Η λιανική αγορά ηλεκτρισμού στην Ελλάδα και ειδικά αυτή που αφορά την συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών (των 7,6 εκατομμυρίων μετρητών που τροφοδοτούνται στην "Χαμηλή Τάση"), λειτουργεί σε συνθήκες ολιγοπωλίου. Αυτό τεκμηριώνεται "επιστημονικά" με τον Δείκτη Herfindahl Hirschman (ΗΗΙ - άθροισμα των τετραγώνων των μεριδίων αγοράς σε μετρητές) που δείχνει ότι ο ισοδύναμος αριθμός ανταγωνιστών στην αγορά (25 χρόνια μετά την "απελευθέρωσή" της) είναι μικρότερος του 2 (για την ακρίβεια 1,89). Αυτό σημαίνει δυοπώλιο. Ο δείκτης ΗΗΙ αποτελεί ισχυρή εκ των προτέρων (ex ante) ένδειξη έλλειψης ανταγωνισμού. Είναι ένα προειδοποιητικό ηχηρό καμπανάκι. Πρέπει το θέμα να ερευνηθεί και να εφαρμοστούν, αν κριθούν αναγκαίες, διορθωτικές κινήσεις *.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού φαίνεται ότι έχει ακούσει το καμπανάκι και γι' αυτό περιοδικά ανακοινώνει ότι - σε συνεργασία με την ΡΑΑΕΥ με την οποία υπέγραψε προ ετών και σχετικό "Μνημόνιο" - θα διερευνήσει το θέμα της λιανικής αγοράς ηλεκτρισμού. Μέχρι σήμερα οι ερευνητικές προσπάθειες δεν έχουν φέρει αποτέλεσμα. Αναμένοντας λοιπόν τα ευρήματα της Επιτροπής Ανταγωνισμού (υποθέτουμε ότι η έρευνα συνεχίζεται) αποφασίσαμε, για να μετριάσουμε το άγχος μας από την καθυστέρηση, να προσπαθήσουμε να εκτιμήσουμε το ποσό που χάνουν οι Έλληνες καταναλωτές κάθε χρόνο λόγω της έλλειψης ανταγωνισμού στην αγορά. Η εκτίμησή μας, σε τάξη μεγέθους, είναι ότι η απώλεια βρίσκεται στο επίπεδο του μισού δισεκατομμυρίου τον χρόνο (500 εκατομμύρια ευρώ). Αυτό μεταφράζεται σε 53 ευρώ τον χρόνο υψηλότερη δαπάνη για ένα τυπικό μέσο καταναλωτή (γύρω στο 9% αυξημένη ετήσια δαπάνη).
Πως φθάσαμε στην εκτίμηση αυτή; Με την απλή εφαρμογή αριθμητικών πράξεων και την υιοθέτηση ορισμένων γενναίων αλλά εύλογων παραδοχών που βασίζονται κυρίως σε στοιχεία της Βρετανικής αγοράς και ορισμένων δημοσιεύσεων της ΕΕ. Υπολογίσαμε το (ιστορικό πραγματικό) μικτό περιθώριο των Παρόχων στο πρώτο 9μηνο του 2025. Για να το βρούμε αφαιρέσαμε από την μέση σταθμισμένη λιανική τιμή (με τα πάγια) των ειδικών τιμολογίων των παρόχων που έχουν το 85% της αγοράς το μέσο κόστος της χονδρικής στο ίδιο διάστημα (περιλαμβανομένων των απωλειών δικτύου διανομής). Το αποτέλεσμα του υπολογισμού (για το 9μηνο) ήταν 19,5% (η μέση τιμή λιανικής ήταν στα 177 ευρώ την μεγαβατώρα και το αντίστοιχο κόστος χονδρικής στα 140.
Στο επόμενο βήμα κάναμε την υπόθεση ότι σε συνθήκες ανταγωνισμού που επικρατούν στις αγορές χωρών μελών της ΕΕ το μικτό περιθώριο των Παρόχων κυμαίνεται στο 10% - από το οποίο 4% είναι το καθαρό περιθώριο κέρδους (για λιανοπωλητές το 4% καθαρό κέρδος μας φάνηκε λογικό). Διευκρινίζεται ότι το 10% δεν αφορά τον πιο αποτελεσματικό Πάροχο (most efficient) αλλά ένα τυπικό Πάροχο στη ΕΕ ή την Μ. Βρετανία.
Εφαρμόσαμε κατόπιν την διαφορά μεταξύ των ποσοστών μικτών κερδών στον συνολικό κύκλο εργασιών της αγοράς (19,5-10=9,5% Χ 4.800.000.000) και φθάσαμε στο αποτέλεσμα των 522 εκατομμυρίων ευρώ. Η αγορά υπολογίστηκε ως το 55% της συνολικής ετήσιας κατανάλωσης στην χώρα (50 εκατομμύρια μεγαβατώρες) επί την μέση λιανική τιμή των ειδικών τιμολογίων (Να σημειωθεί ότι σε ειδικά τιμολόγια, με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της ΡΑΑΕΥ, βρίσκεται το 80% των καταναλωτών).
Είμαστε έτοιμοι να αποδεχθούμε ότι ο υπολογισμός είναι "μπακάλικος". Θα μπορούσαμε οι ίδιοι να παραθέσουμε αρκετές αντιρρήσεις σχετικά με στοιχεία, υποθέσεις ή και την ερμηνεία του αποτελέσματος. Δεν θα το κάνουμε - το αφήνουμε ως άσκηση στους τυχόν διαφωνούντες. Κατά την άποψή μας το μόνο σίγουρο πλεονέκτημα του πονήματος είναι ότι επί του παρόντος - στον βαθμό που μπορούμε να γνωρίζουμε - είναι ό μόνος αριθμός που υπάρχει ως εκτίμηση του μεγέθους του προβλήματος της έλλειψης ανταγωνισμού στην λιανική αγορά ηλεκτρισμού στην Ελλάδα. Γι' αυτό οποιαδήποτε παρατήρηση, διαφωνία, πρόταση και κυρίως ένα εναλλακτικός υπολογισμός θα είναι κέρδος.
* Η ύπαρξη δυοπωλίου ή ακόμα και μονοπωλίου με βάση το μερίδιο αγοράς δεν είναι πάντα πρόβλημα. Γιατί μπορεί να προέρχεται από τεχνολογικούς περιορισμούς (φυσικό μονοπώλιο) ή την αξιοποίηση από την δεσπόζουσα επιχείρηση καινοτομιών και ικανοτήτων που η ίδια έχει αναπτύξει. Στην πρώτη περίπτωση υπάρχει ανάγκη ρύθμισης τουλάχιστον μέχρι να αρθεί ο τεχνολογικός περιορισμός. Στην δεύτερη περίπτωση η πολιτεία πρέπει να εξασφαλίσει μόνο ότι η αγορά είναι διεκδικίσιμη από πιθανούς νέους ανταγωνιστές. Το πρόβλημα υπάρχει όταν το μονοπώλιο είναι κρατικό. Στη περίπτωση αυτή η ισχύς στην αγορά δεν οφείλεται σε καινοτομία ή ικανότητα αλλά μόνο την κρατική αδειοδότηση. Στην μετάβαση από ένα κρατικό μονοπώλιο σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, το να καταστεί το συντομότερο δυνατό η αγορά διεκδικίσιμη είναι το στοιχειώδες καθήκον της πολιτείας ως συνέπεια της επιλογής για την "απελευθέρωση" της αγοράς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου