Για Μια Επανάσταση στην Διαχείριση των Δικτύων Ηλεκτρισμού*

Δεν υπάρχει Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων. Υπάρχει μόνο μια (ολιγομελής - κρατική) Δημόσια Υπηρεσία Δικτύων (ΔΥΔ) που σχεδιάζει τις προδιαγραφές λειτουργίας των δικτύων ώστε να εξασφαλίζονται τα δημόσια αγαθά α) η πρόσβαση όλων των πολιτών στο δίκτυο σε ένα ελάχιστο επίπεδο και β) η ασφάλεια τροφοδοσίας. Η ΔΥΔ θέτει σε δημοπρασίες την διαχείριση των δικτύων και υπογράφει συμβάσεις με βάση τις προδιαγραφές αυτές. Η αμοιβή των διαχειριστών αφορά μόνο τις λειτουργικές δαπάνες και τις νέες επενδύσεις (opex και capex - και εμμέσως το κόστος κεφαλαίου για τις δραστηριότητες αυτές). Οι ιστορικές επενδύσεις (η Ρυθμιζόμενη Βάση Παγίων) τιτλοποιείται και προσφέρεται στο επενδυτικό κοινό με αποδόσεις που αντιστοιχούν στον κίνδυνο που αναλαμβάνει ο επενδυτής. Ο οποίος αναμένεται να είναι στο επίπεδο των κρατικών ομολόγων. Καταργείται συνεπώς η διαδικασία υπολογισμού του σταθμισμένου κόστους κεφαλαίου (wacc). Καταργείται η έννοια των εκ των προτέρων καθορισμένων "ρυθμιστικών περιόδων". Οι υποψήφιοι διαχειριστές καλούνται να προσφέρουν ολοκληρωμένες και καινοτομικές λύσεις που καλύπτουν όλες τις υπηρεσίες που απαιτούνται για την λειτουργία του δικτύου (ενέργεια, ισχύ, εφεδρείες κλπ). Οι διαχειριστές μπορεί να είναι περισσότεροι απο ένας και ο αριθμός τους μπορεί να αλλάζει με βάση τον σχεδιασμό της ΔΥΔ.

Η παραπάνω εικόνα μπορεί να είναι το όνειρο ή ο εφιάλτης του αναγνώστη του οποίου ο φόβος ή η ελπίδα αντίστοιχα είναι ότι αυτά τα πράγματα δεν γίνονται ούτε σε 100 χρόνια! Αυτό μπορεί να είναι αλήθεια. Είναι όμως επίσης αλήθεια ότι ο επαναστατικός αυτός σχεδιασμός βοηθάει να αντιμετωπισθεί το σημαντικότερο πρόβλημα της λειτουργίας των δικτύων ηλεκτρισμού (και όχι μόνο): Την αποδοτική αξιοποίηση των σπανιζόντων κεφαλαιουχικών πόρων που πρέπει να θυσιάσει το κοινωνικό σύνολο για να απολαμβάνει με επάρκεια και ασφάλεια το αγαθό του ηλεκτρικού ρεύματος. Αυτό επιτυγχάνεται με:

• Την ορθή (δηλαδή αυτή που αντιστοιχεί στον κίνδυνο για τον επενδυτή) αποτίμηση της απαιτούμενης απόδοσης στο επενδεδυμένο κεφάλαιο.
• Την αξιοποίηση (μέσω των δημοπρασιών) της ικανότητας των αγορών να επιβραβεύουν την καινοτομία.
• Την εξάλειψη της δυνατότητας των ιδιωτών διαχειριστών να μοχλεύουν υπέρμετρα τις αποδόσεις των κεφαλαίων τους (με μεθόδους financial engineering).
• Την κατάργηση της γραφειοκρατικής αδιαφανούς ρυθμιστικής διαδικασίας που είναι εν δυνάμει πηγή αναποτελεσματικότητας και στην χειρότερη περίπτωση διαφθοράς. 

Το πρόβλημα της διαχειρίσης των δικτύων δεν ειναι ελληνικό, αν και αφορμή του παρόντος είναι η απαίτηση των διαχειριστών των ελληνικών δικτύων για σταθισμένες αποδόσεις της τάξεως του 8%. Αποδόσεις που αν ήταν στο επίπεδο των κρατικών ομολόγων θα εξοικονομούνταν ίσως εκατοντάδες εκατομμύρια τον χρόνο για τους καταναλωτές. Το πρόβλημα είναι γενικότερο και το καθιστούν ιδιαίτερα επίκαιρο οι εκτιμήσεις ότι για να επιτευχθούν οι στόχοι του Net Zero θα πρέπει οι επενδύσεις στα δίκτυα να εκτοξευθούν - πράγμα που ήδη φαίνεται και στην χώρα μας αν κρίνουμε απο τα πλάνα των διαχειριστών.

Εκτιμούμε, με βάση την εμπειρία μας, ότι οι πιθανότητες να ξεκινήσει μια επανάσταση έτσι όπως περιγράφεται παραπάνω απο το ελληνικό κράτος όπως αυτό είναι σήμερα είναι πρακτικά μηδενικές. Απο την άλλη μεριά τι ζημιά μπορεί να προκαλέσει το επαναστατικό μιμίδιο; Για τον γράφοντα (αν προλάβει να το ακούσει), το μόνο όφελος : "Εδώ το διαβάσατε πρώτα!"

* Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια σύνοψη των ιδεών και προτάσεων του Dieter Helm καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης όπως τις κατάλαβε ο γράφων - που συνεπώς έχει την απόλυτη ευθύνη ότι τις κατάλαβε σωστά.