Η αγορά ρεύματος στην Ελλάδα λειτουργεί με κανόνες που όχι μόνο δεν εξασφαλίζουν βραχυπρόθεσμα την ωφέλεια του κοινωνικού συνόλου (δηλαδή των Ελλήνων πολιτών ως καταναλωτών και φορολογουμένων) αλλά υπονομεύουν και το μέλλον του κλάδου και συνεπώς της οικονομίας της χώρας. Ακόμα χειρότερα, οι κανόνες αυτοί διαφέρουν σημαντικά από αυτούς που ισχύουν σε άλλες χώρες μέλη της ΕΕ - ακόμα και σ' αυτές που είχαν την εμπειρία του σοβιετικού συστήματος. Η ρίζα του προβλήματος είναι η παρέμβαση του κράτους στην αγορά με λάθος τρόπο.
Σε μια κοινωνία που έχει αποφασίσει ότι ένα αγαθό θα παράγεται και θα διανέμεται με βάση την αγορά, ο στόχος του σχεδιασμού της αγοράς αυτής είναι να δημιουργεί τέτοια κίνητρα (και αντικίνητρα) ώστε οι παίκτες, προσπαθώντας να υπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα, να υπηρετούν τα συμφέροντα του κοινωνικού συνόλου. Βεβαίως αυτός είναι ένας ιδανικός στόχος και μόνο να τον προσεγγίσει μπορεί κανείς. Στην Ελλάδα όμως φαίνεται ότι το κράτος καταβάλει κάθε προσπάθεια να αποτύχει στον στόχο αυτό. Ας αναλύσουμε τα κίνητρα των παικτών:
Το ελληνικό κράτος επιμένει να διατηρεί τον έλεγχο της δεσπόζουσας επιχείρησης του κλάδου. Η επιμονή του να αδιαφορεί για την δεσπόζουσα θέση της είναι πρωτοφανής σε σχέση με τις υποχωρήσεις που έκανε στους "Θεσμούς" την περίοδο της κρίσης. Είναι η μόνη μνημονιακή υποχρέωση την οποία περιφρόνησε στα όρια της γελοιοποίησης. Γιατί αυτό; Ο λιγότερο κακοήθης λόγος που μπορεί να σκεφτεί ο γράφων είναι το κίνητρο όλων των πολιτικών. Που είναι η διαχείριση της τιμής του ευαίσθητου πολιτικά αγαθού - του ρεύματος. Λιγότερο κακοήθης γιατί δεν διαφέρει από το κίνητρο όλων των (δημοκρατικών;) κυβερνήσεων του κόσμου. Αυτό που διαφοροποιεί τους Έλληνες πολιτικούς (υπερκομματικά!) είναι ότι προσπαθούν να το επιτύχουν διατηρώντας ιδιοκτησιακό έλεγχο τού δεσπόζοντα παρόχου. Όχι μόνο διατηρούν τον έλεγχο αλλά συγχρόνως τον προστατεύουν ώστε να εξακολουθήσει να είναι δεσπόζων στην αγορά. Με ρητορική παρωχημένη - που θυμίζει το "Ότι είναι καλό για την General Motors είναι καλό για τις HΠΑ" της δεκαετίας του '50*.
Αυτή είναι η νεοελληνική πατέντα. Υπάρχουν βέβαια οι εισαχθέντες από την Δύση θεσμοί - η ΡΑΑΕΥ και η Επιτροπή Ανταγωνισμού. Τους οποίους η ελληνική κοινωνία δεν έχει "χωνέψει" ακόμα. Υπάρχουν αλλά δεν λειτουργούν αποτελεσματικά και αυτό έχει αποδειχθεί έμπρακτα τουλάχιστον στην αγορά του ρεύματος. Φαίνεται ότι η "ανεξαρτησία" των θεσμών αυτών είναι μύθος. Ειδικά η σχέση της ΡΑΑΕΥ με το αρμόδιο Υπουργείο στην πράξη μοιάζει να είναι σχεδόν υπαλληλική.
Ποια είναι τα κίνητρα των "παικτών"; Η ίδια η υπό κρατικό έλεγχο επιχείρηση έχει προφανώς κάθε κίνητρο να διατηρήσει την δεσπόζουσα θέση της. Η ύπαρξη ιδιωτών παθητικών(;) μεγαλοεπενδυτών στην μετοχική της σύνθεση κάνει το πρόβλημα κάπως πιο πολύπλοκο αλλά υποθέτουμε ότι στο σημαντικότερο θέμα έχουν κοινή προτίμηση με τον συνεταίρο τους - το κράτος. Προτιμούν μια θέση price maker στην αγορά έστω και αν η τιμή αυτή πρέπει να διατηρείται σε πολιτικά ανεκτό επίπεδο - το οποίο άλλωστε εξασφαλίζει την δεσπόζουσα θέση καθιστώντας την αγορά μη διεκδικίσιμη. Έτσι κι αλλιώς υπάρχει η παραδοσιακή συνταγή των σταυροειδών επιδοτήσεων αν χρειαστεί. Η επιχείρηση έχει μεγάλη εμπειρία (από τη ίδρυσή της ακόμα) στο να κρύβει το πραγματικό κόστος του ρεύματος στους πολίτες - μέσω σταυροειδών επιδοτήσεων.
Τα κίνητρα των εναλλακτικών παρόχων είναι λιγότερο διαφανή και διαφοροποιούνται μεταξύ τους. Είναι σίγουρο ότι ορισμένοι από αυτούς έχουν ήδη μετανιώσει για την επένδυσή τους και ορισμένοι έχουν ήδη αποχωρήσει (ίσως γιατί δεν έμαθαν ποτέ ποιο είναι το κορόιδο στο τραπέζι και λογικά υπέθεσαν ότι είναι οι ίδιοι**). Το πρόβλημα είναι ότι όσοι έχουν σκοπό να αντέξουν θα είναι αυτοί που θα έχουν - σε σιωπηρή και ανομολόγητη συνεννόηση με το κράτος - ως στόχο μια αγορά του ενός κρατικού και των τριών - τεσσάρων εναλλακτικών παρόχων ώστε να υπάρχει ολιγοπώλιο με κυρίαρχο τον λιγότερο αποτελεσματικό - τον κρατικό. Το ελληνικό κράτος έχει παράδοση στην προσπάθεια δημιουργίας τέτοιων σχημάτων στην αγορά***. Μέχρι να επιτευχθεί αυτό το μοντέλο - στόχος(!) οι Πάροχοι για να επιζήσουν θα κάνουν αυτό που είναι ευκολότερο. Να παραπλανούν το καταναλωτικό κοινό. Με αποτέλεσμα να δυσφημούν την ίδια την αγορά.
Και λοιπόν; Θα ρωτήσει με κριτικό πνεύμα ο αναγνώστης. Κανένα πρόβλημα εκτός από το ότι η χώρα κατάφερε στα πρώτα 23 χρόνια του 21ου αιώνα να γίνει η φτωχότερη της Ευρώπης (η ειρωνεία είναι ότι ήταν πριν 23 χρόνια όταν θεσμοθετήθηκε και η "απελευθέρωση" της αγοράς ρεύματος). Και ο αρμόδιος υπουργός (με φήμη "νεοφιλελεύθερου") αντί να κάνει μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα βοηθήσουν την χώρα να κλείσει τουλάχιστον το χάσμα που έχει δημιουργηθεί, θυμίζει το σοβιετικό ανέκδοτο (παραφράζουμε) "εμείς υποκρινόμαστε ότι κάνουμε μεταρρυθμίσεις και αυτοί υποκρίνονται ότι μας πιστεύουν". Ασχολείται με το χρώμα των τιμολογίων****, απαιτεί να καταμετρούνται οι καταναλωτές κάθε μήνα*****, υπόσχεται ότι θα βάλει ΑΠΕ για να γίνει το ρεύμα πιο φθηνό και δηλώνει περήφανος που λειτουργεί ο ανταγωνισμός σε μια αγορά στην οποία ο υπό κρατικό έλεγχο δεσπόζων Πάροχος έχει το 73% των πελατών. Η άποψη του γράφοντος είναι ότι έτσι δεν γίνεται δουλειά.
* Με την διαφορά ότι στις ΗΠΑ ο ισχυρισμός γινόταν από την πλευρά του Διευθυντή της General Motors, ενώ στην Ελλάδα προωθείται από τους πολιτικούς.
**Αυτό ισχύει για την λιανική αγορά στην οποία εστιάζει το παρόν. Στην χονδρική οι "εναλλακτικοί" παίκτες έχουν ήδη καταλάβει ποια είναι τα "κορόιδα" - πράγμα που κάνει το παιχνίδι πολύ πιο ενδιαφέρον γιατί στην αγορά αυτή δεν είναι εύκολη η έξοδος.
***Να δώσουμε τα εύσημα σε προηγούμενη κυβέρνηση που μπήκε στον κόπο να συμβουλευθεί ανεξάρτητο Ινστιτούτο (της Φλωρεντίας) αντί να διαρρεύσει με τα παπαγαλάκια της το πόσους παίκτες χωράει η αγορά-στόχος της.
**** Πράγμα που, από ότι έγινε γνωστό, δεν είναι καν δική του ιδέα
***** Αυτή φοβόμαστε ότι είναι δική του ιδέα και ελπίζουμε ο ΔΕΔΔΗΕ να τον πείσει να μην επιμείνει
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου