέλκυσε επαρκή αριθμό ανεξάρτητων δεσμευτικών προσφορών από διεθνούς εμβέλειας επενδυτικά Funds (η επένδυση στον ΔΕΔΔΗΕ θα αποτελεί περίπου το 1% των επενδύσεων σε υποδομές της Macquarie!). Το τίμημα των 1,3 δισ. ευρώ ήταν στα πλαίσια του αναμενόμενου. Μεγαλύτερο κατά 100 εκατομμύρια από την τιμή εκκίνησης που είχε προτείνει ο γράφων (1,2 δισ. ευρώ).
Η συμφωνία λοιπόν (το deal!) έκλεισε. Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις του στην ΔΕΗ, τον ΔΕΔΔΗΕ και τελικά τους Έλληνες πολίτες και καταναλωτές; Εδώ η "βαθμολογία" - για να το πούμε ευγενικά - δεν είναι η καλύτερη δυνατή.
Η ΔΕΗ στην πραγματικότητα δανείστηκε με ένα επιτόκιο πάνω από 6,5% για τα επόμενα τουλάχιστον 5 χρόνια. Τόση είναι η απόδοση κεφαλαίων (σε σταθμισμένο μέσο όρο) που έχει υποσχεθεί στον επενδυτή με την σύμφωνη γνώμη της ΡΑΕ. Θα πεί κανείς ότι η ΔΕΗ πώλησε μετοχές - δεν δανείστηκε! Αυτό είναι κατ' αρχή σωστό αλλά το μετοχικό κεφάλαιο σε μια μονοπωλιακή επιχείρηση υποδομών είναι ένα περιουσιακό στοιχείο με πολύ μικρό κίνδυνο - το προφίλ κινδύνου μοιάζει περισσότερο με αυτό ενός κρατικού ομολόγου (άλλωστε η Macquarie επενδύει κυρίως χρήματα συνταξιοδοτικών ταμείων και ασφαλιστικών εταιρειών). Ειδικά στην τρέχουσα περίοδο η ΔΕΗ θα μπορούσε να δανειστεί με πολύ μικρότερο επιτόκιο. Το χειρότερο είναι ότι δηλώνει ότι θα χρησιμοποιήσει τα μισά έσοδα από την πώληση των μετοχών για να αποπληρώσει δάνεια - που πιθανότατα κοστίζουν λιγότερο! Δεν βλέπουμε συνεπώς μεγάλη βελτίωση του κόστους χρηματοδότησης της ΔΕΗ ως αποτέλεσμα του deal. Θα υπάρξει βέβαια μείωση της μόχλευσης - που ίσως εξηγεί και την πώληση καθεαυτή.
Υπάρχουν δηλώσεις ότι τα υπόλοιπα μισά από τα έσοδα θα επενδυθούν σε ανανεώσιμες πηγές. Αυτό είναι αντικοινωνική συμπεριφορά γιατί οι επενδύσεις αυτές έχουν αρνητική κοινωνική απόδοση (είναι malinvestments). Δεδομένου ότι το κόστος αποφυγής εκπομπών μέσω αυτών είναι μεγαλύτερο από τις περισσότερες εναλλακτικές λύσεις σε σχέση με πολλές εκτιμήσεις του κοινωνικού κόστους του CO2.
Η ΔΕΗ θα άξιζε να πληρώσει επιτόκιο/μέρισμα 6,5% αν πουλούσε το σύνολο - 100% του ΔΕΔΔΗΕ. Στην περίπτωση αυτή βέβαια η διοίκηση της εταιρείας θα πέρναγε στον επενδυτή. Ο οποίος μάλλον δεν θα ήταν επενδυτικό Fund αλλά Διαχειριστής Δικτύων (δεν είναι τυχαίο ότι κανείς τέτοιος δεν εμφανίστηκε για να αγοράσει μειοψηφικό πακέτο του ΔΕΔΔΗΕ χωρίς να αναλάβει την διοίκηση). Γιατί θα άξιζε να πωληθεί το 100%; Αρχικά γιατί το πλειοψηφικό πακέτο θα πωλείτο σε πολύ καλύτερη τιμή ανά μετοχή. Αλλά αυτό είναι το λιγότερο.
Στον ίδιο τον ΔΕΔΔΗΕ, μια επιχείρηση που είναι εξαιρετικά αναποτελεσματική με ιδιοκτήτη το δημόσιο, θα δινόταν η ευκαιρία να βελτιωθεί και να εκσυγχρονισθεί με καινούργια ιδιωτική διοίκηση. Η μακρόχρονη διεθνής εμπειρία δείχνει ότι - ειδικά εταιρείες υποδομών ηλεκτρισμού που πέρασαν από δημόσιο σε ιδιωτικό φορέα - είχαν εξαιρετικές επιδόσεις μετά την αλλαγή της ιδιοκτησίας δηλαδή την ιδιωτικοποίηση. Η βελτίωση της αποτελεσματικότητος του ΔΕΔΔΗΕ με το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο θα περνούσε σε μείωση του κόστους του δικτύου και συνεπώς χαμηλότερες (ρυθμιζόμενες) τιμές για τον καταναλωτή. Η τουλάχιστον την εξουδετέρωση των αυξήσεων που θα χρειαστούν για να εξασφαλιστεί η ποιότητα εξυπηρέτησης σε επίπεδο χώρας τους πρώτου κόσμου.
Με την διοίκηση του ΔΕΔΔΗΕ στα χέρια του κράτους, διατηρούμε σε ισχύ ένα καθεστώς όπου ο ιδιοκτήτης ενός περιουσιακού στοιχείου είναι και ο βασικός πελάτης και ελεγκτής του. Η κατάσταση αυτή μηδενίζει τα κίνητρα και των δύο πλευρών για να βρούν την βέλτιστη λύση για τον καταναλωτή δηλαδή το κοινωνικό σύνολο. Αντίθετα έχουν κίνητρο να συνεννοηθούν για αμοιβαίο όφελος. Το αποτέλεσμα είναι οι δημόσιες επιχειρήσεις να έχουν λάθος προτεραιότητες - να λειτουργούν πρώτα για τους πολιτικούς, τους προμηθευτές (τώρα και την Macquarie!), τους εργαζόμενους, και τελευταία για τον πελάτη τους.
Προσοχή! Αναφερόμαστε σε κίνητρα και όχι σε πρόσωπα. Υπάρχουν πρόσωπα (και είμαστε σίγουροι ότι αυτοί που είναι αρμόδιοι είναι συνήθως τέτοια πρόσωπα) που έχουν την ικανότητα, την εντιμότητα, το θάρρος και την εμπιστοσύνη στο εαυτό τους ώστε να υπηρετήσουν το κοινό καλό. Αλλά το σύστημα τους κάνει την ζωή δύσκολη. Καλύτερα να ακολουθούμε την πολύ συντηρητική συμβουλή του David Hume στον σχεδιασμό των θεσμών: Να υποθέτουμε το χειρότερο για όλους όσους μπλέκονται στα δημόσια πράγματα - και ποιος χειρότερος από έναν ιδιώτη;
"...in contriving any system of government, and fixing the several checks and controuls of the constitution, every man ought to be supposed a knave, and to have no other end, in all his actions, than private interest"....
Η τελική ετυμηγορία του γράφοντος για την υπόθεση ΔΕΔΔΗΕ: Η εγχείρηση πέτυχε!
