Γιατί Μόνο Για την Βιομηχανία και Όχι για Όλο τον Λαό;

Το κράτος έχει πέσει σε βαθιά περισυλλογή για το πως θα διευκολύνει τις βιομηχανίες (περιλαμβανομένων των σουπερμάρκετ!) μειώνοντας για αυτές το κόστος του ρεύματος. Σύντομα αναμένονται οι σχετικές αποφάσεις. Εύλογο είναι το ερώτημα: Γιατί μόνο η Βιομηχανία; Γιατί τα μέτρα που πρόκειται να ληφθούν δεν προβλέπεται να εφαρμοστούν προς όφελος των υπόλοιπων 7,5 εκατομμυρίων καταναλωτών; Γιατί να ακολουθήσουμε το "Ιταλικό" μοντέλο και όχι το "Γερμανικό"; Εξηγούμε:

Τόσο το "Γερμανικό" μοντέλο όσο και το "Ιταλικό" έχουν ως κεντρική ιδέα τον δανεισμό. Δανειζόμαστε τώρα (π.χ. για τα επόμενα τρία χρόνια) και χρησιμοποιούμε το δάνειο για να μειώσουμε την τιμή το ρεύματος βραχυπρόθεσμα (περίπου μέχρι τις επόμενες εκλογές!) Αποπληρώνουμε το δάνειο σε 20 χρόνια ξεκινώντας από το 4ο μέχρι το 23ο. Η διαφορά μεταξύ των δυο μοντέλων είναι ο ορισμός των ωφελούμενων. Το "ιταλικό" μοντέλο στόχευε στην βιομηχανία. Το "Γερμανικό" αντίθετα στόχευε στους πολλούς. Ακόμα μια διαφορά είναι ότι το γερμανικό έμεινε στα χαρτιά. Αυτό όμως δεν απαγορεύει να το μελετήσουμε αφού η κεντρική ιδέα που μοιράζεται με το Ιταλικό θα εφαρμοστεί έτσι κι αλλιώς για τις δικές μας βιομηχανίες.

Ο Γερμανοί σχεδίαζαν να μηδενίσουν με τον τρόπο αυτό το τέλος για τις ΑΠΕ (το δικό μας ΕΤΜΕΑΡ). Τέλος που πρακτικά επιβάρυνε μόνο τους μικρούς καταναλωτές - οι βιομηχανίες εξαιρούνταν σχεδόν ολοκληρωτικά. Ο σχεδιασμός αυτός έγινε την εποχή που η χρέωση του τέλους αυτού είχε φθάσει σε αστρονομικά ύψη (75 ευρώ την  μεγαβατώρα έναντι 17 του σημερινού δικού μας ) και υπήρχαν ισχυρές πολιτικές πιέσεις για την μείωσή του του. Τελικά οι Γερμανοί πολιτικοί αποφάσισαν να καταργήσουν τελείως (εδώ και δύο χρόνια) το δικό τους ΕΤΜΕΑΡ και να το υποκαταστήσουν με ένα φόρο άνθρακα στην κατανάλωση ενέργειας στις μεταφορές και τις οικοδομές. Υποσχόμενοι ταυτόχρονα ότι στο μέλλον (από το 2027) θα επιστρέψουν ένα τμήμα των εσόδων από τον φόρο στα νοικοκυριά (Klimageld).

Τι θα σημαίνει η εφαρμογή της ιδέας του δανεισμού για όλους - τόσο για τις βιομηχανίες όσο και τους μικρούς καταναλωτές; Θα σημαίνει ότι στα 300 εκατομμύρια τον χρόνο που θα δοθούν στις βιομηχανίες θα προστεθούν περίπου άλλα τόσα για να μειωθεί κάπως το ΕΤΜΕΑΡ που βαρύνει τους καταναλωτές. Για παράδειγμα από 17 ευρώ την μεγαβατώρα σε 7.  Αυτό θα στοίχιζε λιγότερα από 300 εκατομμύρια στον ΕΛΑΠΕ (ίσως περί τα 250) και θα μείωνε την ετήσια δαπάνη για ρεύμα του μέσου καταναλωτή κατά περίπου  40 ευρώ δηλαδή θα την μείωνε κατά 5% περίπου*. Ακόμα καλύτερα, η μείωση του ΕΤΜΕΑΡ να γινόταν κλιμακωτά - για παράδειγμα να μηδενιζόταν για παροχές με συμφωνημένη ισχύ 8 KVA - αντισταθμίζοντας έτσι σε ένα βαθμό την πρόσφατη υπερβολική αύξηση της χρέωσης για το δίκτυο διανομής.

Δεν μας απασχολεί εδώ το κατά πόσο η ιδέα του δανεισμού είναι καλή. Απλώς κρίνουμε σκόπιμο να προτείνουμε να διευρυνθεί λιγάκι για καλό σκοπό. Πάντως ο ΕΛΑΠΕ θα πρέπει να εύχεται να αυξηθεί η τιμή του ρεύματος στο μέλλον (αντίθετα με τα κρατικά πλάνα και υποσχέσεις) γιατί αλλιώς τα δάνεια θα πάρουν θαλασσινή οσμή. Και οι υποχρεώσεις του ΕΛΑΠΕ είναι υποχρεώσεις του κράτους. Θα πει κανείς: ποιος ζει και ποιος πεθαίνει μετά από 23 χρόνια; Σωστό κι αυτό!

* Η ταυτόχρονη μετατροπή της εισφοράς για την ΕΡΤ των 36 ευρώ τον χρόνο σε εθελοντική συνδρομή θα μείωνε την δαπάνη στον λογαριασμό (για όσους δεν ενδιαφέρονται να χρηματοδοτούν την ΕΡΤ) κατά σχεδόν 80 ευρώ τον χρόνο. Ένα ξεγυρισμένο 10% μείωση.

Αυξήθηκε η Χονδρική του Ρεύματος; Πόσο και Γιατί;

Ο Έλληνας καταναλωτής βομβαρδίζεται σχεδόν καθημερινά με πληροφορίες σχετικά με την αύξηση ή πτώση της χονδρικής τιμής του ρεύματος. Αυτό ίσως βοηθάει τους Λειτουργούς του Τύπου να προκαλέσουν την προσοχή των αναγνωστών και τους πολιτικούς να κερδίσουν  πόντους. Δημιουργούν όμως σύγχυση στους καταναλωτές - χωρίς λόγο.

Αυτό γιατί η χονδρική τιμή έχει μικρή σχέση με την λιανική. Είναι αλήθεια ότι το κράτος, με τα "πράσινα" και τα "κίτρινα" τιμολόγια που καθιέρωσε προκαλεί άγχος γιατί η χονδρική επηρεάζει τις τιμές τους. Αλλά δεν είναι η ημερήσια αλλά η μέση μηνιαία τιμή των δύο τελευταίων μηνών που καθορίζει την τιμή των πράσινων τιμολογίων. Ακόμα χειρότερα, οι παραγωγοί μπορούν να αλλάζουν τις εκπτώσεις (κάθε μήνα) και τα όρια του μηχανισμού διακύμανσης (κάθε τρίμηνο) με τρόπο που δεν έχει σχέση με την χονδρική. Επιπρόσθετα, η εστίαση στη χονδρική συσκοτίζει το ότι οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις αποτελούν το υπόλοιπο 40% του λογαριασμού. 

Για να θέσουμε τα πράγματα σε πλαίσιο που να είναι χρήσιμο για τους καταναλωτές, πήραμε τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ για τη χονδρική αγορά και τα συνοψίζουμε (σε συνδυασμό με τα στοιχεία από τον δείκτη τιμών λιανικής  του allazorevma.gr) στο παρακάτω Πίνακα. Πόσο αυξήθηκε η μέση χονδρική τιμή τους πρώτους 8 μήνες του '25 σε σχέση με τους 12 του '24; Η απάντηση ίσως αποτελέσει έκπληξη για πολλούς: Η Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς (ΤΕΑ), η τιμή που καθορίζεται από την αγορά, δηλαδή στην πράξη από την τιμή του φυσικού αερίου, μειώθηκε ανεπαίσθητα - κατά 0.9% - τους πρώτους 8 μήνες του '25 σε σχέση με το '24. Δυσδιάκριτη με το γυμνό μάτι - αλλά μείωση.

Το κόστος όμως της μεγαβατώρας που αγόρασαν οι προμηθευτές από τη χονδρική  ήταν μεγαλύτερο γιατί φορτώθηκε με δυο καπέλα. α) τους περίφημους λογαριασμούς προσαυξήσεων, δηλαδή τα ποσά που πλήρωσε ο  διαχειριστής του συστήματος στις εφεδρείες που χρειάστηκε. Με απευθείας αναθέσεις στους Παραγωγούς σε τιμές που στην πράξη είναι διοικητικά προσδιορισμένες. Οι τιμές αυτές αυξήθηκαν κατά 21% μεταξύ των δυο περιόδων β) τις απώλειες του δικτύου διανομής που τις αποφασίζει η ΡΑΑΕΥ και είναι η παραγωγή που χάνεται μέχρι να φθάσει στους μετρητές μέσω του δικτύου του ΔΕΔΔΗΕ. Επίσης αυξημένες κατά 2,6%.

Σε αυτά τα δύο καπέλα - τιμές  που δεν διαμορφώνονται από την αγορά αλλά ελέγχονται από το κράτος - οφείλεται η  αύξηση της χονδρικής μεταξύ των δυο περιόδων κατά 5,4 % .

Προτείνουμε συνεπώς στους Λειτουργούς του Τύπου (και κάθε άλλο ενδιαφερόμενο) να δίνει στο κοινό τα νούμερα σε περιόδους όχι μικρότερες των 6 μηνών. Έτσι ώστε η συζήτηση να έχει κάποιο νόημα χωρίς να δημιουργεί λανθασμένες εντυπώσεις και να επικεντρωθεί - για παράδειγμα - στο ενδιαφέρον ερώτημα: Πως μια μείωση της χονδρικής τιμής κατά 0,9% μεταξύ '24 και '25 μεταφράστηκε όπως φαίνεται στον Πίνακα σε αύξηση της λιανικής κατά 9,3%;  Εδώ σε θέλω μάστορα!

Κοστίζει Το Ολιγοπώλιο στο Ρεύμα Μισό Δισεκατομμύριο Ευρώ τον Χρόνο;

Η λιανική αγορά ηλεκτρισμού στην Ελλάδα και ειδικά αυτή που αφορά την συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών (των 7,6 εκατομμυρίων μετρητών που τροφοδοτούνται στην "Χαμηλή Τάση"), λειτουργεί σε συνθήκες ολιγοπωλίου. Αυτό τεκμηριώνεται "επιστημονικά" με τον Δείκτη Herfindahl Hirschman (ΗΗΙ - άθροισμα των τετραγώνων των μεριδίων αγοράς σε μετρητές) που δείχνει ότι ο ισοδύναμος αριθμός ανταγωνιστών στην αγορά (25 χρόνια μετά την "απελευθέρωσή" της) είναι μικρότερος του 2 (για την ακρίβεια 1,89). Αυτό σημαίνει δυοπώλιο. Ο δείκτης ΗΗΙ αποτελεί ισχυρή εκ των προτέρων (ex ante) ένδειξη έλλειψης ανταγωνισμού. Είναι ένα προειδοποιητικό ηχηρό καμπανάκι. Πρέπει το θέμα να ερευνηθεί και να εφαρμοστούν, αν κριθούν αναγκαίες, διορθωτικές κινήσεις *.

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού φαίνεται ότι έχει ακούσει το καμπανάκι και γι' αυτό περιοδικά ανακοινώνει ότι - σε συνεργασία με την ΡΑΑΕΥ με την οποία υπέγραψε προ ετών και σχετικό "Μνημόνιο" - θα διερευνήσει το θέμα της λιανικής αγοράς ηλεκτρισμού. Μέχρι σήμερα οι ερευνητικές προσπάθειες δεν έχουν φέρει αποτέλεσμα. Αναμένοντας λοιπόν τα ευρήματα της Επιτροπής Ανταγωνισμού (υποθέτουμε ότι η έρευνα συνεχίζεται) αποφασίσαμε, για να μετριάσουμε το άγχος μας από την καθυστέρηση, να προσπαθήσουμε να εκτιμήσουμε το ποσό που χάνουν οι Έλληνες καταναλωτές κάθε χρόνο λόγω της έλλειψης ανταγωνισμού στην αγορά.  Η εκτίμησή μας, σε τάξη μεγέθους, είναι ότι η απώλεια βρίσκεται στο επίπεδο του μισού δισεκατομμυρίου τον χρόνο (500 εκατομμύρια ευρώ). Αυτό μεταφράζεται σε 53 ευρώ τον χρόνο υψηλότερη δαπάνη για ένα τυπικό μέσο καταναλωτή (γύρω στο 9% αυξημένη ετήσια δαπάνη).

Πως φθάσαμε στην εκτίμηση αυτή; Με την απλή εφαρμογή αριθμητικών πράξεων και την υιοθέτηση ορισμένων γενναίων αλλά εύλογων παραδοχών που βασίζονται κυρίως σε στοιχεία της Βρετανικής αγοράς και ορισμένων δημοσιεύσεων της ΕΕ. Υπολογίσαμε το (ιστορικό πραγματικό) μικτό περιθώριο των Παρόχων στο πρώτο 9μηνο του 2025. Για να το βρούμε αφαιρέσαμε από την μέση σταθμισμένη λιανική τιμή (με τα πάγια) των ειδικών τιμολογίων των παρόχων που έχουν το 85% της αγοράς το μέσο κόστος της χονδρικής στο ίδιο διάστημα (περιλαμβανομένων των απωλειών δικτύου διανομής). Το αποτέλεσμα του υπολογισμού (για το 9μηνο) ήταν 19,5% (η μέση τιμή λιανικής ήταν στα 177 ευρώ την μεγαβατώρα και το αντίστοιχο κόστος χονδρικής στα 140.

Στο επόμενο βήμα κάναμε την  υπόθεση ότι σε συνθήκες ανταγωνισμού που επικρατούν στις αγορές χωρών μελών της ΕΕ το μικτό περιθώριο των Παρόχων κυμαίνεται στο 10% - από το οποίο 4% είναι το καθαρό περιθώριο κέρδους (για λιανοπωλητές το 4% καθαρό κέρδος μας φάνηκε λογικό). Διευκρινίζεται ότι το 10% δεν αφορά τον πιο αποτελεσματικό Πάροχο (most efficient) αλλά ένα τυπικό Πάροχο στη ΕΕ ή την Μ. Βρετανία.

Εφαρμόσαμε κατόπιν την  διαφορά μεταξύ των ποσοστών μικτών κερδών στον συνολικό κύκλο εργασιών της αγοράς (19,5-10=9,5% Χ 4.800.000.000) και φθάσαμε στο αποτέλεσμα των 500 εκατομμυρίων ευρώ. Η αγορά υπολογίστηκε ως το 55% της συνολικής ετήσιας κατανάλωσης στην χώρα (50 εκατομμύρια μεγαβατώρες) επί την μέση λιανική τιμή των ειδικών τιμολογίων. Να σημειωθεί ότι σε μεταβλητά (ειδικά και κίτρινα) τιμολόγια, με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της ΡΑΑΕΥ, βρίσκεται το 80% των καταναλωτών.

Είμαστε έτοιμοι να αποδεχθούμε ότι ο υπολογισμός είναι "μπακάλικος". Θα μπορούσαμε οι ίδιοι να παραθέσουμε αρκετές αντιρρήσεις σχετικά με στοιχεία, υποθέσεις ή και την ερμηνεία του αποτελέσματος. Δεν θα το κάνουμε - το αφήνουμε ως άσκηση στους τυχόν διαφωνούντες. Κατά την άποψή μας το μόνο σίγουρο πλεονέκτημα του πονήματος είναι ότι επί του παρόντος - στον βαθμό που μπορούμε να γνωρίζουμε - είναι ό μόνος αριθμός που υπάρχει ως εκτίμηση του μεγέθους του προβλήματος της έλλειψης ανταγωνισμού στην λιανική αγορά ηλεκτρισμού στην Ελλάδα. Γι' αυτό οποιαδήποτε παρατήρηση, διαφωνία, πρόταση και κυρίως ένα εναλλακτικός υπολογισμός θα είναι κέρδος.

* Η ύπαρξη δυοπωλίου ή ακόμα και μονοπωλίου με βάση το μερίδιο αγοράς δεν είναι πάντα πρόβλημα. Γιατί μπορεί να προέρχεται από τεχνολογικούς περιορισμούς (φυσικό μονοπώλιο) ή την αξιοποίηση από την δεσπόζουσα επιχείρηση καινοτομιών και ικανοτήτων που η ίδια έχει αναπτύξει. Στην πρώτη περίπτωση υπάρχει ανάγκη ρύθμισης τουλάχιστον μέχρι να αρθεί ο τεχνολογικός περιορισμός. Στην δεύτερη περίπτωση η πολιτεία πρέπει να εξασφαλίσει μόνο ότι η αγορά είναι διεκδικίσιμη από πιθανούς νέους ανταγωνιστές. Το πρόβλημα υπάρχει όταν το μονοπώλιο είναι κρατικό. Στη περίπτωση αυτή η ισχύς στην αγορά δεν οφείλεται σε καινοτομία ή ικανότητα αλλά μόνο την κρατική αδειοδότηση. Στην μετάβαση από ένα κρατικό μονοπώλιο σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, το να καταστεί το συντομότερο δυνατό η αγορά διεκδικίσιμη είναι το στοιχειώδες καθήκον της πολιτείας ως συνέπεια της επιλογής για την "απελευθέρωση" της αγοράς. 

Τι Κάνουν στην Γερμανία και την Καλιφόρνια για τις Τιμές στο Ρεύμα;

Η Γερμανία και η Πολιτεία της Καλιφόρνια στις ΗΠΑ έχουν τις υψηλότερες τιμές ρεύματος στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ αντίστοιχα (η Γερμανία λόγω της απουσίας της Μ Βρετανίας - η Καλιφόρνια αν αγνοηθεί η Χαβάη). Αυτό αναγνωρίζεται και στις δύο πολιτικές οντότητες ως σημαντικό πολιτικό πρόβλημα. Είναι λοιπόν ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κανείς το πως σκέπτονται να το αντιμετωπίσουν, δεδομένου ότι τόσο η Καλιφόρνια όσο και η Γερμανία έχουν μεγάλο ειδικό πολιτικό βάρος στις αντίστοιχες "ομοσπονδιακές" δομές με τις οποίες συνδέονται. Πρόκειται για σύγκριση μεταξύ ομοειδών γιατί το περιθώριο διαφοροποίησης από την ομοσπονδιακή δομή που έχουν οι Πολιτείες των ΗΠΑ στην ενεργειακή τους πολιτική είναι ίσο ή μεγαλύτερο από αυτό των κρατών μελών της ΕΕ. Να λοιπόν μια σταχυολόγηση πολιτικών που ίσως ενδιέφεραν τα καθ' ημάς με τα σχετικά σχόλια. Γιατί μπορούμε να μάθουμε από τις επιτυχίες αλλά κυρίως τα λάθη τους.

Μια πολιτική στην οποία και οι δυο οντότητες συγκλίνουν είναι αυτές που αφορούν τα δίκτυα. Είναι χαρακτηριστικό ότι και οι δύο κυβερνήσεις σκοπεύουν να χρηματοδοτήσουν μέρος των επενδύσεων σε δίκτυα από τον κρατικό προϋπολογισμό. Σε δικούς μας όρους, τα δίκτυα ηλεκτρισμού γίνονται μέρη του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων. Η λογική είναι ότι η ανάκτηση του κόστους των επενδύσεων μέσω των λογαριασμών των καταναλωτών είναι αντίστροφα αναδιανεμητική - αντίθετα από αυτή που γίνεται μέσω της γενικής φορολογίας. Προτιμότερο να πληρώσουν οι εύποροι. Να σημειωθεί ότι η επιλογή αυτή θα μείωνε πολύ το πρόβλημα των αποδόσεων στην  κεφαλαιακή βάση των εταιρειών που διαχειρίζονται το δίκτυο - θέμα που τόσο ταλαιπωρεί και την δική μας ΡΑΑΕΥ. Γιατί ο κοινωνικός συντελεστής απόδοσης που χρησιμοποιείται για έργα του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων (θεωρητικά τουλάχιστον) θα είναι χαμηλότερος από αυτόν που απαιτεί ο υπό ρύθμιση μονοπωλητής ιδιώτης επενδυτής. 

Ειδικά στην Καλιφόρνια, η Πολιτεία προσπαθεί με αυστηρή νομοθεσία να ελέγξει το μεγαλύτερο πρόβλημα σχετικά με τα δίκτυα - τις πυρκαγιές. Τα ποσά που επενδύουν οι εταιρείες ηλεκτρισμού στην αποτροπή πυρκαγιών είναι θηριώδη και αυτά που ζητούν για το μέλλον δυσθεώρητα. Η Πολιτεία με νέους νόμους επιβάλει ισχυρές διαδικασίες ελέγχου των δαπανών αυτών αναγνωρίζοντας ότι οι εταιρείες έχουν κίνητρο να ¨φουσκώσουν¨ την καθ' ημάς "ρυθμιζόμενη βάση παγίων" και συνεπώς την απόδοση των κεφαλαίων τους επιλέγοντας  - για παράδειγμα - την ακριβότερη μέθοδο αποτροπής, την υπογειοποίηση (το πρόβλημα αυτό πιθανόν εξηγεί και την απόφαση να περάσουν στον δημόσιο προϋπολογισμό μέρος των επενδύσεων δικτύου).

Μια άλλη πολιτική η οποία συζητείται και στις δύο πολιτικές οντότητες χωρίς όμως να προωθείται στην πράξη με ταχύ ρυθμό είναι η ιδέα να επιστρέφεται μέρος (θεωρητικά ακόμα και το σύνολο) των εσόδων από τους φόρους - τέλη - επιβαρύνσεις που επιβάλλονται για την επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων στους πολίτες. Στην οικονομική ορολογία αυτό ονομάζεται γενικά Demogrant, στην Γερμανία έχει επικρατήσει το "Klimageld" στην Καλιφόρνια το "Climate Credit" και αλλού στις ΗΠΑ το "Carbon Dividend". Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει εναλλακτική λύση στην ανάγκη χρηματοδότησης από τον προϋπολογισμό και μάλιστα οι οικονομολόγοι θεωρούν ότι έχει πλεονέκτημα αποτελεσματικότητας.  Ένας Φόρος Άνθρακα του οποίου τα έσοδα επιστρέφονται στους πολίτες μέσω ενός ίσου ποσού ανά οικογένεια πετυχαίνει δυο τρυγόνια με ένα σμπάρο. Αποθαρρύνει την εκπομπές CO2 και μειώνει την επιβάρυνση στους καταναλωτές. Το πολιτικό πρόβλημα με το Carbon Dividend είναι ότι θα λείψει από αυτούς που με το παρόν καθεστώς το εισπράττουν ως επιδοτήσεις. 

Στην Καλιφόρνια ανακάλυψαν μια πιο έξυπνη μέθοδο για να "μειώσουν" την τιμή του ρεύματος. Παρατήρησαν ότι η οριακή τιμή του ρεύματος όπως αυτή διαμορφώνεται με την ογκομετρική χρέωση (ανά κιλοβατώρα) είναι πολύ ψηλότερη από την "κοινωνικά βέλτιστη". Η οποία ορίζεται ως αυτή που θα προωθούσε την "ηλεκτροδότηση των πάντων" που είναι ο περιβαλλοντικός στόχος. Για αυτό αύξησαν τις πάγιες χρεώσεις με ταυτόχρονη μείωση της ογκομετρικής. Αυτό όμως είχε ως αποτέλεσμα αύξηση της μέσης τιμής για του φτωχούς. Έτσι αποφάσισαν εισοδηματική διαφοροποίηση. Να λύσουν το πρόβλημα μέσω σταυροειδούς επιδότησης στα τιμολόγια με βάση τη εισοδηματική ικανότητα των πολιτών. Οι πάγιες χρεώσεις στους λογαριασμούς σε επίπεδα διαφοροποιούνται ανάλογα με το εισόδημα των καταναλωτών. Ο πτωχός θα πληρώσει παραδείγματος χάριν πάγιο 24 δολάρια τον μήνα και ο πλούσιος 90 - πριν καταναλώσουν την πρώτη κιλοβατώρα.

Η ειρωνεία είναι ότι την ίδια πολιτική ακολουθεί από τον Μάιο του '24 και η ΡΑΑΕΥ. Μόνο όμως ως προς το πρώτο μέρος. Αύξησε δραματικά τα πάγια στις χρώσεις δικτύων διανομής. Αδιαφόρησε όμως παντελώς για την αντίστροφα αναδιανεμητική επίπτωση στους λογαριασμούς. Αγνόησε επίσης την αρχή της ουδέτερης επίπτωσης της αλλαγής στην δομή των χρεώσεων στα έσοδα των επιχειρήσεων που ίσχυσε στην Καλιφόρνια - τα έσοδα του ΔΕΔΔΗΕ αυξάνονται με ρυθμούς της τάξης του 30% κάθε χρόνο. Στην πράξη, και ανεξάρτητα από προθέσεις, αυτό δείχνει ότι η ΡΑΑΕΥ ιεραρχεί υψηλότερα τις ανάγκες των εταιρειών από αυτές των καταναλωτών. Ένα από τα καλύτερα κρυμμένα μυστικά (και πρέπει να δοθούν συγχαρητήρια στους Λειτουργούς του Τύπου και την αντιπολίτευση) στη  χώρα μας είναι η δραματική αλλαγή προς το χειρότερο της αναδιανομής μέσω των λογαριασμών ρεύματος. Λόγω της υπέρμετρης αύξησης των παγίων, οι μικροί (σε κατανάλωση) καταναλωτές πληρώνουν πολύ υψηλότερη τιμή ανά κιλοβατώρα από όσο οι μεγάλοι - η διαφορά είναι σε ποσοστό πάνω από 30%. 

Συμπερασματικά παρατηρούμε ότι, τόσο η Καλιφόρνια όσο και η Γερμανία, ακολουθούν πολιτικές αποσπασματικές επιμένοντας  στην επίτευξη παράλογων περιβαλλοντικών στόχων που θυμίζουν τα μεσαιωνικά συγχωροχάρτια της Καθολικής εκκλησίας. Πολιτικές που έχουν στόχο όχι την μείωση του κόστους του ρεύματος αλλά την αναδιανομή του. Αδιαφορούν - προς το παρόν - για το ότι η κατάργηση ή έστω η  χαλάρωση των περιβαλλοντικών στόχων θα ήταν αρκετή ώστε να μειωθεί άμεσα  με "ένα νόμο και ένα άρθρο" το κόστος και τελικά η τιμή του ρεύματος.  Το χειρότερο είναι ότι εδώ στην χώρα μας με τους περιορισμένους  βαθμούς ελευθερίας που διαθέτουμε, μιμούμεθα τις χειρότερες από τις εμπνεύσεις των ξένων και αποφεύγουμε (ή εφαρμόζουμε στρεβλωμένα) κάθε καλή ιδέα. Πολιτική τύπου Μαντάμ Σουσού.

Η ΔΕΗ Αγοράζει Δικές της Μετοχές: Καλό ή Κακό;

''Μια κίνηση που ερμηνεύεται ως ισχυρό σήμα εμπιστοσύνης της διοίκησης στην προοπτική της μετοχής, ακόμη και στα τρέχοντα επίπεδα αποτίμησης" γράφει "έγκριτος" αναλυτής. Σωστά. Η Διοίκηση έχει εμπιστοσύνη στην "προοπτική" αλλά η αγορά και οι μέτοχοι δεν φαίνεται να την συμμερίζονται. Η αγορά αποτιμά την ΔΕΗ σε επίπεδα μετοχής για "χήρες και ορφανά" - σε αντίθεση με αυτό του υπονοεί ο "έγκριτος". Έχει απόδοση (από τον 11/21 μέχρι σήμερα) περίπου το 1/3 του Γενικού Δείκτη του ΧΑΑ. Εύλογα υποθέτουμε ότι οι μέτοχοι ζητούν επιστροφή ρευστού με κάθε τρόπο (μέρισμα, επαναγορά) γιατί δεν πείθονται ότι υπάρχουν "προοπτικές "- η επαναγορά μετοχών είναι ένας τρόπος να τους ικανοποιήσει η επιχείρηση.

Τα νούμερα δεν είναι αμελητέα. Με την πρόσφατη απόφαση η ΔΕΗ θα μπορεί να αγοράσει αρκετές μετοχές ώστε να φθάσει το 10% του μετοχικού κεφαλαίου - που με σημερινές τιμές αποτιμάται σε σχεδόν 500 εκατομμύρια ευρώ. Ο "έγκριτος" αναλυτής θα μπορούσε να διατυπώσει την άποψή του διαφορετικά για να πλησιάσει πιο κοντά στην πραγματικότητα. "Η Διοίκηση της ΔΕΗ έχει διαφορετική άποψη από την αγορά και τους μετόχους σχετικά με τις προοπτικές της. Αποδεχόμενη το γεγονός, σκοπεύει να τους επιστρέφει ρευστό το οποίο αυτοί θα μπορέσουν να τοποθετήσουν με καλύτερες αποδόσεις αλλού". 

Με το πρόγραμμα επαναγοράς, η Διοίκηση ΔΕΗ εμμέσως αποδέχεται ότι δεν έχει αρκετά ελκυστικά επενδυτικά σχέδια για να εξασφαλίσει την "προοπτική" μεγέθυνσης - συνεπώς της περισσεύουν κεφάλαια για να μοιράσει στους μετόχους που θέλουν να φύγουν. Ταυτόχρονα μπορεί, χρησιμοποιώντας το δικαίωμα επαναγοράς μετοχών που της δίνει η απόφαση, να επηρεάσει έστω και για μικρό χρονικό διάστημα (π.χ. προεκλογική περίοδο) την τιμή στην κεφαλαιαγορά. Δίνοντας παράλληλα χείρα βοηθείας σε στελέχη - μικροιδιοκτήτες για "έξοδο" από την μετοχή (το πρόγραμμα προβλέπει κατώτατη τιμή αγοράς €2,48 και ανώτατη τιμή αγοράς €29 ανά μετοχή!).

Θα υπάρξει αντίρρηση. Και εμάς  - τον απλό λαό τι μας ενδιαφέρει; Ας τα βρει η ΔΕΗ με τους μετόχους της. Μας ενδιαφέρει, γιατί η μεγαλύτερη ελληνική επιχείρηση εδώ και αρκετά χρόνια "ρουφάει" σπανίζοντες κεφαλαιουχικούς πόρους που έχει ανάγκη η οικονομία και τους σπαταλάει. Όπως είναι γνωστό οι επενδύσεις στη χώρα ασθμαίνουν. Η ΔΕΗ συσσώρευσε τεράστια κεφάλαια. Το μεγαλύτερο μέρος το δαπάνησε στην αγορά της Ρουμανίας (επωμιζόμενη τα βάρη της ENEL) και το υπόλοιπο το γυρίζει στους μετόχους. Δεν έχει τι να το κάνει. Ίσως βοηθάει το ότι όμιλος ΔΕΗ είναι ο μεγαλύτερος "ιδιώτης" ωφελούμενος από το Ταμείο Ανασυγκρότησης - θα πάρει 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ. Δηλαδή τα παίρνουμε από το Ταμείο και τα μοιράζουμε στους μετόχους; Θα ήταν η ερμηνεία που θα έδινε κάποιος κακόπιστος συνομωσιολόγος - αλλά πως να τον πείσεις για το αντίθετο; Ακόμα χειρότερα. Αν ρίξει κανείς μια ματιά στα επενδυτικά προγράμματα των Δικτύων Διανομής και Μεταφοράς αναρωτιέται κανείς που θα βρει η ΔΕΗ τα λεφτά για να τα υλοποιήσει ακόμα και μετά τα 1,6 δισ. του Ταμείου Ανασυγκρότησης. Με δανεισμό; Πάλι τα ίδια;

Συμπέρασμα (συμπληρώνοντας τον "έγκριτο"): Η αγορά και οι μέτοχοι δεν ελπίζουν πλέον να επιτύχουν απόδοση μέσω ανάπτυξης. Δεν βλέπουν τις "προοπτικές" που βλέπει η Διοίκηση (και ο "έγκριτος"). Προτιμούν τα μερίσματα και το ρευστό. Αυτή είναι μια λογική και αναμενόμενη εξέλιξη δεδομένου ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εσόδων (και κυρίως των κερδών) της επιχείρησης  στο μέλλον θα προέρχεται όλο και σε μεγαλύτερο βαθμό από ρυθμιζόμενες (ελεγχόμενες από το κράτος) δραστηριότητες ή δραστηριότητες στις οποίες το κράτος την προστατεύει από τον ανταγωνισμό. Με μόνο κίνδυνο για τους επενδυτές την πολιτική (κυβερνητική) σταθερότητα στις χώρες που δραστηριοποιείται. Μικρό κίνδυνο στην δική μας χώρα εκτιμούμε γιατί, για καλό ή για κακό, σε εμάς το "ηλίθιο" κόμμα και το "διαβολικό" κόμμα* έχουν πρακτικά διακομματική ομοφωνία για την ΔΕΗ.

* Αναφορά στο γνωστό ανέκδοτο του David Friedman σχετικά με την αμερικανική πολιτική σκηνή. Στο οποίο ομολογεί ότι είναι οπαδός του "ηλίθιου" κόμματος.

Γιατί η ΡΑΑΕΥ Αποτυγχάνει στην Σύγκριση των Τιμών του Ρεύματος;

Η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Ύδρευσης (ΡΑΑΕΥ), μετά από οκτώ περίπου χρόνια προσπαθειών, έχει αποτύχει να αναπτύξει μια αξιόπιστη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος. Αυτό είναι πρόβλημα γιατί η ύπαρξη τέτοιου είδους ιστοσελίδων είναι θεσμοθετημένη από τη Ευρωπαϊκή (και Εθνική πλέον) νομοθεσία. Προσπαθούμε παρακάτω, με την βοήθεια της οικονομικής επιστήμης να αναλύσουμε το πρόβλημα. Το κάνουμε αυτό για να αποκλείσουμε την πιθανότητα οποιασδήποτε υποψίας προσωπικών ευθυνών (Κανείς δεν φταίει - είναι το κακό το ριζικό μας). Να λοιπόν μια προσπάθεια - ηθικά ουδέτερης - οικονομικής ανάλυσης:

Η οικονομική θεωρία έχει αναγνωρίσει από την δεκαετία του 1960 (George Stigler, Νόμπελ Οικονομικών 1982) ότι - ακόμα σε μια ανταγωνιστική αγορά - οι πωλητές έχουν την δυνατότητα να χρεώνουν ολιγοπωλιακές τιμές χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο την ανταγωνιστική τους θέση δημιουργώντας σύγχυση στους υποψήφιους πελάτες τους. Ο Stigler εξήγησε το φαινόμενο υποθέτοντας ότι οι καταναλωτές δεν έχουν κίνητρο να επενδύσουν χρόνο και προσπάθεια για να επιλέξουν την καλύτερη λύση. Η πληροφορία γι' αυτούς έχει κόστος - τουλάχιστον σε σύγκριση με την εκτιμώμενη δαπάνη. Οι πωλητές έχουν  κάθε συμφέρον συλλογικά και ατομικά να αυξήσουν αυτό το κόστος παρουσιάζοντας τις προτάσεις τους με όσο πιο ακατάληπτο τρόπο είναι δυνατόν. 

Ο ίδιος ο Stigler, στην επιστημονική δημοσίευση (paper) που αναδεικνύει το πρόβλημα, προφητεύει ότι στο μέλλον η αγορά ή ίδια θα το λύσει. Ότι δηλαδή θα υπάρξουν οικονομικές οντότητες που θα βρουν κερδοφόρο το να συλλέγουν και να παρουσιάζουν τις πληροφορίες στους καταναλωτές με τρόπο που θα εξοικονομεί το κόστος για την απόκτησή τους.

O Stigler δεν πήγε παρακάτω για να περιγράψει το πως θα έβγαζαν το λεφτά τους αυτοί οι συλλέκτες ομαδοποιημένων πληροφοριών. Αν το σκεφτόταν λίγο, είμαστε σίγουροι ότι θα χρησιμοποιούσε το παράδειγμα του επιχειρηματικού μοντέλου των ιδιωτικών μέσων ενημέρωσης. Που λειτουργούν σε δύο παράλληλες αγορές. Της διαφήμισης από την πλευρά των πωλητών και της παροχής δωρεάν υπηρεσιών ("ενημέρωσης") στους πελάτες τους. Δεν χρειάζεται υποθέτουμε ιδιαίτερη ανάλυση γιατί η προφητεία του Stigler βγήκε αληθινή την εποχή του Διαδικτύου - που εκμηδενίζει το κόστος της συλλογής και της διάδοσης της πληροφορίας - ειδικά για τον επίδοξο συλλέκτη / ομαδοποιητή.

Η ύπαρξη κερδοφόρου επιχειρηματικού μοντέλου για την λύση του προβλήματος από ιδιώτες  καθιστά αχρείαστη την επέμβαση του κράτους. Αν κάποιος ανησυχεί για την αδυναμία της αγοράς (όπως η ΕΕ) υποχρεώνει το κράτος να επέμβει. Ας συγκρίνουμε τώρα με βάση την οικονομική θεωρία τις δύο λύσεις : την κρατική και την ιδιωτική. Η πρόβλεψη είναι ότι το κράτος θα ξοδέψει τρεις φορές παραπάνω, θα κάνει τη δουλειά σε χρόνο τρεις φορές μεγαλύτερο και το προϊόν θα είναι χειρότερης ποιότητας.

Ο ιδιώτης έχει κίνητρο να είναι αντικειμενικός ανεξάρτητος και αξιόπιστος. Στην αντίθετη περίπτωση κινδυνεύει το επιχειρηματικό του μοντέλο - ο λόγος ύπαρξής του. Το συμφέρον του είναι η απόλυτη διαφάνεια. Τα έσοδά του προέρχονται από τους πωλητές. Γιατί, εκτός από το  ότι έχουν στην διάθεσή τους ένα φθηνό κανάλι διαφήμισης και διανομής, είναι οι καταναλωτές που τους αναγκάζουν να αποδεχθούν την ύπαρξη της ανεξάρτητης οντότητας - άλλωστε τελικά πελάτες θέλουν να προσελκύσουν. Ταυτόχρονα, ο ιδιοκτήτης της ιστοσελίδας, έχοντας προφανές κίνητρο,  φροντίζει να προσφέρει όσο το δυνατόν καλύτερες υπηρεσίες στο χαμηλότερο δυνατό κόστος.

Το κράτος αναπτύσσει το εργαλείο του γιατί οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες το έχουν αποφασίσει με σκοπό υποτίθεται το γενικό συμφέρον. Ο αρμόδιος για την εφαρμογή όμως δεν έχει κίνητρο ούτε σχετικά με το κόστος ανάπτυξης ούτε την ταχύτητα. Ακόμα χειρότερα, τα στελέχη στα οποία ανατίθεται η εργασία δεν έχουν κανένα κίνητρο για να παρασχεθούν καλές υπηρεσίες στους καταναλωτές απλώς διεκπεραιώνουν μια υπαλληλική τους υποχρέωση. Το βασικό κίνητρό τους είναι - όπως είναι φυσικό - η δική τους καριέρα. Η οποία στο μέλλον είναι πιθανό να εξαρτάται από πωλητές - τις οικονομικές οντότητες ακριβώς των οποίων η ύπαρξη εργαλείου σύγκρισης τιμών "δυσκολεύει" κάπως την ζωή.

Στην περίπτωση της ΡΑΑΕΥ η ζωή επιβεβαίωσε ακόμα χειρότερο σενάριο (πράγμα όχι τόσο συνηθισμένο) από την πρόβλεψη  της οικονομικής επιστήμης. Η ΡΑΑΕΥ βρέθηκε υποχρεωμένη να αναπτύξει μια σελίδα σύγκρισης τιμών από την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Αγνοώντας την ύπαρξη και λειτουργία ήδη για δυο χρόνια τέτοιων ιδιωτικών σελίδων στην Ελλάδα, δαπάνησε (μέσω απευθείας αναθέσεων) ένα ποσό δεκαπλάσιο από ότι χρειάστηκαν οι ιδιωτικές και της πήρε δύο χρόνια  - έναντι  2 μηνών  στους ιδιώτες - για να αναπτύξει μια εφαρμογή που αν την παρουσίαζε ιδιώτης θα προκαλούσε δυσάρεστη έκπληξη και ταυτόχρονα καγχασμούς ειρωνείας. Ακόμα και σήμερα, μετά από 8 χρόνια από την πρώτη της παρουσίαση εξακολουθεί να είναι άχρηστη έως επικίνδυνη για τους καταναλωτές που θα έχουν την ατυχία να την χρησιμοποιήσουν. Ενώ στελέχη που είχαν αναλάβει αρχικά την ανάπτυξή της ήδη εργάζονται σε πωλητές.

Δεν είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς στην συγκεκριμένη περίπτωση μια ακόμα πλήρη αποτυχία του κράτους. Ούτε ελπίζει μετά από οκτώ χρόνια στην αλλαγή της κατάστασης. Ο ελέφαντας δεν αντιδρά και κάνει πως δεν ακούει. Οπότε μένει η δικαίωση γιατί αποδείχτηκε με βάση την οικονομική θεωρία (και όχι ανεκδοτολογικές θεωρίες συνωμοσίας) ότι ακόμα και με την υπόθεση των καλύτερων προθέσεων, η έλλειψη των κατάλληλων κινήτρων μπορεί να οδηγήσει σε παταγώδη αποτυχία. 

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ και ο Πρωθυπουργός Συμφωνούν (στα οικονομικά!)

Διαβάζοντας προσεκτικά τις πρόσφατες δηλώσεις του κυρίου Πρωθυπουργού* για τα ενεργειακά (και ειδικότερα για το ρεύμα) παρατηρούμε με κάποια έκπληξη ότι η ρητορική του μας θυμίζει απόψεις που ακούμε εδώ και μερικούς μήνες στην αγγλική γλώσσα. Ναι - μας θύμισε την ρητορική του Προέδρου των ΗΠΑ. Διατυπωμένες με πιο μειλίχιο ύφος πράγματι. Αλλά στην ουσία μοιάζουν τόσο πολύ που δημιουργούν την υποψία ότι το πρωτότυπο κείμενο έχει γραφτεί στην αγγλική και ανέβηκε στα ΜΚΔ η ελληνική μετάφρασή του. 

Με λίγα λόγια ο Πρωθυπουργός, όπως και ο Αμερικανός Πρόεδρος "πωλούν" αυτάρκεια, μερκαντιλισμό και κρατικό αυταρχισμό στην οικονομία. Το πρόβλημα είναι ότι οι ιδέες αυτές έχουν απαξιωθεί τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη στη διάρκεια των 250 περίπου τελευταίων χρόνων. Μια παγκόσμια οικονομία που θα ήταν οργανωμένη με βάση αυτές τις θεωρίες θα ήταν έως και 30 φορές φτωχότερη από ότι είναι σήμερα. Ο μόνος λόγος που είναι ακόμα ζωντανές είναι η άγνοια των πολλών και τα (ιδιοτελή, ψηφοθηρικά την καλύτερη περίπτωση) κίνητρα των πολιτικών ηγετών.

Είμαστε αυτάρκεις (ή αυτόνομοι) στο ρεύμα περηφανεύεται ο κύριος Πρωθυπουργός. Πράγματι, ιστορικά βασιζόμαστε στην ντόπια παραγωγή για ρεύμα - γιατί είχαμε τον λιγνίτη που η ΔΕΗ κοστολογούσε σε κόστος εξόρυξης (έπρεπε βέβαια να αγοράσουμε την υποδομή για τα λιγνιτωρυχεία από την Ανατολική Γερμανία και τους ατμοστρόβιλους από την Δυτική). Πρόσφατα έχουμε υπερεπάρκεια. Υποκαταστήσαμε τον (φθηνό) λιγνίτη με (επιδοτούμενες) ΑΠΕ και πετάμε στα αζήτητα το 10% της ακριβοπληρωμένης (με κόστος επιδότησης περίπου 1,5 δισεκατομμύρια τον χρόνο) παραγωγής τους. Ο στόχος της οικονομικής αυτάρκειας είναι ανορθολογικός στα όρια της αυτοχειρίας. Αρκεί να φανταστεί κανείς τι θα σήμαινε αυτάρκεια στα φάρμακα, στα καύσιμα, στα τρόφιμα, σε Belharra σε Rafale - σε BMW (σε Chips!). Αλλά αν έχουμε στόχο να επανέλθουμε στη μεταπολεμική νιρβάνα της αυτάρκειας του λιγνίτη γιατί γκρινιάζουμε ότι η χονδρική μας είναι συστηματικά ακριβότερη από αυτή της κεντρικής Ευρώπης. Τι τις θέλουμε τις διασυνδέσεις γράφοντας μακροσκελή γράμματα στην Βαν ντερ Λαιεν; 

Α! Θέλουμε διασυνδέσεις για να κάνουμε εξαγωγές. Είμαστε περήφανοι λέει ο πρωθυπουργός γιατί είμαστε πλέον εξαγωγική χώρα στο ρεύμα! Πράγματι τους τελευταίους 12 μήνες η παραγωγή ρεύματος είναι (σε μέσο καθαρό όρο εξαγωγές μείον εισαγωγές) κατά 3,4% υψηλότερη από την ζήτηση στην χώρα. Αυτό που ο κύριος πρωθυπουργός ξεχνάει(;) είναι ότι αυτή ακριβώς η εξαγωγική μας "επιτυχία" οδήγησε σε αύξηση της χονδρικής στην Ελλάδα - η οποία πέρασε στην λιανική και το κράτος αναγκάστηκε να δώσει επιδότηση. Αυτό και μόνο δείχνει πρακτικά την πλήρη απαξία της μερκαντιλιστικής θεωρίας. Ότι οι εξαγωγές είναι καλό πράγμα και οι εισαγωγές κακό για την οικονομία. Οι φτωχοί πολίτες της πρώην σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας επιδοτούσαν τους Αμερικανούς καταναλωτές για να αγοράσουν Zastava (χωρίς επιτυχία). Το ελληνικό κράτος (δηλαδή οι πολίτες) επιδοτεί τις ΑΠΕ (μην ξεχνάμε - με ποσό που φθάνει τα 1,5 δισεκατομμύρια τον χρόνο) για να εξάγουν ρεύμα στους Βόρειους γείτονες. Και ο πρωθυπουργός της χώρας το θεωρεί δείγμα επιτυχίας. Είναι οικονομικός παραλογισμός. Η δε ομοιότητα με την ρητορική του προέδρου των ΗΠΑ είναι ανατριχιαστική.

Ο κύριος πρωθυπουργός όμως πρέπει να εξηγήσει γιατί αυτή η άτιμη η (συγκυριακή) πτώση της χονδρικής (μετά τον Μάρτιο και ειδικά τον Αύγουστο) δεν "πέρασε" στην λιανική. Δεν μπορεί να το "ρίξει" στις εξαγωγές γιατί θα πυροβολούσε στο πόδι την λογική της ρητορικής του. Αντιγράφοντας λοιπόν όχι μόνο την ρητορική αλλά και το ύφος πλέον του προέδρου των ΗΠΑ, εξακοντίζει με περισσή αυστηρότητα απειλές κατά των προμηθευτών. "Προσέξτε γιατί θα δείτε τι θα σας κάνω". Ο πρωθυπουργός, η κυβέρνηση του οποίου επί έξη χρόνια έχει αδιαφορήσει πλήρως για τον ανταγωνισμό στη αγορά, που αποδέχεται να διατηρεί ο υπό κρατικό (δηλαδή δικό του) έλεγχο δεσπόζων Πάροχος το 72% των πελατών στην χώρα, αντί να κάνει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις απειλεί με φορολόγηση τους παρόχους (περιλαμβανόμενου  και του "δικού" του). Φορολόγηση που αυτοί θα μεταφέρουν στους πελάτες τους λίγο - πολύ. Αυταρχισμός συνδυασμένος με παραπλάνηση. Κάτι μας θυμίζει (στα αγγλικά).

Είμαστε σίγουροι ότι τα κείμενα δεν τα γράφει ό ίδιος ο Πρωθυπουργός. Έχουμε βάσιμες υποψίες ότι γράφονται από στελέχη που έχουν άριστη γνώση της αγγλικής και σημαντική εμπειρία στην στρέβλωση (spinning)  των γεγονότων για επικοινωνιακούς λόγους αλλά σχετικά απλοϊκές γνώσεις και εμπειρία σε θέματα που άπτονται της οικονομικής επιστήμης (και αυτή είναι η καλή περίπτωση). Υπογράφονται όμως από τον ίδιο. Ο οποίος με τις εξαιρετικές σπουδές και την σημαντική επαγγελματική εμπειρία του είμαστε σίγουροι ότι μπορεί να κρίνει. Δεν ξέρουμε και δεν μας ενδιαφέρει γιατί το κάνει. Ίσως γιατί δεν φοβάται ότι θα υπάρξει αντίλογος από τους πολιτικούς του αντιπάλους (και σ' αυτό δεν έχει άδικο). Μακροπρόθεσμα δεν είναι  όμως καλό για κανένα - πιθανότατα ούτε για τον ίδιο. 

*Το κείμενο που ανάρτησε ο πρωθυπουργός. Η κριτική μας εστιάζεται περισσότερο στις ιδέες που προωθεί και όχι στη στρεβλή παρουσίαση των στοιχείων που φθάνουν σχεδόν στα όρια του ψεύδους. 

.

" Καλημέρα σε όλες και όλους. Σήμερα κλείνει ο Αύγουστος, ένα καλοκαίρι γεμάτο προκλήσεις αλλά και θετικά βήματα. Μπαίνουμε στον Σεπτέμβριο με το βλέμμα στραμμένο στη ΔΕΘ, για την οποία θα έχουμε πολλά να πούμε στην επόμενη ανασκόπηση.

Ξεκινώ τη σημερινή ανασκόπηση με ένα θέμα που ξέρω πως απασχολεί κάθε νοικοκυριό. Αναφέρομαι στο ενεργειακό καλάθι και το κόστος της ενέργειας. Φέτος άρχισε να φαίνεται η συστηματική δουλειά των τελευταίων ετών στη μετάβαση της χώρας και της εγχώριας αγοράς ενέργειας προς πιο καθαρή και πιο φθηνή ηλεκτρική ενέργεια. Η πατρίδα μας βρίσκεται πλέον μεταξύ των πρώτων χωρών παγκοσμίως στην αξιοποίηση των ΑΠΕ, πορεία που θα συνεχιστεί και στα επόμενα χρόνια. Αυτό σημαίνει, πλέον, ότι η Ελλάδα αποκτά σταδιακά ενεργειακή αυτάρκεια και αυτονομία και μετατρέπεται από καθαρό εισαγωγέα σε καθαρό εξαγωγέα ενέργειας. Με τη βοήθεια των νέων ΑΠΕ, του ήλιου και των ανέμων αλλά χάρη και στις δικές μας παρεμβάσεις στο ευρωπαϊκό επίπεδο για να διορθώσουμε αστοχίες της ενιαίας αγοράς ενέργειας, φέτος το καλοκαίρι οι τιμές χονδρικής έπεσαν τον Αύγουστο πολύ σημαντικά. Σε σχέση με το περσινό καλοκαίρι, οι τιμές χονδρικής φέτος μειώθηκαν κατά 29%, ενώ η ψαλίδα της περιοχής μας με την κεντρική Ευρώπη περιορίστηκε σημαντικά, με τη χώρα μας να έχει χαμηλότερες τιμές χονδρικής τον Αύγουστο από τη Γερμανία, την Αυστρία, τη Δανία. Η πτώση αυτή πρέπει να αντανακλάται και στα τιμολόγια λιανικής. Εύλογα, λοιπόν, αναμένω η πτώση αυτή να μεταφερθεί και στις τιμές της λιανικής τον επόμενο μήνα, δηλαδή στον τελικό καταναλωτή. Αν αυτό δεν συμβεί θα παρέμβουμε υπέρ των καταναλωτών, όπως έχουμε άλλωστε κάνει επανειλημμένα όλα τα προηγούμενα χρόνια. Η πράσινη ενεργειακή μετάβαση πρέπει να υπηρετεί πρωτίστως τα συμφέροντα των πολλών, ώστε τελικά να βγαίνουμε όλοι κερδισμένοι από αυτήν, και όχι κάποιοι μόνο σε βάρος των περισσότερων".

Τι Πρέπει να Ξέρουν Οι Καταναλωτές Που Παραμένουν σε Πράσινο Τιμολόγιο

Η πρόσφατη ρητορική του κράτους για την πρόσκαιρη πτώση των τιμών των πράσινων τιμολογίων για τον Σεπτέμβριο, ενισχυμένη με τα μεγάφωνα των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, έχει "θολώσει τα νερά". Να ορισμένες πληροφορίες  που ίσως βοηθήσουν να καθαρίσει η ατμόσφαιρα. Από το allazorevma.gr, την ιστοσελίδα που από το 2015 υποστηρίζει τους καταναλωτές με ανεξαρτησία, αντικειμενικότητα και αξιοπιστία.

Διαχέεται (ακόμα και από "έγκριτους" δημοσιογράφους σε εξ ίσου "έγκριτα" μέσα) ότι οι τιμές των πράσινων τιμολογίων έπεσαν το Σεπτέμβριο κατά 35%. Το νούμερο που στην πραγματικότητα ενδιαφέρει τους καταναλωτές - δηλαδή η μείωση στην ετήσια δαπάνη τους για ρεύμα το επόμενο 12μηνο, είναι πιο κοντά στο 5%. Οι "έγκριτοι" αγνοούν α) το πάγιο  β) τις κλίμακες κατανάλωσης και γ) ότι οι τιμές της χονδρικής είναι απίθανο να βρεθούν σύντομα στο χαμηλό επίπεδο του φετινού Αυγούστου. Ήδη η αύξηση τις πρώτες μέρες του Σεπτεμβρίου στην χονδρική είναι πάνω από 20%.

Ειδικά οι καταναλωτές που είναι στο πράσινο τιμολόγιο της ΔΕΗ, θα πρέπει να ξέρουν ότι ζουν "χάρις στην ευσπλαχνία" της ΔΕΗ. Η οποία απλώς ανέβαλε για την επόμενη χρονιά την αύξηση της βασικής της τιμής που θα εφαρμόσει βάζοντας χαμηλότερο όριο στην ακριβή κλίμακα -  στις 200 κιλοβατώρες (από 500 σήμερα). Όσοι καταναλώνουν 201 κιλοβατώρες τον μήνα θα δουν από 1/1/26 αύξηση στην τιμή του πράσινου της ΔΕΗ - από την πρώτη κιλοβατώρα.

Να υπενθυμίσουμε επίσης στους πελάτες της ΔΕΗ ότι για να έχουν την τιμή που διαφημίζεται στο πράσινο τιμολόγιο θα πρέπει α) να είναι εγγεγραμμένοι το myDEI και β) να προσέξουν να μη καθυστερήσουν ούτε μια μέρα να πληρώσουν κάποιο λογαριασμό τους.

Οι καταναλωτές που είναι σε πράσινο τιμολόγιο, καλό είναι να λάβουν υπόψη τους ότι, μέχρι τώρα (αρχές Σεπτεμβρίου) μέσα στο 2025, έχουν πληρώσει (για μέση κατανάλωση 300 κιλοβατώρες τον μήνα) περίπου 140 ευρώ περισσότερα για ρεύμα από όσα θα πλήρωναν αν ήταν στο φθηνότερο σταθερό (μπλε) τιμολόγιο. Η πρόβλεψή μας είναι ότι στο επόμενο 12μηνο, αν παραμείνουν σε πράσινο τιμολόγιο η απώλειά τους θα είναι περίπου 200 ευρώ. Συνολικά η δαπάνη τους για ρεύμα (μαζί με τα ρυθμιζόμενα) θα φθάσει τα 1.000 ευρώ τον χρόνο έναντι 800 ευρώ που θα πληρώσουν αλλάζοντας σε ένα φθηνό σταθερό τιμολόγιο. 

Αν μάλιστα αλλάξουν μέσω του allazorevma.gr η ωφέλειά τους θα αυξηθεί κατά 30 ευρώ! 

Δείκτης Τιμών Αυγούστου: Οι Καιροί των Παχιών Αγελάδων Καλά Κρατούν

To allazorevma.gr, η πρώτη ιστοσελίδα σύγκρισης τιμών ρεύματος στην χώρα, δημοσιεύει τον μηνιαίο Δείκτη Τιμών Ρεύματος που καταρτίζει, για τον Αύγουστο του 2025. Ο Δείκτης Τιμών Ρεύματος τον Αύγουστο μειώθηκε σε σχέση με τον δείκτη Ιουλίου 2025. Από 238,24 πήγε στα 228,07 ευρώ την μεγαβατώρα.

Οι ρυθμιζόμενες χρεώσεις του Αυγούστου '25 δεν περιλαμβάνουν κρατική επιδότηση και παρέμειναν σταθερές στα 80,62 έχοντας ενσωματώσει την αύξηση των χρεώσεων Δικτύου Διανομής.

Ο Δείκτης Ανταγωνιστικών Τιμών για οικιακούς καταναλωτές, έπεσε στα 134,73 ευρώ την μεγαβατώρα έναντι 144,33 τον Ιούλιο. Οι τιμές των εναλλακτικών Παρόχων τον Αύγουστο σε μέσο όρο ήταν στα 126,88 ευρώ την μεγαβατώρα, σημαντικά μειωμένες σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (144,33 ευρώ την μεγαβατώρα). Οι τιμές της ΔΕΗ είχαν επίσης σημαντική μείωση στα 140,62 ευρώ την μεγαβατώρα από 153,20 τον Ιούλιο.

Στο Πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κόστους της αγοράς και των τιμών των εναλλακτικών και της ΔΕΗ τους τελευταίους 12 μήνες. 

Τον Αύγουστο η χονδρική τιμή είχε απότομη και σημαντική πτώση (-25%) σε σχέση με τον Ιούλιο. Οι Εναλλακτικοί Πάροχοι πέρασαν (σε σταθμισμένο μέσο όρο) μικρό μέρος της πτώσης της χονδρικής στις λιανικές τιμές (-1,9%). Η ΔΕΗ πέρασε μεγαλύτερο μέρος της πτώσης (-8,21%). Αξίζει να παρατηρήσει κανείς στον Πίνακα την πορεία των τιμών χονδρικής (μεσοσταθμική τιμή χονδρικής με γαλάζια γραμμή) των ανταγωνιστικών χρεώσεων (κόκκινη γραμμή) και του τυπικού κυμαινόμενου τιμολογίου (πράσινη γραμμή) μέχρι τώρα στο 2025. Από τον Φεβρουάριο και μετά η τιμή της χονδρικής έπεσε με γρήγορο ρυθμό (με μια μικρή εξαίρεση τον Ιούλιο) ενώ αντίθετα η λιανική παρέμεινε σταθερή. Τα περιθώρια των παρόχων την περίοδο αυτή έχουν γιγαντωθεί και έχουν φθάσει σε ποσοστό 30%. Πραγματικός καιρός Παχιών Αγελάδων. Ειδικά τον Αύγουστο οι Πάροχοι υποτίμησαν την πιθανότητα της ραγδαίας πτώσης της χονδρικής, αποκομίζοντας μεγάλα κέρδη παρά την μείωση των ανταγωνιστικών χρεώσεων τους στην αρχή του μήνα.

Το Τυπικό Κυμαινόμενο Τιμολόγιο για τον Αύγουστο του 2025 είναι στα 277,39 ευρώ την μεγαβατώρα, λίγο χαμηλότερο από του Ιουλίου (280,35). Το ΤΚΤ αποτελεί μια εκτίμηση της τιμής που πληρώνουν στην μεγάλη πλειοψηφία τους οι Έλληνες καταναλωτές που είναι ακόμα σε πράσινο τιμολόγιο και είναι υψηλότερο κατά 49,51 ευρώ την μεγαβατώρα από τον Δείκτη Τιμών του allazorevma.gr ο οποίος καταρτίζεται με βάση τον σταθμισμένο μέσο όρο των φθηνότερων τιμολογίων που προσφέρονται στην αγορά. Η ετήσια δαπάνη για ρεύμα ενός μέσου καταναλωτή που θα παραμείνει το επόμενο 12μηνο σε πράσινο τιμολόγιο εκτιμάται ότι θα είναι 1.041 ευρώ - δηλαδή περίπου 249 ευρώ υψηλότερη από ότι θα ήταν (792 ευρώ) αν επέλεγε το φθηνότερο τιμολόγιο.

Ας Ρωτήσουμε Πάλι τα Νούμερα για το Ρεύμα

Πόσο στοιχίζει το Ρεύμα; Πόσο στοίχιζε πέρσι τέτοιο καιρό; Αν στοιχίζει περισσότερο φέτος (που πράγματι στοιχίζει) γιατί συμβαίνει αυτό; Ποιος φταίει; Ποιος κερδίζει; Ποιος χάνει; Εν μέσω του πρόσφατου καταιγισμού σχολίων από άσχετους και μεροληπτούντες που θολώνουν τον δημόσιο διάλογο με την ευκαιρία της πρόσκαιρης μείωσης των τιμών τόσο της χονδρικής όσο και της λιανικής, αποφασίσαμε να ρωτήσουμε πάλι τους αριθμούς. Η απάντησή τους, που αφορά την σύγκριση μεταξύ των πρώτων οκταμήνων (Ιανουάριος - Αύγουστος) των δύο ετών 2024 και 2025, συνοψίζεται στους παρακάτω δύο Πίνακες. Τι μας είπαν λοιπόν οι αριθμοί;

Μας είπαν ότι η μεγάλη πλειοψηφία (συντριπτική το 2024) των καταναλωτών που ήταν ή είναι στο πράσινο τιμολόγιο πλήρωσαν κατά μέσο όρο περίπου 15% ακριβότερα το ρεύμα από ότι πέρσι. Αντίθετα, οι λίγοι το 2024 (και περισσότεροι το 2025) που πέρασαν σε σταθερά τιμολόγια, είδαν την τιμή του ρεύματος να μην αλλάζει (+0,8%) και να είναι συνεχώς χαμηλότερη από αυτή των πράσινων τιμολογίων.

Τα νούμερα επίσης μας είπαν ότι η τιμή των πράσινων τιμολογίων σε μέσο όρο αυξήθηκε ελαφρά λιγότερο από την αύξηση στο κόστος της χονδρικής (14,7% έναντι 16,8%). Αυτό παρά την χαμηλή συσχέτιση των δυο τιμών σε μηνιαία βάση. Με συνέπεια το τυπικό μικτό περιθώριο των Παρόχων να μειωθεί από 21% το '24 σε 18% το '25.

Είναι το 21% ή το 18% υψηλό; Οι αριθμοί αποτελούν ένδειξη ότι το 21% του πρώτου οκταμήνου του '24 αντανακλά το πάρτι του έκαναν οι Πάροχοι εκμεταλλευόμενοι την κρατική προπαγάνδα υπέρ των πράσινων τιμολογίων. Αντίθετα, το 2025 ο ανταγωνισμός εντάθηκε με την μετακίνηση καταναλωτών σε σταθερά τιμολόγια (που πλέον προωθούνται έντονα και από το κράτος). Το τυπικό περιθώριο του 18% που υπολογίσαμε για το 2025 είναι μάλλον υπερεκτίμηση του συνολικού γιατί το χαρτοφυλάκιο των Παρόχων έχει πλέον περισσότερους πελάτες με σταθερό τιμολόγιο στους οποίους πωλούν μέχρι στιγμής σχεδόν στο κόστος. Πάντως, σε πολιτισμένες χώρες το μικτό περιθώριο δεν είναι ψηλότερο από 10% - και αυτό είναι ένδειξη έλλειψης ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά. Αυτή οφείλεται κατά την άποψή μας στην επίμονη (θα λέγαμε παράξενη!) αδιαφορία του κράτους για την δεσπόζουσα θέση του υπό κρατικό έλεγχο Παρόχου (ο οποίος έχει κληρονομήσει εκατομμύρια πελάτες δωρεάν ενώ οι ανταγωνιστές του πρέπει να πληρώσουν ακριβά για τους προσελκύσουν) και τα εμπόδια που τίθενται σε πιθανούς νέους εισερχόμενους. Μεταξύ άλλων τους κινδύνους που προέρχονται από την αδυναμία του κράτους να βοηθήσει στην είσπραξη των λογαριασμών και τις "νάρκες" που αποτελούν οι απρόβλεπτες ρυθμιζόμενες δαπάνες που "εκκαθαρίζονται" πολλά χρόνια μετά την τιμολόγησή τους.

Αυτά σχετικά με τα "υπερκέρδη" των Προμηθευτών. Μια προσεκτική ματιά στον Πίνακα Β  μας δίνει μια ιδέα για το ποια στοιχεία κόστους Παραγωγής και Διανομής και σε ποιο ποσοστό συμμετείχαν στην αύξηση της τιμής του ρεύματος.

Ένα 30% της αύξησης οφείλεται στη αυξημένη τιμή του φυσικού αερίου (ιδίως τους πρώτους μήνες του '25). Αλλά το υπόλοιπο 70% της αύξησης οφείλεται σε πολιτικές αποφάσεις και διαδικασίες. 

Ένα 19% οφείλεται στην αύξηση της τιμής των δικαιωμάτων εκπομπών CO2. Αυτή είναι μια τιμή που αποφασίζεται στην πράξη με πολιτικούς όρους από την ΕΕ - με μια διαδικασία που μοιάζει με το παιχνίδι της κολοκυθιάς - με υποτιθέμενο στόχο την επίτευξη της δέσμευσης για (καθαρές) μηδενικές εκπομπές. 

Ένα 18% της αύξησης οφείλεται στου λογαριασμούς προσαυξήσεων της χονδρεμπορικής αγοράς. Η αυξημένη διείσδυση των ΑΠΕ δημιουργεί την ανάγκη πρόσθετης ευελιξίας που αμείβεται γενναιόδωρα. Η πρόσθετη αυτή ανάγκη ευελιξίας προσφέρεται κυρίως από τον παραγωγό που την διαθέτει σε περίσσεια - την ΔΕΗ.

Ένα πρόσθετο 9% αφορά την αύξηση στις απώλειες του δικτύου διανομής (οι αριθμοί αφορούν την Χαμηλή Τάση). Οι υπολογισμοί δεν περιλαμβάνουν την αύξηση του σχετικού συντελεστή εδώ και μερικούς μήνες - από 1,367 σε 1,619  - πράγμα που θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την χονδρική. Ο θρύλος λέει ότι φταίει η ρευματοκλοπή. Ο ΔΕΔΔΗΕ όχι μόνο δηλώνει αθώος αλλά αποφεύγει να αναλάβει την ευθύνη - σε αντίθεση με την διεθνή πρακτική.

Τέλος, μεταξύ '24 και '25 αυξήθηκαν τα ρυθμιζόμενα λόγω της αύξησης των χρεώσεων  των δικτύων διανομής και μεταφοράς. Η αύξηση αυτή, που αποτελεί το 23% της αύξησης στο κόστος παραγωγής και διανομής του ρεύματος, είναι μόνιμη και δεν εξαρτάται από την αγορά. Η χρεώσεις των δικτύων καθορίζονται με διοικητικό - δηλαδή εν δυνάμει πολιτικό- τρόπο και δεν υπάρχει σοβαρή ελπίδα να μειωθούν - αντίθετα αναμένεται να εκτοξευθούν τα επόμενα χρόνια (όσο αντέξουμε).

Στους Πίνακες φαίνονται εμφανή ιστορικά στοιχεία. Αυτό που δεν φαίνεται είναι ότι, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, τόσο ο λογαριασμός των επιδοτήσεων για τις ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ) όσο και της επιδότησης των νησιών (ΕΛΥΚΩ) είναι σε βαθύ κόκκινο. Αυτό σημαίνει ότι στο όχι μακρινό μέλλον τα ελλείματα αυτά θα πρέπει να καλυφθούν από τους καταναλωτές μέσω των ρυθμιζόμενων χρεώσεων. 

Το συμπέρασμα που βγαίνει αβίαστα είναι ότι αυτοί που "φταίνε" για την αυξημένη τιμή του ρεύματος είναι οι πολιτικοί. Οι οποίοι αρκούνται σε περιοδικούς λεονταρισμούς χωρίς πραγματικό αντίκρισμα. Η πρόσκαιρη πτώση του Σεπτεμβρίου στις λιανικές τιμές θα εφαρμοζόταν αυτόματα έτσι κι αλλιώς μέσω του "μηχανισμού αναπροσαρμογής" - των παλιών ρητρών - που έχει  επιβάλει το ίδιο το κράτος για τα πράσινα τιμολόγια. Αποφεύγουν τις πραγματικές μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για να ελεγχθεί μακροπρόθεσμα το κόστος του ρεύματος. Αντίθετα οι πράξεις και παραλείψεις τους εξασφαλίζουν ότι θα εκτοξευθεί. Ελπίζοντας ίσως ότι όταν αυτό συμβεί οι ίδιοι δεν θα είναι "στα πράγματα".